Alþýðublaðið - 06.09.1921, Blaðsíða 1

1921
Þriðjudaginn 6. september.
204. tölubl.
Brunatryggingar
á innbúi og vörum
hvergl ódýrarl en hjá
A. V. Tulínius
vátrygglngaskrlfatofu
Elms klpaf é lags h ús I nu,
2. hœð.
írlanðsmálin.
Syar Sinn Feina,
Khöfn 5 sept.
Símað er frá London, að búið
sé að birta svar íra til Lloyd
George, írska þjóðin viðurkennir
ekki af frjálsum vilja samband
við Bretland; hún mótmælir þvf,
að Bretland fari með írland eins
og það væri bundið samnings-
bundnu sambandi. írar hafna ófrá-
víkjanlega uppástungum Bretlands
frá 20 júlí, en eru reiðubúin að
Játa hiutlausan og óvilhallan odda-
mann dæma milli írlands og Bret
lands. Hætta verður öllum hótun-
um um það, að beita valdi, svo
fulltrúar geti starfað að því, að
finna grundvöll samninganna, án
þess að annað hafi áhrif á þá en
staðreyndir, írar eru tilbúnir að
;útnefna þegar fulitrúa.
íslenzkir stúðentar.
í nýútkomnu hefti af Skfrni,
hefir ritstjórinn, Arni Pálsson, skrif-
að nokkur orð um innlenda me’nn
ing og útlenda. Grein þessi er
einkar eftirtektarverð Er þar í
stuttu máli sýnt fram á hvílíkur
styrkur íslenzkri menningu hafi
verið að því á umliðnum öldum,
að íslenzkir námsmenn hafi getað
stundað nám við erlenda skólá
og hvernig merkja megi afturför
og hnignun í análegu lífi ísienzku
þjóðarinnar, er dregið hafi úr ut-
anferðum þeirra.
Siðast í greininni eru nokkur
alvöruorð út af þeirri meðferð er
íslenzkir stúdentar nú á timum
sæta. Undanfarin ár hafa þeir ait-
af notið sérstakra fjárhagslegra
hlunninda við Hafnarháskóla og
þvf að minsta kosti getað stundað
nám þar, þó ekki hafi þeir kom-
ist lengra. En nú hafa þeir með
sambandslögunum frá 1918 verið
sviftir þessum hlunnindum og má
svo heita að lftið eða ekkert hafi
komið í staðinn, enda þótt stofn-
aðir hafi verið sjóðir bæði hér
og f Höfn, til cflingar andlegu
sambandi íslendinga og Dana,
íslenzkri vísiadastarfsemi og til
styrktar íslenzkum námsmönnum.
Raunin hefir orðið sú, að stúd-
entarnir hafa verið Iátnir sitja á
hakanum og aðeiðingin verður að
þeir neyðast til þess að hætta að
stunda nám eriendis og verða að
kúldast hér heima og hætta námi,
eða taka fyrir — oft út úr vand-
ræðum — einhverja af þessum
fáu námsgreinum, sem hægt er
að lesa við háskóiann hér í
Reykjavík
Fara hér á eftir orðrétt um-
mæli greinarhöf. um þetta efni:
„Saœbandslögia bökuðu einum
flokki manna hér á landi tjón, og
að eins einum flokki manna. En
það voru fsienzkir stúdentar. Garð-
styrkurinn féll í burtu og þar með
einkavon margra ungra, en fá-
tækra manna um að géta orðið
aðnjótandi betri mentunar en hér
á landi er að fá. Ef satt skal segja
virðist mér, að þessir menn eigi
heimting á, að þeir séu ekki látnir
gjalda þéss, að sjálfstæði landsins
var viðurkeat. Alþingi hefir og
litið svo á, að skylda bæri tii að
liðsinna þeim stúdentum, sem ætla
sér að leggja stund á einhverja
þá námsgrein, sem ekki er kend
við háskólann hér. Hefir þeim þvf
verið lagt nokkurt fé af landssjóði.
en mjög er sá styrkur af skorn-
um skamti, 8000 kr. alis. Hefir
alþingi mælt svo fyrir, að eng-
um námsmanni megi veita meira
ea 1200 kr. á ári, og að enginn
megi njóta styrksins lengur en í
4 ár. Auðvitað hefir hverjum eyri
af þessari íúlgu þegar verið út-
hlutað, — það munu nú sem stend-
ur vera 10 stúdentar, sem hlotið
hafa happdrættið, en að eins tveim
þeirra hefir hlotnast 1000 kr. styrk-
ur, ailir hinir hafa fengið minna.
Þessum 8000 kr. er því ráðstafað
fyrst um sinn, því að vænta má,
að hver styrkþegi fái að halda
sinni ögn í 4 ár, ef honum endist
líí til og hann vinnur ekkert sér-
stakt til saka. Þetta er þá allur
sá utanfararstyrkur, sem íslenzkir
stúdentar hafa borið úr býtum, í
staðinn fyrir Garðstyrkinn. Þeir
stúdentar, sem þetta árið útskrif-
ast, geta t. d. ekki gert sér von
um einnar krónu fjárveitingu til
siglingar, svo að ef einhverir þeirra
hafa ekki tilhneigingu til þess að
Ieggja stund á neina þá fræði-
grein, sem hér er kend, þá standa
þeir uppi í vandræðum, og vita,
ef satt skai segja, aiis ekki hvað
þeir eiga af sér að gera. Þeim
eru ailar bjargir bannaðar og allar
leiðir lokaðar. En af háskólaráð-
inu er það að segja, að það hefir
ákveðið, að otðin >íslenzkir náms-
menn* f 2. gr. stofnskrárinnar eigi
ekki við aðra en kandídata frá
Háskóla ísiands. Þeir einir geta
fengið utanfararstyrk úr Sáttmála-
sjóði, — og svo þar að auki kenn-
arar háskólans. Þetta ár hafakandf-
dötum verið veittar 8000 kr. til
framhaldsnáms erlendis, og er
furðulegt, að sú fjárveiting skuli
ekki vera stórum ríflegri, úr því
að Sáttmáfasjóðurinn hefir með
öllu brugðist skyidu sinni gagn
vart stúdentunum. Þvf að helzt
ætti að stefna í það horf, að hver
einasti kandidat héðan gæti fcngið
tækifæri til þess að framast við
útlendar mentastofnanir. Kennarar