Þjóðviljinn - 25.06.1949, Síða 5

ÞJÓÐVILJINN
5
Leucaráagur 25. júní 1949.
Il&Kpagatpar
rw
Um það getur i gamalli bók,
að þá er Þorgeir Hávarðsson
fóstbróðir Þormóðs Kolbrúnar-
skálds hafði skip sitt i Hraun-
böfn norður kom til hans mað-
•ur nokkur og falaði skiprúm
til utanferðar. Leist Þorgeiri
maðurinn hinn ósjálegasti og
linur til stórræðanna en innti
hann þó eftir naíni og því hvað
hann kynni til síns ágætis.
Hinn kvaðst Helgi selseista
heita og fáir væru sínir
kostir utan þeir, að hann væri
hlaupagarpur svo mikill, að
sliks myndu fá e% engin dæmi.
Siðan í verkföllunum vorið
1947 þegar barizt var um við-
gang Alþýðusambands Norður-
lands kemur okkur Norðling-
um þessi frásögn um hlaupar-
ann mikla í hug, þá er við heyr
um getið manns þess er einna
verst mun þokkaður allra innan
íslenzkra verkalýðssamtaka —
hvitliðans, verkfallsbrotafor-
ingjans frá ísafirði, sem nú
fyrir hlaup sín fyrir islenzkt
afturhald hreykir sér á veldis-
stóli samtakanna að því er virð
ist. kostum rúinn að öðru en því
að hlaupa erinda auðvaldsins,
sundrandi og niðurrífandi, það,
er áunnizt hefur fyrir þrotlausa
baráttu þúsunda alþýðumanna
cg kvenna. í þessu landi liðin
ár.
REFSiAÐGERÐIR A RAUFAROFN
Sséritagaralþýia
Sem betur fór sigraði eining
ncrðlenzkrar alþýðu vorið 1947
cg fáa mun þá hafa órað fyrir
því, að Helgi Hannesson myndi
hreykja sér í forsetastóli alls-
herjarsamtaka alþýðunnar inn-
an svo lítillar stundar sem
raun varð á .En eigi skal sak-
ast um orðinn hlut enda mun
þess eigi langt að bíða, að sú
eining er grundvallaði A.S.N.
cg varði, í einni heiftúðugustu
árás, sem íslenzkt auðvald og
ríkisstjórn þess hefur nokkru
sinni gert á íslenzk samtök
losi alþýðuna við þá smán að
þola hvítliðastjórn í höfuðvigi
samtaka sinna. Svo lengi sem
skömm Helga Hannessonar
verður uppi skal lians minnzt á
þessum stað, enda lengi við
hann kenndur, þar sem hann
trauðla fékk áheyrn hjá sínum
d}'ggustu flokksbræðrum og af
þeim gjörsamlega neitað um
aðstoð til illverkanna, a. m. k.
að sinni. Var þó bersýnilega
allmikið að þeim lagt, þar sem
■hlauparinn gerði sér aðra fero
um langa og illfæra vegu til
þorpsins eftir að verkamenn
höfðu uppkveðið þann dóm, að
þeim virtist maðurinn til einkis
nýtur utan þess að hlaupa er-
tnda auðvaldsins og forsvara
verk fyrstu stjórnar sem al-
þýðu (lausi)flokkurinn mynd-
aði á íslandi.
Það lætur að líkum að slik-
ur maður sem því líka útreið
íékk hjá óbreyttum alþýðu-
mönnum myndi hugsa . þeim
þegjandi þörfinni ef tækifæri
gæfist og mun. að því vikið síð-
&;•„ Sá. eftcrhugur sem hreif is-
lenzku þjóðina meðan nýsköp-
unarstjórnin sat að völdum náði
að sjálfsögðu til alþýðu þessa
þorps. En það tók nærri allt
stjómartímabilið að sannfæra
þá er hrunpólitíkin hafði sctt
mark sitt á og illu heilli réðu
samtökum fólksins um hið
gullna tækifæri er gafst til at-
vinnuuppbyggingarinnar og þar
með bættrar efnahagslegrar af
komu. Þó fór svo að lokum
fyrir markvissa og sigursæla
baráttu beztu manna verka-
mannafélagsins að þorpsbúar
bundust samtökum með hrepps-
félagið og K.N.Þ. að bakhjalli
á síðustu mánuðum nýsköpun-
arstjómarinnar um atvinnu-
framkvæmdir.
Hlutafjársöfnun var þegar
hafin og voru undirtektimar
með þeim ágætum sem einkenn
i raðeins fórafýsi fátækrar al-
þýðu í öruggri sókn til mann-
sæmandi lífs.
Nauðsynleg leyfi voru fengin
hjá Nýbyggingarráði er sýndi
málinu vinsemd — og skilning
á þörfinni til atvinnuaukningar.
Hafizt skyldi handa um bygg-
ingu nýtízku hraðfrystihúss til
að byrja með — útgerðin skyldi
aukin jafnframt. — Efni og
vélar voru pantaðar, — undir-
búningurinn heima. fyrir haf-
inn.
En svo skall ógæfan yfir
Nýsköpunarstjórnin tvístr-
aðist af ástæðum sem öllum
eru kunnar og ekki verða rakt-
ar hér. Var þá auðsætt að
stungið yrði við fæti um stór-
stígar framkvæmdir, þó játa
verði að vissir menn tryðu þvi
trauðla, að traðkað myndi jafn
hastarlega og raun hefur á
orðið á björtustu vonum og
helgustu hugsjónum þjóðarinn-
ar af druslum þeim er ame-J
ríska auðvaldið hefur sett til|
höfuðs tilveru hennar. Á síð-j
astliðnu hausti var húsið steypt
af grunni. Aflvélarnar og allt
það efni er erlendan gjaldeyri
þurfti fyrir var komið til stað-
arins — en hlutaféð var þrot-
ið. Stjórn fyrirtækisins hafði
tilgangslaust leitað fyrir sér
um aðstoð hjá lánastofnunum
gegn öruggum tryggingum en
allt kom fyrir ekki.
Var það nú mögulegt að rík-
isstjórn sem alltaf var að væla
um gjaldeyrisleysi léti slíkt
henda sem þetta — slíkt tæki-
færi til gjaldeyrissköpunar glat
ast? Þyldist slíkt tilræði við
efnahagsöryggi heils sveitarfé-
lags, sem ef ekki úr raknar
hlýtur að kref jast aðstoðar rík
isins til framfærslu íbúanna ? —
Slikt var ótrúlegt.
El rétt væri að iarið
spariskildingar verkamarina-
heimilanna voru að móta vonir
þeirra í harðan stein hústóftar-
innar kom skýringin.
Mærðarlegar raddir móður-
sjúkra manna bergmáluðu um
þorpið lausn vandáns. Ef
þið kjósið einhvern þann á þetta
þing sem hlýðnast vill kröfu
afturhaldsins um afnám alls
þess, sem ykkur er kærast
skulu nægir peningar streyma
til hússíns. Þýlyndi hefur aldrei
einkennt verkalýð þessa þorps.
Sannfæringu sinni og sjálf-
stæði hafa menn haldið og
munu halda hversu hart sem að
kreppir, enda kusu þeir í þetta
skipti sem önnur eftir sínu eig-
in höfði. Slitin loforð gauð-
menna um gull og græna skóga
breyta engu um ákvarðanir
er mótast hafa í þrotlausu stríði
óblíðra ævikjara.
Varla höfðu hin ólánlegu
handbendi afturhaldsins hreiðr
að um sig í skrifstofum alþýðu
samtakanna er höfuðpaurinn
ifór að ávarpa meðlimi Verka-
mannafélagsins í gegnum Jón
klofning og gefa fylgifiskum
sínum fyrirskipanir eftir bein-
um leiðum áður en stjórnarkjör
færi fram. Laust eftir síðustu
áramót tók það að síast út úr
hripum breiðfylkingarinnar
hér, að möguleikar til lánsfjár-
öflunar væru fyrir ef rétt væri
að farið. Helgi Hannesson hafði
párað vildarvinum sínum nokkr-
ar línur til að kynna þeim hina
„stórglæsilegu" fjögra ára á-
ætlun Emils og látið þess getið
um leið að Alþýðusambandið
fengi ráðstöfunarrétt á 4—5
milljónum árlega af væntanlegu
betlifé amerikuþjónanna. „Seg-
ið vinum vorum verkamönnun-
um, að biðja og óska (eins og
Emil!) og þeim mun veitast og
þeir verða þægir (eins og Em-
il!).“
Anægjulegar ráðageiSir
Til staðfestingar þessum orð-
rómi barst svo félaginu bréf
dags. 17. jan. undirritað af Jóni
klofning, þar sem A.S.l. lýsir
„ánægju sinni yfir fjögurra ára
áætlun þeirri, sem ríkisstjórnin
hefur nýlega birt þar sem ráð-
gert er að hef ja á næstu þrem-
ur árum byggingu áburðarverk-
smiðju, sementsverksmiðju o.
fl.“
—Við beygjum eflaust höfuðið
samþykkjandi í aucmýkt
það skyldi þó ekki hafa verið
þessi sama ríkisstjórn sem
ráðgerði i áætlun þeirri er hún
birti er hún „presenteraði" sig
fyrir þjóðinni og kallaði mál-
efnasamnng: „að gæta sjálf-
stæðis lands og þjóðar — að
vinna bug á dýrtíðinni —- að
halda áfram uppbyggingu at-
vinnulífsins og skapa þjóðinni
örugga efnahagsafkomu." ý
Jú það var víst sama stjórn-
in — og hún hefur ráðgert
áfram að ráðgera. Það fólk sem
í upphafi lagði eyrun að öllum
þessum ráðagerðum er farið að
hugsa og ráðgera og mun fram-
kvæma við næstu kosningar;
þar liggur munurinn.
Og klofningur heldur áfram
„að félögin eigi að beina at-
hugyn sinni að ráðstöfunum til
varanlegra atvinnubótá svo sem
bættum skipastól þar sem þess
er þörf, hafnarbótum og sam-
göngumálum og byggingarfram
kvæmdum, stofnun. jðnfyrir-
tækja ræktunarmálum, .raforku
málum og þess háttar. Með til-
liti til framangreindra sam-
þykkta óskar miðstjórnin þess
eindregið að þið framkvæmið
rannsókn á og gerið tillögur
um á hvern hátt notaðir yrðu
sem bezt allir þeir möguleikar
er verða mættu til aukinnar at-
vinnu hvort sem er heldur á
sjó eða landi og sendið A.S.I.
sundurliðaðar tillögur ykkar
með ýtarlegri 'greinargerð í
síðasta lagi fyrir lok marzmán-
aðar n. k.“ Það lá svo sem ekki
lítið á.
Ekkert nen&a „blifS"
Verkamannafélagið mun hafa
svarað bréfi þessu um hæl.
Hygg ég þó að þar hafi meiru
um ráðið nægilegt tóm til bréfa-
skrifta en hitt að menn gerðu
sér nokkra von um árangur,
enda sennilega fáum ljósara en
mönnum hér hvert mark er á-
takandi orðagjálfri þessara
veslinga um atvinnuuppbygg-
ingu og annað er til hagsældar
horfir alþýðu manna. Stjórn
íshússfélagsins taldi þó rétt að
athuga það gaumgæfilega hvort
útlit væri fyrir nokkrar lag-
færingar á lánamarkaðinum og:
sendi með það fyrir augum
hreppsnefndaroddvitann til
Reykjavíkur ef verða mætti, að
hægt yrði að klófesta fé til
lúkningar húsinu. Árangurinn
varð enginn nema sá, að hann
sannfærðist persónulega um að
hin „stórkostlega“ áætlun rík-
isstjórnarinnar var ekkert
nema. ,yblöff“ frómar óskir ráða
lausra. manna til auðjöfranna £
westri til endurgjalds óíslenzkri
starfsemi.
Enn er því haldio fram af
vissum mönnum — þeim er
munu sveipa brjóst sitt Alþýðu
blaðinu þá er holdið eilíflega
hefur snúið tánum upp sem
andinn nú, að allt sé þetta ofui-
einfalt og eðlilegt. Fólkið hér sé
undir áhrifum frá ógnarstjórn-
Stalíns, „öfugir“ menn seu
sendir til fjáröflunar og annað
eftir þvi. Vel má það vera og
skal tekið trúanlegt þar til ann
að verður sannað. En seint
mun uppbygging atvinnulífs á
þessum stað ganga eigi hún að
kosta ákvörðunarrétt ibúanna,
Og fyrr mun tönn tímans mvlja.
i smátt það sem byggt hefur
verið, en menn hér syngi þeim
tréhestum spitlingarinnar lof
og pris, sem auðvaldið hefur
spennt fyrir stríðsvagn sinn
gegn alþýðunni udanfarin ár.
Og þó Helgi Hannesson hafi
máski aðstöðu til þess nú, að
bregða fæti fyrir þá er forsmá
feril hans og annarra afturhalds
þjóna skal hann gera sér þess
fulla grein að sú stund varir
ekki lengi — því sú óánægju-
alda sem óstjórn afturhaldsins
hefur myndað síðasliðin ár held-
ur áfram að hækka jafnt og
þétt og hlýtur senn að bi'otha.
og skola honum og öðrum hjálp
arkokkum þess í ómælisdjúp
mannlegrar fyrirlitningar.
Raufarh. síðasta vetrard. ’49,
Eiríkur Ágúsíséon.
Fréttakréí ór Gnndavík
Eins og kunnugt er, varmjög leitt um mjög litla atvinnu ao
óstöðugt tíðarfar í vetur. Gæft- ræða. Fara menn þá venjulega
ir voru hér með afbrigðum í burtu að leita sér vinnu þar
afbrigðum
vondar fyrst framan af vetri,
svo að vertíð hófst raunverulega
ekki fyrr en með marzmánuði
svo að teljandi sé. Hinsvegar
sem bezt gegnir. I þetta sinr
munu allmargir liafa fengið
atvinnu á flugvellinum í Kefla-
vík. Gera menn sér vonir um
brá mjög til hins betra svo að hafa þar góða sumaratvinnu.
En fyrir Alþýðusambands-
kosningarnar s.l. haust kom
skýringin á þessari einstæðu
frdrnkomu. :>Um leið" cg sjÖuetu j'flcira — og beldj bún bará
að allan marz má heita að dag-
lega hafi gefið á sjó. Fiski-
gengd var þá góð og stundum
mjög góð, einkum í net.
Eftir að netavertíð lauk, var
hér mjög tregur afli, en gæftir
góðar, svo að heildarútkoma
þessarar vertíðar mun vera sízt
lakari en í fyrra. Aflahlutur er
að ^jálfsögðu mjög misjafn, allt
frá ca. kr. 6 þús upp í ca. kr.
15 þús. — Aflahæsti báturinn
að þessu sihni var „Hrafn
Sveinbjarnarsön“ með 960 skip-
pund. Skipstjóri er Sigurður
Magnússon Sólheimum. — Alls
yoru gerðir út héðan 11 bátar.
■ UJÍöRr’'ver'tfðsr er bér yfír-
Baraa- og Unglingaskóla.
Grindavíkur var slitið 15. þ.m.
Barnapróf tóku 12 börn. Hæstu
einkunn hlaut Gróa Engilberts-
dóttir, 8,1 í meðaleinkunn. í
unglingaskólanum varð Eiríkur
Alexandersson hæstur með 9
í meðaleinkunn. Aðra. hæstu
einkunn. 8,3 hlaut Rafnar A.
Sigurðsson. Báðir þessir drengir
hlutu fyrstu og önnur verðlaun
úr „Sæmundarsjóði“. Sjóður
þessi var stofnaður af dr.
Bjarna heitnum Sæmundssyní,
fiskifræðing árið 1935 til minn-
ingar um Sæmund heitinn Jóns-
son bónda að Járngerðarstöðum,
( Framhald á 7. sfðti