Þjóðviljinn - 15.06.1950, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 15. júní 1950.
ÞJÓÐVILJINN
J þessum fardögum kvaddi
Sigurjón á Litlu-Laugum bæ
sinn og byggð.
Á öldinni, sem leið, feða síð-
'asta og frjóasta áratug henn-
ar var farið að bera á Sigur-
jóni í héraði sínu. Rúmt var
um eftir Ameríkustrauminn
þaðan, og hann var einn
þeirra öreiga, sem ólu djarf-
ar vonir um framtíð vegna
þess, að nú gátu þeir stofnað
kotbúskap á einum eða öðr-
um jarðarparti. Þess vegna
fundu þeir á sér, margir litl-
ir karlar, sem ég þekkti
seinna í bernsku minni norð-
ur í Þingeyjarsýslu, að nú
voru þeir orðnir menn til að
lyfta sér og þjóðinni úr ves-
aldómnum. Hverjir áttu að
geta það, ef ekki þeir?
Nema hvað? — Og þjóð
inni var lyft.
EI0 R N S16F0SS0N:

1887 - 1958
nerna af því tvennu, að hann árs. Skar hans slokknaði, og
ræktaði sauðfé og tún sitt
afburðavel og var svo vitur
maður, að þar átti þetta við:
Ættu betri breiður lands
bændur akrastóru,
ræktarfrjóust hugtún hans
héraðsprýði vóru.
Sá sem gerði Litlu-
strönd frægari en stærri'
jbæi, sem Strönd heita á
þessu landi, var smábóndi og
samherji Sigurjóns á Litlu-
Laugum og Ibróðir Helga
þess, sem. Stephan gerði
Sé-Litlulaugabóndinn skoð- Helgaerfi eftir, hvatningar-
aður sem kynslóðarfulltrúi,l ljóðið, sem ofangreind vísa
er ruddi sér ’til landa, má
ekki gleyma því, að Lii,lu-
Laugar voru mesta stóreign-
in, sem hann gat nokkum
tíma fengið til ábúðai; og
þó aðeins hálfa jörðina lengi
ævi, en loks alla (og miðlaði
þá af þröngu landi hennar til
skólasetursins að Laugum).
Hin smáa jörð varð ekki stór
er úr. Hugsjón vísunnar var
þeirra manngildi, þeirra líf.
Þannig ruddu þeir sér til
landa, og þau lönd verða
seint með valdi tekin af þeim
né með auðmagni.
Hrumum öldungi norður á
Laugum var til einskis að
lifa fram á seinni hluta 20
aldar.'og sjá öfugþróun þessa
!
^PbVtfV^VWWUWWVWWPhWtf'W
SKipAUTiieRÐ
Uppboð
99
Opinbert uppboð verður hald-
‘‘ tð'hjá áhaldahúsi bæjarins við
-Skúlatún,: hér í bænum, föstu-
daginn 23. þ.m., kl. 1.30 e.h.
vestur um land til Akureyrar Seldar verða eftir kröfu bæj-
hinn 20. þ.m. Tekið á móti argjaldkerans í Reykjavik eft-
flutningi til áætlunarhafna í urtaldar bifreiðir: R.-38, R.-186,
dag og á morgun. Farseðlar R--2H, R.-286, R.-439, R.-473,
Seldir á mánudaginn.
Skjaldbreið
Sigurjón hafði ábýlaskipti,
flutti heimili sitt frá Laug-
um inri í sögu héraðs og
lands.
Mannlýsing Sigurjóns er
margbrotnari en 'ævisaga
hans og miklu sérstæðari.
Örfáar andstæður í honum
verða hér látnar gefa hug-
mynd, þótt ekki geti það
lýsing kallast.
Áðan minntist ég lítilla
karla, sem hugðu stórt. Lík-
amsvöxtur Sigurjóns Frið-
jónssonar mátti vel skipa
honum í þann flokk, ekki sízt
ef hann stóð í hópi vöxtu-
legra sona sinna. Börn, sem
uxu upp þau -harðindáárin, er
ólu 'Sigurjón og hrundu af
stað Ameríkuferðum, uxu
miklu smærri en nútíðar-
kynslóðin. Allsn skorti vík-
ingsbrag í fas Sigurjóns, og
seint hefði hann vanið sig á
hermennskustíl í göngulagi.
Aftur á móti gat göngulagið
verið síbreytilegt eftir hugs-
unum hans í það og það
sinnið. Það sýndi greinilega
heilabrotamann með snögg-
ar bugdettur. Þeir, sem meta
viljastyrk og atorku manna
höfðinglegur var svipur hins
mikla ennis.
Á stofnþingi Sósíalista-
flpkksiris sá ég mörg höfuð
merkjleg í röðum fulltrú-
anna, en af þessum hvíthöfða
að norðan fanrist mér . geisla
rnikil heill.
um Húnaflóahafmr til Skaga-
R.-665, R.-667, R.-740, R.-803,
R.-875, R.-938, R.-1019, R.-1098,
1.-1218, R.-1262, R.-1282, R..-
520, R.-1548, R.-1657, R.-1725,
1.-1843, R.-1850, R.-2011, R.-
2052, R.-2071, R.-2109, R.-2141,
strandar. Tekið á mótj flutn- R..22Ö6, R.-2247, R.-2272, R,
ingi til hafna milli Ingólfsf jarð
ar og Skagastrandar í dag og
ú morgun. Farseðlar seldir á
mánudag.
Artnann
Tekið á móti fiutningi til Vest-
mannaeyja daglega.
5Ut
Ferðafélag fslands
ráðgerir að fara mjög skemmtl
lega gönguför um Leggjabrjót
næstk. sunnudag. Lagt af stað
kl. 9 árdegis frá Austurveili.
Ekið upp í Botnsdal í Hvai-
firði. Gengið að fossinum Glym,
sem er einn hæsti og fegursti
foss iandsins og er gljúfrið sér-
staklega tilkomumikið. Frá
Giym er gengið upp brattann
innan við Múlafjall. Götumar
2274, R.-2299, R.-2326, R.-2327,
R.-23S6, R.-2403, R.-2419, R,-
2438, R -2481, R.-255#, R.-2555,
R.-2624, R.-2640, R.-2647, R.-
2846, R.-2894, R.-2995, R.-3042,
R.-3100, R.-3106, R.-3185, R.-
3198, R.-3362, R.-3455, R.-3648,
R.-3654, R.-4081, R.-4088, R.-
4122, R.-4240, R.-4364, R,- '
4366, R.-4579, R.-4632, R.-
R.-4671, R.-48S0, R.-4900, R,-
4916, R.-5022, R.-5042, R.-5193,
R.-5213, R.-5308, R.-5500, R,-
5803, R,-5838, R.-5931, R.-6007,
R.-6014, R.-6182, R.-6189.
Greiðsla faxi fram við ham-
arshögg.
Borgarfógtóiim í Keykjavíb.
og „norræna skapgerð'* eftir
þvi, hvað kjálkar eru þrótt-
iegir og mikií harka hugsan-
leg í andlitinu, hefðu lítið
grætt á að skoða hann Sigur-
jón og nazistar vafalaust
dæmt hann „Untermensch"
af því einu, svo ekki sé ial-
að um fýlusvip þeirra, ef
þeir hefðu kynnzt róttækum
skoðunum hans. .
Til þess þarf fágæta hug-
dirfð og andlegt þolgæði að
balda stöðugt andlegu sjálf-
stæði á þann hátt, sem Sig-
urjón var kunnur að. Hann
lét sig einhverju skipta sér-
hvert merkismá], sem rætt
var og barizt um í héraði
eða hvar, sem hann var
kvaddur til þings, og ávalt
reiknuðu menn með því, að
hann kæmi þar fram með til-
lögux, oftast breytingartil-
lögur, og fylgdi beim fram
af vitsmunum.

m. Þá er komið að Súinaá er
rennur í Öxará sem kemur úr
Myrkravatni. Þá er haidið að
Svartagili. Ef gengið er á Þing
völl, liggja götuslóðar suður
frá Svartagili og er þá komið
Jiggja neðan við Súlur fram ^ Almannagjá norðan við Öxar-
átíoss. -Heitir það Langistígur.
Farmiðar seldir-. við bílana.
hjá Sandvatni um Leggjabrjót,
•f þar er hæst á þessari leið 467
Sigurjón var af. Sílalækjar-
ætt í Þingeyjarsýslu og son-
ur Friðjóns bónda á Saridi,
albróðir Guðmundar skálds,
er þar bjó síðan. Á parti af
Sandi bjó Sigurjón 1862—
1906, þá 7 vetur á parti af
Einarsstöðupr. og hélt þar kyn
bótabú fyrir fjárræktarfélag
Þingeyinga, en bjó síðan
1913 að Litlu-Laugum.
Með konu sinni, Kristínu
Jón&dóttur, sem lézt fyrir '22
árum, átti hann rúman tug
barna, og.hefur borið á hseii-
leikum m.eð þeim, — sum.
eru þjóðkunn.
Félagsmálaþátttaka Sigur-
jóns, síðan hann var tvítug-
ur, mundi löng saga. í æsku
gerðist hann virkur. félags-
maður í Huldufélaginu
(ósýnilega félagiriu), sem
Jón í Múla og aðrir Mývetn-
ingar hofðu forgöngu fyrir
og var baráttuhópur og
fræðsluhringur í senn. Vjíður-
eign Friðjcns Sandsbór.da við
Húsavíkurfaktor út af skuld
Þátttaka Sigurjóns á efri
árum í Sósíaíistaflokknum
bar hinum sama ódrepandi
áhuga :vitni. 'Og hann varð
bví róttækari sem fleiri bar-
áttufélagar hans frá fyrri tíð
féllu í val eða urðu íhalds-
samir. Þá fannst honum
drengilegra að liðsinna því
betur flokki framtíðarinnar.
Þetta dæmj og hvert annað
sem væri úr ævistarfi Sigur-
jóns sýnir, hve hann v.ar á-
gætur þegn og maður vel
gerður að meðfæddum og
hið róttækasta, sem þá var
að fá á Norðurlöndum.
Af sjálfu leiðir, að Sigur-
jón gegndi löngum eins
morgum trúnaðarstörfum
sveitar og á nokkurn bónda
þykja leggjandi, sat um skeið
í sýslunefnd, hreppsnefnd,
kaupfélagsstjórn (deildar-
stjóri 40 ár), oddviti Reyk-
dæla í 20 ár, og alþingismað-
ur var hann 1917—22 (lands-
kjörinn varamaður).
Önnum hlaðnir bændur
•með starfshneigðir Sigurjóns
Friðjónssonar hafa sjaldan
tíma til að sökkva sér í list.
En fyrir kemur, að listar-
■ ástríðan lætur ekki byrgja
sig inni. Þá hnoða þeir leip-
burði saman til eins konar
sjálfsfróunar og sleppa þá
fremur undan því að verða
alteknir ást til leirburðar-
lauss skáldskapar og þar með
kröfuharðir við sjálfa sig. En
Sigurjón slapp ekki svo auð-
veldlega, því að hann var
fæddur með ríka skáldæð.
Fram yfir sextugt birti
hann fátt af kvæöum. Eftir
það komu Ljóðmæli hans,
1928, Sfcriftamáí einsetu-
mannsins ári síðar, en Þar
sem grasið grær (ób. mál)
1937. Á stríðsárum komu
út Barnið á götunni, 1943,
og 3 riefti’ Ijóða, sem báru.
nafnið Heyrði ég í hamrin-
uin, 1939—’44.
Djúþ Ijóðkennd og dulúð
finnst í mörgum kvæðum
Sigurjóns. Þau eru ómræn
pg framúrskarandi þýð. Les-
andinn nýtur hinnar tæru
Ijóðrænu þeirra og gÖfugrar
skapgerðar skáldsins. Enn er
ekki hægt að segja fyrir,
hver af kvæðunúm muni end-
ast bezt. En þau eru hug-
Ijúg andstæða bæði við í,ím-
ley.suljóð og innantóm eða
fagurglamrandi kvæði; höf-
undurinn býr með vit sitt og
éinlægni að baki hverri línu;
formfágað ljóð er eins og
bað sé nauðsynlegur andar-
dráttur sálar hans.
Við lát sitt á níræðisaldri
er Sigurján kvaddur með!
virðingu og þakklæti.
Björn Siglússon.
og kaupfélagsmá-lum studdi
að því að gera piltinn rót-
tækan. Huldufélagið varð að
fara leynt af því, að sumir
töldu fræðslu bess of upp-
reisnarkennda . og „níhilist-
iska“. Trúleysi fannst þar og.
Sögur Þorgils gjallanda
(Jóns á Litlus.fcfþnd-) sýridu
sí&ar. nokkuð af byltingar-
huganum., og npkkru eftir
það kom. Þorsteinn Erlings-
son fram og sagði það, sem
þessir alþýðumenn vildu
sagt hafa um baráttumálin.
Bókasafn Huldufélagsins.
varðyeitt að nokkru leyti
enn í sýslubókasafni á Húsa-
vík fyrir gæzlu og atfylgi
Benedikts’ á Auðnum, vax
bæði erlend skáldrit. og þjóð-
m/s „Gullfoss"
áunnum . eiginleikum. Ögixnálarit. og var mest af því
íer frá Réykjaýik laugardaginn
17. júní kl. 12 á hádegi til
Leith ,og Kaupmannahafnar.
Farþegar verða að vera komnir
um borð eigi síðar en kl. 11 f.h.
Það skal tekið fram, að farang-
ur farþega verSur skoðaður í'
vöruskoðun tollgæzlunnar í
Hafnarhúsinu, kl. 9—11 f.h. og
verða farþegar að vera búnir að
láta skoða farangur sinn þar,
áður en þeir fara um borð.
EL F. EJMSKIPAFÉLAG
ISIANDS.