Þjóðviljinn - 02.07.1949, Side 4
ÞJÓÐVHJINN
Laugardagur . 2, júlí 1949.
plÓÐVILIINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritatjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason
Blaðam.: Ari Kárason, Magnús Torfi Ólaísson, Jónas Árnason
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson .
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólayörðu-
stíg 19 — Simi 7500 (þrjár linur)
Áskriftarverð: kr. 12.00 á mánuði — Lausasöluverð 60 aur. eint.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Sóeíalistaflokkurinn, Þórsgötu 1 — Sími 7510 (þrjár linur)
Bátaútvegurinn
Það er hjákátleg staðreynd, svo alvarleg sem hún er,
að bátaútvegurinn, sem færir þjóðinni % hluta þess gjald-
eyris sem henni áskotnast, skuli árlega riða á barmi gjald-
þrots, þannig að æ ofan í æ er talað um að hann muni
gefast upp og þjóðin þá hætta að afla sér gjaldevris!
Stjórnarblöðin segja að þetta sé af því að „atvinnuveg-
imir beri sig ekki“ og merkir það væntanlega að þjóðin
hafi ekki efni á að lifa. Bjargráð þeirra er því að skerða
í sífellu lífskjör almennings og hefur það þó ekki fært
hátaútveginum neinar hagsbætur hingað til og mun ekki
gera það eftirleiðis heldur.
Ástæðurnar fyrir örðugleikum bátaútvegsins eru allt
aðrar, sem sé þær að erlendar og innlendar auðklíkur
ræna hann og rýja í sívaxandi mæli. Stærstu aðilamir í
þessari ránsherferð eru þrír: 1) Einokunarhringurinn Uni-
lever, 2) íslenzka heildsalastéttin og milliliðimir, 3) Lands-
bankinn.
i Aðfarir Unileverhringsins hafa varið rifjaðar upp svo
ýtarlega undanfarna daga hér í blaðinu að ekki gerist
þörf að endurtaka þá sögu um sinn. Aðeins skal á það
bent að hann 'hefur með einokunaraðstöðu sinni lækkað lýs-
isverðið um ca. 30%, freðfiskinn um ca. 20% og síldar-
mjölið um ca. 25%. Þessar lækkanir hafa nú leitt til þess
að síldarverðið hefur verið lækkað um 2 kr. málið, og hvað
tekur við um fiskábyrgðina í haust, þegar salan er komin
rúmum 20% niður fyrir ábyrgðarverð ?
íslenzka 'heildsalastéttin fær afhentan á silfurbakka
þann gjaldeyri sem bátaútvegurinn aflar. Á sama tíma og
bátaútvegurinn glímir við gjaldþrotsdrauginn hirða heild-
salarnir ofsagróða af framleiðslu hans. Þó „atvinnuveg-
irnir beri sig ekki“, ber braskið sig, og aldrei betur en nú.
Þá hafa heildsalar og starfsbræður þeirra af þvi geysilegan
arð að skipta við bátaútveginn, með olíusölu og öðru slíku.
Það er átakanleg hræsni þegar lieildsala- og braskarablaðið
.Vísir er að tárfella yfir örlögum bátaútvegsins.
Landsbankinn er þriðji bagginn á þessum framleiðslu-
atvinnuvegi. Árlegur gróði Landsbankans fer nú að nálg-
ast 20 milljónir, og verulegur liluti þess gróða er tekinn
af bátaútveginum sem berzt við gjaldþrotin! Ljóst dæmi
um þetta er það að ríkisbankinn hirti af ríkisverksmiðj-
unum í fyrra 5 milljónir króna í vexti, eða jafnliáa uppliæð
og verksmiðjurnar greiddu í vinnulaun á Siglufirði! Þessi
vaxtagreiðsla- var síðan að sjálfsögðu tekin af sjómönnum
og útvegsmönnum í lækkuðu síldarvcrði. 1 ár eru vaxta-
greiðslurnar áætlaðar 5 kr. á hvert mál, þannig að ef ríkis-
bankínn hætti að okra á ríkisverksmiöjunum væri hægt að
greiða 45 kr. fyrir síldarmálið, og er þetta þó aðeins eitt
dæmi um afstöðu bankavaldsins til framleiðsluatvinnuveg-
anna.
Það er ekki að undra þó að bátaútvegurinn eigi í vök
að verjast við slík skilyrði, en það er tími til kominn að
þeir sem að honum standa geri sér ljóst við hverja þeir
eiga að glíma. Bátaútvegurinn kemst ekki á 'heilbrigðan
grundvöll fyrr en hrunstjórnin hefur verið hrakin frá völd-
um og mynduð ný stjórn, óháð erlendum auðklíkum, inn-
'Jendum bröskurum og steinrunnum embættismönnum
.jLandsbankans.
Borgarastéttin er prakt-
ísk.
íslenzka borgarastéttin er
praktísk, mjög praktísk. Þess
fiimast jafnvel dæmi, mörg
dæmi, að hún getur ekki, af
praktískum ástæðum, þolað
börn i návist sinni. Hér er átt
við auglýsingar þær hinar
mörgu þar sem húseigendnr
taka skýrt fram að einungis
barnlaust fólk geti gert sér
vonir um að njóta náðar þeirra
sem leigjendur. Slíkar auglýs-
ingar má sjá í blöðunum dag-
lega. — Böm eru ópraktísk,
sérstaklega/ annarra manna
böm. Komdu með barn á tröpp-
ur mínar, segir borgarastéttin
við húsnæðisleysingjann, og
það verður enginn sem anzar
dyrabjöllunni.
□
Ekki algild regla, en..
Þetta er ekki algild regla
um húseigendur. Ýmsir hús-
eigendur em svo manneskju-
lega innrættir að böm fara ekki
í taugamar á þeim. En reglan
gildir samt um alltof marga
þeirra. Alltof marga þeirra
skortir það ópraktíska upplag
að geta þolað börn. Hjá alltof
mörgum þeirra er það ófrá-
víkjanlegt skilyrði fyrir þaki
yfir höfuðið að fólk neiti sér
um að eignast böm. — Og
svo réttmæta telja þeir þessa
afstöðu sína, að þeir blygðast
sín ekki fyrir að láta prenta
hana í blöðunum. Samanber
áðumefndar auglýsingar.
□
Lífsskoðun borgarastétt-
aiinnar
Og þegar betur er að gáð,
sést að í þessum auglýsingum
er raunverulega fólginn kjarn-
inn úr lífsskoðun íslenzku borg-
arastéttarinnar, þessari prakt-
ísku lífskoðun þar' sem ekkert
kemst að nema umhyggjan fyr-
ir sjálfum sér, þessari prakt-
ísku lífskoðun þar sem allt
miðast við að erfiðleikum
náungans sé haldið réttu megin
við lokaðar útidyr. — Borgara-
stéttm harmar að visu lilut-
skipti þeirra barna sern verða
að alast upp í heilsuspillandi
íbúðum. En því miður, hennar
hús voru ekki til þess byggð
að börn hættu að alast upp
í heilsuspillandi íbúðum. Henn-
ar hús voru yfirleitt alls ekki
byggð fyrir börn, sizt af öliu
annara manna börn. — Börn
eru vís til að hafa hátt í stig-
unum, og það kynni að valda
taugatruflunum í kaffigillum
frúarinnar, já gæti meira að
segja orðið orsök þess að hús-
bóndinn kæmist úr stuði í
bridge-partíum sínum og tapaði
heilli rúbertu fyrir bragðið..
— — Böm eru svo skelfing
ópraktísk.
n.it iia
Tré fyrir framan
glugga.
„Arboramicus” skrifar: —
„Þegar fyrst var farið að gróð-
ursetja tré í görðum hér í
Reykjavík, henti margan. sú
skyssa að láta þau standa beint
undir gluggum húsa sinna...
Hinna slæmu afleiðinga af
skyssu þessari gætti að vísu
ekki fyrstu árin, en svo, þegar
trén urðu hærri, þá byrgðu þau
alla útsýn úr gluggunum og
ullu jafnvel rökkri inni. Dæmi
um þetta höfum við fyrir aug-
unum út um allan bæ... En
það, sem ég fæ ekki skilið, er
sú staðreynd, að margir hafa
ennþá þennan hátt á, þegar
þeir planta trjám í garða sína,
að láta þau standa beint undir
gluggunum.. . Mér finnst rétt
að vara fólk við þessu... “
□
Fyrirspurn um fluguna.
Að endingu fyrirspum frá
Adam: — „Nói skýrði um dag-
inn frá undarlegri flugu, sem
komið hefði á gluggann hjá hon
um, og bað um skýringar
náttúrufróðra manna varðandi
fyrirbærið. Hafa engar slíkar
skýringar borizt?“ — Nei,
náttúrufróðir eru ennþá ekki
farnir að láta til sín.heyra.
ISFISKSAtAN :
Þann 29. júní seldi Marz 3710
kits fyrir 4509 pund í Grímsby.
Þann 30, júní seldi Svalbakur
292,1 smál. í Cuxhaven.
RIKISSKIP :
Esja var á Akureyri í gær.
Hekla er væntanleg til Glasgow
í dag. Herðubreið er á Austfjörð-
um á norðurleið. Skjaldbreið fór
frá Reykjavík kl. 20 í gærkvöld
til Húnaflóa- Skagafjarðar- og
Eyjafjarðarhafna. Þyrill er á leið
til Norðurlands.
EIMSKIP:
Brúarfoss fór frá Isafirði í gær-
kvöld til Reykjavíkur. Dettifoss
fór frá Rotterdam 27.6, kom til
Reykjavikur kl. 15.00 í gær.
Fjallfoss kom til Reykjavíkur 30.
6. Goðafoss er í Kaupmannahöfn.
Lagarfoss fór frá Hull 29.6. til
Reykjavíkur. Selfoss fór frá Ham-
borg 30.6. tíl austur og norður-
landsins. Tröilafoss fór frá New
York 28.6. til Reykjavíkur. Vatna-
jökull kom til Álaborgar 29.6.,
átti að fara þaðan 30.6. til Reykja-
víkur. •
yyS ^ 19.30 Tónleikar:
Samsöngur (plöt-
ur). 20.30 Tónlcik-
\ ar: „Burlesque”
eftir Richard
Strauss (plötur).
20.45 Leikrit: „Sigríður á Bústöð-
um” eftir Einar H. Kvaran; Ævar
R. Kvaran færði í leikform (Leik-
endur: fflvar R, Kvaran, Elín
Ingvarsdóttir, Jón Aðils, Anna
’Stína Þórarinsdóttir o. fl. — Leik-
stjóri: Æivar R. Kvaran). 21.30
Létt )ög (plötur). 21,5® Upplestur:
Kvæði cftir Tórnas Guðmund.sspn
(Höskuldur Skagíjörð les). 22.05
• Danslög (plötúr).
Næturakstur í nótt annast Litla
bílstöðin. — Sími 1380.
Guðsþjónustur á
morgun: Dómkirkj
an: Messa kl, 11 f.
h. — séra Jón Auð-
uns. — Nespresta-
kall: Messa í kap-
ellu háskólans kl. 11 árdegis —
Séra Jón Thorarensen. Lauganes-
kirkja: Messa kl. 11 f. h. — Séra
Garðár Svavarsson.
Ungbarnavernd Liknar Templ-
arasundi 3 er opin þriðjudaga og
föstudag kl. 3.15 til kl. 4.
i
Freyr, júií-heft-
ið 1949,: er kom-
ið út. í heftinu
eru m. a. þess-
ar greinar: Frá
norska bænda-
samb. „Norges
Bondelag”. Búfræðikandidatar út-
skrifaðir frá Bændaskólanum á
Hvanneyri. Landnám — land-
námsmenn. Mjólkurstöðin nýja í
Reykjavíic. Útdráttur úr ræðu
Árna Benediktssonar forstjóra og
ræða séra Sveinbjarnar Högna-
sonar formanns stjórnar Mjólkur-
samsölunnar. Ræðurnar voru flutt-
ar við vígslu mjólkurstöðvarinnar
nýju. Vélar og starfshættir Mjólk-
urstöðvarinnar, eftir Stefán Björns
son mjólkurfræðing.
1 gær voru gef-
in saman í
hjónaband, ung-
frú Kristveig
Björnsd. Fjöin-
isvegi 13 og
og stud. med. Jóhann Finnsson.
Heimili ungu hjónanna verður
fyrst um sinn að Fjölnisvegi 13.
— Nýlega voru gefin saman í
hjónaband af séra Garoari Þor-
steinssyni, ungfrú Helga Jensdótt-
ir og Óskar Halidórsson, hús-
gagnabólstrari, Köldukinn 7,
Hafnarfirði.
Nýlega opinber-
uðu trúlofun sína,
ungfrú Guð-
björg Björgvins-
dóttir, Suðurgötu
15 qg Sigvaldi Guð-
mundsson starfsmaður í Sjálf-
stæðishúsinu. — Nýlega opinber-
uðu trúlofun sína, ungfrú Anna
Jónsdóttir, hjúkrunarkona og Sig-
urður Stefánsson, endurskoðandi.
1 dag fljúga flug-
vélar Flugfélags Is
lands áætlunar-
ferðir til eftir-
taldra staða: Ak-
ureyrar (2 ferðir),
Keflavíkur (2 ferðir), Vestmanna-
eyja, Siglufjarðar, Isafjarðar,
Kirkjubæjarklausturs, Fagurhóls-
mýrar og Hornafjarðar. Á morg-
un (sunnudag) eru áætlunarferð-
ir frá Flugfélagi Islands til Akur-
eyrár, Siglufjarðar, Vestmanna-
eyja og Keflavíkur. Þá fer Cata-
linaflugbátur frá Flugfélaginu
mcð ísfirzka íþróttamenn, 20 tals-
ins, til Færeyja, en þar munu þeir
heyja ýmsar íþróttir við eyja-
skeggja, Er þetta í fyrsta skipti
sem íslenzk flugvél flýgur til Fær-
eyja. Flugstjdt'i á Catalinafiug-
bátnum vcrður Anton Axelsson:
GuIIfaxi, millilandaflugvél Flugfé-
lags íslands, kom í gær kl. 17.30
frá Osló. Flugvélin fór í morgun
kl. 8.30 til Kaupmannahafnar með
35 farþega, og er hún væntanleg
þaðan aftur á sunnudag kl. 17.45.
— Frá Loftleiðum var í gær flog-
ið til Akureyrar, Siglufjarðar. I
dag verða farnar áætlunarferðir
til: Vestmannaeyja, Akuréyrar,
Isafjarðar, Patreksfjarffar, Siglu-
fjarðar, Kirkjubæjarklausturs og
Fagurhólsmýrar. Á morgun verða
farnar áætlunarferðir til Vest-
mannaeyja, Akureyrar og Isafj.
Geysir fór kl. 9 í gær-
morgun ti) Prestwick og
Kaupmannahafnar með 42 far-’
þega, Meðal faiþeganna var ’Sir
FrambaJd á 6, sí5a.______,