Þjóðviljinn - 28.04.1950, Qupperneq 4

ÞJÓÐVILJINN
Fcstudagur 28. apríl 1950.
8
PIÓDVILJINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.) Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ari Kárason, Magnús Torfi Ólafsson, Jónas Árna-
son, Eyjólfur Eyjólfsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skölavörðu-
Stíg 19. — Simi 7500 (þrjár línur).
Áskriftarverð: kr. 12.00 á mán. — Lausasöluverð 50 aur. eint.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
Verndun fiskimiðanna
Hvað, sem annars verður um hina nýju fiskveiðareglugjörð
íríkisstjórnarinnar sagt, þá má hún ekki verða til þess að beina
Ihug vor íslendinga frá aðalatriðinu í baráttunni fyrir stækk-
aðri landhelgi né villa oss sýn um hvaðan aðalandstaðan gegn
vernd fiskistofnsins, rétti vorum til íflandsmiða og rétti vorum
rtil að vera stór fiskveiðiþjóð muni koma. Þótt þessi reglugjörð
ikomi sérstaklega til að bitna á Norðmönnum, sem nú standa
1 baráttu við Breta fyrir stækkaðri landhelgi, þá er höfuðó-
vinurinn, sem barátta vor sem þeirra verður við, brezka yfir-
drottnunarstefnan.
Það er hið brezka auðvald með yfirdrottnunarstefnu sinni,
I krafti hervalda síns á hafinu fyrrum, sem kúgaði smærri og
yeikari þjóðir til þess að sætta sig við að Bretar rændu
•fiskimið þeirra allt að þriggja mílna nálægð frá ströndinni og
eyddi fiskistofninum. Það er þessi brezka ránsstefna á hafinu,
sem hefur eyðilagt fiskimiðin í Norðursjónum. Það er þessi
yfirgangur Breta, sem hefur þurrausið fiskimiðin kringum Fær-
ieyjar og komið Færeyingum á kaldan klaka, nema þeir sæki
(ejó langar leiðir frá heimkynnum sínum. Og það er þessi skamm-
jeýna rányrkja fégráðugra brezkra yfirgangsseggja, sem er að
)eyða vor eigin fiskimið. Þeir þakka hraustum Islendingmn með
ifögrum orðum, Bretarnir, þegar Islendingar bjarga þeim úr
íífsháska, er þeir rekaJt á land vort, — en brezka auðvaldið
theldur áfram sem ekkert hafi í s'korizt að ræna oss Islendinga
jsjálfum grundvelli framleiðslunnar, fiskistofninum, eyðileggja
ífiskimiðin. Fyrir stríð voru Bretar fremstir í þorskveiðum á
Jlslandsmiðum, Þjóðverjar næstir, við þriðju. — Oss Islending-
íum væri mikil nauðsyn að ná sem beztu samstarfi við Norðmenn
jog aðrar þær þjóðir, Eem líða undir ágangi hinnar brezku yfir-
igangs- og ránsstefnum á hafinu, til þess að von sé til að bera
Bigur úr býtum í þeirri höfuðbaráttu, sem bíður vor í land-
ttielgismálinu: baráttunni um stækkun allrar landhelginnar, er
ibrezki kúgunarsamningurinn frá 1901, — sem Alþingi mót-
Imælti, en Danir gerðu, — fellur úr gildi.
En brezka auðvaldið styðst ekki bara við hið gamla ofbeldi
jeitt í baráttunni fyrir að halda niðri rétti vorum til íslenzkra
’fiskimiða. Það hyggst beita tvennum öðrum tökum.líka:
Brezka auðvaldið hyggst hafa kverkatak á íslenzku atvinnu-
llífi með valdi sínu yfir ísfiskmarkaðinum. Vér höfum verið Bret
lum háðir í þessu efni og Bretar hafa undanfarna áratugi vægðar
laust notað sér það, jafnvel reynt að draga svo úr landhelgis-
gæzlu vorri um skeið að framkvæmd liennar væri bara til að
sýnast. Það er sami auðhringurinn í Bretlandi, sem kaupir all-
an freðfisk vorn, allt síldarlýsið og á öll tærstu togaraútgerðar-
félög Breta. Það eru slíkir auðdrottnar, sem marka stefnu
Breta, þegar þjóð, eins og vér Islendingar, rís upp og heimtar
írétt sinn til síns ^jgin sjávar, valdið j'fir sínum eigin fiskimið-
lum, sem Bretar hafa rænt og ruplað í 500 ár. Vér íslendingar
jþurfum að vera óháðir slíkum auðhringum og sjá um að þeir
!hafi engin kverkatök á útflutningsverzlun vorri né ítök í þjóð
/vorri, er vér leggjum til baráttunnar fyrir rétti vorum. Það
|jýðir m.a. að vér þurfum að eiga næga markaði, en loka þeim
lekki fyrir okkur, með þeim afleiðingum, að verða Engilsöxum
jofurseldir. Baráttan við Breta um rétt Islendinga til fullrar
Málfræðileiðbeiningar til
blaðamanna.
Ég ætla að birta ofurlítinn
kafla úr einkabréfi frá útlönd-
um. Höfundurinn beinir orðum
sínum til blaðamanna Þjóðvilj-
ans, en þau eiga þó erindi til
allra blaðamanná, og raunar
allra blaðalesenda, og þess-
vegna birti ég kaflann. Hann
hljóðar svo: — ,,Að lokum
langar mig til að biðja þig að
hlutast til um, að Þjóðviljinn
fari að beygja orðið „sundrung“
rétt. Það beygist ekki eins og
„kerling," þf. og þgf. er
,,sundrung,“ en ekki „sundr-
ungu“. „Hann dvaldist þar“ ber
að segja, en ekki „dvaldi,“
„flýði“ er fallegra og réttara
en „flúði“. „Hver ber ábyrgð á
hinum einhliða fréttaflutningi
Ríkisútvarpsins?“ — hér er
„hinum“ ofaukið.
Eignafalls-s og útlend
nöfn.
„Morgunblaðsmál er að segja:
„Truman hefur nú farið að ráð-
um Baruch og Conally.“ Góð
regla og sjálfsögð, að mér
•
finnst, er að hafa ekki eignar-
falls-s á erlendum nöfnum frem
ur en innlendum, ef þau enda
á hljóðstaf eins og t. d. Con-
ally. Valtýr hefur fengið ein-
hvern pata af þessu, og svo
sleppir hann eignarfalls-s-i af
öllum erlendum nöfnum, líka
þeim sem enda á samhljóðanda.
Þetta kemur reyndar ekki oft
fyrir í Þjóðviljanum. Skrifið
þið heldur „vetnissprengja" en
„vatnsefnissprengja“ og um-
fram allt heldur „kjarnorku-
sprengja" en „atómsprengja."
Atómsprengja er hreinasta rök-
villa, sem íslenzkan þolir ekki,
þó að önnur mál geti afborið
hana.
Allar sprengjur
atómsprengjur.
„Allar sprengjur eru í raun
og veru „atómsprengjur", meira
að segja öll efnafræðifyrirbæri
eru ,,atóm“-fyrirbæri, svo að
orðið „átóm“-sprengja segir í
rauninni ekki neitt, auk þess
hversu Ijótt orðið er. „Kjarn-
orkusprengja" er rökrétt og
gott orð. Það er ekki dregið af
því, cins og sumir kunna að
ætla, að hér sé um einhverja
„kjarnmikla" orku að ræða
(það væri þá klaufaleg orð-
myndun), heldur af hinu, að
þessi orka er bundin sjálfum
frumeimdakjarnanum, en ekki
ytri hlutum frumeimdanna eins
og önnur orlca. Ýmislegt fleira
gæti ég fett fingur út í, en er
hræddur við að styggja ykkur,
ef ég fer lengra út í þessa
sálma. Annars er eftirtektar-
vert, hversu miklu minna er af
slíkum málleysum í Þjóðviljan-
um en öðrum íslenzkum blöð-
um.“
•
Þröngin fremst í strætó.
P.B. skrifar: — Kæri bæjar-
póstur. — Það er oft mikið
kvalræði að ferðast í strætis-
vögnum Reykjavíkur. Þrengslin
ætla mann lifandi að drepa. . .
Og það undarlega er, að far-
þegarnir sjálfir gera ástandið
venjulega miklu verra en það
þyrfti að vera. Fólk sýnist
aldrei ætla að læra að færa sig
aftur í vögnunum, eftir því sem
rúmið leyfir, heldur skal það
alltaf standa eins og glópar í
þrengslunum fremst. Vagnstjór
arnir reyna að vísu að fá það
til að hætta þessum bjánaskap,
með því að hrópa til þess, en
oft vill það bregðast að hróp
þeirra hafi tilætluð áhrif....
En þessu þarf endilega að kippa
í lag með einhverjum ráðum.
•
Teikningar
til útskýringar.
„Dettur mér þá helzt í hug
það ráð að líma upp í vögnun-
um áminningar um að fólk færi
sig aftar. Það stendur skrifað:
„Gangið út um afturdyrnar".
— Því má ekki líka standa
skrifað: „Færið ykkur aftar í
vagninn.“? — Einnig dettur
mér í hug, að nota mætti teikn
ingar til að gera þessar áminn-
ingar áhrifamiklar. Eg hugsa
mér t. d. mynd, þar sem farþeg
arnir standa allir í fremri helm
ingi vagnsins í einum hnapp,
★
Höfnin
Karlsefni fór á veiðar síðdegis
í gær.
Isfislisalan
Hinn 26. þ. m. seldi Fylkir
4844 kits fyrir 4522 pund í Grims-
by( Geir seldi 4244 kits fyrir 6076
pd. i Grimsby og Forseti seldi
1950 kits fyrir 1845 pund í
Aberdeen. Mótorskipið Fell
seldi 2117 vættir fyrir 3965 pd.
25. þ. m. í Grimsby.
Ríkisskip
Hekla er á Akureyri, fer þaðari
vestur um land til Rvikur. Esja
fer væntanlega frá Rvík annað
kvöld austur um land til Siglu-
fjarðar. Herðubreið fer frá Rvík í
Baráttan fýrir varðveizlu fiskiflotans, fyrir yfirráðum vor-
um yfir íslenzkum fiskimiðum er þáttur úr baráttu vorri fyrir
kvöld austur um land til Bakka-
fjarðar. Skjaldbreið verður vænt-
anlega á Akureyri í dag. Þyrili
er norðanlands. Ármann fer vænt-
anlega. frá Rvik á morgun til Vest-
mannaeyja og Iíornafjarðar.
Skipadeild SIS
Arnarfell fór frá Rvík á mið-
vikudagskvöld áleiðis til Grikk-
lands. Hvassafell fór frá Cadiz á
mánudag áleiðis til Akureyrar.
Einarsson & Zoega
Foldin hefur væntanlega farið
frá Algier í fyrradag áleiðis til
Englands. Lingestroom er í Fær-
eyjum.
Eimsklp
Brúarfoss kom til Kaupmanna-
hafnar í gærmorgun, fór þaðan
síðdegis í gær til Gdynia. Detti-
foss kom til Rvíkur 27. þ. m. frá
Hamborg. Fjallfoss fór frá Rvík
17. þ. m. til Halifax, N.S. Goðafoss
fer frá Rvík í kvöld til Vest-
mannaeyja, Hull, Antwerpen og
Rotterdam. Lagarfoss er í Rvík.
Selfoss fór frá Rvík í gærkvöld
til Borgarness og Akraness. Trölla
foss fór frá' Baltimore 18. þ. m.
væntanlegur til Rvíkur 29. þ. m.
Vatnajökull fór frá Genova 22.
þ.m. til Denia. Dido lestar áburð
í Noregi til Rvíkur.
20.30 Útvarpssag-
an: „Silfrið prests-
ins“ eftir Selmu
Lagerlöf; III. lest-
ur (Helgi Hjörvar)
21.00 Tónleikar:
Kvartett í e-moll op. 83 eftir
Elgar (plötur). 21.25 Frá útlönd-
um (Benedikt Gröndal blaðamað-
ur). 21.40 Tónleikar (plötur). 21.45
Erindi: Ástand og horfur í gjald-
eyrismálum (Magnús Jónsson for-
maður fjárhagsráðs). 22.10 Vinsæl
lög (plötur). 22.30 Dagskrárlok.
Næturvörður er í Reykjavíkur-
apóteki. — Sími 1760.
Næturlæknir er í læknavarð-
stofunni. — Sími 5030.
Næturakstur annast Hreyfill —
Sími 6633.
SVBtt— Samæfing í kvöld
® w 011 ici. 8.30 á venju-
legum stað.
Gjafir tii Þjóðviijans
Kvenfélag sósíalista kr. 1000.00.
Frá J. K. kr. 100. Frá N. N. kr.
25.00. Frá Bóa kr. 50.00.
\>'V
Hjónunum Odd-
N , nýju Gísladóttur
fe"-" Jy —- og Baldri Norð-
I ^ dahl, Úlfarsfelli í
[ M V Mosfellssveit, fædd
ist 15 marka dótt-
ir 13. þ. m. — Hjónunum Guðrúnu
Eggertsdóttur og Sigdóri Helga-
syni, fæddist 15 marka sveinbarn
18. þ. m. — Hjónunum Sólveigu
Erlendsdóttur og Sveini Björns-
syni, Sunnuvegi 6, Hafnarfirði,
fæddist 14 marka sonur 26. þ. m.
Nýlega opinberuðu
trúlofun sina Alma
Heidemann, Fer-
stiklu og Sigvaldi
Guðmundss., Hafra
felli í Strandasýslu.
— Nýlega opinberuðu trúlofun
sína, ungfrú Kristín Gunnlaugs-
dóttir, Sólbakka, Sandgerði og
Haukur Eyþórsson frá Syðri-
Löngumýri í Austur-Húnavatns-
sýslu.
g, Nýlega voru
gefin saman í
i hjónaband af
’ sr. Bjarna Jóns
syni, ungfrú
9 Ingibjörg Skúla
dóttir og Jón Jónsson, fiskifræð-
ingur. Heimili þeirra er að Karfa-
vogi '41.
Drengur slasast
Framh. af 8. síðu.
sennilegt að vörubifreið hafi
haft það í eftirdragi fram hjá
Sandhelgi er erfið en óhjákvæmileg.
Önnur kverkatök hafði brezkt auðvald á þjóð vorri milli
jetríðanna. Brezka bankayaldið var lánardrottinn Islands og
ísland skuldaði 83 milljónir króna erlendis 1934. Bretland hefur
lekld þessi tök nú og má ekki fá þau.
sjálfstæði og fyrir efnahagslegum grundvelli lífs vors. Hún er
líka í þágu þeirra milljóna Evrópubúa, sem neyta eiga fiskjar
vors um ókomnar aldir. Það er ekki í þeirra þágu að ein kyn-
slóð engilsaxneskra auðkýfinga fái að eyðileggja þetta forðabúr
Evrópu með rányrkju.
húsinu nr. 72 við Skúlagötu
á umræddum tíma. Rannsókn-
arlögreglan biður þá, er kynnu
að geta gefið upplýsingar um
þetta slýs að géfa sig fram
strax. ;