Þjóðviljinn - 17.06.1949, Blaðsíða 5
FösttLdagur 17. júaf 1940 . í S
•■ • ^ ..... ' ' T"'” .....' 1 ' ’ ' ' ' 1 '" J' ' ■ -1'1 ^ ■ ■ - . ' ' ‘ " I n.......... '(
andi eign hins íslenzka ættbálks
Brot
úr.
Kotrínor Thoroddsen á Alþingi 29. morz s.l.Ieitt h'‘“',k0“,: "4s!,mfas s8ra
Atlanzhafsaátfcaiálinn og htn-
ar geigvænlegu afleiðingar sem
gerð hans mundi hafa fyrir land
og þjóð verður ekki fullu skil-
ið nema í ijósi þess sem .liðið
er, nema í ljósi nokkurra stað-
reynda, og vil ég mega rifja
upp ofurlítið af þvl sem á und-
an er gengið, og get farið fljótt
yfir sögu, þvx aðrir' ræðumenn
hafa þegar að þv.í vikið. Það
er óhrekjanleg söguleg stað-
reynd að í skiptum og samn-
ingsgerðum, sem auðvaldsríki
standa að gætir siðgæðis alls
ekki og hreinskilni þaðan af
stður, hún er óþekkt hugtak.
Þar þykir kurteisi að segja
eitt og meina annað. Auðvalds-
þjóðir eða öllu heldur ríkis-
stjórnir hlutaðeigandi þjóða,
reyna hver utn sig, að koma
sínum áformum fram, að ná
því marki sem þær hafa sett
sér, með hvaða hætti sem er.
Og markið er ávallt fólgið i
hagsmunum þeirrar klíku eða
þess hóps manna sem að stjórn-
iuni stendur, önnur sjónarmið
komast ekki að. Það eru hags-
munir þessarar klíku eða þess-
ara manna sem stefnu stjórn-
anna ráða og sá hópur ræður
einnig hvaða aðferðum skuii
beitt til að ;koma áhugamálun-
um fram, og þær aðfarir eru
næsta ófagrar, svo ljótar sent
unnt er að gera sér í hugar-
lund, og eitt er það sem aldrei
kemst að, aldrei verður vart,
og það er tillitssemi við aðra.
Enginn glæpur er svo auð-
virðilegur, ekkert það illvirki
til svo illt, að klíka sem að
stjórn auðvaldsríkis stendur
bresti geð til að framkvæma
það, sér og sínum áhugamálum
til framdráttar. Hverskonar
brögðum og klækjum er beitt
til hins ýtraata, en bregðisfc
lævísin þá eru ógnanir, kúgun,
raeður. En, til þess að heyja
stríð, jafnt heitt sem kalt, þarf
aðstöðu. til sókuar og várnar,
og einmitt af þeim sökum og
þeim einum er ágirnd Banda-
ríkjanna á íslandi sprottin.
Ágíirnd' Bandarík jast jórnar
á íslandi er ekki gömui að
árum en hefur vaxið og magn-
ast því örar. Áhuga hennar á
Islandi verður fyrst vart svo
vitað sé, er Roosevelt forseti
lýsir því yfir í sept. 1940.
eftir að hafa setið á ráðstefnu
með herforingjaráði sínu, að
öryggislína Bandarikjanna sé
austan íslands. I æfisögu sinni
segir Cordell Hull frá þvá á
bls. 946, að á aðfangadag jóla
1940, hafi honum bor.izt fyrir-
spurn frá þáverandi utanríkis-
ráðherra (núverandi forsætis-
ráðherra, Stefáni Jóhanni Stef-
ánssyni) um það hvernig Bandá
ríkjastjórn mundi snúast við,
ef Alþingi Islendinga bæði
Bandaríkin um vernd gegn
Þjóðverjum.
Hvort hér var um að ræða
framtak einstaklingsins eða
hvort öll ríkisstjórnin stóð að
fyrirspurninni hermir ekki saga
og þá ekki heldur hitt hvort
fyrirspurnin var fram komin
að undirlagi Breta sem her-
tekið höfðu íslendinga þann 10.
maí 1940, eða hvort hér var
á ferðinni hin fyrsta fyrir-
skipun til íslenzkra stjórnar-
valda frá bandarísku stjórn-
inni, sem þau hlýddu aðgæziu-
laust án þess að yfirvega í
minnsta máta hvað af slikri
málaleitan kynni að leiða fyrir
Island í framtíðinni. Og auðvit-
að fékk Alþingi, fengu Islend-
iagar sjálfir ekkert um slíkt að
vita, það var viðkvæmt utan-
ríkismál sem ekki mátti nefna
og því var haldið fram að
En herstjóru Baadaríkj-
anna athugaði vel og vand-
lega hvernig hernaðaraðstaða
Islands væri og hvert giidi hún
hefði fyrir Bandaríkin, og ár-
aagur þeirrar athugunar var
að ísland væri kjörstaður sem
útvörður til árása og varna
herstöð sem að visu yrði dýr
í rekstri, þv.í ísland útheimt
mikið lið og mikinn vígbúnað.
á landi, í lofti og á sjó’. Þess-
um athugunum var lokið uœ
vorið, og síðan hefur Banda-
ríkjastjórn og herráð hennæ
aldrei gleymt mikilvægi Islands
sem virki til árásar og sóknar,
virkis í fremstu víglínu árásar-
kerfis Bandaríkjanaa.
Hinn 7. júlí 1941 steig banda-
rískur her á land til að vemdc
Isiand, samkvæmt bráðabirgða-
samningi við ríkisstjórnina
Alþingi áré.ttaði síðan gerðir
rikisstjóraarinnar í nýjum o§
náoar i sá-ttmáia þar semBaada-
ríkjuaum var falin hervernd
íslands til stríðsioka, en þá
skuldbundu þau 3ig til að verða
á brott með allt «sitt lið. Það
var í almæli haft þá að Banda-
ríkjastjórn hefði fylgt eftir
kröfunni um hernaðarstöðina
með hótun um hungurmorð
þjóðarinnar ef ekki væri að
gengið, og ekki var veittur
langur umhúgsunarfrestur . þá
fremur en síðar. Hvsrnig svo
sem. það hefur verið er- hitt
víst að nokkrir þeirra 39 þing-
manna sem sáttmálann gerðu
létu þess getið að þeir litu á
hann sem nauðungarsamning.
Um sjálfa heryepnd úryals-
liðsins skal ég ekki fjöiyrða,
hún hefur sjáifsagt ekki orðið
árekstrasöm meir en við mátti
búast: rán, gripdeildir, nauðg-
anir, spilling ungliaga af báð-
um kynjum, manndráp, og yfir-
ávalt fylgir" hernámi og her-
setu, einnig þó á friðartímum
I sé.
I herveradarsamningnuxn hét
Bandarikjastjóra því eins og
kuunugt er að hvsrfa þegar á
brott með allt sitt lið að strxð-
inu lok.au.■ Þau loforð sviku
Bandaríkin ein3 og líka er
kunnugt, en í þess1 stað. fór
Bandaríkjastjórn fram á að fá
herstöðvar á. þrem tilteknúm
staðum. tri 99. ára. Slíka kröfu
hefðu Bandaríkin aldrei ' af
hagsýnum ástæðum sent Al-
þingi Islendinga ef þau hefðu
ekki áður talið sér tryggt áð
að þeim yrði gengið, og er
engum vafa undirorpið að þá-
verandi utanríkis- og forsætis-
ráðherra, Óiafur Thors, hafði
léð máls á því við Bandaríkin
að láta þeim herstöðvar í té.
1945 var andrúmsloftið hér
á Alþingi þannig að ekki fékk
Framhald á 7. síðu.
17. júní 1944:
lygar, skipulagður ófyrirleit- Isósíalistar sem vöruðu við hvaðj
30. marz 1949:
inn áróður, mútur, svik, fang-
elsun, laimmorð, réttarmorð og
manndráp, vopnin sem beitt er,
o,g að lokum er alltaf hægt að
stofna til styrjalda, koma á
stað innanlands'óeirðum, borg-
arastyrjöldum, eða stríði ianda
í millum og til slíks þarf aug-
sýnilega oft að grípa.
Það sem af er þessari öld,
liefur alitaf verið einhvers-
staðar stríð í heiminum og er
enn, mannskætt, stöðug.t stríð
í Kina, Indókína, Indónesíu,
Madagaskar, Burma cg Grikk-
landi, • en miklu viðar er það
þó. Og stríð er reyndar ekkert
neyðarúrræði, því mikið má
upp úr því hafa, selja vopn,
olíu o.fl. sem til slíkra hluta
telst nauðsynlegt og stríð er
betra eh kreppa,, að öómi auð-
valdsríkjanna eins o.g einn þing-
maður Bandaríkjauna orðaði
það nýlega, en um annað en
þetta tyennt er ekk;i að .,ræða
þar sem þagkerfi.'auðváidsins'
i ráði væri- færu með gaspur
o.g þeirn sagt að þegja, hvað
þeir auðvitað ekki gerðu.
Hull svaraði mjög kurteis-
lega málaleitan hins íslenzka!
utanríkisráðherra og kvað
Bandaríkjastjórn vilja hafa
frjálsar hendur til að verja
eigin íiagsmuní og engar aðrar
, skuldblndingar takast á hend-
ur. Þessi afstaða Bandaríkja-
stjórnar er, ofur skiljanleg og
eðlileg, en hún sýnir giöggr
það sem fyrr var vitað og enn
er vitað, að auðvaldsrikjastjóni
ir stórveldanna . hugsa alltaf
fyrst og fremst um sjálfar sig
og sína eigin hagsmuni. og
aðeins þá, en eru ekki að hend-
ast á stað til að hjálpa litla
bróður sem í vanda er staddur.
Þær láta tröllin taka hann
nema það borgi . sig betur a£
gæta hans, að gleypa hann
sjálfur, og á jólunum 194G
visau Baadaríkin ekki
hve vel ha.rm fæii