Þjóðviljinn - 30.06.1953, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 30. júni 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Veturinn 1918 var mörgum ís-
lendingi þungur í skauti. Heims-
styrjöldin íyrri hafði staðið á
fjórða ár. Flutningaörðugleikar
og vöruskortur ásamt háu verði
erlendrar vöru hafði gengið
nærri allmörgum fátækum al-
múgamanni. Eldiviðarskortur-
inrii murj jafnivel hafa verið
einna tilfinnanlegastur í a. m. k.
sumum kaupstöðum landsins.
Kol voru mjög dýr og munu
stundum hafa verið lítt eða ekki
fáanleg. Svo þegar þar við bætt-
ist frostharka vetrarins — frost-
ið komst alloft yfir 20 gr. C. og
jafnvel allt að 30 gr. mánuðina
jan.—marz — var eðlileg't að
reyndar væru ýmsar leiðir til
eldiviðaröflunar annarra en
kola-
í Melasveit í Borgarfirði er
víða allgott mótak. Þó mun að-
staða til mótekju hvergi hafa
verið eins góð og í Melaleiti.
Á nokkrum bæjum í Mela-
sveit^er nokkuð skógarkjarr,
víðast lágvaxið, en nokkur víð-
átta.
Björn Lárusson, þáverandi
bóndi á Ósi í Skilmannahreppi,
hafði á þeirn árum ýmis járn í
eldinum ásamt búskapnum. —
Hann gerðist þennan vetur aðal-
milligöngumaður að eldiviðar-
öflun í Melasvcit. Björn Jónsson
kennari í Vestmannaeyjum, síð-
ar skólastjóri á ísafirði, komst
í samband við Björn á Ósi og
vorið 1918 hófu þeir nafnar mó-
tekju í Melaleiti í stórum stíl.
Um veturinn 1918 keypti Björn
á Ósi 70 hestburði af viði í
Fiskilækjarskógi. Sigurður Sig-
urðsson bóndi á Fiskilæk seldi
viðinn högginn og borinn saman
í kesti. En Stcini B. Arnórsson
bóndi á Narfastöðum ásamt son-
um sínum Arnóri og Hans tóku
að sér að binda viðinn og flytja
hann til sjávar.
Um veturinn hjó Sigurður svo
viðinn í svonefndum Kötlum;
sem er landspilda upp við fjall-
ið Ölver (skemmtistaðurinn Öl-
ver í „Hafnarskógi" er undir
norðvesturhorni fjallsins) og
liggja landamörk Narfastaða og
Fiskilækjar um Katlana.
I júní um vorið byrjuðu svo
Narfastaðafeðgar á bindingu við
arins og var það seinlegt verk.
Klyfjarnar voru fyrst hertar í
venjulegu reipi. Svo voru tveir
vírar vafðir um hvora klyf. —
Þegar bindingu viðarins var lok-
ið var hann fluttur á hestum til
sjávar. Stytzt leið til sjávar var
að Höfn og þar sem saman fór
greiðfær leið úr Kötlurn að
Höfn og allgóð lcndingarskilT
yrði fyrir smábáta, var viðurinn
að sjálfsögðu fluttur þangað. —
Flutningur þessi fór fram um
mánaðamótin júní—júlí. Sjö
hestar voru hafðir undir klyfj-
ar. Byrjað var á flutningi seinni
part dags og þar sem freklega
einnar klukkustundar lestaferð
var úr Kötlum að Höfn var
seinni part nætur lokið við að
flytja helming viðarins og þá
hætt að sinni. Nokkrum dögum
síðar var svo síðari helmingur
viðarins fluttur til sjávar.
Hans var aðallega við flutning
viðarins og var ég honum til
aðstoðar. Það þótti mér skemmti
Úr lífi alþýðunnar
tJranía sfrandaði
legt verk. Leið nú svo fram um
hríð. V’iðarkösturinn stóð við
flæðarmál i sandinum við túnið
í Höfn. Svo var það í ágústmán-
uði árla morguns í logni og sól-
skini að bátur úr Ilafnarfirði,
sem Úranía hét kom til að sækja
viðinn. Eigi er mér kunnugt um
stærð Úraníu, en mér fannst
hún mjög stór; hefur sennilega
verið nálægt 30 tonn að stærð.
Hver var skipstjóri á Úraníu
veit ég ekki og hcf enda enga
tilraun gert til þess að grennsl-
ast eftir þvi, en víst er um það,
að hann var með öllu ókunnug-
ur leiðum um Borgarfjörðinn.
En áformað hafði verið að fá
leiðsögumann á Akranesi, en
sökum þcss að allir Akurnes-
ingar voru að störfum um þetta
leyti árs varð ekki af því að
leiðsögumaður fengist.
Stórstraumur var og mjög
flóðhátt þennaiTdag, fóru því a.
m. k. tveir eða fleiri Akranes-
bátar inn í Bcrrgarf jörð, í Anda-
/
kíls- eða Hvítárósa að sækja
hey. (Á þessum árum og nokk-
Eftir Þorvald Steinason
uð lengi eftir það var flutt mik-
ið af heyi af flæðiengjum Borg-
arfjarðar til Reykjavíkur). Það
varð því úr, úr því sem kornið
var, að Úranía skyldi halda inn
fjörðinn í kjölfar eins Akranes-
bátsins (Sigurfara að mig minn-
ir). Siðan átti hún annaðhvort
að reyna að stilla svo til að hún
gæti siglt út fjörðinn í kjölfar
einhvers heybáts eða að fara
að öðrum kosti án utanaðkom-
andi leiðsagnar.
Ferðin inn fjörðin gckk vel.
Öll sker og boðar voru í kafi,
sjór var ládauður, svo cigi örl-
aði við stein. Út af Skálavík
fór Björn Jónsson frá Úraníu í
lítilli skektu. Hann fór að Mela-
leiti til undirbúnings því að Úr-
anía átti að taka mó þar í baka-
leið.
Grunnt á Hafnarvíkinni lagð-
ist Úranía fyrií akkeri, en stór-
um uppskipunarbát, sem Úranía
hafði meðferðis var róið upp í
fjöruna og skyldi þar fjara und-
an honurn, en taug var á milli
bátanna til þess að draga upp-
skipunarbátinn frá landi þegar
aftur flæddi að. Um fjöruna var
viðurinn borinn í bátinn og
gengið frá honum að fullu, því
í honum skyldi viðurinn vera
þar til kæmi til Hafnarfjarðar.
Ekki komst allur viðurinn í
bátinn og fór það sem ekki
komst þar fyrir yfir í Uraníu.
Þegar nú flæddi að og báturinn
flaut uppi var hann dreginn út
að Úraníu. Var þá komið fast að
flóði og allir heybátar komnir
fram hjá, svo eigi var um annað
að gera en halda út fjörð og láta
lukku ráða hvort tækist að rata
hina vandförnu leið út fjörðinn.
Ferðin gekk vcl fyrst eða þar
til komið var að Klofning, sem
er við grunnleiðina um Borgar-
fjörð undan Narfastöðum. Þá
hefur frávik Úraníu frá réttri
leið verið innan við hundrað
rnetra, en nóg samt til þess að
hún renndi upp á innra skerið
(Skerið er eins og nafnið bendir
til klofið í tvo hluta, nokkuð
jafn stórar kollóttar þúfur). —
Það var að afhallandi flóði,
sem Úranía renndi á skerið,
svo ekki reyndist auðið að ná.
henr.i út aftur af eigin rammleik
en ekki brotnaði hún í það sinn.
Nú þegar Úrania var þarna
strönduð á Klofning voru þeir
svo gott sem bátslausir, því upp-
skipunarbátnum varð eigi róið
nema að ryðja hann farmi, en
eins og sakir stóðu þótti engin
ástæða til slíks. Enda brá Björn
Jónsson þegar við er hann sá
hvernig komið- var, þar sem
hann var staddur við móinn í
Melaleiti og fór á léttbátnum.
inn á strandstaðinn. En þar var
ekkert að gera að svo komnu
máli. Þeir fluttu því til lands
þá menn sem höfðu unnið að
útskipun viðarins í Höfn og
voru með Úraníu til þess að
vinna að útskipiJn mósins í
Skálalæk. Eins fóru þeir í land
Björn á Ósi og skipstjórinn til
þess ef hægt væri að fá aðstoð
til að ná Úraníu af skerinu.
Sími var þá næst í V'ogatungu
á hinum enda sveitarinnar. Ekki
man ég hverjar eða hvaða til-
raunir voru gerðar til að ná Úr-
aníu út nema að björgunarskip-
ið Geir kom eitt sinn inn á fjörð,
en gat ekkert aðhafzt, enda
komst hann ekki nálægt strand-
stað og nú var einnig aðfarandi
smástraumur. Með þeim tækj-
um sem þá voru fyrir hendi var
ekki hægt að ná henni út á með-
an smástreymt var.
Framhald á 10. siðu.
Kjörorð Joe McCarthys er:
Sfarfsferill mannsins og vinnuaSferSir
Fyrir fjórum árum kom
skyndilega fram á sjónarsvið-
ið lítt þekktur stjórnmáiamað-
ur frá Wisconsiti,, Joseph Ray-
mond McCarthy. Ilann varð
fljótlega höfuðumræðuefni
allra amerískra blaða. — ,,Eg
held hér á lista með 205 nöfn-
um. Utanríkisráðherrann veit
að þetta eru kommún'star, en
þó halda þeir enn stöðum ski-
um í utanríkisráðuneytinu“,
hrópaði Joe og veifaði saman-
brotnum skjalastranga.
Daginn eftir sagði liann á
fundi í Salt Lake Cty: ,,Eg
held hér á lista með nöfn-
um 47 meðlima kommúnista-
flokksins, sem enn skipa háar
stöður í utanríkisiúðuneyt-
inu.“ 10 dögum síðar sagði
hann í öldungadeildJnni: ,,Eg
hef lista yfir 81 kommúnista,
sem starfa í utanríkisráðu-
neytinu. Þrír þeirra eru mjög
hættulegir. Ef okkur tekst að
losa. okkur við- þá, þefur okk-
ur þar með tekist að stemma
stýgu fyrir njósnum kommún-
ista í utanríkisráðuneytinu."
I þvi skyni að rannsaka á-
sakanir hans kaus öldunga-
deildin nefad með Tydings
öldungadeildarþingmann sem
formann. Þegar McCarthy var
beð'nn um nánari uppiýsingar,
svaraði hana slóttuglega: „Eg
hef upplýsingar mínar beint
frá skjalasafni utanríkisráðu-
neytisins. Þið getið fulivissað
ykkur \im að ég hef rétt fyr-
ir mér, ef þið rannsakið
skjalasafnið." Upphaflega neit
aði Truman forseti áð láta
skjalasafnið af headi við
nefndina, en eftir ítrekaðar á-
rásir McCarthy lét hann und-
an. En áður en skjaiasafn'ð
var opnað jamsóknarnefnd-
inni hrópaði McCarthy:
„Skjalasafnið er falsað!
Þeir hafa fjariægt sönnunar-
gögnin!“
Þetta er liin venjulega bar-
dagaáðferð McCarthys. Raka-
lausar árásir og aðdróttanir.
Ef þess er krafist a® hann rök
styðji mál sitt hefur hann
nýjar árásir á öðrum vett-
vangi og svarar engu því sem
hann er spurður.
Hver er hann í rauninni
þessi McCarthy? Hana er
ættaður frá litlum búgarði í
Grand Chute, nokkrum kíló-
metrum fyrir norðan Apple-
ton. Hann hætti námi mjög
ungur og hóf hæsnarækt. En
hann varð fljótlega þreyttur
á kjúld'agunum og gerðist þá
forstjóri nýlenduvöruverzlun-
ar í sveitaþörpinu Manowa.
I-Ionum var'ð mjög vel ágengt
í þeirri stöðu. Hann rábbaði
gjarnan við þorpsbúa og heim-
sótti persóaul. a’la bændurna
í nágrenninu. Aðrar verzlan'r
þoi'psins misstu hvern við-
skiptavininn á fætur öðrum.
Konan sem hann bjó hjá, frú
Osterloth, lagði að honum að
taka upp skólanám að nýju.
Joe innritáð’st í gagafræía-
skóla og lauk námi, sem
venjulega tekur fjögur ár, á
einu ári. Síðan hóf hann nám
við tæknilegan h'áskóla, en
breytti um ákvörðun og byrj-
aði lögfræðinám. Á háskó'aa-
um varo hann me'stari í hnefa
leik. Til að standast straunr
af námskostnaðinum gerðist
hann kokkur. og sícar leg-
steinasali. Að námí loknu
starfaði ham sem lögfræðing-
ur í f jögur ár, en honum leidd.
ist starfið. 29 ára gamall á-
kvað hann að bjóða sig fram
við héraðsdómarakjör í Marq-
uette. Hann hélt ekki margar
Framhald á 11. siðu.
Modern Times
lian valgtc Frihcdcn
Hinn kunri skopleikari, Cliarlie Chaplin, er elnn af
þeim, sem McCharthy hefur með rajxnsóknarrétti
sínum hrakið brott frá Amerfku.