Þjóðviljinn - 26.05.1955, Qupperneq 10

10) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 26. maí 1955
EKLEND
Framh. af 6. síðu
landi. í>eir eru sammála í-
haldsmönnum um að bandalag-
ið við Bandaríkin verði að
ganga fyrir öllu öðru, en það
þýðir að á úrslitastundu er það
vilji Bandaríkjastjórnar sem
ræður. Hervæðing Vestur-
Þýzkalands er óvinsæl í Bret-
landi. Tillagan um hana kom
írá Bandaríkjastjórn og helzta
röksemdin fyrir henni var að
ef Vestur-Evrópuríkin létu ekki
að vilja Bandaríkjanna í þessu
máli, myndu Bandaríkjamenn
3áta þau sigla sinn sjó beint í
ginið á Rússa-Grýlu. Fylgispekt
hægri kratanna í Bretlandi og
annarsstaðar í Vestur-Evrópu
við stefnu Bandaríkjastjórnar
hindrar að þeir geti barizt gegn
:haldsflokkum sinna eigin
landa með nokkrum verulegum
árangri.
17’ins og kunnugt er hefur
mikill hluti óbreyttra
flokksmanna og um þriðjungur
þingflokks Verkamannaflokks-
ins verið í stöðugri uppreisn
yndanfarin ár gegn þessari
hlýðnisafstöðu flokksforyst-
unnar gagnvart Bandaríkja-
stjórn. Foringi þessarar hreyf-
íngar er Aneurin Bevan, sem
iitlu munaði að væri rekinn úr
flokknum rétt fyrir þingrofið.
í kosningabaráttunni hefur það
enn einu sinni komið í ljós að í
raun og veru er Bevan foringi
Verkamannaflokksins þótt ó-
jýðræðislegir stjórnarhættir í
nokkrum fjölmennustu verka-
iiýðssamböndunum hindri að
þessi forusta hans sé viður-
kennd í verki. Hvað eftir ann-
að hefur hin hægrisinnaða for-
•usta orðið að breyta um stefnu
vegna þess hljómgrunns sem
TlÐINDI
afstaða Bevans hefur fengið
meðal óbreyttra flokksmanna.
í>essa dagana er hann sá eini
af kunnum frambjóðendum
Verkamannaflokksins sem séð
hefur snögga blettinn á frið-
flytjandaskikkjunni sem Eden
reynir að sveipa um sig. Á
kosningafundi í Reading fyrir
viku sagði hann: „Ef Rússar
leggja fram tilboð um samein-
að Þýzkaland gegn því að það
sé hlutlaust og afvopnað, er-
um við þá reiðubúnir til að
fallast á þá tillögu? Það er ég.
Eru íhaldsmenn það líka?“
Drew Middelton, fréttaritari
New York Times í Bretlandi
segir í blaði sínu 19. maí um
þetta frumkvæði Bevans að
það kunni að „gefa Verka-
mannaflokknum þann byr und-
ir vængi í kosningabaráttunni
sem hann virðist þurfa með ef
hann á að megna að sigra í-
haldsmenn“. En flokksforustan
hefur forðast að fylgja for-
dæmi Bevans. Middleton hefur
ótt tal við gamlan þingmann
úr hægra armi Verkamanna-
flokksins, sem er í framboði i
öruggu kjördæmi og getur því
litið hlutlægt á horfurnar.
Hann spáir sigri íhaldsmanna
og segir að hann gæti veitt
Bevan „stórkostlegt tækifæri
. . . Bevan gæti þá haldið því
fram með öflugum stuðningi
að ósigurinn stafaði af því að
flokkinn hafi skort þróttmikla,
róttæka stefnuskrá.“ Áður
hafði sami fréttaritari slegið
því föstu (New York Times
14. maí) að „það hefur komið í
í ljós, að Bevan er sá maður í
Verkamannaflokknum, sem
hæst ber í kosningabaráttunni.“
M. T. Ó.
Blússur
á drengi.
■
■
i
| Verð frá kr. 70,00—90,00
■
■
■
■
i
I Toledo
A
■
Fischersundi
LIFAÐ
LÍFSREYNSH • HftNNRMJNIR • ÆFINTÝRI
Júní-lieftið komið út.
og
snntcsrhápiir
MARKAÐURINN
Langaveg 100
Tékkóslóvakíca
framleiðir
allskonar
dælur:
Handdœlur, véldœlur o.s.frv.
Leitið upplýsinga hjá
Kristján G. Gíslason & Co. h.f.
Umboðsmenn íyrir: Strojexport Ltd., Prag
VerfcfnUid
*
Framhald af 7. síðu.
I sögu þessa verkfalls ber þátt
hinnar einstæðu verkfallsvörzlu einna
hæst. Aldrei fyrr í sögu verklýðs-
hreyfingarinnar hefir jafnmikill
fjöldi manna staðið vörð um verkfall
eem í þessu. Dag og nótt í sex vik-
ur, oft við hinar erfiðustu aðstæður,
stóðu hundruð og aftur hundruð verk-
fallsmanna og samherja þeirra verk-
fallsvörð. Fómfýsi þeirra, æðruleysi
og stilling ásamt einstæðum baráttu-
vilja einkenndi verkfallið frá
upphafi til enda. Allur verkalýður
iandsins stendur í mikilli þakkarskuld
við verkfallsverðina, sem að veru-
legu leyti höfðu örlög verkfallsins í
sínum traustu höndum.
Hin óvenjulega sterka eining verk-
fallsmanna kom skýrt fram á þeim
fundum, sem haldnir voru í verkfall-
inu. Félagsfundirnir voru reglulegir
fjöldafundir, þar sem engar raddir
heyrðust um annað en að berjast til
sigurs.
Sérstaklega mikla þýðingu hafði
útifundur verklýðsfélaganna á Lækj-
artorgi þann 13. apríl. Hinn gífurlegi
manngrúi á þeim fundi, styrkleiki
hans og þróttur sýndu bæði vinum og
óvinum, hversu staðráðinn verkalýð-
urinn var í því að halda út, þar til
sigur ynnist.
En auk þeirrar innbyrðis einingar
og baráttuvilja, sem einkenndi verk-
fallsmenn allan tímann, nutu þeir
óvenjulegrar velvildar alþýðumanna
um land allt og almennings yfirleitt.
Þessi samúð birtist á margvíslegan
hátt.'Hann birtist í því, að áróðurs-
brögð Morgunblaðsins og Vísis, til-
raunir þeirra og aðstandenda þeirra
til þess að egna almenning geng verk-
fallinu, misheppnuðust gersamlega.
Hann birtist í söfnun hálfrar milljón-
ar króna handa verkfallsmönnum.
Hann birtist í margvíslegum öðrum
stuðningi við yerkfallsmenn, ekki sízt
við verkfallsverðina, gjöfum og ýmis-
konar aðstoð. Sérstaklega var skipu-
lagning Kvenfélags sósíalista á veit-
ingum til verkfallsvarðanna lofsverð
og kærkomin.
í sambandi við stuðning við verk-
fallsmenn er skylt að geta þess, að
þ. 26. marz samdi Hafnarfjarðarbær
og öll fyrirtæki hans um fullar kröf-
ur verkfallsmanna, en það reyndist
hafa mikla þýðingu fyrir allt verkfall-
ið og stóð í öfugu hlutfalli við hina
hrokafullu neitun Sjálfstæðisflokks-
meirihlutans í bæjarstjórn Reykjavík-
ur um að semja við verklýðsfélögin.
Samningurinn í Hafnarfirði er óræk
sönnun þess, hverju samstarf verk-
lýðsflokkanna getur áorkað. Hefði
hliðstæður meirihluti verið til stað-
ar í bæjarstjórn Reykjavíkur, er lít-
ill vafi á því, að gangur verkfallsins
hefði orðið annar.
Einn mikilsverðasti þáttur þeirrar
aðstoðar, er verkfallsmenn nutu, var
aðstoð Alþýðusambandsins, sem í
einu og öllu lagði sig fram til þess að
tryggja verkfallsmönnum sigur. Kom
nú skýrt í ljós, hvaða sköpum það
skipti, að verkfallsmenn áttu í sam-
bandsstjórn vin, en ekki óvin.
Mörg verklýðsfélög úti á landi
studdu verkfallsmenn með ráðum og
dáð. En samtímis komu fram alvar-
legar veilur verkalýðshreyfingarinnar
á enstökum stöðum. Tilfinnanlegast
var þó aflýsing hins boðaða verkfalls
á Keflavíkurflugveíli, vinnusvæði
hins erlenda hernámsliðs. —
Eftir því sem á verkfallið leið,
varð atvinnurekendum og ríkisstjórn
æ ljósar, að baráttuhugur verkfalls-
manna dvínaði ekki, heldur jókst.
Þann 18. apríl var verkfall boðað í
frystihúsunum í Reykjavík.
Upp úr því fór að bera meir á
samningsvilja í herbúðum andstæð-
inganna. Vígstaða ofstækismannanna
hafði haggast. Áætlun þeirra þótti að
lokum of áhættusöm. En þeir gáfust
ekki upp. Fram á síðustu mínútu
samningaviðræðnanna reyndu þeir að
egna til árekstra í því skyni að eyði-
leggja möguleika á samningum. Síð-
ustu dagana var andrúmsloftið mett-
að af tilraunum þeirra til árekstra
og samningaslita. Og á öðrum degi
áður en samningar tókust, var gerð
markviss tilraun í þessu skyni með
árás lögreglusveitar á verkfallsverði
og handtöku þeirra. Vegna framferð-
is hinnar ofstækisfullu kliku héngu
möguleikarnir á samningum á blá-
þræði. En því meiri tilraunir, sem
gerðar voru til að eyðileggja samn-
inga, því meiri stillingu og stjórn-
list sýndi forysta verkfallsins. Skýrt
dæmi þess, var sú ákvörðun hennar,
að hefja ekki þegar í stað algert verk-
fall í frystihúsunum, heldur að hálfu
leyti.
Þar kom að lokum, að atvinnurek-
endur og ríkisstjórn urðu að láta und-
an síga og þann 28. apríl undirrituðu
samninganefndirnar nýjan kaup- og
kjarasamning.
í honum fólst 10—11% kauphækk-
un, lenging orlofs úr 15 dögum í 18,
4% af kaupi í atvinnuleysistrygginga-
sjóð og lagfæringar á ýmsum kjara-
atriðum. Alls námu kjarabæturnar til
verkalýðsins 16% auk fl. kjarabóta.
Mesta verkfalli íslenzkrar verklýðs-
sögu var lokið með ótvíræðum og
miklum sigri verklýðssamtakanna.
Verkalýðurinn kom út úr þessu
verkfalli ekki aðeins með mikilvæga
hagsmunasigra, þótt þeir uppfylltu
ekki ýtrustu vonir, heldur þróttmeiri
en nokkru sinni fyrr.
Fylkingar hans voru enn samein-
aðri, enn stæltari í verkfallslok en í
byrjun þess.
Um 3000 manns tóku þátt í þeim
fundum verklýðssamtakanna þar sem
samningarnir voru samþykktir. Af
öllum þessum mikla fjölda greiddu
langt innan við 100 manns atkvæði
gegn samningunum, fyrst og fremst
menn, sem í eldi baráttunnar hefðu
talið rétt að halda verkfallinu áfram.
f ýmsum félögum voru samningarnir
samþykktir samhljóða. —
Lærdómar þessa mesta verkfalls
íslenzkra verkamanna og verka-
kvenna eru miklir og margvíslegir
og þarfnast vandlegrar athugunar.
Hér verður látið nægja í bili, að
minna á nokkur atriði.
f þessu verkfalli braut verkalýður-
inn á bak aftur tilraun ofstækis-
fyllsta hluta borgarastéttarinnar til
þess að slá niður verkalýðshreyfing-
una og koma á fasisma í landinu.
Verkalýðnum tókst þetta, vegna
frábærrar einingar sinnar, vegna
traustrar og hygginnar forystu verk-
fallsmanna, vegna sigursins á síðasta
þingi Alþýðusambands íslands.
Verkfallið er stórfelld sönnun þess,
að þegar verkalýðsflokkarnir standa
saman, er verkalýðsstéttin ósigrandi
afl, faglegt og stjórnmálalegt.
Jafnframt því að taka til úrbóta
innri veilur verklýðssamtakanna, fé-
lagslegar, fjárhagslegar o. s. frv.,
þarf verkalýðurinn að stefna að því,
að stjórnmálaleg eining hans verði
ekki síðri en hin faglegá.
Undir því að það takist sem fyrst,
eru ekki aðeins kaup og kjör komin,
heldur frelsi og framtíð íslenzka
verkalýðsins, íslenzku þjóðarinnar.