Þjóðviljinn - 22.12.1949, Qupperneq 3

Þjóðviljinn - 22.12.1949, Qupperneq 3
,v' Hmmtúcagör ,:'22;, '."ð&s. 1949.' ÞJÓÐV.I CJ.IN-N, éðarinnar fær Herra forseti! - Góðir hlust endur. Bg iíiiin elí&i nota þá -stund, sem ég ’hefi hér til um ráða, til' þess 'áð 'rekja í ein- stökum atriðum' fjárlagafram- varp það ,sém hé rer til 1. um- ræðu — eisda er 'það. í engu yerulega frábragðið því, sern verið hefur síðustU árin, og boðar enga. breytingu á ríkj- andi stjómarstefnu. Eg mun hinsvegar ræða al- mennt um fjárhágsástæður þjóðarinnár og þá möguleika, sem hún hefiín til þess að lifa sæmilegu lífi.hér í "þessu landi. Er ísleruzka þjóðin svona illa sí ixndír er nú í dag margföld á móts við það, sem hún var fyrir að- eins einum áratug síðan — svo ekki sé farið lengra aftur í tímann. Þjóðartekjumar hgfa, undan farin ár, verið upp undir það tíu sinnum hærri, en þær voru árið 1938 — og má þá géra ráð fyrir, ef tekið er tiliit til verðíagsbreýtinganna, að þær séu nú um það bil helmingi hærai en þá Gjaldeyrisöflunin hefur stór aukizt hin síðustu ár — eftir að hin stórvirku framleiðslu- Það er orðinn mikill siður tæki nýsköpunarinnar komu til stjómmálamanna, og málgagna kastanna og hefur gjaldeyris hinna ráðandi stjómmála- oflunin undanfarín ár verið um flokka í þessu landi, að mikla Það bil helmingi meiri á hvert í augum fólksins þá fjárhags- .mannsbarn í landinu, heldur ■legu örðugleika, sem þjóðin (en k,-ln var árið 1938, þó tekið eigi við að etja. — Allt á að ,sé tillit til þeirrar verðhækkun vera í kalda-koli. — í ræðu og |ar> sem orðið hefur á aðflutt riti keppast menn við að út- um vörum til landsins. mála það öngþveiti, sem ríki x efnahagsmálum þjóðarinnar —1 jáfnvel talað um yfirvofandi ríkisgjaldþrot. — Atvinnuveg- irnir eru taldir að vera komnir alveg í þrot — og engin leið að halda uppi höfuð ‘framleiðslu atvinnuvegum þjóðarinnar, nema með stórfelldum styrkj- um. •’ Af þessu er svo venjulega dregin sú einfalda ályktun, að • fólkið almennt, eyði allt of miklu — kröfur manna til iífs ins séu miklu rneiri en fram- leiðsla þessa fátæka og hrjóst uga lands geti utidir risið — atvinnuvegirnir geti ekki borið það káupgjald, sem krafizt er —, gjaldeyrisöflunin hrökkvi naiunast fyrir ■ nauðþurftum þjóðarinnar, af aðkeyptum varningi o. s. frv o. s frv. Menn verði að láta sér skiljast að ekki.megi eyða rneiru en aflað er -—og svo er auðvitað eina úrræðið: Að almenningur spari meira —- ailir verði að færa fórnir t.il þess að koma fjár- mála- og atvinriulífi þjóðarinri- ar á „heilbrigðari grundvöll“ — gera atvinnuvegina „rekstrar- hæfa“ og sjálfum sér nóga. Hið margumtalaða „fjármála allir vita, í sambandi við styrj í réttu hlutfalli við þjóðaatekj öngþveiti“ er hinsvegar fóigið| aldarreksturinn og dvöl hirina urnar. í ranglátri og óeðlilegri skipt erlendu setuliða hér, og híUtu ingu..verðmætisframleiðslunnar þjóðartekjurnar því, ,að sjálf- milli þjóðfélagsþegnanna og atvinnugreinanna — og fjár- fíótta .. frá framleiðsluatvinnu- vegunum til starfsgreina, sem' erigin verðmæti skapa, heldur eru byrði á framleiðslunni, og þeim, sem framleiðslustörfin stunda — svo ekki sé talað uni fjáröflunarstarfsemi sem með einum og öðrum hætti er bein línis sviksamleg við þjóðfélag ið. — Um afkomu ríkisins ætla ég ekki að fjölyrða — læt mér nægja, í því efni, að undir strika það, sem einnig kom ber lega fram af ræðu hr. fjármála ráðherra þrátt fyrir svarsýnis tón hans að það er auðvitað alveg fráleitt, að fjárhagur sögðu, að réná ‘aftur'að ínjög verulegu leyti, eftir að styrjald arástandinu lauk — nema. a-ð aðrar og nýjar aðgerðir' kæmu til. Svo kom fyrsta heila friðar árið — árið 1946 — og þjóðar tekjur okkar Islendinga minnka ekki, þótt styrjafdárástandinu sé lokið, heldur vaxa meira en á nokkru einu ári styrjaldar- tímabilsins — eða um 260 millj. upp í 1220 milíj. kr. Hverju sætti þetta? Nýsköpun aívinnuveg- anna íyilir í skarðið: Hvaða öfi voru hér að verki, sem ekki aðeins fylltu * upp í ríkisins gefi nokkurt tilefni til skarð hinna „ónormöiu“ -’og Sfemgrims ASaísfeinssonar viS fyrsfu umrceSu fjárlagafrumvarpsins Það mun ekki vera til nokk ur þjóð, í öllum heiminum, sem afíar sér nálægt því eins mik- ils erlends gjaldeyris — miðað við fólksfjölda. — eins og ís- leiizka þjóðin' héfur g'ert," urid- anfarin ár. — Bretar, sem eins og kunnugt er, eru meðal mestu viðskiptabjóða heimsins, h'afa t. d. haft gjaldeyristekjur, á hvern íbúa, sem néma aðeins um 40% þeirra gjaldeyristekna, sem íslendingar hafa haft. Sem sagt: íslenzka þjóðin er miklu auð ugri en hún héfur nokkurn- tíma áður verið. Pramleiðslugeta hennar hefur margfaldazt á síðustu árum. Kaupmáttur þjóðartekE.arina er nú tvöfaldur á' móts við það, sem var fyrir aðeins einum . ! tug ára. y Eg vil leyfa mér að nota! Árleg gjaldeyrisöflun þjóðar þess að vera að tala um yfir- vofandi ríkisgjaldþrot. Það er að vísu rétt, að á síð asta stjórnartímabili hafa safn azt talsverðar skuldir ríkissjóðs — sení, sámkvæmt upplýsingum í ræðu hv. fjánnálaráðherra áðan, nema nú rúmlega 200 millj, króna. En í fyrsta lagi eru þessar skuldir ekki stórvægilegar — á móts við eignir ríkisins — enda orðnar til vegna eigna- auknir.gar aðallega, en að sumu leyti vegna lána til nýsköpunar framkvæmda og í öðru lagi eru þær að lang mestu leyti innanríkisskuldir — og þá fyrst og fremst við lánsstofn un, sem er eign ríkisins. sjálfs. timafoiuidnu tekna styrjaláarár- anna -— heldur juku þar að auki þjóðartekjurnar meira en| nokkurntíma :áð,ur hafði, orðið?! Vinimstéttirnar verða útundan. Að visu hafa vinnustéttirnar bætt hag sina mjög verulega á því tímabili, sem þjóðartekj umar hafa vaxið svo mjög, sem ég þegar hefi lýst. En það hefur þó síður en svo orðið án fyrirhafnar, heidur fyrir liarða . baráttu verklýðssamtak- anna. Og kjarabætumar hafa enganveginn fyigt eftir vexti þjóðarteknanna. Þannig var það t. d. að alit fram á árið 1942 — þegar þjóðartekjumar höfðn meira en fjórfaldazt frá því fyrir stríð — voru kjarabætur lauuþega algerlega hiidraðar. A þessu tíniabili urðu engar hækkanir á grunnkaupi verlca manna. — Fyrsta strxðsárið var j engin verðlagsuppbót greiad á | kaupið. Slðan var greidd upp- | bót, samkvæmt vísitölu, árs- fjórðungslega, eftir á — sem þýddi, þegar verðlagið og visi talan var ört stígandi að menn fengu rauuverulega greiddan aðeins nokkurn hluta verðhækk unarinnar. Árið 1941 var farið að reiitna verðlagsuppbótina mánaðarlega — en eftir á, eins og áður. Þegar svo fór veru- lega að brydda á því, að verka menn vildu ekki sætta sig við . ,v .... .... . , það lengur að sitja við svo , -r-v. ....| skaroan hlut, gripu stjomar- völdin til þess ráðs að banna' með lögurii aliar hækkanir á grunnkaupi verkainanna — til þess að hindra það, að verká j fólk fengi nokkurn hlut í marg- ar — sem þá höfðu beint veru legutn hluta af samanspöruðu fé þjöðarinriar frá styrjaldarár unum, til framleiðsluatvinnuveg anna, í fortni stórvirkra og fullkomimfti atvmnutækja . ,, . , ., , , ... , v. ... i faldn hækkun þjoðarteknar.na, og jafnframt opnaðx nyja, vid- _ ,v . . , , , 1 var ekki lukað vtð að svipta attunukla og hagkvæma mai’k; , ■ f .... t verkalyðssamtokm grundvallar aði fynr ort vaxandi utflutn- . - „ retti þeirra: rettinum til að semja við vinnukaupandann um verð vinnuorkunnar. En þar með bras.t líka bog- inn. — Árið 1942 knúðu „Dags brúnar“-menn fram í banni lag anna — verulega ’hækkun á grunnkaupi, eðá úr kr. 1.45 á ingsframleiðslu þjóðarinnar. Þetta er óhrekjandi sönriun um gildi nýsköpunarinnar fyrir þessa þjóð — og þá jafnframt; . um þýðirigii þess, að sá stjórn- málaflokkur, sem átti frum- — Jafnvel þó merm væra svo kvæðið að henni •—. Sósialjsta- svartsýnir að halda að rikis-J flokkurinn — skyldi tgria iáogu tækifærið, við þessa fjármála, innar er, hlutfallslega miklu 'ástæða til að ætla, ef stjórnar umræðu hér á Alþingi, til þess að spyrja: Er íslenzka þjóðin í raun og ver’u svona illa stödd, fjárhagslega ? Er íslenzka þjóðin kannske núr.a fyir&t *— ' eftir allt1 það, ■ sem á daga hennar hefur drif ið — að komast á vonarvöl? Er framleiðslageta þjóðarinn ar ekki nægilega mikil til þess að standa undir núverandL Iífs kjörum þess fólks, sem vinnur framleiðslustörfin — og önnur þjóðfélagslega nauðsynleg störf? Þjóðartekjurnar haía tí- faldazt á tíu árum. Eg held, gð ékki verði með nokkrutn réttl ‘ 'komizt hjá því að svara öllum þessum s.purn ingnm ákveðið neitandi. íslenzka þjóðin er nú, á síð- ustu árum, miklu auðugri, en hún hefur uokkurn tíma, áður verið. j | • ■, F04nleið3lri.geta'. í Jxj óðaririn|r meiri en nokkurrar annarrar þjóðar. Samkvæmt þessum staðreynd um ætti fjárhagur þjóðarinnar að standa með hinum mesta blóma. Atyinnuvegirnir —; með sinni miklu framleiðsíugeéú'“~Jæ?RIl að vera öruggir. Lífskjör fólksins, sem aflar hinna háu þjóðartekna ættu að vera með ágætum, og af- koma þess örugg. En er þetta þá svo? Er hag ur rikisins — lifskjör fólksins — og afkoma atvhmuveganaa ,, . , klst. upp í kr. 2.10. sjoður mum ekki geta greitt sterkur með þjoðrnm, til þess, . , 4raai_ , 1J; ___ ,„.,1.1 ■Þar með var brautm brotm, Og þegar jafnframt tókst ’jBessar skuldir —1 sem ekki er að knýja nýsköpuriarstefnuna vöidin vilja taka peninga þar, sem þeir eru til — þá mundi þó ekki gerast annað en það, að samansparaður gróði einn- ar rikisstofnunar eyddist, vegna annarrar-"S-tarfsemi ríkisins. » Þessar ríkisskuldir þurfa þéssvegna ekki að vérða þjóð inni nokkur fjötur œn fót. Um iífskjör fólksins er hinsvegár meiri sögu að segja. Eg hefi áður getið þess, að þjóðartekjurnar hafi vaxið mjög undanfarin ár. En það er ástæða tii að rekja þetta nokkru nánar. í samræmi við þær staðreyndirj ‘Árið 1938 eru. þjóðartekjurh um verðmætisframleiðslu þjóð artaldar að vera 144 millj. kr. arirmar, sem ég áðan nefndi? Nei, ‘ því miður, ekki. I því efni rík.ir þveirt á móti hið mesta ósamrætní — og áð því er snert ir lífskjör fólksins og afkomur atvinnuvegatma, mikið ranglætL pBariómurinn um fjárhagslegt og 1939: 155 millj. kr. — Árið 1940 fer áhrifa styrjaldarinnar að gæta hér, og hækka þá þjóð artekjumar upp í 259 millj. kr. Á stýrjaldarárunum hækka þær svo jafnt og þétt, og árið fram, svo sem gert var þó| betur hefði þurft að gera, í ýms | um efnum. Allt rúðið um nýsköpunina. að gera Alþýðusamband Is- lands að öflugu baráttutæki ] verkalýðsins, undir forystu. , sósíalista, var sókninni haldið og bullið um það. að núveraridi ® , .. , . . , „ ... 1 afram; til vaxandi hluttoku fjarhagsongþveiti se afleiðmgj , , ,, .... r , I verkalyðsms í hmum storiukau nyskopunarstefnunnar, haggar ekki þessari staíreyed. 7 ' . . . , Árið 1947 ,r nýsköpuaar. “«;» f'5 altal.. viþnulaipja, 1 alffi. ctag- stjómin að vísu farin frá.jfcp'.d um, en allt það ár streyma til landsins nýsköpunartogaramir, sem hún hafði látið byggja — og þjóðartekjurnar halda á- fram að vaxa, og komast það ár upp í 1320 millj. króna. Svo fer aftur að halla undan fæti. Árið 1948 lækka þjóðar- tekjurnar um 100 millj. króna — enda hefur þá riýsköpunin verið stöðvuð og gloprað niður þeim nýju, hagkvæmu mörkuð- um, sem opnaðir höfðu verið, vinnu,. sáinkvæmt samningum verkamannafélagsins „Dags- brún“, verið sem hér segir: Árið 1943: kr. 5.40 á klst. ;■ 1944: kr. 6.38; 1945: kr. 676; 1946: kr. 7.62; 1947: kr. 8.54; 1948:' kr. 8.40; 1949: kr. 8.82 á. kíst. .■ Káuplækkunin. árið 1948 staf ar áf því, að „fyrsta.ríkisstjóm Alþýðufl. á íslandi" batt vLsi- toiuna yið 300 stig — og tók þar með aftur upp aðferðiaa kjör fólksins — og, því miður 1945 eru þær komnar upp í 960 getuleysi þjóðarinnar er, út af ; millj. króna. fyrir sig/ falskur og óraunhæf-| V;öxtur þjóðarfeeknanna, á , erjþað svo,. að í hágkerfi auð- ur. . [þessur fcímabili,, stóð, eins og ..valdsins. eru þau enganveginn' á meðan Sósíalistaflokkurinn greiðá lauuþeguin aðeing tók þátt í stjórn land3Íns. — En ég var að tala I uxn lifs- nokkurn lxluta vöruvérðShækk- ananna. Á þessu líðanai ári ur.r.i’ svd ' .' ,;■■■. .. • lírií. % . ..., . Frainhald á,;,7. síðu, ^

x

Þjóðviljinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.