Þjóðviljinn - 22.04.1951, Blaðsíða 7

Sunnudagur 22. apríl 1951 — ÞJÖÐVILJINN
(7
Kaupum tuskur
kaupir hreinar léreftstuskur.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.

Kaupum og seljum
skíði, einnig allskonar verk-
færi. Vöruveltan, Hverfis-
götu 59, sími 6922.
Uér er vett-
rangur hinna
smærri við-
skipti.
\ „Karlinn veit hvað
hann syngur."
Munið Kaííisöluna
í Hafnarstræti 16.
Karlmannaföt —
Húsgögn
Kaupum og seljum ný og
notuð húsgögn, karlmanna-
föt o.m.fl. Sækjum. Sendum.
Söiuskálinn,
Klapparstíg 11. Sími 2926.
or

Daglega ný egg,
soðin og hrá. — Kaffisalan,
Hafnarstræti 16.
Kaup — Sala
umboðssala
Útvarpsfónar, útvarpstæki,
gólfteppi, karlmannafatnað,
gamlar bækur o.fl. Verzlunin
Garðyrkjustörf
Tek að mér að klippa tró og
úða, einnig aðra skrúðgarða-
vinnu. Agnar Gunnlaugssoh
garðyrkjumaður, Grettis-
götu 92, sími 81625.
Úívarpsviðgerðir
Radiovinnustofan,
veg 166.
Lauga-
Nýja sendihílastöðin
Aðalstræti 16. Sími 1395
Ragnar Ólafsson
hæstaréttarlögmaður og lög
giltur endurskoðandi. —
Lögfræðistörf, endurskoðun
og fasteignasala. Vonar-
stræti 12. — Sími 5999,
Saumavélaviðgerðir-
skrifstofuvélaviðgerðir
Sy.igja,
Laufásveg 19. Sími 2656.
Sendibílastöðin h.f.
; Ingólfsstræti 11. Sími 5113
Lögfræðingfcir:
I Áki Jakobsson og Kristján
;Eiríksson, Laugaveg 27, 1.
'< hæð. — Sími 1453.
Húsgagnaviðgerðir
|Viðgerðir á allskonar stopp-
; uðum húsgögnum. Hús-
j gagnaverksraiðjan, Berg-
I þórugötu 11. Sími 81830.
Tveggja—þriggja
llherbergja íbúð óskast sem
J fyrst. Aðeins tvennt í heim-
| iii. Góðri umgengni og reglu-
J semi heitið. Uppl. í síma
81837 í dag.

ELAGSLfl
Aðalfundur T.B.K.
verður haldinn miðvikudag-
inn 25. þ. m. í Edduhúsinu
kl. 8,30. Fundarefni: Laga-
breytingar, flokkaskipting
o. fl. — Æfingar á mánudag
eins og venjuiega. Stjórnin.
Sófasett
og einstakir stólar, margar
gerðir.
Húsgagnabólstrun
Edings Jénssonar
Baldursg. 30, sölub. opin kl.
2—6, — Hofteig 30, vinnust.
sími 4166.
Miimingar Sigurðar írá
Syðstu-Mörk
Framhald af 3. síðu.
aðrir menn lagt síðustu hönd
á Minningar hans.
Mikill rithöfundur getur hann
ekki talizt, þessi eyfellski víking
ur. Hins vegar hefur hann lesið
nóg af góðum bókum til þess
að málfæri hans veldur manni
ekki stórum þrautum. Einnig
þar hefur hann gengið í læri
hjá íslendingasögum. Eru önn-
ur dæmi augljósari um það en
þau sem tekin eru upp hér að
framan. En hann ræður ekki
yfir hinu innra listfengi forn-
höfunda vorra, dg er það eitt
þess sem gerir gæfumun hans
og þeirra. Scrvizku og fyrnsku
bregður fyrir í máli hans. T.d.
kann hann ekki orðið óvirðing;
nei, skapnaðarvirðing skal það
heita. Og fleira í þá stefnu.
Það er óhjákvæmilegt að
segja frá því að Sigurður Jóns-
son var þremenningur við Árna
prófast Þórarinsson. Og á hans
vígstöðvum heyist sumt stríð
þessarar sögu. Ræktu þeir vin-
áttu með frændsemi, eins og
sá fyrrnefndi hefði orðað það,
og er klerki vel borin sagan.
Styrkja þeir nú látnir hvor
annars sögu, einkum varðandi
stórbokkaskap ng stríðlyndi
Snæfellinga. Um ýmsa hluti
svipar þeim frændum saman;
báðir hneigjast að upprunalegu
viðhorfi, báðir eru minnissamir
á fólk, báðir hafa vinskap
höfðingja í hávegum. Kannski
hefði ekki orðið allur munur á
ævisögum þeirr-a ef Þórbergur
hefði ekki lifað. En nú brestur
skammlífar Minningar Sigurð-
ar frá Syðstu-Mörk þá aðild
meistarans sem Æfisaga Árna
prófasts Þórarinssonar býr að
um aldir. lí.B.
Útbreim
ÞjóSviljann

SKAK
Framhald af 3. síðu.
taflmeistarann Kurt Richter, en
hefur verið rannsökuð mjög af
rússneskum skákmönnum. ■—
Svartur getur ekki leikið g6
og verður því að leika e6, en
þá þrýstir hvítur á eftir d-lín-
unni, leikur Dd2 og langhrókar
jafnvel.
6. e7—e6
7. Ddl—d2 h7—h6
8. Bg5xf6 g7xf6
Ekki vantar hörkuna. Þess ber
að vísu að gæta, áð svartur
getur ekki leikið Dxf6 vegna
Rdb5, Dd8, 0—0—0 og vinn-
ur peð. En hann gat leikið a6
á undan h6 ef hann kærði sig
um. 9. 0—0—0 a7—aG
10. f2—f4 Bc8—67
11. Iícl—bl Bf8—e7
12. Bfl—e2 Rc6xd4
13. Dd2xe4 Dd8—a5
Hér stendur drottningin vel og
kemur meðal annars í veg fyr-
ir Bh5, ásamt f4—f5 og eftv.
g4, er mundi kreppa að svört-
um.
14. Ilhl—fl h6—h5
15. Hfl—f3 Da5—c5
Svartur er reiðubúinn til drottn-
ingakaupa með sína tvo bisk-
upa. Hann þarf á þessum leik
áð halda, því að hann þarf
að hróka, en það væri óvar-
legt eins og sakir standa vegna
Da7. T. d. 15. — 0—0—0 16.
Rd5! exd5 17. Da7 Bc6 18.
Hc3 og hótar bæði exd5 og
Hxc6! — Báðir virðast meta
tafllokin á líka lund, því að
Bronstein afþakkar boðið.
16. Dd4—d2 Bd7—cG
17. Hf3—e3 Ðc5—a5
18. Be2—f3 o—o—o
19. Dd2—d3 * Hd8—d7
20. h2—h4 Kc8—b8
21. a2—a3 - Be7—d8
22. Kbl—a2 Da5—c5
23. He3—e2 a6—a5
Eftir nokkurt þóf skýrast lin-
urnar aftur. Heimsmeistarinn
stendur betur að vígi drottn-
ingarmegin og undirbýr sókn
þar, jafnvel með b5. Hrók-
arnir og biskupamir fylgja
henni vel eftir. Bronstein hindr-
ar þetta.
24. a3—a4 Bd8—b6
25. b2—b3 Hh8—c8
Peðaleikir hvíts hafa skapað
veilur umhverfis kónginn og má
búast við óþyrmilegum þrýst-
ingi eftir c-línunni. En Bron-
stein er vandanum vaxinn.
26. Dd3—c4!
Meistaralegur leikur, sem knýr
fram drottningakaup og svæfir
þannig sóknaráform svarts. —
Peðið á c4 verður ekki hjálp-
arþurfi heldur máttarstólpi.
26. Dc5xc4
27. b3xc4 Hc8—h8
28. Ka2—b3 Hd7—d8
Kaupin hafa gerbreytt öllum
viðhorfum, svo að nú þarf að
fylkja liði á nýjan leik.
29. Hdl—d3 BbG—gl
30. He2—d2 Kb8—c7
31. Rc3—e2 Bgl—f2
32. IId2—dl Bf2—c5
Bxh4 mundi vitaskuld kosta biskupinn (g3).
33. Re2—g3 Hd8—g8
Nú svarar Botvinnik Rxh5 með
Bxe4.
34. Rg3—c2 Hh8—h7
35. f 4—f5!
Djarfur leikur, sem opnar ridd-
aranum nýjar leiðir yfir f4.
Heimsmeistarinn á, nú vanda-
samt val og tekur þann kost-
inn að halda stöðunni lokaðri.
35. c6—e5
Að veröa skáld
Framhald af 3. síðu.
legi veruleiki og hinn óbreytti
alþýðumaður fyrirlitið skáld-
skaparefni. Menn heimtuðu
furðulegar persónur og furðu-
lega atburði, ,,etwas noch' nie
dagewesenes!" og rithöfundarn-
ir voru á þönum eftir hug-
myndum, sem hélzt urðu að
vera af glæfralegasta tagi,
þangað til það fór að renna
upp fyrir einum og einum, að,
tilveran væri full af efni, —
að hún væri í rauninni alls
ekki af öðrum toga spunnin.
Menn voru að éltast við hið
óvenjulega og einskisverða,
undantekninguna, sem var fyr-
ir fram dæmd til að gleymast,
en liirtu ekki urq. þá óþrjót-
andi auðlegð, sem hversdags-
leikinn hafði að bjóða. Allt,
sem gerist, hefur 1 sér fólgið
skáldskaparefni. Hið eina nauð-
synlega er, að maður hrærist
með því af áhuga, sé því tengd-
ur af lífi og s'ál.
Nú eru hin hversdagslegu
skáldskaparefni í hærra gengi
bæði meðal gagnrýnenda og
menntamanna. Og sjá'lft hvers-
dagsins fólk hefur þegar mynd-
að með sér f jölmennan lesenda-
hóp. Skáldskapurinn er óðum
að tengjast lífinu og veruleik-
anum, og það er honum hollt
þrátt fyrir þær ströngu kröf-
ur, sem þar með fylgja.
Veruleikinn krefst mikils
sjálfsaga af skáldinu — og mik-
36. R«2—c3 Bc5—d4
37. Hd3xd4!
Bronstein teflir þennan hluta
skákarinnar glæsilega vel. Með
þessum leik nær baráttan um
riddarann hámarki. Ef hvítur
missir riddarann er skákin
dautt jafntefli. En með ridd-
arann á hann sigurvonir, jafn-
vel þótt hann sé skiptamun
undir.
37. e5xd4
38. Hdlxd4 Hh7—g7
39. Rc3—e2 Hg7xg2!
Undanfarna leiki hafa báðir
verið í argri tímaþröng, skák-
in hefur verið hrein hraðskák
og svo er enn. Botvinnik læt-
ur að skiptamuninn aftur til þess ná mótspili.
40. Bf3xg2 Hg8xg2
41. Re2—f4 Hg2—g3f
42. Kb3—b2 Hg3—g4
43. Rf4xh5 Hg4xh4
44. Rh5xf6 Kc7—b6!
Svartur mátti vitaskuld ekki
drepa á a4 vegna c4—c5. Leik-
ur Botvinniks er djarfleg peðs-
fórn til þess að ná virku sam-
spili manna sinna.
45. Hd4xd6 Kb6—c5
46. e4—e5 Hh4—d4
Botvinnik knýr fram hróka-
kaup. Taflstaðan er enn afar
tvísýn, en því miður hvorki
rúm né tími til nánari athug-
unar hér.
47. Hd6xd4 Kc5xd4
48. Rf6—g4 Bc6xa4
49. e5—e6 f7xe6
50. f5—f6! Ba4—e8
51. Kb2—b3 c6—c5
52. c2—c3f Kd4—e4
53. Rg4—hG Ke4—f4
54. f6—f7 Be8xf7
55. Rh6xf7 e5—e4
56. Rf7—d8 e4—e3
57. Kb3—c2 ? Þreytan segir til sín! Eftir
Re6| er skákin jafntefli.
58. Kf4—g3!
Eftir Kf3 ætti hvítur enn jafn-
tefli (Re6, e2, Rd4f). En nú
verður peðið ekki stöðvað. Hvít-
ur gafst upp.
ils ímyndunarafls. Hann er eng-
inn vettvangur taumlausra
gönuskeiða, og vandinn er ekki
leystur með því að láta sögu-
persónu taka ofan höfuðið og
spásséra me'ð það í handar-
krikanum. Það er ekki nóg að
krækja sér í einhvgrja handa-
hófslausn úr hinni bókmennta-
legu ruslaskrínu. Veruleikinn
kann aðeins eina viðhlítandi
lausn dæmisins. En takist hún,
þá mun verkið líka finna hljóm-
grunn í brjósti hins mikla
fjölda og þúsundir votta marmi
huglátsemi sína með glampa í
augum. Því dýpra sem manni
tekst að ná, þeim mun þakklát-
ari mun fjöldinn reynast....
Skálda hversdagslífsins er
ekki að vænta úr hópi lestrar-
hesta og einkunnagarpa, held-
ur miklu fremur þeirra nem-
enda bekkjarins, sem gengur
miður vel að einbeita sér að
settu námsefni og fylgja á-
bendingarstílnum, af því að þeir
eru með höfuðið fullt af stað-
reyndum veruleikans utan
skólastofunnar og vasana út-
troðna af alls kyns rusli, upp-
tíningi af sorphaugum og al-
faravegum, sem enginn „hugs-
andi Vera“ mundi hafa fyrir
að hirða. Beztu myndina af
skáldinu hefur að minni hyggju
H. C. Andersen dregið upp,
en það er sögupersónan Hans
klaufi. Honum er gefinn hæfi-
leiki bekkjarskussans að sjá
dýrlegustu dásemdir, þar sem
aðrir sjá ekki annað en forar-
leðju, rifinn tréskó, dauða
kráku eða anna'ð þvíumlíkt, og
í þessu er sigur hans fólginn.
En hann hefur líka hið lifandi
líf að mótleikanda í mynd og
iíki kóngsdótturinnar. Hefðu
þar verið skriffinnar einir,
mundi aldrei hafa farið vel
fyrir honum.
Frá æsku'árum mínum minn-
ist ég gama.ls leiguliða.sem gerði
sér allt að undrunarefni,------
smástein, flugu, grasstrá. „Und-
arlegt er nú þetta!“ var orðtak
hans. Heldur varð honum lítið
úr verki, því að við hvert fót-
mál varð hann að stanza til
að undrast eitt eða annað.
Menn hentu gaman að honum
fyrir þetta. „Nú er Jeppi Hólm
hissa rétt einu sinni“, sögðu
þeir og hnipptu hver í annan.
Samt báru menn virðingu fyr-
ir honum, því að hann var tal-
inn „vita jafnlangt nefi sinu“,
— hann sá h'luti, sem aðrir
komu ekki auga á, enda þótt
þeir lægju raunar ljóst fyrir.
Hann var skáld. Allt til hinztu
stundar hélt hann áfram að
leggja spurningar sínar fyrir
tilveruna. „Hvað skyldi nú
svona nokkur guðsmáður hugsa
með sjálfum sér?“ sagði hann,
þegar hann lá banaleguna og
presturinn kom að þjónusta
hann.
Að vísu skrifaði hann eng-
ar bækur. En það er líka ð-
skemmtilegasti þáttur starfans.
Það getur verið nógu gaman
að hugsa sér verk, sem vinna
skal, en hitt er oftast kvöl-
in meiri að koma því í búning.
Stundum getur það þó verið
ánægjulegt, — viti máður, að
allt muni fara vel að lokum.
En því er sjaldnast að heilsa í
þeirri veröld, sem hefur orðið
mitt hlutskipti, — allra sízt á
þessum síðustu tímum, þegar
allt virðist sverjast saman gegn
hinum snauða í því skyni að
hrinda honum aftur út í mið-
aldamyrkrið.