Þjóðviljinn - 26.06.1951, Blaðsíða 6

6) _ ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 26. júní 1951
Erla skáldkona sextug
Ffamhald af 3. síðu.
grein verka hennar gengi í skugg-
ann fyrir öðrum ritum hennar,
sagnaþáttunum. Það er orðið
mikið safn, og munu fylla stóra
bók. Hér er mikla fraeði að finna
um menn og viðburði, og eru þó
þessir þættir eigi byggðir á
fræðimennsku. En Guðfinna skil-
ur svo vel sálfræði atburðanna í
glímu lífs, og kann af höfundar-
list að raða þessu svo vel, að úr
vérða hinar gleggstu mannlýsing-
ar og áhrifamikil örlagasaga.
!slandsmótið
Framhald af 3. síðu.
mönnum að knattspyrna þeirra
sé léleg.
Hvert var bezt ?
Stig og markstaða Reykja-
víkurfélaganna segja að Valur
sé nr. 2 í mótinu.
En eins og leikir þeirra hafa
verið á mótinu er naumast hægt
að gera upp á milli Vals, KR og
Víkings; en Fram virðist held-
ur í öldudal og síðasti leikur
þeirra við Val 6:1 bendir óví-
rætt til þess, því sigur þeirra
gat þýtt úrslitaleik við Akra-
nes ef Víkingur ynni, en bar-
áttuvilji kom aldrei fram hjá
Fram og þó hefur hann um
mörg undanfarin ár einkennt
lið Fram.
síðu.
Oslófararnir
Framhald af 3.
m, 1500 m, 10 000 m, 4x400 m,
spjótkast, kringlukast, stangar-
stökk, þrístökk.
Sveitarforingi verður Jóhann
Bernhard en fyrirliða höfðu
keppendur ekki kosið úr sínum
hópi þegar þetta er ritað Óvíst
er að Garðar S. Gislason, form.
FRl, geti farið, en fararstjcri
verður Bragi Kristjánsson
Flokkurinn flýgur til Os’ö
laust eftir miðnætti í nótt og
árna allir honum heilla og sigra
í þessari hörðu viðureign. —
Iþróttasíðan spurði Garðar S.
Gíslason hvað honum segði hug
ur um keppni þessa: Af árangri
þeim sem Danir og Norðmenn
hafa náð í vor og leggja verð-
ur til grundvallar, er sýnilegt
að hér verði um mjög jafna
og skemmtilega keppni að ræða.
Hvað okkar lið snertir vil ég
segja að ef heppnin er með
okkur og okkar menn ná sínu
bezta þá höfum við möguleika
til sigurs, en ef við töpum samt,
þá er ekkert við því að segja,
við höfum bara mætt betri
mönnum en okkar menn eru.
Ég vil vekja athygli á þvi að
keppnin við Dani getur ekki
síður orðið hörð en við Norð-
menn, því árangur Dana í vor
bendir til að þeir séu í mikilli
framför. Sem sagt, heppni eða
óheppni landanna getur skorið
úr um sigur eða tap.

Einkum munu konur finna hér
margar systur sínar í ástum og
hörmum og stríði lífs. Guðbjörg
Vernharðsdóttir var kona á Hér-
aði. Sonur hennar var efnilegt
barn á yngsta reki. En af sjúk-
dómi á bernskuskeiði tók fyrir
andlegan þroska hans, en hann
varð mikill vexti. Hún bár hann
ætíð út í sólskinið og heyrðist
aldrei kvarta undir krossi sín-
um. Svo dó Vernharður 23 ára
gamall, og hún losnaði við sinn
kross. Hann var jarðsunginn að
Eiðum, en þegar Guðbjörg kom
heim og vantaði sinn kross, heyrð
ist að hún kunni þó að kvarta
— Prestskonan i Hofteigi, kaup-
mannsdóttirin fagra úr Reykja-
vík, sem kastaði fram skopvís
unni við gamla konu við jarðar-
för, og fékk í staðinn: Lukkan sé
svo langt frá þér / sem loftið er
frá jörðu. Og síðan eftirmælið:
kvenna gjörfilegust — og lánlaus-
ust. Þátturinn af Ólöfu í Krossa-
vík mun mikill fengur þykja
Konunni sem lifði Skafta Tímóte-
usson bróður sinn meira en 60
ár, og eiginmann sinn Odd Guð
mundsson, sýslumanns ríka, 36
ár. Konunni sem lét upp hey-
bandið, en maðurinn stóð undir.
Og þá sagði maðurinn: Ólöf mín!
Ertu komin á klakkinn? Fóstraði
munaðarlaus börn og gaf þeim
jarðir á heiðursdegi, en sleit sjálf
lífi sínu í litlu baðstofunni í
Krossavík, þar sem hún bjó ein
við gamla heiðursama hætti, en
arfi var skipt til frænda í fjórða
lið. Þannig er sagnheimur Guð-
finnu, veröld mikilla tilfinninga
og blæbrigðaríkra geðhrifa, grát-
fögur, Ijúfsár og harmmjúk hið
innra, en hið ytra heiðrík af
skilningi lífs og sögu, og listræn
af hlýindahandbragði eins og
gróðurdísin á vorinu. Þannig
vaxa þau bókmenntablómin. Víst
er það, að Guðfinna mun telja sig
dveljast nær sál sinni sjálfri í
þessum þætti ritverka sinna en í
ljóðagerðinni. Hún segir í bréfi:
Þig dreymdi 1916, að ég hafði
gjört tvo gripi og var annar miklu
betur gerður. Þú réðst drauminn
þannig, að ég mundi gera tvær
bækur og önnur verða miklu
betri.... Hvor „gripurinn" þyk-
ir þér nú betur gerður?
En þú sem ætlar að heimsækja
Guðfinnu í dag, eða aðra daga,
ferð rakleitt gegnum stofuna og
inn í hjónaherbergið. Þar situr
hún við handavinnu og getur
feldur mikill verið fallinn af nál
eða prjóni, en á borðinu liggur
penni og skrifbók, síreiðubúin.
Þannig er hann ofinn, sagna- og
Ijóðaflokkurinn, sem þessi kona
mennta, og þannig eru kannski
allir erfiðisdagar að baki.
En sá sem staddur er í Teigi
hjá þeim hjónum, og hinum
mörgu mannvænlegu og gáfuðu
börnum þeirra, getur allt í einu
farið að hugsa langt fram í tíma.
Næsti bær fyrir innan er Bustar-
fell með sína sérstæðu sögu, en
fyrir utan Hof, einnig höfuðstað-
ur mikillar sögu. Bærinn, sem er
þarna mitt á milli, er lítt kunn-
ur úr fortíðinni, en nú hefur hann
líka eignazt sögu, sem aldirnar
skoða, og meta ekki miður hinum.
Því þar hefur andinn numið land,
og helgar síðan það landnám i
minningu kynslóðanna.
Benedikt Gíslason
frá Hofteigi.
Undir ellífðarstiörnum
Eftir A. J. Cronin 'j
M
DAGUR
spyr
ég?
Og þá var því lokið. Arthur sá Armstrong námuslysi? Ætlarðu að reyna það,
ganga áleiðis að vigtarskýlinu með hvíta blaðið Hér verð ég að segja góðum verkamönnúm upp
í hendinni. Honum fannst eins og hann hefði vinnunni, en á meðan situr þú í skúmaskoti og
ver'ð að drepa þessa menn. Hann tók hend- reykir. Þú hefði hæglega geta'ð hleypt öllu í
irrni um enni'ð. Svo sneri hann sér undan og bá! og brand. Burt með þig. Snáfaðu burt. Þú
gftk inn á skrifstofu sína. ert rekinn. Farðu burt með eldspýturnar þínar
Þar stóð Hudspeth og beið eftir honum. Hann og þessar óþverra sígarettur, og fiýttu þér áður
var rjóður í framan og reiðilegur á svip. Með et; ég sparka þér út“
honum var ungur maður, stór og þrekvaxinn ná- nann þreif j öxlina á Wicks, sneri honum við
ungi, sem stóð við hlið hans með ólundarsvip, og hratt honum út um dyrnar wicks datt endi-
hélt á húfunni í annarri hendi en hafði hina iarlgnr a ganginum og rak annan . fótinn í
hendina í vasanum. Það var Bert Wicks, sonur þroskuidinn. Arthur skellti hurðinni á eftir hon-
Jake Wicks, vigtarmannsins. Hann vann í Globe. um
Un: leið og Arbhur leit þá augum sá hann að >Jag var steinhlióð á skrifstofunni. Arthur
nu höfðu enn ein vandræðin átt sér stað. Það fór studdi sig vig skrifborðið og dró andann ótt og
hrollur um hann. titt Honum var erfitt um andardrátt. Hud-
,,Hvað er á seyði? sagði hann og reyndi Speth horfgi a hann vandræðalegur á svip.
að vera rólegur. ... ,,Hann átti ekki betra skilið“, hrópaði Arthur.
„Lítið þér á , sagði Hudspeth og sýndi hon- ^jgg varð að reka hann“.
urc sigarettupakka og eldspýtustokk. _ ,)Já| það á ekki að hlífa svona piltum“,
Þeir störðu báðir á sígaretturnar og eldspýt- sa£?ði Hudspeth og let niður fyrir sig
urnar, jafnvel Bert Wicks starði. Þessir algengu jg get ekki gætt mig yið svona 6svifni“.
smáhlutir virtust ha.fa djúp áhrif á Þa- ,,Nei, auðvitað ekki“, svaraði Hudspeth og
,,Og meira^ að segja í hesthúsinu , sagði Hud- jejj. Upp. Svo hikaði hann andartak. ,,Hann
speth.^ ,,I nýju flutningsgöngunum. Situr hann fe. heint til fööur síns og segir honum frá
ekki í hesthúsinu og reykir innan um allt þessu — Jake Wicks, vigtarmanninum“.
heyið. Já afsakið, herra Barras, en þetta finnst Arthur reyndi að hafa stjórn á sér.
mór of langt gengið. Forbes var 'að koma með jg gló hann ekki fast<<
ha:in rétt í þessu ‘. „Hann segir áreiðanlega að þér hafið ætlað að
Arthur stóð og starði á sígaretturnar og eld- drepa hann. Þetta er fjölskylda sem kann að
spýturnar. Einkum einblíndi hann eins og da- koma iliu af stag herra Barras“. Hann þagnaði
leiddur á eldspýturnar. Hann gat með erfiðis- Qg hðlt til dyra jgg verg vist ag fara að koma
munum haft stjórn á sér. Það var namugas i mér af staðV sagði hann og fór út
Globegöngunum, og síðasta rannsokn hafði leitt Arthur stóð kyrr og studdi sig við borðið.
í .jós að gastegundimar voru eldfimar. Hann jj&nn hafgj gert skyssu, hræðilega skyssu. Þáð
þorði ekki að líta á Wicks af otta við að sleppa yar taugaóstyrkurinn og ofreynslan sem áttu
ser.
sök á því að hann gerði þessa hræðilegu skyssu
— að slá Bert Wicks.
Hudspeth var farinn af stað tii að reyna að
bæta úr þessari skyssu. Vonandi lagaðist þetta.
Hann rétti úr sér og gekk inn í lifla herbergið
þar sem hann skipti um föt. Hann ætlaði að
rannsaka paradísina og fór í námugallann sinn.
Þegar hann gekk inn í lyftuna á leið niður. gerði
„Þér'hafið farið með eldspytur mður í nam- hann gér enn vonir um ag þetta myndi allt
lagast.
En það var öðru nær. Þegar Bert Wicks var
búinn að skreiðast á fætur, fór hann beint til
fööur síns sem var að telja vagnhlössin scm
komu út úr námunni. Honum var illt í fætinum,
og því meira sem hann hugsaði um það, því
uðu og sögðu um Arthun þsirhlógu að'eviklyndi vf fð honum í fætinum. Hann þorði varla '
hans og öllum hinum heinmskulegu öryggisráð- ao stiga 1 veslmgs otinn.
sti'funum hans. Bert var þrár og vildi ekki láta Faðlv hans- Jake Wlcks' sa hann kcnia haltl>
„Hvað hafi'ð þér fram að færa?“
„Ég hef ekki gert neitt af mér“, sagði Wicks
þvermóðskufullur.
„Þér hafið reykt í námunni“.
„Ég fékk mér bara einn reyk niðri í hesthúsi.
Ég hef ekki gert neitt af mér“ .
Það fór hrollur um Arthur.
ura og setið þar og reykt“
Wicks svaraði engu.
„Þvert ofan í reglugerðina", sagði Arthur og
nísti tönnum, ,,og þrátt fyrir margítrekað bann
mitt við eldi í námunni“.
Bert Wicks stóð og fitlaði við derið á húf-
ur.;ii sinni. Hann vissi hvað verkamennirnir hugs
lcggur á lífsborð íslenzkra bók- og‘óÍúnd“sagS andk stöðvaði vagnalestina
hann:
„Pabbi segir að það hafi aldrei verið gas í . ,. , , , ...
Globe. Hann segir að það sé hreinasta firra legrl roddu’. og ÞeSar hann halci lokið mali
„Hvað gengur að þér, Bert?“ spurði hann.
Bert sagði honum allt af létta, hárri vælu-
að banna að kveikja þar á eldspýtum".
Arthur missti algerlega stjórn á sér. Blóðið
streymdi til höfuðs honum, það var eins og
’hann riðaði á fótunum andspænis þessari fá-
sinu, sagði Jake:
„Þetta getur hann ekki leyft' sér“.
„Hann gerði það“, svaraði Beit. „Hann sló
mig niður og sparkaði í mig, já, ójá. Hann
vizku, heimsku og ósvífni. Þarna hafði hann sparkaði í mig þegar ég lá í gólfinu“
fórnað sér, næstum gert sig gjaldþrota og var
að sligast undir stritinu og áhyggjunum í þeim
tilgangi að skapa öryggi í námunni og bæta
Jake stakk vigtarbókinni í vasann og herti
mittisólina.
„Þettá getur hann ekki leyft sér“, endurtók
innuskilyrðin. Og þetta voru þakkirnar. Án kar,n- -Þetta skal hann fá borgað“. Bara vegna
þessa að ráða við sig, steig hann eitt skref í átt-
ina að Wicks og sló hann utanundir.
„Fíflið þitt“, hrópaði hann. Hann blés af
mæði eins og hann hefði verið að hlaupa. „Bölv-
að fíflið þtt. Ætlarðu að sprengja námuna 1
loft upp? Ætlarðu að verða valdur að nýju
DAVlÐ
t[7P
þecs að Bert hafði gleymt að taka eldspýtu-
stokkinn sinn upp úr vasanum, áður en hann
for niður í námuna, hugsaði hann fokreiður.
Vegna smágleymsku og allra þessara bannsettu
nýju reglugerða. Þetta var ekki hægt að þola.
Hann, sem var vigtarmaðurinn við námuna,
gat alls ekki sætt sig við þetta. „Komdu, Bert“,
sagði hann allt í einu.
Kann lét vinnuna eiga sig og gekk með Bert
alia leiðina upp að sjúkrahúsinu. Webber, nýi
aðstoðarlæknirinn, sem var nýkominn frá próf-
borðinu og hafði aðeins verið örfáa mánuði í
Sleescale, hafði vörð. Jake bað hann að líta á
fótinn á Bert, og rödd hans bar þess greinileg
merkj að hann var maður sem mátti sín mikils.
Hann var bæði vigtarmaður námunnar og auk
þess gjaldkeri í sjúkrasamlagi verkamanna. Það
var mikilsvert. fyrir Webber lækni að koma sér
í mjúkinn hjá Jake Wicks, enda var liann afar
ástúðlegur og hjálpsamur og skoðaði fótinn á
Bert með mestu gaumgæfni.
„Er fóturinn brotinn?" spurði Jake.
Ekki hélt Webber það. Eiginlega var hann
sannfærður um að hann væri óbrotinn, en aldrei
var of varlega fariö. í læknablöðunum var iðu-
lega minnzt á leiðinleg beinbrot, þegar sjúkl-
ingarnir fóru í mál við lækninn. Og Jake Wicka