Þjóðviljinn - 15.05.1956, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 15. maí 1956 — ÞJÖÐVILJINN — (5
Efni úr bléði
ingar. Af þeim er svo helniingur
eða um 350.000 geðklofasjúki-
ingar. Ekki er þó öll'sagan sögft
sjúkdómseinkesyiuM é keilbrigiu iéli
Miklír sigurvinningar faldir skammt undan i bar-
átiu læknavísindanna viS geSsjúkdáma
Löng; leit læknavísindanna að líkamlegri orsök geðklofa,
Ötbreiddasta og alvarlegasta geðsj úkdómsins, virðist í
þann veginn aö bera árangur.
Á þingi bandarískra geðlækna í Chicago í síðustu viku
'var skýrt frá því að tekizt hefði að einangra úr blóði geð-
Mofasjúklinga efni sem megna að valda greinilegum en
skammæmn sjúkdómseinkennum hjá heilbrigðum mönn-
um ef því er spýtt inní líkama þeirra.
Geðklofi er það kallað þegar
eðlilegt samband milli manna
og umhverfis þeirra rofnar og
Sjúklingurinn dregur sig inn í
Sjólfan sig. Engin örugg lækn-
ing er þekkt á geðklofa, sálkönn-
un, raflost, skurðaðgerðir á
heila og róandi lyf hafa verið
reynd með misjöfnum árangri.
hægt verði að ganga úr skugga
um það með blóðprófi, hvort
sjúklingur þjáist af geðklöfa.
Mestu máli skiptir þó. að vonir
hafa vaknað um að finna lyf
við geðklofa. Ef frekari tilraun-
ir staðfesta reynslu vísinda-
mannannla frá Tulane háskóla og
það sannast að ákveðið efnasam-
band valdi géðklofá, telja vís-
indamennimir fullvíst að takast
muni að finna lækningú við
veikinni.
Enn er eftir að sundurgreina
efnasambandið sem einangrað
hefur verið úr blóði geðklofa-
sjúklinga.
350.000 sjúklingar
Vaxandi áherzla er nu lögð
á rannsóknir á geðsjúkdómum í
Bandaríkjunum. Geðsjúklingum
fef sífellt fjölgándi og er svo
komið að af 1.400.000 sjúkling-
um, sem talið er að séu i
sjúkraíiúsúm þar í landi á hverj-
ufn tima, er helmingur geðsjúkl-
ehn, því að í sjúkrahúsunum eru
aðeins þeir sjúklingar sem verst
eru haldnir. Geðkiofasjúkiingar
utan sjúkrahúsanna eru miklu
fleiri en innan veggja þeirra.
Geðheiisunefnd Bandaríkjanna
telur að ' 9.000.000 Bándarikja-
manna þjáist af geðveiki eða
geðtruflunum í einhverrj mynd.
Við þó tölu bætast 2.400.000 fá-
vitar og hálfvitar. Nefndin hefur
reiknað út að kost.naður banda-
rísku þjóðarinnar af geðveiki og
geðtruflunum hafi numið 46.718
milljónum króna árið 1954.
„Einn mesti signr 20. aldar“
Tauga- og geðiæknirinn How-
ard D. Fábing, fófsétf sam-
Framhald á 10 siðu.

.Orsökin ókunn
Ýmsar kenningar hafa verið
Séttar fram um orsök geðklofa.
Sumir telja hann og flestar aðr-
er geðtruflanir eiga rætur sínar
eð rekja til andlegra áfáila í
barnæsku. Aðrir halda því fram
öð geðklofi hljóti að eiga' sér
lífeðlisfræðilegar orsakir.
Upp á síðkastið hefur verið
áýnt fram á að blóðsykur hjá
geðklofasjúklingum er frábrugð-
ínn því sem gerist hjá heilbrigð-
Vm mönnum. Rafstraumar í
iheila geðklofasjúklinga eru ó-
eðlilegir. Einnig hefur komið í
ljós að adrenalín, einn þýðingar-
ínesti vaki iíkamans, „brennur"
braðar í blóði geðklofasjúklinga
en heilbrigðra. Loks hefur það
sýht. sig að heilafrumur geð-
kiofasjúklinga nýta súrefni verr
en heilafrumur heilbi'igðs fólks.
Efst sést húsiö sem reist hefur veriö yfir nýja
sovézka kjamakljúfinn. Rafsegullinn í honum veg-
ur 30.000 tonn: Myndin í miöið er af mcelaboröinu
í húsinu par sem kjarnakljúfnum er stjórnað.
Neðst sjást menn vinnu viö að koma fyrir hinum
margbrotnu tœkjum.
Annar varð sljór,
hinn fékk ofsóknarbrjálæði
Fyrir skömmu tókst læknum
og vísindamönnum við Tulane
báskólarm í Bandaríkjunum und-
Sr stjóni dr. Robert D. Heath að
jeinangra úr blóði geðklofasjúkl-
ínga efni sem þeir gátu
tfuh'dið í blóði heilbrigðs fólks.
(Þeir hafa nú gert fyrstu til-
3"aunina með þetta efni á heil-
brigðum mönnum, og frá henni
Var skýrt á læknaþinginu í
(Chicago.
Tveir sjálfboðaliðar úr hópi
l'anga í ríkisfangelsinu í
ana voru valdir. Geðlæknar
írannsökuðu þá vandlega og
féengu úr skugga um að þeir
Væru heilbrigðir á geðsmunum.
ISíðan var efninu úr blóði sjúkl-
Inganna spýtt í þá.
Strax eftir innspýtinguna yfir-
þyrmdist annar af greinilegum
feinkennum geðklofasljóleika.
ffíinn sýndi einkenni annars af-
forigðis geðklofa, ofsóknarbrjál-
iteðis, varð óstjórnlega tortrygg-
fnn, þykkjuþungur og hræðslu-
jgjarn. Áður en klukkútími var
Jiðinn voru báðir orðnir aftur
®ins og þeir áttu að sér.
Vekur von um lyf
við geðklofa
Skýrsla dr. I-Ieath og sam-
Btarf.smanna hans vakti rnikla
Öthygli á geðlæknaþinginu. Hún
þótti renna sterkum stoðum und-
|r þá skoðun að orsakir geðklofa
Béu frefcar líkamlegar en geð-
fétenar. Tilraunin bendir til að i
Cymnhiewiez
til M*arísíir
Óstaðfestar fregnir lxerma a5'
Cyrankiewicz, forsætisráðheri'a.
Póllands, komi bráðlega í opin—
bera heimsókn til Parísar.
1»ETTA eru fyrstu myndirnar sem birtar hafa verið af ötlugasta U.jurna-
kljúf verahlar, sem verið er að l.júka við að smiða i Sovétríkmmim. I»jegair
tækið er fullgert verður það afhent sameiginlegll kjarnorkurannsóknarstofn-
un Sovétrík.janna, Kína og annarra sósíalistískra ril<,ja.
Kjarneðlisfræðin fjallar um þyngfeta hluta atómsins, kjarnann. Helzta'
rannsóknaraðferðln er að skjóta á ltjarnana kjömtím amiarra efna, sem sett-
ir eru á miltla ferð off ná við það slíitri orku að þeir megna að stíndra
skotinörkú'num.
Kjarnamir eru lilaðnir jáltvæðu rafmagni og þvt hægt að setja þá á
ferð með því að láta neilcvætt rafsltaut dvaga þá að sér eftir pípu. l>ví
eru þó takmörlt sett, hve mikilli orku er ha?gt að ná með þessari aóíerö;
hámarlsið er nokltrar milljónir volta. I»vi hefur verið teltlo það ráð að auka
hraða kjarnamia smáít og smátt með því að láta þá snúast í segulsviði öfl-
ugs rafseguls. Við hvern smining eykst orkan mn nokkur hundmð eða þús-
uud volt. Eftir þvi sem orka elndanna vex er ségulsviðið aukið svo að þær
lialdast á sömu braut, þótt hraðlnn vaxi.
1 þessum öflugu kjarnakljúfum er hægt að láta prótónu, en svo neínisfc
kjarni vétnisiítómslns, ná orliu sem nemur þúsundum niilljóna volta.
Kjarnákljáfarnir hafa stóraukið vitneskju manna um byggingu atóms-
ins, en sífellt birtast þar nýjar ráðgátur. Víslndamenn þarfnast því sífellfc
öflugri tækja. Öflugasti kjarnaldjúfur sem nú er í notkun er í Bandankjun-
um. i hönum geta prótónur náð (KHIO núlljón volta orku. I nýja sóvézká
kjamakljúfnnm ú að verða hægt að láta prótónur ná 10.000 milljón volta
orku. Til þess þarf hver prótóna að fara brautina um segulsviðið 4.500.000
sinnum. Við það fer liún vegaléngd sem er tveim og hálfu sinni lengri eh
frá jörðinni til tunglsins, en svo er liraðiiui mikill að það tekur ekki iiemá
þrjár sekúndur. ,
Petjar prótónurnar ná liámai’lisliraða er þelm bciut utaf brautiiiiii i pipia
sem liggur í aðra byggingu og þar eru þær látnar dynja á efninu senn.
kljúfa á í kjarnana.
líjavnakljúfurinn er til húsa í byggingu með rnu metia þykkum stein-
steypúvéggjum, sem eiga að vemda visindamennina við geislaverknn. Aff
sömu ástæðu em tækin fjarstýrð, þeim er stjómað úr öðm liúsi 200 metr*,
i burtu.
Ihald Austurríkis
þjappar sér saman
í þingkosningum í Ansturríki
fékk hinn íhaldssami þjóðflokk-
ur 82 þingsæti, vann átta, sós-
íaldemókratar 75, unnu t.vö„.
hixxn íhaldssami Frelsisflokkuf
fimm, tapaði níu og kommún-
istar þrjú, töpuðu einu. Talið
er að samsteypustjórn Þjóð-
flokksins og sósíaldemókrata.'
verði áfram við völd.