Þjóðviljinn - 08.03.1953, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 08.03.1953, Blaðsíða 6
6) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 8. marz 1953 lllÓOVIUINN Útgefandi: Sameiningarfoklcur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb ), Sigurður Guðmundsson. Fréttastjóri: Jón Bjarnason. Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Guðmundur Vigfússon. Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson. Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg. 19. — Sími 7500 (3 línur). Áskriftarverð kr. 20 á mánuði i Reykjavík og nágrenni; kr. 17 annars staðar á landinu. —- Lausasöluverð 1 kr. eintakið. Prentsmiðja Þjóðviijanc h.f. Öngþveiti í skélentálum 5>að' er óbrigðult sinkenni á íhaldinu sem stjórnar Reykjavíkurbæ að það þvælist fyrir framfaramálum og tefur framgang þeirra svo lengi sem það sér sér nokkra möguleika á. Þstta á ekki við 1 einu tilfelli heldur öllum. Það er sama hvar gripið er niðui’, hvort það er í hita- veitumálum, rafmagmmálum, byggingamálum, skólamál- um, hafnarmálum, forgöngu af bæjarins hálfu í at- vinnumálunum o. s. frv. Allstaðar og alltaf hefur íhaldið örepið eða svæft rökstuddar og tímabærar kröfur al- rnennings, fluttar af íulltrúum Sósíalistaflokksins í bæj- arstjóm, og þannig tekizt að tefja árum saman fyrir að- kallandi framkvæmdum með þeim afleiðingum að þegar bað hefur loks látið undan síga hefur allt verið komið í fvllsta ósfni. Hér verður ekki rætt nema ei.tt atriði sem sannar þetta ábreifanlega. Fyrir löngu var fyrirsjáanlegt aö í fullkom- ió öngþveiti stefndi í skólamálum bæjarins. Fjölgun íbúanna og útþennsla byggðarinnar á undanförnum ár- vm hefur skapað stóraukna þörf fyrir nýjar skólabygg- jngar. Öll skynsemi mælir meö því að slíkar byggingar séu Játnar haldast í hendur við byggingu nýrra íbúða- hverfa og þörfinni fyrir nýja skóla þannig fullnægt jafnhliða útþenslu bæjarins. Á þetta hafa sósíalistar }?.gt þunga áherzlu í bæjarstjórn árum saman. En íhaldið hefur hundsað kröfur og tillögur sósíalista svo lengi sem það hefur þorað. Síðast í febrúar 1 vetur drap bæjar- íbaldið tillögu Inga R. Helgasonar um að ráðizt yrði í byggingu barnaskóla fyrir Hliðarhverfi og annars fyrir Bústaðahverfi þegar á þessu ári, og það jafnt þótt færð væru óyggjandi rök fyrir brýnni nauðsyn þessara skóla- fcygginga. En svo lcemur að því að íhaldið veröur aö vakna þótt svefn þess ;sé þungur. Nefnd sem skipuð var 1950 til að rannsaka Iþörfina á nýjum skólabyggingum skilaöi áliti íyrir sjcömmil. Hún komst að nákvæmlega sömu niður- stöðu og sósíalistar hafa byggt tillögur sínar og baráttu íyrir nýjum skólabyggingum á. Nefndin staðfesti að skólamál bæjarins væru að komast í fullkomið og ill- ievsanlegt öngþveití. Þetta roru engin ný sannindi fyrir þv sem onin hafa augu fyrir þróuninni. En það tók nefnd borgarstjórans þrjú ár að komast áð þeirri niðurstöðu að bvegja þyrfti nýja barnaskóla í hinni vaxandi borg og að í íullkomið óefni stefndi væri ekki hafizt handa án frelcari tafar. Við þessa eðlilegu og óhjákvæmilegu niðurstöðu „rann- sóknarnefndarinnar" brá* bæjarstjórnaríhaldinu svo ó- notaleaa að það lét corgarstjóra sinn bregöa jkjótt við o& sækja um fiárfestingarleyfi fyrir þeim tveimur barna- skólum, sem þetta sama bæjarstjórnaríhald taldi með ö3Ju þarflaust að reisa fyrir aðeins mánuði síðan. Þessi óveniulegi. viöbragðsflýtir borgarstjórans varð kunnur á siðasta bæjar'-tjórnarfundi, þsgar Guömundur Vigfússon tók skólabyggingarmálið upp aö nýju á grundvellj. álits- gr-rða.r nefndarinnar. Flutti Guðmundur tillögu um að bygging tveggia skóla skyldi hafin í ár og var það ein- rcma samþykkt af bæjarstjórninni. - Þannig eru nú horfur á aö hafin verði bygging tveggja barnaskóla á næstunni — verði framkvæmdin :tá ekki iátin stranda á neitun íhaldsins í Fjárhagsráði! En hér er aðeins um upphaf að ræða á því stóra og óleysta verkefni scm framundan er í skólabyggingamálum Reykjavíkur. íhaldið hefur tafið nauösynlegar fram- kvæmdir árum saman og svikið þá skyldu bæjarstjórnar- innar að láta byggingu nýrra barnaskóla haldast í hend- ur við fjölgnn skólaskyldra barna og hina miklu út- jx-nslu höfuðborgarinnar. Þess vegna er nú að skapast aJgjört öngþveiti í skóiamálum Reykjavíkur. sem ekki verður loyst nema tekin verði, upp önnur og framsýnni stc-fna en íhaldsmeirinlutinn hefur markað á undanförn- urn árum. Drápa um bandarískan ráðherra Hingað er kominn til lands bandarískur ráðherra, Valdi- mar Björnsson að nafni, af íslenzku bergi bnotinn. Ástæð- an til hingaðkomunnar er ekki ræktarsemi við ættjörð þá sem forfeður hans flýðu, heldur hin að annar bandarískur ráða- maður, Stassen, þarf að vita hvernig varið hefur verið fé þvi sem Bandaríkin hafa sent hingað til lands. Hefur Vísir það eftir mr. Valdimari að það „bæri vitni um áhuga Stassens fyrir Islandi og vin- arhug" að hann sendi sig hingað til lands, og ér alltaf ánægjulegt til þess að vita þeg- ar menn.kunna að meta sjálfa sig að verðleikum. Þessi per- sónugerði vináttuvottur kallaði síðan ábyi-ga blaðamenn á sinn fund eftir hingaðkomuna til þess að koma vináttunni á framfæri, og hefði rnábt ætla að sízt yrðu spöruð stór orð og fagrar fyrirsagnir er þjóð- inni voru tilkynnt þessi ágætu tíðindi. En sú von brást raun- ar. Blaðamennirnir voru furðu yfiriætislausir í frásögnum sín- um og sparneytnir á rúm blaða sinna. Það var engu líkara en vináttan mikia (hafði ekki snortið hjörtu þeirra og þeir lieföu skynjað á óþægilegan hátt einhverja aðra eiginleika undir mjúklátu fasi hins bandaríska ráðherra. En ef til vill eru þetta ómak- lcgar getsakir í garð manna sem aldrei mega hugsa þvílík- ar hugsanir. Má vera að þeim hafi vaxið svo mjög í augum vináttan á ásjónu ráðherrans að þá hafi skort orð sem hæfðu þvílíkum stórmerkjum. Og hugsanlegt er að þeir hafi minnzt þess að mr. Valdimari Björnssyni hefur þegar verið reistur sá minnisvarði í þjóð- iegum íslenzkum stíl að um verður ekki bætt með skrifum i blöð. Það hefur sem sé verið ort um hann drápa ekki síður en þá garpa fornaldar sem frægastir voru fyrir sérkenni- lega vináttu til annarra þjóða. Valdimarsdrápa þessi birtist í Lögbergi 1951 og ’Lesbók Morg- unblaðsins tók hana upp 3. apríl sama ár til þess að þeir íslendingar sem enn búa hér- lendis misstu ekki af svo ein- stæðum menningarviðburði. Fer vel á því að minnt sé á þenn- an ágæta skáldskap hér til þess að bæta upp furðu fáorð- ar frásagnir annarra blaða og þá gleymsku mr. Valdimars að láta engan blaðamann Þjóð- viljans fá hlutdeild í hinni vestrænu vináttu. „L'ngur nam af ömmu sinni ævintýr og markaskrár. Setti snemma met í mælsku, munnhjóst jafnt við hvern sem var, átti af rökum ærnar birgðir, aidrei fábt um snillisvar". Mr. Valdimari nægi semsé ekki að krukka með kynngi- pennanum, heldut- munnheggst hann einnig við hvern sem fyrir vfei-ður og setur met í því ekki síður en krukkinu. Enda hefur það ekki verið ónýtt að geta gripið til markaskránna þegar annað þraut. I Þessar hátignarlegu lýsingar eru þó aðeins inngangur að afrekunum. Nú svrtir að; heimsstyrjöld er hafin: „Yfir heiminn helregn dundi, - hér var nauðsyn spekiráðs". Lesandinn stendur á öndinni; hvað taka nú hinir spöku ráðamenn Bandaríkjanna til bragðs? Og sem betur fer stendur ekki á svarinu; „Titlaður hátt, i hermanns- skrúða, hans varð för tii Isaláðs". Siðan er hinn hátitlaði, skrýddi herniaður kominn til landsins með kynngipenna sinn og markaskrár, og segir áfram frá högum hans: „Offurstinn úr Ameríku uppi um nætur hljóður sat“. Lesandinn ímyndar sér að spekiráðið hvili þungt á hin- um unga manni og haldi fyrir honum vöku meðan helregnið dynur á heiminum. En snilld skáldsins bregzt ekki fremur en fyrr. Það kemur i ljós að andvökunætut- hins hátitlaða offursta stafa af öðrum og mannlegri ástæðum. Það er sem sé ekki gott að maðurinn lifi einn saman: „Kvonfang utan Islandsstranda ei til mála komið gat“. Drápan líefst á þvi að lýst er sérstæðri vopnfimi hins vestræna garps: „Tvö á iofti sýnast sverðin, sókn er þvílík Valdimars, krukkar í með kynngipenna kaunin tvísýn aldarfars". Minnast menn ekki að hafa séð þvilika bardagalýsingu fyn- i íslenzkum kveðskap. Mr. Valdimar krukkar með kynngi- penna i tvísýn kaun aldai-fajrs- ins þannig að engu er iíkara en tvö sverð séu á lofti. Það er eitt mesta krukk sern sög- ur fara af, og mætti ætia að sverðin yrðu mörg, þegar krukkinu sleppir. — Og ekki situr þar við um eiginleika hinnai- ágætu hetju: Og er nú komið að hápunkti frásagnarinnar. Hinn væntan- legi ráðherra sá að gi-ípa þurfti til röggsamiegra athafna til að hindra eirðarleysi á nætur- þeli: „Morgun einn, er eldar brenndu álagaham af vorri jörð, goðorðsmaður gullhnappaður gekk á land við Isafjörð. Fagurt bjó þar frúarefni — fleiri vissu um það en hann. — Engin keppni kom til greina, kappinn ævisigur vann. Heilög voru heitin unnin, hringingar um iand og sjá, Ekki máttu böndin bresta, biskup rak þvi hnútinn á". Er þess að vænta að herra biskupinn hafi rekið á tryggi- legan rembihnút meðan hringt var um land og sjá, svo að litt stoði að krukka í þau bönd,' jafnvei þótt menn séu snilling- ar í þeirri grein. Er nú kvæðinu að mestu lokið, enda hefur mikið verið afrekað. Aðeins er eftir að geta þess að hinn gullhnappaði goð- oi-ðsmaður flutti herfang sitt vestur að unnu striði og situr þar „heill við frægð og völd": „Lyftist'.brún, er hrúgan hækkar, heimtast stærri ríkisgjöld. Árum fáum eftir þetta Austurlands og Dalason hyggjuhvass og bringubreiður brýnir raust í Washington". Mun þar eflaust átt við að mr. Valdimar verði senn for- seti Bandaríkjanna, enda óvíst að aðrir menn vestur þar kunni betri skil á marka- skrám eða geti beitt penna sínum með jafn .sérkennilegu móti. í ritgerð sem ívar Guð- mundsson, sem nú er að eigin sögn orðinn einn helzti for- ustumaður sameinuðu þjóð- anna, skrifaði í Lesbók Morg- unblaðsins 3. apríl 1951 tiL skýringar á Valdimarsdrápu gat hann þess að föðuramma mr. Valdimai-s hefði dvalizt í Bandankj unum 40 ár og neit- að að tala enskt orð allan þann tíma. Hún hefur verið ís- lenzk kona, flutt ættjörð sína með sér og neitað að yfirgefa hana. Mr. Valdimar hefur val- ið annan hátt, sett met í mælsku á enska tungu, auk þess sem hann taiar íslenzku með sínu móti. Munu ýmsir mæla að þá minntist hann bezt íslenzkrar ömmu sinnar ef hann neitaði að tala móðurmál hennar, en sízt myndi ráðherr- ann fallast á þá skoðun. Þvert á móti mun hann telja þróun sína eðlilega, og álíta að hinir sem enn byggja þennan hólma hafi dregizt hrapallega aftur- úr. En nú standa til þess von- ir að úr þvi verði bætt með aðstoð mr. Valdimars og ann- arra góðra vina að vestan. Hinn bandaríski ráðherra hefur aðeins tóm til þess að staldra hér við fimm daga áð- ur en hann hverfur aftur heim til sín að hrúgu þeirrí sem sífellt hækkar. En það er ekki nema sjálfsögð vinsemd að benda honum á að yfir honum vofir alvarleg hætta. Aiþýðu- blaðið hafði það eftir honum að í haust yrði „haldið hátíð- legt hundrað ára afmæli Step- hans G. Stephanssonar. 1 þvi sambandi mun verða reynt að vekja sem mesta athygli á því, hvílíkur afburðamaður hann var á sínu sviði, — það er hol.lt heilbrigðum metnaði lítilla þjóðarbrota að minnast slílcra manna". Ráðherrann hefur eflaust aldrei haft fóm til að lesa kvæði og ritgerðir Stephans G., annars myndi hann vita að hann var hættu- iegur f jandmaður vestrænnar menningar, uppreisnarmaður og byltingarseggur. Það lá meira að segja nærri að hon- um væri varpað í fangeisi fyr- ir landráð eftir að Vígslóði kom út. Ef hann væri enn á lífi og byggi í Minnesota myndi hann hvergi eiga sess nema innan fangelsisveggja þeirrar stjórnar .sem nu*. Valdimar á sæti í. Er þess mjög að vænta að þessi vanhugsuðu ummæli berist ekki flokksbróður hans mr. McCarthy til eyrna því þá kynni svo að fara að hinn gull- hnappaði goðorðsmaður ienti fyrir óamerískri nefnd og fengi þar vist sem sizt skyldi. Og myndi þá fækka drápum A þeim sem um _ - - hann yrðu (1n kveðnar. *

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.