Þjóðviljinn - 28.08.1955, Qupperneq 5

Sunnudagnr 28. ágúst 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (5
j GÓÐIR Vestmannaeyingar,
*■ heiðraðir þjóðhátíðargestir.
Vel megum við minnast
þess mitt í fögnuði þessarar
hátíðar, að frumskilyrði allr-
ar velmegunar, og grundvöll-
ur allrar glaðværðar, er sá,
að þjóð okkar framleiði verð-
, mæti svo mikil að magni og
gæðum, að þau hrokkvi til að
gjalda með kostnaðinn af
mannsæmandi lifnaðarháttum,
eins og þeir gerast á hverjum
tíma og geti auk þess borið
uppi kostnaðinn af nýjum
framkvæmdum sem horfa til
framfara.
t>að hefur orðið hlutverk
okkar Vestmanneyinga öðrum
fremur, að einbeita okkur að
þeirri framleiðslu sem lengst
dregur okkar þjóð um þessar
mundir til framþróunar, þ. e.
framleiðsla sjávarafurða.
Engin er sú atvinnugrein,
sem ótryggari er eigendum
til arðs — og heldur engin,
sem gerir jafn strangar kröfur
til þeirra sem að henni vinna
eða leggur þeim meira erfiði
á herðar. — Á stundum
finnst okkur Vestmannaeying-
um líka að þáttur okkar i
þjóðarbúskapnum sé ekki met-
inn sem maklegt væri.
En gæfan hefur verið okk-
ur hliðholl. Fiskimiðin við
heimbyggð okkar hafa reynzt
gjöful og fiskimenn okkar
harðsnúnir í sóknum. Bær
okkar hefur stækkað, bygg-
ingar risið ört og öll aðstaða
til fiskveiða og fiskvinnslu
hefur tekið örum framförum.
Við höfum í sannleika sagt
fyllstu ástæðu til að gera
okkur glaða þessa þjóðhátíð.
•— En þótt fjölmennt sé á
þessari hátíð, þá vitum við
með vissu, að hingað beinast
nú hugir margra samborgara
okkar, sem gjarnan hefðu
þegið að eiga þess kost að
dveljast í Herjólfsdal um þess-
ar mundir, en bundnir eru við
störf á fjarlægum slóðum.
— Allstór hluti fiskiflotans
okkar er sem kunnugt er að
síldveiðum úti fyrir Norður-
og Norðausturlandi, og hver
einasti Vestmannaeyingur sem
þar flýtur á fjölum lætur
hugann reika heim á þetta
hátíðasvæði þessa dagana.
Fjölmargir þeirra senda okk-
ur kveðjur sínar og ham-
ingjuóskir í skeytum. Á sama
hátt og þeir minnast þjóðhá-
tíðarinnar og átthaga sinna
og rifja upp liðnar stundir
af þessum slóðum þykir mér
hlýða að við látum hugann
reika til þeirra fáein augna-
blik og minnumst þeirra við
störf þau, sem þjóðin á svo
mikið að þakka, en hættir því
miður stundum til að van-
meta.
Eg hef af þessu tilefni blás-
ið ryk af gömlu vasabókar-
slitri, sem_ velktist í rekkju-
horni eins síldarbátsins 1948
og upp úr miðnættinu var oft-
ast stuttlega í það punktaður
ferill liðins dags. Þetta getur
á engan hátt talizt merkileg
kompa, hún greinir aðeins frá
viðburðasnauðum hversdags-
leikanum eins og hann gerist
í veiðileysi, og gæti því trú-
lega átt álílca vel við lífið á
flestum skipanna í dag og
þegar hún var skráð.
En þar segir svo um upp-
haf þjóðhátiðarinnar:
5. ágúst Þmmtudagur:
í ■ Létuin reka mestan hluta
- dagsins úti af Tjörnesi í renni-
blíðu og gengu menn um þil-
far naktir að beltisstað til að
njóta sólskinsins og blíðviðr-
isins sem bezt.
Yngstu skipverjamir fóru í
eltingarleik og áflog.
Hér liggja mörg skip og
svo þétt að þeir sem vaskast-
ir em til sunds tala um að
láta þá íþrótt skila sér yfir í
næstu skip í kunningjahéim-
sóknir. En skipstjórinn gefur
út blátt bann við slíku og
lætur til áréttingar fylgja
ÍÍR
DAGBÓK
r
A ,
SÍLD-
VEIÐIM
með eina hrollvekjandi sögu
af því, hvemig hákarl klippti
einhverju sinni sundur mann
á borðstokknum á skipi einu
í sama augnabliki og skipsfé-
lagar hans vom að kippa hon-
um upp úr baði. — Höfðu
þeir að innbyrða af félaga
Karl Guðjónsson
samvinnu við gesti sín og
nágranna.
Um kl. 8 að kvöldi barst
dulmálsskeyti frá síldarleit-
inni og sagði það talsverða
síld við Langanes. — Var nú
sett á ferð austur á bóginn.
U.m miðnætti vomm við úti af
Núpskötlu á Sléttu.
y
6. ágúst föstudagur:
Á vaktinni eftir miðnættið,
þar sem uppi stóðu stýrimað-
ur, vélstjóri og einn háseti
komst í tal að ekki væri ann-
að sæmandi en að senda
skeyti til þjóðhátíðarinnar í
dag og helzt yrði það að vera
ljóð. Þau vandkvæði vom þó
þar á, að ekkert slcáld var á
skipinu svo vitað væri. En
þegar mikið liggur við reyn-
ast stundum koma í leitirnar
möguleikar sem enginn eygir
ella. Og á meðan siglt var
þarna í íshafinu úti fyrir
koma henni suður á bóginn til
viðtakenda.
En rétt um það bil, sem
kveðjan var farin frá skipi
okkar, sem þá var statt úti’
af Fonti, yztu nöf Langa-
ness, kemur skipstjóri auga á
dáfallega sildartorfu. — Það
er uppi fótur og fit á skip-
inu. Nótinni er rennt í sjóinn
í hring um þann dökka svaml-
andi blett i grænum hafflet-
inum. Síldin veður enn í miðri
nót eftir að hringurinn er lok-
aður og nú reynir hver sem
betur getur að láti ekki upp
á sig standa. Það er „snurp-
að“ og. nótin sem umlukti
síldartorfuna sem botnlaus
girðing dregst saman undir
vaðandi torfunni og myndar
nú pott, sem hinn silfurliti
fiskur á sér ekki afturkvæmt
úr út i hið víða og frjálsa
haf. — En þess verður fljótt
vart að hér finnst hinum víð-
förla úthafsfiski þröngt til
veggja og gmnnt til botns
og nú þrengir torfan sér út í
nótargarnið á einhverjum
stað svo þétt og fast að kork-
flámar sem halda nótinni
uppi færast i kaf á kafla und-
an þunga þessarar flóttatil-
raunar. Þá heyrist rekið upp
fagnaðaróp hjá skipverjum,
því af þessu má ráða, að
nokkurt magn sildar muni
innibyrgt í nótinni.
Nú er vasklega tekið til
hendinni að draga nótargarn-
ið inn í nótarbátinn, og þar
með er þrengt að aflanum í
nótinni allt þar til spriklandi
sildarnar liggja’ hver upp að
annarri og þær efstu á þurm
Á þjóðhátið Vestmannaeyinga i Hcrjólfsdal i stimar flutti Karl Guð-
jónsson þessa vel gerðu frásögn af „þjóðhátiðardögum“ á sildveiðum
fyrir Norðurlandi sumarið 1948.
Frá Vestmannaeyjum
sínum hendur og höfuð og bol
niður til mittis en afganginn
hirti hákarlinn. — Varð þvi
ekki af sundferðum milli
skipa.
Við eftirmiðdagskaffið var
það umræðuefnið, að nú væm
þeir farnir að tjalda heima,
og létu þá margir í ljósi, að
ekkert væri nú að því að vera
kominn heim að reka niður
tjaldsúlur, máske lítið eitt
byrjaður hátíðahöld elskusátt-
ur við alla og í hjálpfúsri
nyrztu törigum landsins var
hömruð saman þessi heillaósk
til þjóðhátiðarinnar:
Af seltunni hugurinn leltar 'ands
því lítið oss miðin gejTna.
1 anda við þreytum drykkju og
dans
I Dalnum með ykkur heima.
Og þegar kominn var eíma-
tími á Raufarhöfn var kveðj-
an send þangað rnn talstöð-
ina og landsimanum falið að
ofan á stallsystrum sínum.
Þegar þannig hefur verið
„þurrkað upp“ grípur einhver,
sem aðstöðu hefur til þess
ár úr nótabátnum, rekur
hana ofan í síldarkösina allt
þangað til hann kennir botns
í nótinni. — Að þessu sinni
reynist það vera um það bil
helmingur af árarlengdinni.
Af þessu má ljóst vera að í
nótinni liggur síldarmagn sem
nema mun nálægt 100 málum.
Þetta er að vísu harðla óriá-
kvæm mæling, en hugmynd
gefur hún þó um aflamagnið.
Það þykir raunar býsna
góður þjóðhátíðarmorgun á
síldveiðum síðari ára að ná
þessum árangri, þótt ekki sé
hann stórvægilegur miðað við
það, sem oft tíðkaðist meðan
betur gekk á þeim veiðum
og raunar næst oft langtum
meira aflamagn í einu kasti
enn, þótt rýrari afli sé en í
beztu árum. En ekki breytir
það því, að það kemur mönn-
um í þjóðhátíðarskap að ná
slíku kasti í fyrstu tilraun.
hátiðardags eftir að hafa rás-
að um miðin vikum saman átu
þess að fá nema svo sem
helming þessa magns í kasti,
þegar bezt lét, en flestar vik-
ur þó liðið hjá í algeru afla-
leysi.
Og það er eins og lífið taki
f jörkipp um borð. Það er tek-
ið að háfa. Silfri hafsins er
lyft upp úr nótinni og inn-
byrt i vélbátinn. Hver liáfur-
inn af öðrum rís af vél-afli
upp úr nótinni, barmaful'ur
fyrsta spölinn, en síðan fer
heldur lækkandi í honum, enda
streymir úr honum sjórinn
um leið og síldin þéttist i hon-
um. — Þar sem háfpokinn
hangir yfir þiljum vélbátsins
er neðri endi hans opnaður
og síldin fossar í bátinn.
Það er glaðasólskin og
kokkurinn kemur upp á þilfar
til að fylgjast með hvað sé
að gerast. Eflaust hefur hinn
glaðværi kliður skipshafnar-
innar seitt hann upp frá soð-
pottunum. En andlit kokksins
hefur varla birtzt á þiljuitt
fyrr en einn léttlyndasti há-
setinn skipar honum að hafa
sig hið skjótasta niður aftur,
þar eð hér sé hann fyrir birt-
unni. En kokkurinn kann vel
að taka gamni og segir að
víst mundi sá er skipaði mega
þakka fyrir, ef einhver
skyggði á hann þegar hann
væri heima í Dal á þjóðhátíð.
Og brátt er nótin tæmd —
það er hafin leit að nýrri
torfu og nú er hugur í körl-
um. Skipstjóri stendur í skýl-
inu uppi á stýrishúsi og skim-
ar út yfir sjóinn. Hann kallar
fyrirskipanir sínar — eitt
strik í stjór, áfram fulla ferð
— í slöngu sem skilar orðurn
hans til hásetans við stýiið,
og kokkurinn færir mola-kaffi
í fanti upp í skýli.
Það er stýrt í ýmsa krqíca
á fullri ferð ,eða hálfri, svo er
legið og lónað. Hér eru mörg
skip. Einstöku sinnum sést
tonfa koma upp og þá keppast
allir þeir að henni sem nokkra
möguleika hafa, en hinir eru
miklu fleiri, sem eru of fjarri
til að gcra sér nokkra voa,
Þeir verða að láta sér nægja
að horfa á og fylgjast með
hver hnossið hreppir, og oft
kemur það einnig fyrir, að sá
sem kastar nót sinni hefur
erfiðið eitt en engan afla —•
hann nær ekki til að um-
lykja torfuna eða hún hefur
stungið sér í djúpið af
styggðinni áður en unnizt hef-
ur timi til að loka botni nót-
arinnar.
Það or leitað lengi dags.
En í okkar hlut fellur enginn
möguleiki fyrr en að kvöldi
rétt um það bil sem dans er
að hefjast heima í Herjólfs-
dal — þá er kastað á torfu
eina sem er á fleygiferð —
enda höfum við ekki veður
Framhald á 7. síðu.