Þjóðviljinn - 19.09.1954, Qupperneq 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 19. september 1954
IIOOVIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu —. Sósialistaflokkurinn.
Ritstjórar: Kagnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttastjóri: Jón Éjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, tvar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla. augiýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Simi 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði i Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöiuverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviijans h.f.
-<S>
í verkalýðsfélögunum á íslandi eru félagsbundnar 26
þúsundir manna úr hinum ýmsu starfsgreinum vinn-
andi fólks: verkamenn, sjómenn, iöna'ðarmenn, verka-
konur o.s.frv. Öil mynda svo verkalýðsfélögin heildar-
samtökin, Alþýöusamband íslands.
Þaö er ekki aðeins fjölmenniö eitt heldur og hin þjóö-
félagslega aöstaða verkalýðsstéttarinnar á íslandi, sem
gerir hana óhjákvœmilega að sterkasta aflinu meö þjóð-
inni — þegar hún þekkir samtakamátt sinn og vitjun-
artíma og kann aö beita réttri stjórnlist bæöi á sviöi
stéttarmálefna og þjóðfélagsmála almennt.
ÞaÖ hefur hins vegar verið ógæfa verkalýösstéttarinn-
ar — og um leiö allrar alþýðu á íslandi — aö hún hefur
ekki alltaf kunnað að standa saman sem skyldi um hags-
muni sína og réttindamál. Stéttarandstæöingnum hefur
tekizt að ala á sundrung innan samtakanna og meira
aö segja komiö ár sinni þannig fyrir borð aö hann hefur
komiö sínum eigin umboðsmönnum alla leiö uppí æöstu
stjórn verkalýösh; eyfingarinnar.
Hættan sem þessu fylgir er nú fleirum ljós en nokkru
sínni fyrr. Samtök eru í sköpun sem hafa þaö að mark-
miði aö losa veikalýðshreyfinguna úr klóm íhalds og
atvinnurekenda en efla hana til þess forustuhlutverks
sem henni ber aö gegna í hagsmunabaráttu og menn-
ingarsókn alþýöunnar.
Þessi samtök vinstri manna í verkalýðshreyfingunni,
sem tekið hafa á sig fastast form í málefnasamningi
sóú.alista og alþýöuflokksmanna á Akureyri, ber öllum
áhugasömum og góöum verkalýðssinnum aö styðja meö
ráð og dáö hvar sem er á landinu. Þau hafa þaö mikil-
væga verkefni að vinna aö gera AlþýðusambandiÖ aftur
að tæki verkalýösins í hagsmunabaráttunni og verka-
lýðshreyfinguna aö sterkasta aflinu í íslenzku þjóöfélagi.
Herstöðvar bjóða heim
tortímingarhættu
Vegna framhaldstilrauna Sigurðar Bjarnasonar, stjórnmála-
ritstjóra Morgunblaðsins að skrifta góðverk sín og berjast við
jþær röksemdir gegn hernámi íslands er Sigurður Bjarnason
ifrá Vigur flutti þjcðinni fyrir níu árum, skal hér enn á þær
minnzt. Aðvörun Sigurðar gegn hernámi landsins er m.a. þannig
rökstudd.
,,í fyrsta lagi er sú leið hæpin til aukins öryggis. Forystu-
menn stórþjóðanna lýsa því nú stöðugt yfir að ef til styrjaldar
komi með þeim vopnum sem nú eru til, sé ekkert öryggi til
hvar sem er á hnettinum. Isienzka þjóðin sé jafn öryggislaus
í landi sínu, ef til styrjaldar kemur, þótt hún liafi Ieigt liluta
,af því undir herbækistöðvar erlends stórveldis“.
Þetta var rétt er það var mælt 1945, og í samræmi við að-
varanir sósíalista fyrr og síðar. En enda þótt ekkert annað
liefði gerzt, en tilkoma vetnissprengjunnar, hefur þessi rök-
, sernd Sigurðar Bjarnasonar og sósíalistanna frá 1945 margfald-
an þunga nú. Þeir menn sem bezta aðstöðu hafa til að fylgjast
með því hve eyðingarmáttur vetnissprengjunnar er orðinn
gífurlegur, menn ems og brezki kjarnorkufræðingurinn og nó-
beisverðlaunamaðurinn Blackett, lýsa því hiklaust yfir að gegn
þeim ægilega tortímingarmætti sé engin vörn hugsanleg. Ef til
stríðs kemur milli stórveldanna vofi mest tortímingarhætta yfir
þeim stöðvum sem mest eru hlaðnar hernaðarmannvirkjum.
Herstöðvar Bandaríkjamanna á íslandi eru þessvegna svo
fjarri því að vera til verndar íslendingum, ef til stríðs kemur, að
einmitt þær kalla yfir þjóðina hina ægilegustu tortímingarhættu
sem nokkru sinni hefur til verið í sögu mannkynsins. Enda hafa
bandarískir stjórnmálamenn ekki verið myrkir í máli um það,
að herstöðvar á slíkum stöðum eigi einungis að vera peð, sem
fórnað er til varnar heimalandi Bandaríkjanna í stríði.
íslendingar geta losnað við bandarískt hernám séu þeir sam-
taka. Vilji Bjarni Ben., Eysteinn Jónsson, Ólafur Thors, Her-
mann Jónasson, Stefán Jóhann og Haraldur Guðmundsson ekki
skiija, að ábyrgðarhluti þeirra gagnvart ísienzku þjóðinni er
orðinn ægiþungur nú þegar, verður fólkið að koma vitinu fyrir
þessa ábyrgðarmenn bandarísku herstöðvanna á Islandi á þann
eina hátt sem þeir skilja, að fella flokka þeirra frá völdum og
hefja til valda heiðarlega Islendinga, menn og flokka sem treyst-
andi er til að hverfa frá betlistefnu og hernámsstefnu bandarísku
flokkanna og miða stárf sitt allt við íslenzkan málstað.
Sanngirniskröfur s jómanna njóta
LiðÍRn er meiia en mánuður
frá því samninganefnd sjó-
mannafélaganna sendi togara-
eigendum uppkast að nýjum
kjarasamningi fyrir togarahá-
seta, kyndara og matsveina.
Þrátt fyrir þennan rúma tíma
er svo að siá að togaraeigend-
ur og ríkisstjórnin hafi ekki
áttað sig á því að togarasjó-
menn hafi gert ákveðnar kröf-
ur og séu staðráðnir að knýja
fram verulegar kjarabætur. —
Hafa þvd sjómamiasamtöktn
boðað verkfall en að vísu gefið
lengri frest en tilskilið er í
vinnulöggjöfinni, svo að enn
gæfist rúmur tími til að leysa
deiluna án verkfalis. Kröfur
sjómanna eru sanngirniskröfur,
það er játað af öllum sem til
þekkja, og njóta togaramenn
fyllsta stuðnings allrar alþýðu
í þessari deilu.
Þjóðviljinn liefur áður skýrt
frá því hverjar eru aðalkröf-
ur sjómannanna í samnings-
uppkasti því sem sjómannafé-
lögin sendu útgerðarmönnunj
10. ágúst, en rétt þykir að rifja
þær enn upp. Helztu breyting-
arnar sem sjómenn fara fram
á frá gildandi samningum eru
þessar:
■ — I
Mánaðarkaup
Mánaðarkaup háseta, lifrar-
bræðslumanna, kyndara, að-
stoðarmanna við dieselvél, mjöl-
vinnslumanna og hraðfrysti-
manna kr. 1700.00 á mánuði í
stað kr. 1080.00 sem áður var.
Netjamenn kr. 1936.00 í stað
1230.00.
Bátsmaður og 1. matsveinn
kr. 2361.00 í stað kr. 1500.00.
Skipverjar skulu hafa frítt
fæði eins og áður. Á hverju
skipi skulu vera minnst 8
menn með netjamannskaupi í
stað 4 manna sem áður var.
Aflahlutur á ís-
fiskveiðum
Þegar veitt er í ís til sölu
á erlendum markaði skal
greiða skipverjum 17% af
heildarsöluverði fisks og
hrogna. Aflaverðlaun þessi
skiptast jafnt á milli allra
skipverja, sem samningar þess-
ir taka til, þó aldrei í fleiri en
26 staði. Séu fleiri menn á
skipi sem heyra undir þennan
samning greiðir útgerðarmað-
ur þeim aflaverðlaun til jafns
við hina.
Hér eru felld niður 20% af
söluverðinu vegna útflutnings-
gjalda, tolla erlendis og lönd-
unar- og sölukostnaðar. Þá er
hlutaskiptum fækkað úr 33 í
26 eins og áður- getur.
Nú verður fiskur sem aflað
hefur verið á ísfiskveiðum eigi
fluttur á erlendan markað en
er skipað á land í innlendri
höfn og greiðist þá sömu afla-
verðlaun er skiptast þó ekki
í meira en 24 staði í stað 31
sem áður var.
Þegar skip fiskar í þeim til-
gangi að selja fiskinn innan-
lands greiðist aflaverðlaun af
verði fisksins með 17% og
skiptast í 24 staði. Þá er felld-
ur niður löndunarkostnaður.
Skipverjum skal reiknað
sama verð fyrir fiskinn og út-
gerðarmaður fær fyrir hann,
þar í innifaldar uppbætur eða
styrkir er útgerðin kann að
fá, í hvaða formi sem er.
Aflaverðlaun á salt-
fiskveiðum
Á saltfiskveiðum skal greiða
hverjum skipverja aflaverð-
laun, sem hér segir:
Af söltuðum fiski, vegnum
upp úr skipi í innlendri höfn,
kr. 12.00 af hverri smálest í
stað kr. 6.00 samkvæmt eldri
samningum. Aflaverðlaun af
flöttum og ósöltuðum fiski
greiðist á sama hátt og af sait-
fiski, þó þannig, að 1250 kg.
af flöttum ósöltuðum fiski
jafngildir einni smálest af salt-
fiski.
Aflaverðlaun af saltfiski
veiddum utan fslandsmiða
skulu vera 20% hærri en að
framan segir
í eldri samningum voru
hver 1000 kg. látin jafngilda
720 kg. af saltfiski og af fiski
veiddum utan íslandsmiða
voru aukaaflaverðlaunin 15%,
en eru eftir samningsuppkast-
inu hækkuð um 5% upp í 20%.
Af andvirði óflatts fisks 0.6%
af brúttósöluverði til hvers
manns í stað 0.5%. Þá er
löndunarkostnaðurinn felldur
niður.
Nú landar skip úr einni
veiðiferð meira magni af fiski
en samsvarar 10 smál. meðal-
sólarhringsveiði af flöttum og
söltuðum fiski, og skal þá
greiða hverjum einstökum
skipverja aukaaflaverðlaun kr.
3.00 af hverri smálest sem er
umfram 10 smálesta meðalsól-
arhringsveiði. Farf aflamagnið
yfir 15 smálesta meðalsólar-
hringsveiði skal greiða kr. 6.00
af hverri smálest af því sem
fram yfir er.
Þegar reiknuð eru aukaverð-
laun af fiski teljast 1250 kg.
af flöttum og ósöltuðum fiski
jafngilda einni smálest af salt-
fiski og 1000 kg. af slægðum
og óhausuðum fiski jafngilda
525 kg. af saltfiski upp úr
skipi.
Þegar reiknuð er út meðal-
sólarhringsveiði skal reikna
veiðiferð frá því að vörpu er
kastað og þar til veiðum er
hætt.
Þegar veitt er utan íslands-
miða skal reikna veiðiferðina
frá því að kastað er vörpu á
þeim miðum og þar til lagt er
af stað heim.
Samkvæmt eldri samningun-
um skyldi veiðiferðin teljast
standa yfir frá því skipið lét
úr höfn í veiðiferðina og þar
til það lét úr höfn í næstu
veiðiferð, þó þannig að ekki
mátti reikna nema tvo sólar-
hringa til affermingar.
Þegar skip siglir með salt-
fisk til sölu erlendis skal greiða
skipverjum 19% af heildarsölu-
verði fisksins, er skiptist jafnt
milli þeirra skipverja er samn-
ingur þessi tekur til, þó aldrei
í fleiri staði en 31 í stað 38
samkvæmt núgildandi samning-
um. Nú eru fleiri menn á skipi
er heyra undir þenrtan samn-
ing og greiðir þá útgerðarmað-
ur þeim, sem umfram eru,
aflaverðlaun til jafns við hina.
Af andvirði - hrogna skulu
skipverjar fá 30% er skiptast
á sama hátt. Áðúr 19%. Á ís-
landsmiðum skal skipværjum
ekki skylt að umstafla fiski.
Um hlut í andvirði
fiskimjöls
Á skipum þar sem unnið' er
fiskimjöl skulu skipverjum
greidd aflaverðiaun af hverri
smálest af mjöli þannig:
Á ísfisk- og karfaveiðum til
löndunar innanlands kr. 20.00
i stað 11.25 sem var ~ áður.
Á saltfiskveiðum kr. 10.00,
áður kr. 5.00.
Aflaverðlaun af hraðfrystum
fiski hækki um heiming frá því
sem nú er.
Aflaverðlaun á
karfaveiðum
Þegar karfi er veiddur eða
annar fiskur með botnvörpu til
lýsis- og mjölvinnslu, skal
greiða hverjum skipverja kr.
4.50 af hverri smál. veginni upp
úr skipi. Eftir eldri samning-
um voru hverjum skipverja
greidd aflaverðlaun af smálest-
kr. 2.25.
Um aflaverðlaun
af lýsi
Á íiskveiðum skal greiða
hverjum einstökum skipverja,
sem samningur þessi tekur til,
kr. 40.00 af smálest lýsis no. 1
og 2 og kr. 30 af lakara lýsi
og lýsi sem fæst við mjöl-
vinnslu.
Lýsið skal á hverjum stað
þar sem því er landað, metið
upp úr skipi, en sé það ekki
gert reiknast kr. 40.00 af hverri
smálest af öllu lýsinu.
Aðalbreytingarnar frá eldri
samningum eru þær, að allt
lýsi skal nú reiknað á sama
verði hvort sem skipið veiðir í
salt eða ís og lýsi sem ekki
nær því að verða 1. eða 2.
flokks hækkar úr kr. 10.00 upp
í kr. 30.00. Þá eru það og ný
ákvæði að lýsið skal.metið þar
sem því er landað upp úr skip-
inu. Áður var lýsið aðeins met-
ið í Reykjavík.
Um siglingar, sigl-
ingaleyfi, fæðispen-
inga og fleira
Fæðispeningar hækka úr kr.
15.00 í kr. 18.00 á dag auk
verðlagsuppbótar.
Nú er ákveðið að skip skuli
að söluferð lokinni hefja veið-
ar á erlendum miðum og er þá
ekki skylt að veita siglinga-
leyfi áður en sigling til út-
landa hefst. Sé þetta ákveðið,
skai skyit að koma í heima-
höfn áður en í söluferð er far-
ið og veita skipverjum sólar-
hrings hafnarfrí. Samkvæmt
núgiidandi samningum er ekki
skylt að koma í höfn þó skipið
skuli fara á veiðar erlendis að
söluferð lokinni.
Sé unnið lengur en 8 klst, á
sólarhring í millilandasigling-
um skal sú vinna reiknuð sem
yfirvinna og greiðast með kr.
15.90 á klst. í stað kr. 12.00,
auk verðlagsuppbótar.
Framhald á 11. síðu. <