Þjóðviljinn - 19.01.1955, Blaðsíða 4

>M!1
4) _ ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 19. janúar 1955
1

s jónn a n n a f é I a ga n n a
yjum tilhækkunar á fiskverði
Sjóinannafélögin
Vcst-
mannaeyjum hafa látið
pventa kröfur sínar á liend-
ui* útgerðarmönnum og
g.'3'nargerð fyrir þeim. Fer
yiirlýsing þeirra hér á eftir:
Ástæðan til þess, að sjómenn
hafa sagt upp samningi um
fiskverð, er fyrst og fremst sú,
að þeir telja að þeim beri sama
verð fyrir aflahlut sinn og út-
gerðarmaður fær fyrir báts-
hlutinn. Til þess að ná þessu
marki nú, telja sjómenn að um
tvær leiðir sé að velja.
í íyrsta lagi:
Sjómenn og útgerðarmenn
taki sameiginlega upp samn-
inga við hraðfrystihúsaéigend-
ur hér, um að þeir kaupi afl-
ann af bátunum á því verði,
sem áætlað er að fyrir fiskinn
fáist með öllu bátagjaldeyris-
álaginu, enda verði þá báta-
gjaldeyririnn að fullu eign fisk-
kaupandans.
Hlutur sjómanna verði svo
reiknaður úr því verði.
Þessa leið teljum við f. h.
sjómanna, eðlilegasta og hag-
kvæmasta báðum aðilum, sjö-
mönnum og útgerðarmönnum,
og viljum því leggja sérstaka á-
herzlu á að slík samningagerð
við hraðfrystihúsaeigendur
verði reynd til hlítar.
í öðru lagi:
Ef útgerðarmenn telja ekki
fært að gera slíka samninga við
fiskkaupendur, eða þeir vilja
ekki af einhverjum ástæðum
afselja sinn hluta bátagjaldeyr-
isfríðindanna, er ekki um aðra
leið að velja fyrir hlutasjó-
menn en að krefja útgerðar-
menn um fulla greiðslu á áætl-
uðum gj aldeyrisuppbótum af
sínum aflahlut.
Ef þá leið verður að fara í
þessari samningagerð, er krafa
sjómanna sú, að fiskverðið
hækki til þeirra úr kr. 1.22 í
kr. 1.38 pr. kg. af þorski, og
aðrar fisktegundir í hlutfalli
við það.
Greinargerð:
Samninganefnd sjómannafé-
laganna telur nauðsynlegt að
kynna almenningi í bænum þær
kröfur sem hún hefur lagt fram
f. h. sjómanna í yfirstandandi
samningagerð um fiskverðið og
rökstyðja þær með nokkrum
orðum, til þess að fyrirbyggja
allar missagnir um þær.
Eins og ofanskráðar kröfur
bera með sér, leggjum við fyrst
og fremst áherzlu á, að sjómenn
og útgerðarmenn semji sameig-
inlega um fiskverðið við fisk-
kaupendur.
Það er^staðreynd, að rekstur
hraðfiystihúsa hér er mjög arð-
vænlegur og orkar ekki tvímæl-
is að sá rekstur þolir það mikið
betur að bíða eftir gjaldeyris-
uppbótunum, heldur en ein-
stakir útgerðarmenn, og þá sér-
staklega þegar þessum gjald-
eyriseigendum er mismunað á
þann veg að hraðfrystihúsaeig-
endur geta fengið lán út á
væntanlega bátagjaldeyrisupp-
bót sína í bönkunum en útgerð-
armenn ekki.
Við vitum, að það hefur
vissa erfiðleika í för með sér
fyrir útgerðarmenn, að þurfa
að bíða eftir greiðslum á veru-
legum hluta af andvirði aflans,
jafnvel svo árum skiptir og vilj-
um því nú og ávallt standa við
hlið þeirra í þeim aðgerðum,
sem árangursríkastar mega
teljast til þess að koma þeim
verzlunarháttum á heilbrigðan
grundvöll, í vissunni um það,
að þar fari saraan hagsmunir
beggja, sjómanna og útgerðar-
manna.
Hinsvegar munum við aldrei
viðurkenna, að útgerðin eigi að
geta rétt hlut sinn gegn óheil-
brigðum verzlunarháttum með
því að draga sér einhvern hluta
af andvirði þess fiskjar, sem
sjómenn eiga.
Ef útgerðarmenn vilja ekki
fara þá leið að semja, ásamt
sjómönnum við hraðfrystihúsa-
eigendur um fiskverðið, verða
hlutasjómenn að krefja útgerð-
ina um fullt verð fyrir aflahlut
sinn.
Sú krafa um verð (1.38) sem
hér er sett fram, er gerð að ýt-
arlega athuguðu máli og byggist
á þeim óvéfengjanlegu upplýs-
ingum, sem fyrir hendi eru um
fiskverð, víða um land, þar sem
fiskkaupendur hafa keypt fisk-
inn með öllu bátagjaldeyris-
álaginu á s. 1. ári, en þá hefur
verðið verið kr. 1.35 til 1.40
pr. kg. af þorski.
Að endingu viljum við taka
fram, að allar samningsaðgerð-
ir sjómanna byggjast á þeim
viðurkenndu sannindum, að
kaup hlutamannsins sé fyrst og
fremst hluti hans af afla báts-
ins og því beri honum að fá
fullt andvirði þess fiskjar, sem
er óumdeilanlega hans eign.
Vestmannaeyjum 11. jan. 1955.
Samninganefnd Sjómanna-
félagsins Jötunn og Vélstjóra-
félags Vestmannaeyja.
Sigurður Stefánsson.
Steingrímur Arnar,
Jónas Guðmundsson,
Alfreð Einarsson.
Vegna ummæla útvarps og
blaða tun verkfall hér, skal það
tekið fram að sjómannafélögin
liafa ekki lýst yfir neinni vinnu-
stöðvun, enda gildir samningur-
inn um fiskverð til mánaða-
móta.
<s>-
Athugasemd frá Sjúkra-
samlagi Reykjavíkur
f Alþýðublaðinu þ. 12. þ.m.
er svo frá skýrt, að læknar
hafi með nýjum samningi við
Sjúkrasamlag Reykjavíkur
fengið 10% kauphækkun, svo
og að þessi kauphækkun sé
aðalorsök þess að iðgjöld til
samlagsins hafi hækkað.
Hér er hallað réttu máli,
enda leitaði blaðið ekki upp-
lýsinga um þetta hjá samlag-
inu.
Það er rétt að samkvæmt
bráðabirgðasamkomulagi við
Læknafélag Reykjavíkur,
hækka greiðslur samlagsins til
lækna frá s. 1. áramótum um
milli 10% og 11%. Með því
er ekki sagt að raunveruleg
kauphækkun sé svo mikil,
enda byggist hækkun greiðsl-
anna að talsverðu leyti á aukn-
um reksturskostnaði lækna.
Til þess að mæta þeirri
hækkun, sem læknarnir hafa
fengið, hefði hinsvegar verið
nóg að hækka iðgjöld sam-
lagsins um eina krónu á mán-
uði í stað þeirra 3 kr. hækk-
unar, sem ákveðin var. Það er
því fjarri lagi, að hækkun

miMnn
Ihaldsmeirihlutanum boðin braggagisting — Ekki
ivanþekking, heldur eitthvað verra — Ánægjulegt
útvarpsleikrit. Meira aí slíku
BRAGGABÚI spyr: „Væri
•ekki ráð að koma því til
leiðar að íhaldsmeirihlutinn í
bæjarstjórn gisti svo sem
eina nótt í bragga um þess-
ar mundir ? Eg er sannfærð-
ur um að braggabúar veittu
honum fúslega húsaskjól með
því að þrengja að sér á með-
an. Eftir sMka nótt væri ekki
ólíklegt að hendur meirihlut-
ans hreyfðust öðruvísi næst
þegar einhver hagsmunamál
braggabúa ber á góma í bæj-
arstjórn". /
í>ETTA er skynsamleg tillaga
frá braggabúa, en þó er trú-
legt að meirihlutinn myndi
alls ekki kæra sig um að
jgista nótt í bragga, því að
elcki þarf að kenna því um
að hann viti ekki hvemig vist-
arverur braggamir em, og er
það verst af öllu. Ef einni
saman vanþekkingu væri um
að kenna gæti slík nótt ef til
vill breytt afstöðu meirihlut-
ans í hagsmunamálum bragga-
búa, en þarna er það áreiðan-
lega ekki vanþekkingin sem
ræður, heldur eitthvað miklu
verra. En tillögu braggabúa
er hérmeð komið á framfæri.
HLUSTANDI skrifar: „Ég sá
ekki eftir að vera heima á
sunnudagskvöldið og hlusta á
útvarpsleikrit Halldórs Stef-
ánssonar. Það var hin bezta
skemmtun. 1 upphafi hugsaði
maður: þetta er ágæt hug-
mynd en tekst honum að gera
sér mat úr henni, svo að allir
megi vel við una? Og það
kom á daginn að tilraunin
heppnaðist með ágætum vel.
Leikritið var fullt af fyndni
og skemmtilegheitum og leik-
endur stóðu sig með prýði.
íslenzkir rithöfundar ættu að
gera meira að því að senda
útvarpinu leikrit til flutnings,
því að venjulegast hafa þau
fallið áheyrendum vel í geð,
og manni er alltaf ánægja að
því að hlusta á íslenzka fram-
leiðslu, þegar hún tekst vel.
Og ungum rithöfundum ætti
útvarpið að vera kærkominn
vettvangur, því að það getur
náð til allra landsmanna og
gegnum það gefst þeim tæki-
færi til að- koma framleiðslu
sinni fyrir almenningseyru,
vel að merkja ef hún finnur
náð hjá yfirmönnum stofnun-
arinnar. En við hlustendur
viljum gjarnan fá meira af
slíku og vonandi setjast rit-
höfundar okkar við að semja
fyrir okkur, langþyrsta eftir
góðu efni. — Vinsamlegast.
Hlustandi“.
læknakostnaðar sé aðalorsök
iðg j aldahækkunarinnar.
Aðalorsök hennar má óhik-
að telja þá hækkun, sem orð-
ið hefur á lyfjakostnaði. Árið
1953 varð lyfjakostnaður sam-
lagsins tæpar 8 milljónir
króna en árið 1954 hefur hann,
samkvæmt bráðabirgðayfirliti,
orðið kr. 4.254.000.00. Hefur
lyfjakostnaður því hækkað um
ca. 1.275.000.00 kr. á einu ári
eða um tæpl. 43%. — Þessi
gífurlega hækkun lyfjakostn-
aðarins stafar ekki nema að
litlu leyti af verðhækkun á
lyfjum. Nokkuð af henni er
vegna rýmkunar á reglum um
lyfjagreiðslur samlaga, sem
gekk í gildi fyrst á árinu 1954,
en aðalorsökin er stóraukin
notkun ýmissa dýrra lyfja,
eins og auremycins og skyldra
lyfja. Má geta þess hér að
margir læknar telja notkun
þessara lyfja svo úr hófi fram,
að stórlega varhugavert sé.
Fleiri eru orsakir iðgjalda-
hækkunarinnar og múnar þar
mest um hækkun daggjalda á
sjúkrahúsum. Hefur daggjald
á Landspítalanum hækkað úr
kr. 70.00 í kr. 75.00.
En nægir þá þessi 3 kr. ið-
gjaldahækkun til að tryggja
hallalausan rekstur samlagsins?
Það verður að teljast mjög
hæpið. Á þessu ári tekur til
starfa sjúkradeild í heilsu-
verndarstöðinni nýju, með
rúml. 50 sjúkrarúmum. Er á-
ætlað að greiðslur samlagsins
fyrir legur samlagssjúklinga
þar verði allt að 1 milljón kr.
á ári, miðað við núverandi
verðlag. Þegar deildin tekur
til starfa, verður því óhjá-
kvæmilegt að endurskoða fjár-
hagsáætlun samlagsins, enda
munu þá og liggja fyrir niður-
stöðutölur um afkomuna á ár-
inu 1954.
Vegna ummæla í þá átt að
iðgjöld til samlagsins séu orð-
in allt of há skal bent á eftir-
farandi staðreyndir:
Þegar samlagið tók til starfa
voru iðgjöldin kr. 4.00 á mán-
uði en eru kr. 30.00. Þau hafa
því 714 faldazt. Þá var Dags-
brúnarkaup kr. 1.36 á tímann
en er kr. 14.69. Tímakaupið
hefur því næstum 11 faldazt.
Þá var daggjald á Landspítal-
anum kr. 6.00, en er nú kr.
75.00 á legudag.
Daggjöld hafa því 12% fald-
azt. — í þessu sambandi þarf
að taka fram að réttindi sam-
lagsmanna skertust með lyfja-
. reglunum 1951 um ca. 7% eða
um rúman 1/J5 hluta, en nokk-
uð af þeirri skerðingu hefur
síðan verið fellt niður.
í sambandi við framanritað
er rétt að leiðrétta missögn
um annað atriði, sem fyrir
skömmu var rætt um í Morg-
unblaðinu. í sambandi við frá-
sögn af kærumálum á hendur
kaupmönnum, út af sölu á
Sanasol og hvítlaukspillum, er
þess getið, „samkvæmt upp-
lýsingum frá sjúkrasamlaginu"
að það „taki engan þátt í
greiðslu á fjörefnalyfseðlum“.
Þetta er algerlega rangt.
Samlagið greiðir að hálfu flest
fjörefnin, en greiðir hinsvegar
ekki ýmsar samsetningar fjör-
efna, eins og t. d. Sanasol.
Þá er loks rétt að leiðrétta
þau ummæli Þjóðviljans hinn
31. f. m. að „stjórnarflokk-
arnir þverskallist við því að
hækka framlag ríkisins, þó að
kostnaður samlagsins vaxi“. —
Hið rétta er að framlög ríkis-
og bæjarsjóðs hafa undanfarið
hækkað í réttu hlutfalli við
hækkun iðgjalda. Hefði svo
ekki verið, hefðu iðgjöldin nú
síðast orðið að hækka um 5
krónur, þ. e. í 32 kr. í stað
30 króna.
STEF tvöfaldar
höfundarlauii
með samningum við
Ríkisútvarpið
f gær undirrituðu formaður
STEFs og útvarpsstjórl nýjan
samning miili STEFs og Kíkis-
útvarpsins. Eftir hinum nýja
samningi fær STEF sömu hundr-
aðstölu afnotagjalda og 'sam-
kvæmt fyrri samningi, en vegna
hækkunar afnotagjalda verða
greiðslur til STEFs fyrir flutn-
ingsrétt mun hærri en áður. Þá
greiddi Ríkisútvarpið STEFi einn-
ig ákveðna upphæð fyrir upp-
tökuréttindi íslenzkra verka til
síðustu áramóta. Leiða samningar
þessir til þess, að hægt verður
nú þegar að tvöfalda höfunda-
laun þau, er STEF greiddi ís-
lenzkum rétthöfum fyrir áramót.
Að samningi þessum unnu, auk
útvarpsstjóra og formanns
STEFs, lögfræðingarnir Jóhann-
es Elíasson og Sigurður Reynir
Pétursson.