Þjóðviljinn - 03.01.1956, Síða 10

2
VefjarhöUurinn hennar
Einu sinni var konung-
ur, einhversstaðar suður
í löndum eða austur í
löndum. Við hirð sina
hafði hann nafnfrægan
söngkennara, sem átti að
kenna syni hans söng-
fræði og söng. Kennarinn
gerði sér allt far um að
kenna kóngssyninum sem
bezt, en hann var mjög
tornæmur á þessa list.
Kennarinn bjó þá tii
mjög auðlært lag, og
sagði síðan lærisveini
sinum, að í hvert skipti
er hann talaði við sig,
skyldi hann syngja orðin
með þessu lagi. Eftir
þetta töluðust þeir alitaf
við á þennan hátt.
Eitt sinn er þeir sátu við
eld tveir einir, kom eld-
ur í dúk þann, sem
kennarinn hafði vafið
um vefjarhött sinn. Þeg-
ar lærisveinninn sá það,
tók hann að syngja, og
til þess að fá orðin til
að falla vel við lagið,
yarð hann að vera mjög
langorður:
„Kennari! Ég hef kom-
ið auga á nokkuð — á ég
að benda yður á það eða
Ví» ÁRAMÓT
Framhald af 1. síðu
næstu aldamót frá jóla-
haldi og nýársfagnaði í
ykkar ungdæmi um
miðja öldina, má senni-
legt teljast, að þið óskið
þess að þjóðlegir siðir
haldist og að þið reynið
að móta fyrstu kynslóð
21. aidarinnar í þeim
anda.
þegja; — geri ég yður
aðvart verður það yður
til góðs, — en ef ég þegi,
þá fer verr ‘fyrir yður.“
Þannig hélt hann áfram
að syngja. Kennarinn
svaraði honum á sömu
leið og skipaði honum að
segja sér hvað hann sæi.
Þá svaraði lærisveinn-
inn og söng að vanda: —
,,Herra söngkennari!
Eldur hefur komizt í
höfuðfatið yðar— vefj-
arhötturinn yðar brenn-
ur!“ •
Kennarinn þreif þá
óðara vefjarhöttinn og
var þá háifur dúkurinn
brunninn.
„Heimskinginn þinn“,
hrópaði hann, „því sagð-
ir þú ekki strax: vefjar-
hötturinn yðar brennur,
•— veiztu ekki, að engin
regla er án undantekn-
ingar?“
Skáksnilling-
urinn ungi
Þegar þetta er ritað að
kvöldi 29. des. og blaðið
er að fara í prentsmiðj-
una berast þær fregnir
úr útvarpinu, að hinn
ágæti skáksnillingur,
Friðrik Ólafsson, sem er
um tvítugt, hafi unnið
sína fyrstu skák á Hast-
ingsmótinu í Englandi og
gert jafntefli í annarri
skák. Þetta er framúr-
skarandi góð byrjun,
þegar þess er gaett að á
móti þessu keppir Friðrik
við fræga og heims-
þekkta skákmenn.
KIBBA, KIBBA
Ljóð eftir Sig. Ágústs-
son við finnskt lag.
Kibba, kibba, komið þid
greyin,
kibba, kibba græn eru
heyin.
Kibba, kibba, gemsar og
gamalær
og golsóttur sauðar-
peyinn.
Nálgast nú sólin nátt-
„ staðinn.
nú ertu fjarri, vinurinn.
Skilduin við hittast í
morgunmund?
Mild verður gleðin við
endurfund.
Har. Leósson þýddi.
Rússneskt þjóðlag. Kunn-
ugt af söng Sunnukórs-
ins á ísafirði með ein-
söng Tryggva Tryggva-
sonar.
Við klukknahljóð
er kvölda fer,
þá kemur þrá
í huga mér.
í anda ég iít
þá liðnu stund,
er lék ég bam
á feðragrund,
Það klukknahljóð
um kvöldin blíð
mér kveðju ber
frá æskutíð.
Jóla- og nýórskveðjur
1 siðasta blaði var gert-
ið um nokkur jólakort
og teikningar, sem blað-
inu okkar höfðu borizt.
Það blað var búið til
prentunar um miðjan
desember. — Með jóla-
póstunum bárust svo
mörg jólakort hvaðanæva
aí landinu. Sumt voru
ljómandi falleg prentuð
jólakort, en einnig bár-
ust nokkrar teikningar
og er auðséð að teiknar-
arnir hafa lagt alúð við
að leggja iist í verkin. Við
birtum í dag jólaósk
Sesselju á Þjótanda. Hún
skrifaði okkur ágætt
bréf með hlýjum kveðj-
um. Sesselja er okkur vel
kunn, við höfum birt
sýnishorn af hinni fögru
rithendi hennar, og einnig
mynd af henni með vin-
konu sinni. —
Annað jólakort viljum
við sérstaklega minnast
á. 'Það'er frá Kristjáni
Benediktssyni í Víðigerði
í Borgarfirði. Kristján
hefur ailtaf haft iifandi
áhuga fyrir blaðinu okk-
ar. Nú hefur hann lagt
alúð við að búa til sér-
kennilegt og fallegt jóla-
kort og senda Óskastund-
inni. Kortið er gert úr
venjulegum teiknipappír,
tvöfalt eða brotið sem
bókarkort. Það er með
gullbryddaðan kant og
skorið í lauf þar sem það
er opnað, en milli lauf-
anna standa stafirnir
J-Ó-L. — En frammynd
kortsins er búin til úr
þurrkuðum blómum, en
slaufa úr gylltum og
rauðum borða límd neðst
yfir stilk blómsins. Þetta
er mjög haglega gert, en
því miður er ekki gott að
gera myndamót af svona
verkum, sýo að gagni
komi, því að það sem j
máli skiptir, litir og
Ef maður er hærður
neðarlega á hálsinum
verður hann auðmaður.
Ef maður kemur á bæ
meðan verið er að borða
er sá hinn sami ekki feig-
ur.
myndin sjálf, nýtur sín
ekki. Við sendum þér
kærar þakkir og nýárs-
óskir, Kristján.

„Mínar beztu jóla- og nýársóskir á þetta kort að
færa þér, Óskastund mín. Og með þakldæti fyrir
allar gleðistundir sem þú hefur fært mér og fleir-
um hér. Fyrlrgefðu hvað kortið er Ijótt. — Kveðja.
Sesselja.,,
10) — ÞJÖÐVILJINN — Þriðjudagur 3. janúar 1956
ÆTTHRNÖFN
Framhald af 7. síðu.
málspjöll en verða mundi ef
þeim fjölgaði.
Að íslenzkunni og íslenzkri
menningu í heild steðjar nú
mikil hætta. í landinu dvelj-
ast þúsundir útlendinga, sem
hafa skapað sér ríki í ríkinu
-í skjóli inniendra valdhafa.
Þúsundir íslendinga þurfa að
hafa daglega samskipti við
þetta útlenda lið, samskipti,
sem öll fara fram á máli hinna
útlendu, efíir reglum, sem þeir
setja og eru niðurlægjandi
fyrir ísienzku þjóðina. í land-
inu er eipnig vaxin upp nýrík,
•voldug en óþjóðholl auðmanna-
stétt, sem á auð sínn og völd
að miklu leyti undir tengslum
við eilend máttarvöld. AUs-
konar eftiröpun, prjál og
,,snobb“ er nú með meira móti.
Og áður hefur verið drepið
á þá asahláku, sem verið hef-
ur i þjóðlífinu siðustu ára-
tugina.
Það gæti því orðið mjög ör-
lagaríkt, að losa einmitt nú um
þær hömlur sem settar hafa
verið gegn upptöku ættar-
nafna. Gegnir furðu, að góðir
fræðimenn, sem þó ekki verða
vændir um óþjóðhollustu né
lítilsvirðingu á tungu og mehn-
ingu þjóðarinnar, skuli koma
fram með tillögur um slíkt.
Við megum 'vera þakklát
þeim mönnum, sem 1925 stóðu
að lagasetningu gegn ættar-
nöfnum. Þar var hlaðin stífla,
sem að vísu hefur ekki haldið
alveg, með því líka, að aldrei
hefur neinn hreyft hönd til
að framfylgja lögunum, en hún
hefur tvímælalaust verið til
ómetanlegs gagns í hinu mikla
róti, sem orðið hefur á undan-
fömum áratugum. Ef sú stífla
yrði nú rifin, er hætt við að
þess yrði ekki langt að bíða,
að málið yrði alveg óviðráðan-
légt, þótt menn kynnu þá að
vilja stinga við fótum.
Menn vilja gera lítið úr laga-
fyrinnælum í þessu sambandi,
en það skulum við gera okkur
Ijóst, að ef lögunum væri nú
breytt og upptaka ættárnafna
leyfð, þá væri það slík opin-
ber stefnuyfirlýsing um breýttá
afstöðu hinna ráðandi manna,
að það hlyti óhjákvæmilega
að hafa áhrif á almennings-
álitið. Og eftir því, sem ættar-
nöfnum fjölgar og þau verða
sjálfsagðari á vörum fólksins,
eftir því eykst hættan á því,
að þau sigri og útrými alveg
hinni fomu nafnvenju.
Á síðustu árum hefur út-
lendum mönnum, sem hlotið
hafa borgararétt, verið gert
skylt að taka upp íslenzk nöfn.
Hefur tilgangurinn áugljóslega
verið sá, að koma í veg fyrir
fjölgun útléndra naína ís-
lenzkra ríkisborgara. Búast má
við, að á næstu áratugum verði
mikil og vaxandi ásókn útlend-
inga að fá að setjast hér að.
Ef íslendingum verður nú leyft
að taka upp ættarnöfn, að vísu
kannski íslenzk að stofni, en
hlítandi erlendum beygingar-
reglum, þá verður tæpast hægt
að krefjast nafnbreytinga af
útlendingum. Má því búast við,
að hin erlendu ættarnöfn yrðu
í vaxandi mæli vandamál, sem
erfitt yrði að fást við,
Þá er eitt atriði varðandi
ættarnafnasið, sem vert er at-
hugunar. En það er viðhorf
kvenþjóðarinnar. í frumvarp-
inu er það að vísu ekki gert
skylt, að kona taki við gift-
ingu upp ættarnafn manns
síns, en sú verður raunin und-
antekningarlítið, þar sem(
ættarnafnasiður er ríkjandi.
Kvenréttindahreyfing hefur
mjög efízf á síðustu áratugum
og er það vel, því að þar er
um að ræða einn lið barátt-
unnar fyrir almennum mann-
réttindum. Konur vilja með
réttu telja sig jafngilda einstak-
linga og við karlmenn. En hvað
finnst íslenzkum konum um
það, ef nú á að fara að festa
hér í sessi nafnvenju, sem er
upprunnin á þeim öldum þeg-
ar undirokun konunnar var
sem algerust, þegar það var
talið sjálfsagt að hún væri
aðeins eign karlmannsins?
Særir það ekkert hinn heil-
brigða metnað konunnar, að
hún eigi nú að hætta að vera
dóttur föður síns, tengsl hennar
við ætt hennar skuli útmáð,
en hún í staðinn verða sonur
tengdaföður síns? Eða er hin
kvenlega hégómagirnd þrátt
fyrir allt svo rík, að hún vilji
heldur heita einhver frú Pét-
ursson eða frú Pálsson eða frú
Blindskers, frú Kvígfer, Reyð-
I
fer, Spóstar, Heiðbæs eða Á-
bæs? En fimm hin síðasttöldu
nöfn voru meðal þeirra, sem
ættarnafnanefndin gamla taldi
„allfögur og hagkvæm“.
Eins og áður e.r sagt, er hin
forna íslenzka nafnvenja upp-
runnin frá þeim tima, þegar
jafnrétti ríkti meðal einstak-
linga hvers ættbálks, þegar
höfðinginn var aðeins „fremst-
ur meðal jafningja“. Hún hæf-
ir því vel jafnréttis- og lýð-
ræðishugsjón nútímans. Ættar-
nafnasiðurinn er aftur á móti
til kominn á tímum aðalsins,
sem þurfti á sýnilegu tákni
leyti en hefur hingað til verið
talinn látinn árið 1593, áður en
ýmis leikrit Shakespeares voru
skrifuð.
Nú hefur náungi þessi komið
fram með þá kenningu að Mar-
lowe hafi ekki dáið heldur hafi
Sir Thomas Walsingham, vernd-
ari hans, haldið hann á laun
og komið því í kring að leikrit
sem hann skrifaði meðan hann
fór huldu höfði hafi verið eign-
að halda til að aðgreina sig
frá alþýðunni.
Það væri hryggilegt hlut-
skipti, sem við veldum okkur,
ef við ætluðum nú, á tímum
vaxandi mannréttinda og sókn-
ar til æ fullkomnara lýðræðis,
að fara að apa eftir gömlum
aðli, sem orðinn er hlægilegur
í augum nútímamanna. Þá höf-
um við um of stært okkur af
íslenzkri menningu, ef við ekki
megum vernda hana gegn upp-
vakningu fánýts tildurs aðals-
mannanna, sem legið hafa und-
ir grænni torfu í margar ald-
ir. ÁA.
að leikritunum sem Shake-
speare hafa verið eignuð. Nú
he?ur hann fengið leyfi til að
opna kistu Walsinghams og
leita þar að handritunum.
Framh á 10 síðu
næstu daga, verður sendur til
þjálfunarbúða sem bandaríski.
herinn hefur komið upp í V-
Þýzkalandi og til- þjálfunar í
herbúðum í Bandaríkjunum.
400 ára gröf opnuð til að
rýja Shakespeare heiðri
Enska þjóðkirkjan hefur leyft að 400 ára gömul gröf
verði opnuð til að reyna aö sanna að William Shakespeare
sé ekki höfundur leikritanna sem við hann eru kennd.
Bandarískur rithöfundur hef-
ur fengið þá flugu í höfuðið að
það sé ekki Shakespaere sem
samið hafi leikritin heldur
annað skáld, Christopher Mar-
lowe, sem uppi var um svipað
uð William Shakespeare.
Walsingham er grafinn S
Chichester nærri London.
Bandaríkjamaðurinn telur það
víst að hann hafi tekið með
sér í gröfina handrit Marlowes