Þjóðviljinn - 19.09.1954, Blaðsíða 8

8) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 19. september 1954
Nú er allra siöasta tœkifœrið að &já
hinn heimsfrœga dulmagna
Frisenette
Sýning í Austprbæjar-
bíói í kvöld kl. 11.15.
Aðgöngumiðar seldir
í Austurbæjarbíói
eftir kl. 1.
ATHUGIÐ:
Nýít
skemmiiatríði
Síyrkið göíugt og
gott máleíni.
Reykjavíkurdeild AA.
Hafnarfjörður
Unglingur eða roskinn maður óskast til
blaðburðar í Hafnarfirði
ÞJðÐVILJINN. sími 7500
Á
RITSTJÓRl FRlMANN HELGASON
Frétiabréf frá Frimanni Helgasyns
Steinhorst 14. sept. ’53.
í gær var ekið með okkur
um Hamborg og m. a. um
þann hlutann sem verst- fór út
úr loftárásunum í síðasta stríði.
Það sem hrundi, hefur verið
fjarlægt og hreinsað, en á stöku
st.að .standa húskassar mann-
lausir og ■ dimmir yfirlitum,
glugga- og hurðalausir. Það er
eins og þeir glápi ögnandi og
aðvarandi á þann sem framhjá
fer. Þeir minna mann á nátt-
tröll sem dagað- hafa uppi og
manni verður á að hugsá hvort
menningin og. lífið dagi ekki
uppi 'ef því heldur áfram sem
þarna gerðist fyrir 10—15 ár-
um. Bifreiðin þýtur framhjá og
ekkert þýðir að sökkva sér nið-
ur í heimspekilegar hugleiðing-
ar, enda ber margt fyrir augu
þessara ungu íslendinga sem
flestir eru þarna í fyrsta sinni,
já, í fyrsta sinni á erlendri
grund.
Við erum á leið til Lúneborg-
ar sem er um 50 km frá Harh-
borg. Þar hefur flokkn'urii verið
boðið að skoða gamalt ráðhús,
eitt það elzta og merkilegasta í
Þýzkalandi og eiga Þjóðverjar
þó mörg merkileg og söguleg
ráðhús. Er elzti hluti þess byggð-
ur 1189. Annar hlutinn er
byggður 1320 og sá þriðji á 16.
öld. Annars er Lúneburg merki-
legust og frægust fyrir hinar
miklu saltnámur sem þar eru.
Lúneburg hefur því alltaf verið
rík borg og auðgaðist mjög af
saltsölu sinni austur í Rússíá, suð
ur á Balkanskaga, vestur til
Englands' og /til Norðurlanda.
Þess v.egna gátu þeir m. a. byggt
fagurt ráðhús. Eru þar mörg
fögur listaverk og það merki-
lega við þetta allt saman er, að
þau eru ailtaf að koma fram.
Loft eins salarins hafði alltaf
verið svart og var álitið að þetta
væri hinri eðlilegi og upphaflegi
litur þess, en nú fyrir fáum ár-
um komust menn að raun um,
að undir þessu svarta lagi er
fjöldi listaverka, sem máluð eru
á’hina mörgu fletLlpftsins. Hef-
ur því verið unnið að því að
Ritstjórn brezka bókmennta-
ritsins The Times Literary
Supplement sneri sér á dögun-
um til þrjátíu gagnrýnenda og
bókmenntamanna og bað þá
um að rita fyrir sig grein um
bá bók frá árunum eftir stríð,
sem þeir hefðu orðið hrifnast-
ir af. Þeim var valið frjálst að
öðru leyti en því, að bækurn-
ar áttu að hafa komið út á
ensku. Allir urðu þeir við þess-
um tilmælum og' birtust grein-
ar þeirra i 48 blaðsíðna við-
auka við bókmenhtaritið. Með-
al greinarhöfunda eru margir
bekktir rithöfundar og fræði-
rnenn, en aðrir minna kunnir,
a. m. k. utan Englands. Enda
bótt draga megi í efa gildi
slíkrar skoðanakönnunar sem
mælikvarða á ástand í bók-
rnenntum, verður því ekki
:ieitað, að hún getur gefið
nokkra vísbendingu um hvað
pað er sem helzt einkennir það
tímabil, sem könnunin nær yf-
ir.
J . - 'f -l ; ’ V"U. * •' * 'VZ ?';??. ■!': ’ * 5 *
* Um BÆKOR og annað *
Valið úr brezkum bókum eftirstríðsára
eftir unga höfunda, allir hinir
eru komnir af léttasta skeiði,
ef þeir eru þá lifandi enn. Þetta
hefði varla getað átt sér sjað
á öðru tímabili, en þess ber að
gæta, að af þessum þrjátíu ___________
bókum eru aðeins fimm skáld- f "T
sögur og jafnmargar Ijóðabæk- rb
ur og ungir menn eru líkleg-
astir til aí'reka á þeim sviðum f
bókmennta.
sögu á árunum fyrir stríð, á
þarna bók. Evelyn Waugh,
Graham Greene, Joyce Cary,
Rosamond Lehmann, Elizabeth
Bowen eru ekki nefnd á nafn.
Það er athyglisvert og reynd-
ar furðulegt, að þessir
brjátíu gagnrýnendur velja
hver sína bókina; engir tveir
eru sammála í vali sínu. Rit-
stjórnin segir í inngangi, að
betta bendi ótvírætt til þess, að
ritlistin sé ekki á hnignunar-
skeiði, eins og sumir vilji
halda fram. Það er a. m. k.
uklegt að engin ein bók hafi á
bessum tíma skarað fram úr
öllum öðrum. Þó er rétt að
geta þess að greinarhöfundar
voru valdir einmitt með tilliti
•_il þess, að fjölbreytni væri
;em mest; meðal þeirra eru
bæði sagnaskáld og ljóðskáld,
sagnfræðingar, listfræðingar,
hagfræðingar, auk bókmennta-
rræðinga. Annað er athyglis-
"ert, segir ritstjórnin í inn-
ganginum: Aðeins tvær bók-
anna, sem . valdar voru, eru
Jafi ekki ritlistinni hnignað, |:
þá er vist að skáldsagna- g
gerð stendur ekki með blóma |
í Bretlandi um þessar mundir, ií
ef taka á mark á þessari skoð-
anakönnun. Skáidsögurnar ;
fimm, sem hér eru valdar, eru: »
The Iíiver Line eftir Charles i
Morgan (1949), Animal Farm
Orwells (1945), Loving eftir
Henry Green (1945), King Jes- i;
us eftir Robert Graves (1946)
og A Share of the World eftir
Hugo Charteris (1953). Síð-
asta bókin er fyrsta bók höf- |i
undar, og er hann annar hinna
ungu manna sem nefndir voru.
Af Ijóðabókunum fimm verða
vart' fleiri en tvær taldar til
bókmennta eftirstríðsáranna:
Collected Poems eftir Keith
Douglas (1951) og The Pytlion-
es eftir Kathleen Raine. Hinar
eru nýjar útgáfur af gömlum
ljóðum, ljóðasöfn eftir W. H.
Auden og Dylan Thomas.
(Auden: Collected Shorter Po-
ems 1930—1944, Thomas:
Collected Poems 1934—1952),
sýnisbók velskra ijóða og ný
útgáfa af sálmum Wesleys og
Watts. Eftirtektarvert er að
nær ekkert þeirra brezku
sagnaskálda, sem tryggt höfðu
sér sæti í enskri bókmennta-
SWASTIKA
A SHOftV HISTOICi !>:
ÚAZt WAR CIUMt S
1,0RD 5H SSEU. OF LIVFRÍ!
Af bókum sem komið hafa út
í Bretlandi á seinni árum, liafa
fáar valciS jafnmikla atliygli og
bók Russels iávarðar af Liver-
pool um glatpi Þjóðverja í síð-
ustu styrjöld, „The Seourge of
tlie Swastika“ (Svipa halcakross-
ins), sem áður hefur verlð sagt
nokkuð frá hér í biaðinu. Mynd-
in er af kápu bókarinnar.
Ungu skáldin, sem mest hefur
borið á eftir stríð (William
Sansom og Angus Wilson t. d.)
heldur ekki.
J^ndurminningar, ævisögur og
ferðabækur eru margar.
Meðal þeirra endurminninga-
safn Osberts Sitwells, The
Unquiet Grave eftir Cyril
Connally, dagbókarblöð Virgi-
níu Woolf (A Writers Diary),
gefin út ellefu árum eftir
dauða hennar, Two Memoirs
eftir J. M. Keynes (.1949), The
Fuel of tlie Fire, endurminn-
ingar úr stríðinu eftir Douglas
Grant, og frásög'n E' M. For-
sters af dvöl sinni í Dewas-
fylki á Indiandi á árunum áð-
ur en hann ritaði A Passage to
India. Af' sagnfræðiritum má
nefna tvær bækur um miðalda-
sögu eftir sama höfundinn,
Steven Runciman: A History
of tlie Crusades (1952) og The
Medieval Manicliee (1947) og
eina um samtímasögu: The
Last Days of Hitler (1947) eft-
ir Trevor-Roper. Það sést af
þessari upptalningu, að grein-
arhöfundar hafa einskorðað sig
við enskar bókmenntir, enda
þótt þeim virðist ekki hafa ver-
ið gefin nein fyrirmæli um
það. Ekki er hæg't að segja,
hvernig valið hefði orðið, ef
þeir hefðu seilzt út fyrir land-
steina Bretlands og' t. d. valið
úr öllum þeim bókum, sem
ritaðar hafa verið á enska
tungu eftir strið, þó telja megi
líklegt, að það hefði ekki
breytt miklu. The Times Liter-
ary Supplement boðaði á föstu-
daginn í fyrri viku, að næsta
hefti ritsins myndi fylgja 100
blaðsíðna viðauki um ame-
rískar nútímabókmenntir, og
verður þá ef til vill hægt" að
fá að vita um álit brezkra bók-
menntamanna á því, hvað þeim
þykir hafa yerið bezt gert fyrir
vestan á síðustu ávum. ás.
fjariægja þetta svarta lag ^g
gefur það húsinu nýtt gildi. Enn-
fremur fannst í_ byggingu þess-
ari fyrir fáum árum borð eitt
mikið sem prýtt var skjaldar-
merkjum þjóðhöfðingja og þ. á.
m. frá Norðurlöndum, og er það
bprð talið -vera frá 1320. Þegar
fulltrúi borgarstjórnarinnar
skýrði frá þessu bætti hann við
brosandi: „Og það ‘ er margt ó-
fundið enn“.
Stærsti salurinn í húsi þessu
er 32 m langur og í sinni upp-
rúnalegu mynd. Þykir það bj'gg-
ingarfræðilegt afrek að menn
þeirra tíma^ skyldu geta ^ gert
þetta. í s'al þessum eru oft
haldnir hljómleikar og er þá
kveikt á 360 kertum en -rafjnagn
er ekki í salnum.
Veggir salarins og loft eru
skreytt myndum af hertogum
og getur að líta 150 slíka.
Borgarstjórn þeirra tíma varð
að sitja fundi þótt kalt væri,
og hinir síðu kuflar nægðu
ekki til að halda hi't’á á borgar-
stjórninni. Var þá herhergið
undir.. fund^rsalnum ; tekið ' og
það notað til kyndingar, en
miðstöðvar voru ekki tií eða
hitaveita. Þá var tekið það ráð,
og þótti góð nýjung, að við stól
hvers stjórnarmanns var borað
gat og gat. sá er á stólnum sat
tekið lokið frá og látið hitann
streyma upp undir hinn skósíða
kufl sinn!
Hér hefur. aðeins verið vikið
að fáu einu í þessu merkilega
húsi, en þegar það verður 1000
ára, verður þess afmælis
minnzt, sagði þýzki leiðsögu-
maðurinn að lokum.
Því má raunar bæta hér við
að í glerkassa sáum við eitthvað
hangandi sem gat verið kjöt-
kyns og það kom á daginn að
þetta var partur úr svínslæri,
en hvers vegna? Á sínum tíma
þegar enginn vissi af saltauð-
æfum Lúneborgar var það svín
sem á yfirnáttúrlegan hátt benti
á að salt mundi þarna í jörðu
falið. Til heiðurs þessu svíni,
og eilífrar minningar, er þetta
svínakjötsstykki látið vera þarna
til sýnis öldnum og óbornum.
Unglingaheimili Knattspyrnu-
sambands Hamborgar
Frá Lúneburg er haldið sem
leið liggur um gróðursælar
lendur þar sem skiptast á skóg-
ar og akrar, og til Steinhorst
sem er kyrrlátt þorp og dvalizt
þar á unglingaheimili Knatt-
spyrnusambands Hamborgar.
Þar eru þá staddir um 25 dreng-
ir í viku tíma á námskeiði hjá
mjög snjöllum þjálfara, manni
sem leikið hefur 20 sinnum í
landsliði Þjóðverja og heitir Hans
Rohde. Undu piltarnir sér vel
þarna og. stunduðu námskeiðið
af miklum áhuga, en slík nám-
Framhald á 11. síðu.