Þjóðviljinn - 18.05.1952, Síða 3

Sunnudagur 18. maí 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (3
m
SKAK
Ritstjóri: Guðmundur Arnlaugsson
Lodewijk Prins
Þegar Argentínumeun buðu
til alþjóðaskákmóts í Buenos
Aires 1939 komu keppendurn-
ir frá Evrópu allir með sama
skipinu. Þetta var óvenjuleg-
ur farmur, hátt í hundrað skák-
menn og konur af 16 þjóðern-
um, enda vakti hann mikla
athygli, skipið var orðið fullt
af blaðamönnum og ljósmynd-
urum löngu áður en það komst
upp að bryggju. Þessir menn
virtust kunna góð skil á því,
hverjir væru frægastir tafl-
meistarar í hópnum, en létu
sér annars ekkert mannlegt
óviðkomandi, enda fór svo að
jafnvel víðkunnir meistarar
urðu að láta sér þáð lynda að
vekja minni athygli en lítt
þekktar skákmeyjar frá Verm-
landi og Holmenkollen. Fersk-
leiki æskunnar og ljósgullið hár
vógu upp það sem skorti í
reynslu og skáklegri frægð.
1 þessum sundurleita hópi var
þó einn maður sem ekki þurfti
að kvarta undan því að ekki
væri eftir honum tekið. Þetta
var ungur hollenzkur skák-
maður sem stundum hafði leik-
ið lög eftir Bach á slaghörpu
skipsins en annars ekki látið
mikið á sér bera. Ástæðan til
hinnar gífurlegu athygli var
hið dökkjarpa skegg hans, sítt
og spámanrtlegt, og óvenjulegt
á jafnungum manni. Myndir
af bc-ssu merkilega skeggi voru
að biriast í blöðum stórborgar-
innai allt til enda skákmóts-
ins.
Nú eru mörg ár liðin síðan
þetta gerðist, skeggið spá-
mannlega orðið að venjulegu
efrivararskeggi, og maðurinn
sem ber það orðinn víðreist-
ur blaðamaður og skákmeist-
ari, skákbókahöfundur á tveirn
tungumálum og kominn hing-
að til Islands á leið sinni frá
Kúbu og Bandaríkjunum til
Hoilands.
Þess gerist ekki þörf að
rekja taflmennsku Prins hér á
iandi að þessu sinni, hún er
kunn úr daglegum fréttum
hiaðanna, en ef til vill hafa
menn gaman af að sjá sam-
ráðaskákina, sem hér fer á
eftir Prins teflir þar með hin-
um efnilegasta af yngri skák-
monnum Bandartkjanna gegn
víðtunnasta skákmanni Vest-
urheims, sern einnig er við ann-
an mann. Skákin er skemmti-
leg og vakti talsverða athygli.
Er hér stuðst við skýringar
i Chess Review. Þegar skák-
in var tefld. var svo vel búið
að áhorfendum, að þe’r gátu
jafrharðan fylgzt með íhug-
unum og bollaleggingum hvors
aðila um sig
Sikileyjarleikur.
Evans og Horowitz og
Prins Reshevsky
1 e2—-e4 c7—c5
2 Rgl—f3 d7—d6
3 d2—d4 c5xd4
4 Rf3xd4 Rg8—f6
5 fl—f3
Euwe mun vera höfundur þessa
ieiks. Prins beitir honum jafn-
an, eins og þeir sem hafa teflt
gegn honum í fjölskákum hér
geta vottað.
5 ------ e7—e5
Þétt-a er talið bezta snarið.
Drottningarpeðið á aö koma
fram líka.
6 Rd4—b3
Bb5f er almennt talinn bezti
leikurinn, en Prins teflir að
jafnaði svona.
6-----
7 Bcl—g5
d6—d5
Bc8—e6!
Á þennan hægláta hátt nær
svartur þægilegri stöðu. 7.—
dxe og 7.—d4 eru vafasam-
ari leikir.
8 e4xd5 Dd8xd5
9 Rbl-—c3 Bf8—b4
10 Bg5—d2 Dd5—d8
11 Bfl—b5f Rb8—c6
Svarta herstjómin er fram-
takssöm og vígreif og telur sig
þola veilu í peðafylkingunni ef
svo ber undjr.
12 Ddl—e2
0—0
Nú er hvítur nærri neyddur til
að taka kaupunum, þvi að
svartur hótar Rc6—d4.
13 Bb5xc6 b7xc6
14 0—0—0
En vitaskuld ekki 14. Dxe5
vegna 14.—Bxb3 og He8.
14 ----Dd8—c7
15 Rc3—e4 a7— a5
Svartur sækir fast eftir sókn-
arfærum á drottningarvæng
og kærir sig kollóttan, þótt
hann fái veilur í stöðima kóngs
megin. Áhættuminni leið var
Bxd2f.
16 Re4xf6+
17 De2—f2
g7xf6
Hf8—c8
Hvítur hótaði að vinna skipta-
mun með Bh6. Svartur forðar
hróknum úr hættunni og undir-
býr c6—c5, en öruggara hefði
verið að leika Kh8, því að
kóngurinn þarfnast skjóls, en
ekki er gott að vita, hvar hróks
ins er mest þörf.
18 Bd2—1;6
19 Rb3—c5!
Kg8—h8
Hvítur hótar nú Dh4, De7, Re4
og vinnur peð.
19 —
Hc8—g8
Svartur hefur glatað tíma í
hróksleikinn. Bxa2 kom all^
ekki til greina vegna 20. Dh4
De7. 21. Hd7! 19.—Bxc5 er
einnig hvít í hag, þrátt fyrir
mislita biskupa, veilurnar í
peðafylkingunni eru of sær-
anlegar. Svartur á nú erfiða
stöðu.
20 Df2—h4 Hg8—g6
21 Rc5xe6 f7xe6
22 Hdl—d3 Bb4—e7
23 Hhl—dl f6—f5
24 Dh4—h5 Ha8—d8
Svartur verður að koma í veg
fyrir Hd7.
29 f3xe4 f4—f3
30 Bc5—<36 Dc7—-bö
31 Bd6—e5 Ðb6— e3+
32. Kcl—bl
25 Hd3xd8f
26 g2—g4!
Be7xd8
f5—f4
Svartur stefnir áð því að koma
kóngspeðinu fram og eignast
frípeð. En það er ekki kleift,
ef hvítur heldur rétt á sínu.
og skapar því einungis nýjar
veilur í stöðu peðanna. Hvít-
ur á nú hægara um vik, en ef
svartur hefði leikið Bf6.
27 Bh6f8! ?
Þessi leikur er hlekkur í áætl-
un, sem bindur skjótan endi á
skákina. En svo hefði ekki
þurft að fara og framsókn peð-
anna á g- og h- línunum hefði
verið betra framhaldl: 27 hg4!
og hótar nú g5, Dg4, h5 og
g6, ef svo ber undir. Hvítur
þarf ekki að óttast e4: 27 h4
e4 28 fxe4 f3 29 Be3 f2 30 g5
(en auðvitað ekki Bxf2, Df4f),
og er f-peðið þá dauðadæmt.
27 -----
28 Bf8—c5
Bd8—f6
e5—e4!
FIMMTUGUR í DAG
• r •
, nístjon
Halldór Ólafsson, ritstjóri
og bókavörður á ísafirði, er
fimmtugur í dag.
Hann er fæddur á Kaldrana-
nesi í Strandasýslu og voru
foréldrar hans hjónin Kristín
Jónatansdóttir og Ólafur Gunn
laugsson bóndi þar.
Snemma kom í ljós að Hall-
dór var óvenju fróðleiksfús.
Brauzt hann til náms í Gagn-
fræðaskólanum á Akureyri —
að mestu af eigin ramleik —
og lauk þaðan prófi vorið 1923.
Mér er ekki kunnugt um
hvenær Halldór fluttizt fyrst
til ísafjarðar, en á árunum
1926 til 1930 kemur hann mik-
ið við sögu í verkalýðsbarátt-
unni þar vestra, er virkur með-
limur í Alþýðuflokknum og á
sæti í stjórn jafnaðarmanna-
félagsins 1928 og 3929.
Þegar til átaka dró innan
Alþýðuflokksins á milli hi.nna
raunverulegu sósíalista ann-
arsvegar og tækifærissinnanna
hinsvegar skipáði Halldór sér
í vinstri arminn og varð einn
af stofnendum Kommúnista-
flokksins árið 1930.
Halldór varð atvinnurekenda-
valdi ísafjarðar mikill þyrnir
í augum, enda ótrauður að
berjast fyrir málstað verkalýðs-
ins. Svo fór að krötunum og
íhaldinu tókst bókstaflega að
svelta hann úr bænum, hvergi
var atvinnu að fá.
Um nokkur ár dvaldi Hall-
dór hér sunnanlands, en hvarf
aftur til Isafjarðar og tók við
ritstjóm Baldurs. Bókavarðar-
starfinu við Bókasafn Isafjarð-
ar hefur hann gegnt um nokk- /
ur ára skeið.
Það var engin tilviljun að
Halldór skipaði sér þegar í
upphafi í róttækari arm Al-
þýðuflokksins. Halldór er nefni-
lega sósíalisti af lífi og sál.
Það vitum við bezt er méð
honum höfum unnið. I fyrsta
lagi hefur hann aflað sér hald-
góðrar þekkingar á þjóðfélags-
Framhald á 7, síðu.
ABCDEFGH
Staðan er orðin afar tvísýn1
vegna þess hve svarta frípeð-
ið er hættulegt. En nú sést
svarti yfir hótun hjá hvít
og hann tapar því skákinni
snöggiega í stað þess að leika
Kg7 með góðri von um að
lifa ólætin af.
33 ----De3xe4 ? ?
34 Be5xf6+ Hg6xf6
35 Dh5—e8+ Kh8—g7
36 Hdl—d7f
og svarta herstjórnin gafst
upp, þvi að hún getur ekki
varizt máti.
E»á er dómurlnn fallinn.
Enn spegjast sorgardag-urinn í skuggsjá augna
vorra:
þrítugasti marz
þegar sói vor hneig í vestri
þegar ey friðarins var vígð heimsmorðinu
þegar ættingjum Benedikts og Þorsteins var
fyrirskipað
að ijósta oss kylfum
að biinda oss gasi
ef vér dirfðumst að segja nei.

Auðvitað sögðum vér nei:
mótmæltum uppgjöfinni, vopninu, dauðanum,
skírskotuðum til lýðræðisins,
kröfðumst atkvæðis um örlög vor
— og þá féll hinn raunverulegi dómur, hann féll
þá en ekki nú:
grátandi vorum vér hrakin burt af vellinum sem
Jón Sigurðsson stendur á.
Það var ekki Alþingl fslendinga
heldur þing kylfunnar
sem seldi oss tortímingunnl á vald;
það er ekki Hæstiréttur lslands
heldur réttur s.prengjunnar
sem dæmir yður í dag;
af handahófi
gripu þeir yður út úr þúsundunum til þess að
fela á bak við yður sitt eiglð gerræði;
í þrjú ár hafa þeir verið að reyna að murka
lífið úr anda sannleikans;
dómsorðið dæmir sig sjálft.
*'■■■
Gangið hnarreistir í fangelsið, vinir;
sitjið þar rólegir í þrjá fjóra finrm sex sjö
mánuði — heilt ár;
sök yðar er sönnuð: blóð yðar var heltt
sök yðar er sönnuð: blóð yðar var rautt
sök yðar er sönnuð: blóð yðar var íslenzkt
— vér óskum yður til hamingju með glæpinn.
Gakk heill í fangelsið, Stefán Ögmundsson;
gakk stoltur og beinn:
eitt ár vor vegna líður skjótt
en á heilu ári slær þó mannshjarta mörg högg;
sem í hljómauka mun nú hjarta þitt slá þessi
snöggu lifandi högg
er ein megna að opna nýjar veraldir, sigrazt
á dauðanum;
þau högg
skulu dynja á ofbeldinu unz yfir lýkur.
'ir'
Enginn má kjós.a þig framar, kæri félagi,
engan mátt þú heldur kjósa framar
— samt kjósum vér þlg öll:
vér kjósum þig til ævilangra virðinga
á Alþingi frelsisins
Og í Hæstarétti friðarins
eins og þú hefur kosið oss ævllangt að
samherjum í baráttunni gegn
heimsmorðinu mikla.
Bíðið rólegir í fangelsinu; helgið það með ívist
yðar — munið
að sá sem s.vikinn er af þrælum
að sá sem sleginn er af þrælum
að sá sem dæmdur er af þrælum
hann er frjáls — jafnvel í fangelsL
Ó hversu ég blygðast min að ganga laus í þessu
svívirta landi:
ég neitaði þó eins og þér.
Eðá er þetta aðeins upphafið:
er eftir að kveða upp dóminn yfir þúsundunum?
komum vér á eftir?
á að gera fangelsið að hjartasfað íslenzkrar
tilveru?