Þjóðviljinn - 26.05.1955, Qupperneq 4

4) — ÞJÖÐVILJINN — Fimmtudagur 26. mai 1955
Ríkisstjóritinni er sama þó venjulegt fólk
hczli ekki efni á því ai búo í húsum
Með íánakjörum Ihalds og Framsóknar verBur oð öorga
ibúS sem kostar 262 þús. kr. með 558 þús. kr. á 25 árum
TIL ÞESS að ekki sé nv
valið efni til athugunar af
heim endanum, sem ríkis-
stjórninni kynni að þykja
verr gegna, er vert að líta á
tvö óskabörn hennar, þ.e. lög-
gjöf yfirstandandi þings í hús-
næðismálum og skattamálum.
Húsnæðismálin hefur stjórn-'
in haft í burðarliðnum síðan
hún var mynduð fyrir rúmu
hálfu öðru ári. En fæðingin
var svo erfið og seingeng að
það eru einungis tvær eða
þrjár vikur síðan Alþingi gat
séð svipmótið á þessu af-
kvæmi stjórnarinnar. Og það
þurfti ekki lengi að virða það
fyrir sér til að finna á því
svipmót foreldrisins. Megin-
efni þess er sem sagt ekki
fyrst og fremst að tryggja
hæfilegar byggingaframkvæmd
ir í landinu, heldur hitt að
tryggja þeim sem lána fé til
bygginga hærri vexti af fé
sínu en áður hafa tíðkazt.
Lánadeild smáíbúðarhúsa hef-
ur að undanförnu lánað fé til
bygginga með 6% vöxtum og
iífeyrissjóðir ýmissa starfs-
manna hafa einnig lánað út á
þeim kjörum. En nú þegar
íikisstjórn íslands freistar
þess að koma upp veðlána-
kerfi til húsbygginga þá er
það höfuðboðorð þess kerfis
að hækka hina almennu vexti
iánanna í 7 eða 7^4%. Hús-
næðislög stjórnarinnar gera
ráð fyrir því að byggingalán
séu greidd upp á 25 árum með
jafngreiðslum.
Sá sem byggir sér meðal-
stóra nútímaíbúð þ.e. 350 m3
íbúð og fær til þess öll lán á
eeim kjörum sem stjórnarlög-
in móta hann hlýtur að horf-
ast í augu við þetta reikn-
íngsdæmi:
íbúðin kostar samkv. reyk-
vískum byggingakostnaði 262
þús. Mánaðarleg greiðsla vaxta
og afborgana kr. 1860.00. Raf-
magn, hitunarkostnaður, op-
inber gjöld og viðhald kr.
640.00. Eða húsnæðiskostnað-
yr samtals kr. 2.500.00 á mán-
uði.
Tvöþúsund og fimmhundruð
króna mánaðarlegur húsnæð-
iskostnaður var tillaga ríkis-
Btjórnarinnar, lögð fram á
sama tíma og mánaðarlaun
verkamanns miðað við 8 st.
vinnudag voru 2.976 kr. Og
fyrir þá íbúð, sem kóstaði 262
jþús. kr. ber á 25 árum að
greiða 558 þús. kr. eða með
Öðrum orðum: með stjórnar-
kjörunum á ekki einasta að
borga húsnæðisverðið einu-
sinni og ekki bara tvisvar
heldur nokkuð á þriðja hús-
verð, þ.e. húsverðið með 112-
113% álagi, og er þó miðað
við að ekki verði nein vísi-
töluhækkun, en með því að
nokkur hluti lánanna á að
vera með vísitölu-tryggingu
til handa lánveitanda þá gæti
fivo farið að gjöld lántakanda
yrðu miklum mun meiri en
hér er gert ráð fyrir. — Það
hlýtur að þurfa mjög harð-
soðna stjómarliða til að kalla
það lausn á húsnæðisvanda-
málunum að gera þeirri kyn-
slóð sem byggir íbúð sem
standa á í öld eða máski
inargar aldir, að borga hana
tvisvar og meira en það á ein-
um aldarfjórðungi.
Það að ríkisstjórnin skuli
leyfa sér að líta á húsnæðis-
löggjöf sína sem lausn á hús-
næðisvandamálum sýnir bezt
hvað hún telur sér skylt að
'leysa. — Henni er sama, þótt
það fólk sem skapar verðmæti
i-————-------———
jóðviljinn birtir liér
kafla úr ræðu Itarls
Guðjónssonar við al-
mennu stjómmálaum-
ræðurnar í þinglokin.
Ræðir hann í þessum
kafla húsnæðismálin og
skattamáiin.
—------—-------)
þjóðarinnar hafi ekki efni á
að búa í húsum — slíkt er
ekki hennar vandamál, heldur
aðeins hitt að eigendur fjár-
magnsins, sem byggt er fyrir,
séu tryggir með að hafa vel
upp úr fé sínu.
Þegar arður lánveitanda
hefur þannig verið hækkaður,
gerir stjórnin sér von um að
nokkuð muni rýmkvast um á
lánamarkaðinum og fleiri geti
átt þess kost að fá bygginga-
lán en verið hefur — þó er
stjórnin ekki öruggari en svo
um að þörfinni verði fullnægt, |
að hún þorir með engu móti
að sleppa af þeirri harðpóli-
tísku einokun, sem komið var
á um úthlutun smáíbúðalán-
anna, þar sem einungis full-
trúar frá stjórnarflokkunum
úthluta lánunum. Hin nýju lán
eru því öðrum þræði greinilega
hugsuð sem einskonar vinar-
greiði af hálfu valdhafanna,
þótt þau í rauninni séu afar-
kostir, og þeir húsbyggjend-
ur' bezt komnir, sem ekki
þurfa á stjórnarvináttunni að
halda.
í hinu nýja lánakerfi er
líka dyggilega fylgt þeirri
meginreglu nútíma löggjafar,
að ætla þeim mönnum sem bú-
settir eru utan höfuðborgar-
innar ekki meira en svo sem
hálfan þegnrétt. Þeir geta að
vísu sótt um lán og sent papp-
íra sína til Reykjavíkur. En
ef að líkum lætur þá tekst
hinum reykvísku skrifstofum
að finna einhverja formgalla
á fyrstu, annarri og máski
þriðju umsókn svo að af-
greiðsla hennar geti dregizt
og beðið meðan þeir aðilar
sem sjálfir hafa aðstöðu til
að fylgja sínum málum eftir
knýja fram afgreiðslu þeirra.
Þegar svo loks fást fram
úrslit um aðsenda umsókn, þá
verður viðkomandi lántakandi
að verða sér úti um umboðs-
mann í höfuðstaðnum, senda
honum umboð og margþætt
skilríki til þess að veita láns-
fénu viðtöku eða axla sjálfur
skinn sín á heimahlaði og tak-
ast ferð á hendur til að nálg-
ast lánið, því þrátt fyrir öll
bankakerfi landsins, póst-
þjónustu og hvaðeina sem
landsmönnum á að vera til
hagræðis, þá hefur ríkisstjórn-
in ekki uppgötvað neinn mögu-
leika til að koma lánsfénu í
hendur manna utan Reykja-
víkur annan en að láta þá
sækja það sjálfa í Landsbank-
ann við Austurstræti.
Ríkisstjórnin hóf bein af-
skipti af byggingarmálum ár-
ið 1947. Síðan hefur sama
stjórnarstefna ríkt, en hefur
aðeins tekið nokkrum mynd-
breytingum. Hún byrjaði með
því að banna mönnum blátt
áfram að byggja — síðan hef-
ur hún gugnað á því en tor-
veldar þar á móti byggingar
með ýmsu móti og nú síðast
með því að færa byggingar-
lánakjörin til hins mesta ó-
hagræðis. — Á hinn bóginn
kemst stjórnin ekki hjá að
viðurkenna það öngþveiti, sem
húsnæðismálin nú eru komin
í víða. Nefnd sú er rannsak-
aði þessi mál á vegum stjórn-
arinnar teiur að byggja þurfi
900 íbúðir árlega næstu árin.
í öllum blómlegri byggðum
landsins er nú húsnæðisskort-
ur, nema þar sem samtök
fólksins hafa haft lög stjórn-
arvaldanna um byggingamál
að engu, þar eru húsnæðismál
í FRÉTT sem dagblöðin birtu
um daginn kom fram einkenni-
legt atriði sem fáir hafa víst
komið auga á. En nú hefur
B. J.J. sent Póstinum stutt bréf
um það: „Þegar forráðamenn
Tónlistarfélagsins skýrðu frá
væntanlegum flutningi óper-
unnar La Boheme hér um dag-
innn gátu þeir þess um leið að
söngvararnir ætluðu að syngja
ókeypis — nema ef einhver af-
gangur yrði er aðrir kostnað-
arliðir hefðu verið greiddir. Ég
er viss um að þetta er einstakt
fyrirbæri, og sjálfsagt mundu
flestir vilja lofa söngvarana
fyrir slíka fórn. Þetta verður
fyrir margra hluta sakir mjög
dýr uppfærsla, en sýningarnar
verða vissulega vel sóttar,
miðað við fólksfjölda. Með
stærri þjóðum mundi slíkur
óperuflutningur vera f járhags-
lega tryggður fyrirfram, og
þegar menn óttast að svo verði
ekki hér býr það undir að
ekki sé til nógu margt fólk til
að sækja hann. En það er var-
hugaverð stefna að listamenn
bjóðist til að vinna kauplaust;
og þó við séum fáir megum
næst lausn sinni.
Öil reynsla byggingarmál-
anna á liðnum árum hnígur
að því, að Alþingi hefði átt
að reka pappíra eins og hús-
næðisfrumvarp stjórnarinnar
aftur til föðurhúsanna og
semja sjálft lög sem miðuðust
við húsnæðisþörf fólksins í
landinu en ekki við hagnað
peningaeigenda af lánum.
f skattamálum raupar rík-
isstjórnin stundum af því að
hafa lækkað skatta. Ekki
verða það talin fullkomlega
tilhæfulaus ósannindi, heldur
mætti kalla það „stjórnar-
sannleika“, en það er nánar
til tekið frásagnannáti þar
sem korn af sannleika er not-
að til að pretta auðtrúa fólk
til að leggja trúnað á miklar
fjarstæður.
Á síðari árum hafa skatta-
mál stöðugt færzt í það horf,
að óbeinu skattarnir, þ.e. toll-
ar, vörugjöld og gjöld af alls-
konar þjónustu, hafa sífellt
orðið meiri og stærri liður í
heildarþegnskyldu landsmanna
en tekju- og eignarskattur um
leið stöðugt minni hluti gjald-
anna.
Á síðasta þingi var gjald-
stigi hins beina tekjuskatts
lækkaður svolítið, en sú lækk-
un nemur mjög óverulegri
upphæð — þar á móti voru
stórlega hækkaðir ýmsir aðrir
tekjustofnar ríkisins sem inn-
heimtast sem skattar af þegn-
við ekki láta það spyrjast um
okkur sjálf að þeir verði að
gera það. Það verður þess-
vegna að troðfylla Þjóðleik-
húsið á hverri einustu sýn-
ingu, og dugi það ekki verður
að hlaupa undir bagga með
einhverju öðru móti. Hinir
snjöllu söngvarar okkar verða
að fá vinnu sína greidda eins
og aðrir þegnar þjóðfélagsins".
ANNAÐ BRÉF um óskylt efni
hefur borizt. Agnar skrifar:
„Það var einhver að segja frá
því í Þjóðviljanum fyrir
skömmu að mikil togstreita
væri milli bæjarins og vaths-
veitunnar hvort þeirra ætti að
borga viðgerð á vatnsleiðslu í
Laugamesbraggahverfi. Þetta
minnti mig á aðra togstreitu
sem staðið hefur árum saman:
deiluna um það hver eigi að
borga malbikun vegarsnottans
milli Miklatorgs og Öskjuhlíð-
ar. Margir vegfarendur spyrja
sjálfa sig í hljóði hvernig
standi á því að kafli þessi
skuli aldrei hafa verið malbik-
aður, hann sé yfirferðar eins
og versti heiðarvegur í Norð-
«>■
Þeir mega ekki vinna kauplaust — Hver á að borga
brúsann? — Blávatn og bjór
unum svo sem gjöld fyrip
hverskonar leyfisbréf, stimpiL
gjöld ofl.
En hin raunverulega skatta-
lækkun stjórnarinnar er fólg-
in í því að sleppa gróðafélög-
unum undan ákvæðum skatta-
laganna.
Á þessu þingi hefur ríkis-
stjórnarliðið samþykkt að
undanþiggja Eimskipafélagið
alveg frá skattgreiðslum og
gefa öllum öðrum gróðafé-
lögum eftir fimmta part af
skatti þeim sem lög gera þó
ráð fyrir að þau beri. Skerðir
þetta auðvitað tekjur ríkis-
sjóðs um nokkrar milljónir
króna, sem hinir óbreyttu
þegnar fá að borga í óbeinum
sköttum og hækkuðum vöxt-
um af skuldum sínum og eft-
ir ýmsum leiðum sem stjórn-
arvöldin finna til að draga
vinnuarð alþýðunnar til sín.
Þau mál sem ég hef hér
'’drepið á- eru aðeins fá af
mörgum, sem vert væri að
rekja. En það er næstum
sama hvar á stjórnarathafnir
núverandi stjórnar er litið, alls
staðar blasir við sama stað-
reyndin: Hún miðar gerðir
sínar við hag auðstéttarinnar
og virðir að engu hin þjóð-
nýtustu störf þegnanna, og
þjónusta hennar við fram-
leiðsluna er harla bágborin.
Slík stjórn er í hrópandi ó-
samræmi við hag þjóðarinnar,
hún er þjóðinni fjötur um fót
— hún er óþrifnaður á þjóð-
arlíkamanum. Það er svo sagt,
að um skeið hafi íslendingar
lítt um það fengizt þótt ó-
værð væri á kroppi þeirra. Þá
var gullöld fyrir blóðsugur.
Þeir tímar eru nú sem betur
fer að baki. En á stjórnmála-
sviðinu hefur íslenzka þjóðin
nú um skeið vanrækt að taka
sér þrifabað — en tímabil
Framhald á 11. síðu.
urlandi. Og skýringin er ein-
föld — þó hún sé kannski ekki
mjög nærtæk fyrir hinn al-
menna vegfaranda: það stend-
ur nefnilega deila milli
Reykjavíkurbæjar og ríkis-
sjóðs livor þessara aðila eigi
að annast þennan veg. Og á
hér við hið fræga kjörorð
stjórnmálaritstjóra Moggans:
Margt er skrýtið í kýrhausn-
umw.
HVÍTASUNNAN fer í hönd,
fyrsta ferðahelgi vorsins. Nú
hefur verið kalt að undan-
förnu, jörð er lítið gróin, snjór
liggur á vegum allvíða, svalir
vindar blása manni í fang. En
þó ætla margir að fara og
skoða landið sitt um næstu
helgi; það er haft eftir fram-
kvæmdastjóra Ferðafélags Is-
lands að nú virðist aftur vera
að aukast áhugi manna fyrir
ferðalögum innanlands, en um
nokkurt skeið hefur engum
þótt sumarleyfi sínu vel varið
nema hann kæmist til útlanda.
Eru þetta góð tíðindi, því ef
við eigum ekki að þekkja okk-
ar eigið land, þá veit maður
svo sem ekki hvað við eigum
að þekkja. Og til eru þeir sem
segja að blávatnið á Kili sé
ekki lakari mjöður en bjórinn
í Hamborg, né Surtshellir ó-
merkilegri vistarvera en Am-
alíuborg í Kaupmannahöfn. Og
þeim, sem skoðað hafa Kaf-
hellinn í Vestmannaeyjum,
finnst lítið til um Hellinn blá
á Kaprí.