Þjóðviljinn - 16.01.1955, Blaðsíða 6

1 i y vH J \,«f

‘1í;.Lr/;v3f
.01'
6) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 16. janúar 1655
llJÓÐVIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýííu — Sósíaiistaflokkurinn.
Rltatjórar: Magnús Kjartansson, SigurÓur Guðmundsson (áb.)
Fréttastjóri: Jón Ejarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, GuB-
rnundur Vigfússon, Ivar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustlg
19. — Simi 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöíuverð 1 kr. eintakið.
Prentsmlðja Þjóðviljans h.f.
:
Frosthörktirnar og fólkið í
herskálunum
Aldrei verður það átakanlegra og ljósara en þegar langvar- ]
aiudi frost og harðindi ganga yfir hve óforsvaranlegt það er :
af stjómarvöldum ríkis og bæjar að láta ár eftir ár líða svo að j
ekki séu gerðar skipulegar og raunhæfar ráðstafanir til að j
byggja mannsæmandi íbúðir fyrir þær þúsundir manna sem j
hafast við í herskálunum.
Það var í sjálfu sér mikil skammsýni að ábyrgir aðilar skyldu j
nolckumtíma láta sér koma til hugar að vísa húsnæðislausu j
■
fólki, og þá fyrst og fremst barnafjölskyldum, á herskálana j
sem íbúðarhúsnæði. Þessar bráðhbirgðabyggingar brezku og, j
smerísku hermannanna sem dvöldu hér á stríðsárunum voru á: j
engan hátt við það miðaðar að frágangi eða gerð að verða árum j
og jafnvel áratugum saman íbúðarhúsnæði fyrir íslenzkar .f jöl- j
skyldur og sízt af öllu fyrir veilt fólk, börn og gamalmenni, ■ j
eins og raunin hefur orðið'í fjölmörgum tilfellum.
Hitt er þó enn verra og sýnir furðulegt skilningsleysi valdhaf-1 :
| a
anna að komið skuli á annan áratug síðan herskálarnir voru j
teknir til íbúðar og að ibúum þeirra hefur sífellt farið fjölgandi j
á þessum árum. Orsakanna er að leita í byggingabanninu sem j
komið var á af flokkum marsjallstefnunnar, og síðan skörð j
, a
voru brotin í bannmúrinn.í algjöru skeytingarleysi og athafna- j
Jeysi stjórnarvaldanna, bæði ríkisstjómar og bæjai-stjómar- j
meirihluta Reykjavíkur. Allar tillöghr um raunhæfar ráðstaf- j
■
onir til útrýmingar herskálanna hafa verið felldar ár eftir ár j
' af þingliði stjórnarflokkanna og íhaldsmeirihlutanum í bæjar- j
.
etjórn.
FJini votturinn um aðgerðir, þótt í alltof smáum stíl sé, er j
bygging þeirra raðhúsa sem nú er yfirstandandi. En sá hængur, j
er á þeim framkvæmdum að alltof seint er í þær ráðist og íbúð-; j
arar svo.fáar að það mun taka ár ef ekki áratugi að útrýma •
herskálaíbúðunum með þeim hraða sem fyrirhugaður er í bygg- j
ingu þessara íbúða.
Hér er brýn þörf á algjörri stefnubreytingu. Stjórnarvöld ■
ríkis og bæjar verða að hefjast sameiginlega handa um út- j
rýmingu herskálanna með miklu stærra átaki en fvrirhugað er j
rni í byggingu íbúða yfir þær ca. þrjár þúsundir manna, sem nú :
eru neyddar til að búa í þessum köldu og þægindasnauðu vist- j
arverum.
En eins og sakir standa verður mönnum næst að hugsa til ■
þess aðbúnaðar sem fólkið í herskálunum býr við nú í vetrar- j
hörkunum, þegar það á fullt í fangi með að halda íbúðunum j
svo hlýjum, þótt kynt sé dag og nótt, að líft sé innan dyra ■
■
Heilsa barnanna, gamalmennanna og þess fólks sem lasburða er, •
er í augljósum voða. Herskálamir eru ekki íbúðarhæfir undir j
venjulegum tíðarfarskringumstæðum, hvað þá þegar langvarandi j
írostkafli gengur yfir eins og nú. Þá eru þessar ,,íbúðir“ hreinn ■
■
voði fyrir líf og heilsu fólksins sem þangað hefur verið vísað j
af bæjaryfirvöldunum. j
í herskálunum býr fjöldi fólks, sem hefur óvissar og rýrar j
a
tekjur, ekkjur og einstæðar mæður með börn, heilsuveilt fólk ■
ig gamalmenni sem fáa eiga að. Þetta fólk hefur takmarkaða j
í'járhagslega möguleika til að kaupa nægilegt eldsneyti í lang- j
varandi kuldakafla þegar aldrei má slaka á kyndingunni og.næg- ■
" ir þó varla til þótt eldsneyti sé hvergi sparað.
íbúar herskálanna eru þangað komnir fyrir aðgerðir stjórn- j
arvaldanna og eiga því fullan rétt á allri þeirri hjálp, sem sam- j
félagið getur látið í té. Það er því skylda bæjarins £ið fylgjast ■
vel með ástandinu á heimilum herskálabúanna og gæta þess að i j
veita alla þá aðstoð sem þörf er á. Enga fjölskyldu eða ein- j
stakling í herskálaíbúð má skorta kol eða olíu til upphitunar j
vegna þess að peningana vanti. Þessa ber bæjaryfirvöldunum :
að gæta og hlaupa undir bagga þar sem nauðsyn ber til.
Ibúar herskálanna ættu að minnast þess að þeir eiga allan j
fjðferðUegan rétt á aðstoð undir kringumstæðum eins og þeim ■
sem nú eru. Það er engin ölmusa að taka við aðstoð tU að halda j
lifi í sér og sínum þegar samfélagið dæmir menn til þeirrar út- j
legðar sem flest í þvi að vísa á herskálana sem mannabústaði. ■
Fjárhagsaðstoð og önnur hjálp undir slíkum kringumstæðum :
er aðeins lítil yfirbót fyrir þær misgerðir gagnvart fólkinu sem j
5 því felst að neyða það til að hafast við í húsnæði sem er j
heiHuspillandi og óforsvaranlegt í alla staði. •„
Lengi lifi stóri sammngurinn
Fyrir skömmu voru tveir
íslendingar, nlmlega tvítug-
ír, Ingvar Diðrik Júníusson
og Haukur Sigurjónsson,
dæmdir af Hæstarétti í
þriggja 0g fjögurra mán-
aða fangelsi. Þeir höfðu um
skeið gegnt mjög mikilvæg-
um störfum í þágu varnar-
liðsins og þar með vest-
rænnar menningar og frels-
is, lagt sig í framkróka til
þess að sinna þeim sem
bezt og náð mjög viðtæk-
um árangri. Bækistöð sína
höfðu þeir í litlu herbergi
við Leifsgötu, en þangað
buðu þeir veradurum sem
þeir leituðu uppi á strætum
og gatnamótum eða í menn-
ingarstöðvum þeim sem
ráðamenn bæjarins láta
kaupsýslumönnum eftir að
starfrækja. I herberginu
biðu þeirra íslenzkar stúlk-
ur, 16—21 árs að aldri, og
gátu hermennirnir valið úr,
en að samningum loknum
fengu æskumennirnir
greiðslu fyrir meðalgöngu
sína í peningum, áfengi og
tóbaki. Stóð starfsemi þessi
með miklum blóma mánuð-
um saman, þar til nágrann-
ar kærðu það ónæði sem af
henni hlauzt og lögreglan
komst að þeirri niðurstöðu
að ungmennin hefðu brotið
þá grein hegningarlaga sem
bannar að menn geri sér
lauslæti annarra að féþúfu.
□
Sama daginn og fréttist
um dóm Hæstaréttar í ináli
þessu Var efnt til mikillar
hátíðár í aðalstöðvum varn-
arliðsins á Keflavíkurflug-
velli. Voru þar mættir
æðstu menn þjóðarinnar inn-
lendir og erlendir, utaarík-
isráðherra, sendiherra Banda
ríkjanna, virðulcgir embætt-
ismenn, yfirhershöfðingi
varnarliðsins, verktakar og
verkfræðingar, og auk þess
var blaðamönnum boðið svo
að landslýðurinn fengi sem
gleggstar fréttir af öllu
saman. Ráðamennirnir voru
með mjög hýrri há, eftir-
væntingarfullir og g'aðir,
því tilefni mannfagnaðarins
var það að náðst hafði mjög
„mikilvægur árangur af
bættri skipan varaarmál-
anna“ eins og blað varnar-
málaráðherrans komst að
orði. Og blaðið hnykkti enn
frekar á; þetta var „sögu-
legur atburður," þannig að
þess má vænta að 10. jan-
úar 1955 verði minnzt um
ókomin ár og um hann verði
fjallað í kennslubókum og
íslandssögum. Þennan dag
var sem sé setzt við borð
og í fyrsta skipti undirrit-
aður verksamningur milli ís-
lenzkra atvinnurekenda og
hemámsliðsins án milli-
göngu erlendra aðalverk-
taka.
n
Þessi sögulegi. atburður
átti sér að sjálfsögðu lang-
an aðdraganda, árangr-
inum var n.áð eftir þraut-
seiga og markvissa baiáttu.
Eins og menn minnast
höfðu verndararnir í fyrstu
heldur illan bifur á þeim
vernduðu og treystu þeim
einna helzt til að sópa gólf.
En brátt kom að því að ís-
lenzkum hugsjónamönnum
fannst hlutur þjóðar sinnar
of smár í þessu samstarfi;
þeir settu sér það mark að
vinna íslendinga í álit hjá
Bandaríkjamönnum, sanna
að ekkert það starf væri til
sem íslendingar væru ekki
fúsir til að vinna. Helzti
forvígismaður þessarar
stefnu' er Kristinn Guð-
mundsson utanríkisráðherra,
og í valdatíð hans hefur
þróunin orðið mjög ör. Is-
lendingar hafa verið þjálfað-
ir til hvers kyns þjónustu-
starfa í þágu hins erlenda
liðs, valdir hópar hafa ver-
ið sendir til Bandaríkjanna
til að fullnuma sig og þeir
hafa fengið þann vitnisburð
að þeir væru bæði námfúsir
og viljugir.' Og loks var
markinu náð á mánudaginn
var, íslenzkir aðalverktak-
ar skrifuðu milliliðalaust
undir stóra samninginn við
hemámsliðið, en það táknar
að gróðinn rennur alluh til
innborinna athafnamanna
— 50% til Framsóknar-
flokksins og 50% til Sjálf-
stæðisflokksins. Þannig upp-
skera menn að lokum laun
erfiðis síns, og það er
ekki að undra þótt Morgun-
blaðið segi þannig frá:
„Gústaf E. Pálsson kvað ís-
lenzka verkfræðinga stolta
af þeirri viðurkenningu, sem
þeir í dag hefðu hlotið með
því að þeir skrifuðu í fyrsta
sinn undir samning um
framkvæmdir án milliliðs."
Og er nokkur tilfinning jafn
ánægju’eg og hið sanna stolt
fyrir hönd stéttar sinnar og
þjóðar.
□
Á myndum þeim sem birt-
ar voru frá athöfninni sjást
stoltir menn, en hreyknast-
ur og brosmildastur þeirra
allra er þó Muccio, sendi-
herra Bandaríkjanna. Muccio
þessi hiaut sem kunnugt er
heimsfrægð fyrir þátt sinn
i Kóreustyrjöldinni, og að
sögn bandarískra blaða var
hann einmitt sendur hingað
til íslands vegna þeirra á-
gætu afreka. Hér hefur hann
þegar komizt að raun um að
íslenzkir ráðamemi era ekki
síður liprir og blíðir í sam-
starfi en vinimir í Suður-
kóreu. Og auðvitað er hann
feginn því að þeir inn-
bornu gegni sem flestum
þjónustustörfum í þágu her-
námsliðsins af trúmennsku
og hollustu, og þeim er ekki
of gott að fá hæfilega umb-
un í staðinn. Það eitt skort-
ir á í samanburði við Suð-
urkóreu að hér er enginn
innlendur her til þess að
deyja fyrir frelsið og lýð-
ræðið og menninguna, en
það stendur auðvitað til
bóta. Og á meðan er sjálf-
sagt að gleðjast yfir því sem
áunnizt hefur. Og hinir
stoltu verkfræðingar sýndu
sendiherranum fyrri fram-
kvæmdir á vellinum, þar á
• ■■■aar ■■■■■■■■•■■■■•■ ,■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■:
meðal stærsta hús á Islandi, ■
en það er 570 metrar á ■
lengd og 12.500 fermetrar ■
að flatarmáli. Stálið í húsið •
vóg 3.200 tonn og kostaði 10 j
milljónir króna, en ein sam- i
an hnoðin í grindina vógu j
40 tonn. Morgunblaðið skýr- j
ir svo frá í frétt sinni að :
allir íbúar Reykjavíkur geti :
rúmazt í liúsinu í senn, en :
flýtir sér þó að taka fram ■
að því sé ekki ætlað að af- ;
nema húsnæðis8kortinn í j
einu vetfangi, heldur eigi j
það að hýsa sex árásarflug- ■
vélar af stærstu gerð. Og ■
auðvitað eru árásarflugvél- •
ar mikilvægari fyrir vest- j
ræna menningu en nokkrir j
innbornir húsnæðisleysingj- j
ar, og þeir menn mega vera j
sælir og stoltir sem selja :
framtak sitt og þekkingu j
til slíkra verka —• auk þess :
sem þeir fá það vel borgað.
.□ j
Þannig var hinn sögulegi j
atburður mjög svo ánægju- j
legur og eftirminnilegur. En j
þó var eitt sem á skorti; ■
það hafði láðst að bjóða j
heiðursgestunum. Þarna j
hefðu átt að yera fremstir j
í flokki hinir framtaksömu j
æskumenn, Ingvar Diðrik j
Júníusson og Haukur Sig- :
urjónsson, ásamt aðstoðar- :
stúlkum sínum, 16—21 árs :
að aldri. Þeir eru fyrstu að- :
alverktakar á Islandi, gerðu :
á undan öllum öðrum samn-
inga við hernámsliðið án
milligöngu erlendra aðal- ■
verktaka, seldu því þekk- «
ingu sína og framtak. Og ■
ekki er annars getið en að ■
þeir hafi leyst störf sín af
höndum af sömu lipurð og j
samvizkusemi og hinir sem j
eru að byggja stóra húáið j
á Keflavíkurflugvelli. Starf- j
semi þeirra í litla herberg- j
inu við Leifsgötu varð her- £
námsliðinu sönnun þess að ;
Islendingar eru fúsir til
hvers kyns þjónustu, og ein- ■
mitt þess vegna var stóri j
samningurinn undirritaður á j
mánudaginn var. Það er j
vægast sagt hneyksli að ■
þessir dugmiklu forustu- j
menn skuli dæmdir í fang- j
elsi á sama tíma og hinir j
sem fylgja fordæmi þeirra á j
öðrum sviðum eru auglýstir j
og vegsamaðir í blöðum. j
Það er einber hræsni að j
vitna til þess að bannað sé j
með lögum að gera sér laus- j
læti annarra að féþúfu; hví j
skyldi það vera saknæmara :
en að hagnast með hlið- ;
stæðu móti á hernámi þjóð- £
ar sinnar? Þetta ranglæti j
skyggir svo mjög á hinn j
sögulega atburð á mánudag- j
inn var að ekki verður við j
unað. Og takist ekki að fá j
æskumennina náðaða, er j
þess þó að vænta að hinir j
löggiltu Islenzku aðalverk- j
takar biði þeirra úti fyrir j
fangelsisdyrum í fyllingu j
tímans með blómvendi og £
önnur tákn hollustu og 5
virðingar og bjóði þá j
velkomna
í sinn
hóp.