Þjóðviljinn - 27.10.1953, Blaðsíða 4

4) _ ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 27. október 1953

Ræðukafli, fluttur af fru Cotton á heimsþingi kvenna
Konur þasr sem hér eru
mættar til verndunar friði,
hafa umfram ,allt þá ósk að
tryggja framtíð barna sinna.
Og það er ekki eingöngu
vernd gegn stríði sem börnin
þarfnast. Ávallt hafa konur
verndað hin hjálparvana börn
sín með viðkvæmni, til þess
að -gera úr þeim heilbrigða
menn og konur, þeim verður
að sýna umönnun og vernda
þau gegn sjúkdómum. Þetta er
fyrsta áhyggjuefni mæðranna.
Seinna verða þau ,að njóta
leiðbeiningar við menntunina.
Þeim verður að kenna þannig
að náttúrlegar tilhneigingar
þeirra fái að þroskast til fulls.
Það verður að undirbúa þau
þannig að þau geti tekið það
verkefni, sem bezt hæfir þeim
og hugur þeirra stendur til.
X sumum löndum er uppeldi
barnsins í höndum fjöiskyld-
unnar, skólans og læknisins.
' Stöðugt eru gerð meiri átök i
þá átt að tryggja árangsurs-
ríka samvipnu milli skóla og
fjölskyldu, með því að koma á
fundum kennara og foreldra og
með sem nánastri samvinnu
milli skóla og lækna.
Því miður höfum við séð, að
stríðsundirbúningurinn nú á
tímum grefur undan þjóðarbú-
.skap margra landa, nauðsyn-
legar aðstæður fil menntunar
og heilbrigðisþjónustu eru ó-
íullnægjandi. Jafnframt eru
laun foreldranna of lág og lífs-
kjörin of kröpp, að hægt sé að
sjá bömunum fyrir viðunandi
fceði. og húsnæði.
Jafnvel þótt mæðumar leggi
íram. miklar fórnir, geta þær
ekki trj'ggt börnum sínar nauð-
þurftir þeirr-a.
Með . hliðsjón til þessa á-'
stands ákvað ráðstefna A. L. K.
árið 1,949 að stíga yrði nauð-
synleg skref til þess að breyta
kvíða kvenna og mæðra í sam-
einuð og ákveðin átök, sem
gætu knúið ríkisstjórnirnar til
þess að horfast í augu við á-
byrgð þá sem þær hefðu gagn-
vart börnunum og að kraíizt
yrði af þeim aukinna fjárfram-
laga til barnaverndar, lækka
liernaðarútgjöldin til hins ýtr-
asta.
Vekja verður áhuga allra
kve.nna og mæðra; það verður
að sýna þeim fram á, að lífs-
hamingja barna þeirra er í
þeirra eigin höndum, vinna
verður. til athafna alla þá sem
láta sig velferð barnanna máli
skipta, að vekj-a gervallt mgnn-
kyri til umhugsunar um vel-
íerð bamanna og um leið fram-
tíð þjóðanna, að hefja hvar-
vetna liðssafnað gegn hættum
sem steðia að lífi, heilbrigði og
menningu barna. Þetta voru
markmiðin sem A. L. K. setti
sér er það ákvgð að halda 1.
júní ár hvert hátíðlegan sem
aiþjóðlegan barnadag.
Hinar stórkostlegu kröfu-
göngur á alþjóðlega barn-adeg-
inum árið 1950 sýndu að heið-
virðír menn í öllum lönöum
unna bömunum. „Við söfnuð-
um fleiri félögum og náðum
samstarfi við fleira fólk, eri
nokkru .sinni fyrr“. Þannig var
svo að segja einróma skýrslu-
gerð hinna ýmsu deilda félaga
okkar.
I raun réttri var það þá í
fyrsta sinn sem frægir menn á
sviði laeknisfræði, menntamála,
vísinda og lista, hurfu frá dag-
legum störfum sínum til þess
,að fylkja sér um kröfur okkar
um barnavernd.
Árið 1951 voru kröíugöngurn-
ar ennþá voldugri á alþjóðlega
barnadeginum. Þá var það
að mikilsmetnir menn ýmsra
stétta frá 38 þjó.ðum undirrit-
uðu samhljóða ávarp- um rann-
sókn á liðan barna sem sent
hefur verið um heim allan. I
mörgum löndum var rannsókn
framkvæmd á heiibrigði og
menningarskilyrðum barna.
Varð þetta til þess að gérðar
voru kröfur um vissar umbæt-
ur, svo sem byggingu vöggu-
stofa eða skóla, styrk til
sumardvalar barna o. s. frv.
Þetta undirbúningsstarf átti
sinn þátt í hinni vel heppnuðu
alþjóðlegu ráðstefnu um barna-
vernd, sem haldin var í Vinar-
borg í apríl 1952. Þar mættu
558 fulltrúar frá 64 löndum.
Ekkert lýstir starfi ráðstefnu
þessarar betur en ávarp það
sem hún lét frá sér fara o-g
samþykkt var einróma.
í ávarpinu segir meðal ann-
. ars:
„Tugir miUjóna barna, verð-
mætustu auðæfi mannkynsins
er nú á dögum bráð hungurs,
fáfræði, ótta og dauða .. . Þús-
undir foreldra í Japan pg Sýr-
landi eru vegna fátæktar neydd
til að selja börn sín; í löndum
eins og t. d. Indlandi og Eg-
yptalandi, sem eru sérstaklega
auðug bómullarræktunarlönd,
hafa börnin ekkert til að skýla
nekt sinni; í mörgum löndum
eru börn tilneydd að vinna
erfiðisvinnu til þess að treina
fram lífið, þrátt fyrir það, að
lögbann liggi við barnavinnu.
ILnar skrautlegu gólfábreiður,
sem gerðar eru { Persíu, fyrir
ríkt fólk um heim allan, eru
ofnar af hinum smáu höndum
þúsunda sveitandi barna.
í Afriku, í Suður-Ameríku, í
stórum hlutum Asíu, í löndum
■sem búa yfir geysimiklum nátt-
úruauðæfum, eru milljónir á
milljónir oían af börnum, sem
vantar brauð, húsaskjól eða
umhirðu. Meira en helmingur
þessa barn.a deyjp á 2. og 3
aldursári, án þess að vita hvað
það er að lifa lífinu. Hinn
helmingurinn elzt upp í fá-
fræði. Árið 1952 var helming-
ur mannkynsins ólaes og óskrif-
andi.
Við þessa skýrslu mætti svo
bæta vaxandi skorti margra
barna í Evnópu og Ameríku“.
Við höfum alla jafna fyrir
augunum þennan óréttláta
skort, sem börnin verða að
þola. O.g við. getum gert okkur
i hugarlund, hvernig Hfskjör
þessa unga fólks gætu verið.
ef stjórnirnar helguðu si ' þer-i
mál, sem æskan á vism>
rétt á, eins og t. d. er'ge:;t ;L
Ráðstjórnarlýðveldunum.
Ráðstefnan,. . sem sameinaði
menn og konur, sern í mörgum
tilfelíum voru mjög ósammála
í stjórnmálum o,g trúarlegum
efnum, var öll á einu máli um
og lýsti yfir því að skylda okk-
,ar gagnvart börnunum er að
tryggja þeim rétt til að lifa,
rétt til heilbrigði og menntun-
ar, en til þess er nauðsynlegt
að heimsfrjður haldist.
Framhald á 8. síðu.
Nú var hvorki hlustað á
föstudag né laugardagskvöld.
Sennilega hefur fátt nýtt verið
að heyra um SÞ á föstudaginn,
nokkur lagleg orð um frið og
■samlyndi allra þjóða, sum í
alvöru, önnur ekki. Hinu sá
ég meira eftir að hafa ekki
fylgzt með í því, hvernig
Jakobínu Johnson var minnzt
sjötugrar, en vona að það hafi
tekizt'að verðleikum. Mest sé
ég þó eftir þjóðkórnum. — Þá
:get ég um leið látið í ljós.
hryggð mína út af Því að hafa
alltaf misst af þáttum Valde-
rnars Össurarsonar, svo og
öðrum þeim þáttum, sem eru
fyrir kl. 7 og vildi ég í því
sambandi sérstaklega nefna
skákþáttinn.
Erindi Guðmundar Kjartans-
sonar um náttúrlega hluti og
Jóhanns Sæmundssonar um
baráttuna gegn mænusótt, voru
bæði ágæt, enda einu erindin
sem nálgast þá einkun. Erindi
séra Árelíusar um kristna tru
og/barnavernd bar þess allt of
augljós merki, að mælskur
maður talaði hugsunarlítið. Það
varð bví ekki sá lærdómur
í erindinu sem hefði mátt
vænta, en h;ns vegar leiðinleg
grunnhyggni, svo sem það, að
heimili og skólar bæru einkum
áþyráð á • því, er ungir menn
lentú í fangelsi. Kannski hef-
ur það verið undirvitundarað-
vörun að hættulegt og óviður-
kvæmt gæti það verið, að
sækja rétta aðila til ábyrgðar.
En rétt hefði þó verið að forð-
ast aðdróttanir til þeirra, sem
sennilega berjast Þó af mestri
einlægnj fyrir velferð æskunn-
ar, þótt oft sé það í veikleika.
1— Kvenréttindakonurnar eiga
þakkir skilið fyrir að minna á
Clafíu Jóhannsdóítur á 90 ára .
afmæli hennar. Clafia er tví-
mælalaust ein fjölhæfasta og
stórbrotnasta - kona islenzkrar
sögu.'
Dagskrá samvinnumanna á
sunnudaginn var ósköp lág-
kúruleg að því er við kom hinu
talaða orði, samíalið við séra
Ásgeir var lang bezt. Söngur-
inn var aftur á móti hinn
prýðilegasti. — Það er ekki
rétt ráðið,’að taka Daginn og
veginn í heilsteypt fræðslu og
áróðurserindi, svo sem hann
varð hjá Davíð Ólafssyni. Er-
indi um löndunardeiluna . við
Breta hefði sómt sér betur á
öðrum stað i dagskránni, ef
nauðsynlegt þótti ■ að Útvarpið
tæki undir óskapagang stjórn-
arblaðanna um þetta mál. til
að dylja enn merkari tíðindi ,á
viðskiptasviðinu. og á ég þár.
við viðskiptasamning ..við
Rússa, sem Útvarpið hefur ekki
séð ástæðu til að ræða um ■.
nema rélt aðeins í fréttum á
hinn hversdagslegasta hátt-. —
Framhaldssagan virðist muni
vera þó nokkuð. skemmtileg, e£
hún væri ekki svona óskaplega1
illa lesin. Það er stórkostlega
undarlegur hlutur, hve erfitfi
virðist að fá menn til að lesa
þessar framhaldssögur. Brynj-
ólfur er laus við alla höfuð-
galla Lofts °g þó ;les hann
miklu ver.
Tónleikar Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar á þriðjudaginn efa
ég ekki að hafi fært gestum
Þjóðleikhússins mikinn unað,
einnig þeim, sem geta setið
allt kvöldið ótruflaðir við út-
varpið. En út af því vill allt
og mikið bera og verður ekki.
við ~ívrt. En vissulega á Út-
varpið þakkir skilið fyrir sinn
hluta. Andrés Björnsson er
■einna- óbrigðnlastur . allra okk-
ar upplesara í Útvarp, og það
var vel þess . vert að taka
kvæði eftir Jónas Guðlaugsson
eina kvöldstund. En höfunda
■sem Jónas setti að kynna jafn-
framt' með nokkrum orðum,
því að nú er það orðinn fjöldi
Framhald á 11. síðu
OG NÚ ER , lengsta nótt ársins
liðin. Eins og vera ber kom' ég
seint heim að kvöldi hins
fyrsta vetrardags og hugsanir
mínar snerust aðallega um það
■að vekja ekki fólkið í þúsinú og
því var auðvitað alveg' stölið.
úr mér að seinka klukkunni.
Og þegar ég ópnaði áugun
morguninn eftir og leit á klukk-
una, krossbrá mér við að sjá
að klukkan var orðin tólf. Ég
þóttist sjá fram .á .að ég missti
af morgunkaffinu fyrir’. alian
þennan svefn. En viti menn —•
klukkan. er Þá allt í einu
orðin klukkutíma of fljót og
eins og allir vita er ekki of
seint <að drekka morgunkaffi
klukkan ellefu á sunnudags-
morgni. Þannig var þessum
morgni bjargað.
1
OG MEÐAN ÉG drakk þetta
síðbúna morgunkaffi og leit í
blöðin með því, tók ég eftir
því að það var einhver annar-
leg birta í íbúðinni. Það var
nefnilega snjókoma úti fyrir.
Stórar, léttar snjóflyksur svifu
til jarðar, þök næstu húsa
voru orðin hvít, það grillti að-
eins í heitavatnsgeymana á
Öskjuhlíð. Esjan var horfin.
Veturinn var að minna okkur
á sig. En það var enginn vafi
Sunnudagsmorgunn — Þegar sunnudagurinn var
leiðinlegasti dagur vikunnar — Ögn um Miðgarð
á því að það var sunnudags-
morgunn. Ekkert barn sást úti,
en hefðj verið virkur dagur
hefðu krakkarnir fyrir löngu
verið farnir >að kútveltast í
snjónum, velta og kasta. En á
sunnudögum eru krakkarnir í
■sparifötunum og fötin halda að
jafnaði aftur af þeim fram yf-
ir hádegi, jafnvel þótt nýfall-
inn snjór sé á boðstólum. En
sunnudags'stillingin or ekki æv-
inlega tekin út með sældinni.
Ég minnist þess enn, að sunnu-
dagarnir voru yfirleitt leiðin-
legustu dagar vikunnar. Stund-.
um var að vísu farið út að
„'Spásséra" með einhverjum
fullorðnum og þá sá maður
leikfélagana álengdar ' með
öðru fullorðnu fólki, uppdubb-
■aða og óeðlilega stillta. Svo
kom fyrir að maður var tekinn
með í heimsókn til einhvers
hálfókunnugs fólks, og þá
þurftí maður að sitja eins og
merkikerti, fékk í beit'a • tilfelli
að skoða eldgömul myndaal-
búm með grábrúnum, máðum
og.þykkum myndum. Og fólkið
á myndunum var allt jafn
skrýtið og óeðlilegt, karlarnir
með alskegg eða yfirskegg sem
hékk niður fyrir munninn,
konurnar alvarlegar eins og
allar sorgir heimsins hvíldu á
þeim, skringilega búnar og
studdu venjulega nokkrum
fingrum á öxl karlmannsins
sem sat bísperrtur á stól. Og
bömin á myndunum voru eft-
ir því undarleg, strákarnir í
pokabuxum sem náðu dálítið
niður fyrir hnéð, stundum í
síðum blússum með belti þar
utan yfir og efst var svo helj-
armikill hvítur útsaumaður
kragi; stelpurnar í blúndubux-
um og skjörti, víðum, síðum
' pilsum, með fléttur og slauf-
ur og slöngulokka og reimuð-
um öklastígvélum. Það var eins
' og þetta albúmafólk værj úr
öðrum heimi og maður trúði,
því ekki nema mátulega, þeg-
ar húsfreyjan á heimilinu, grá-
hærð og þunnhærð, holdug í
svörtum silkikjól með mislit-
um perlusaumi, benti á mynd’
af- þvengmióum. grafalvarleg-
um kvenmannj í peysufötum
með feikimikið svart hár, og
sagði: „Svona var ég nú þegar
ég var sextán ára“. — Já, sú
var tíðin a.ð sunnudagurinn
var leiðinlegasti dagur vik-
unnar. En-nú er svo komið að
máðúrlbiður aIla vikuna eftir
sunnudeginum til þess að_geta.
notið aðgerðaleysisins, sofið,
lesið, legið í leti, Nú liggur við
að sjálft viðburðaleysi sunnu-
dagsins sé hið eina sem gefur
honum gildi.
OG MEÐAL annarra orða. Er
engin von til þess á næstunni,
að Miðgarður komi sér upp
brauðrist? Það er ekki nauð-
synlegt að það sé sexhundruð-
króna lúxusrist sem spýtir upp
úr sér brauðinu og hringir
bjöllu um leið, nei, ég væri.
fyllilega ánægð með ristað
brauð úr simpilli tvöhundruð-
krónurist, sem eru alls staðar
fáanlegar.