Þjóðviljinn - 25.05.1956, Blaðsíða 12

Hvergi lægri dánartda af
r
vöMum berkla en hér á Islandi
Starfsemin á Reykjalundi hefur vakið athygli víða um lönd
10. þing Sambands ísl. berklasjúklinga var sett að
Reykjalundi í gær. Sitja það 83 fulltrúar.
i Á s.l. ári var dánartala af völdum berkla komin niöur í
0.7 af 10 þús. og mun þaö vera lægsta dánartala sem
þekkist af völdum berkla. Starfsemi S.Í.B.S. að Reykja-
lundi hefur vakið athygli víða um lönd.
Björgvin Sig'urðsson
Forseti þingsins var kosinn
Jónas Þorbergsson fyrrv. ut-
varpsstjóri og varaforsetar Stein-
dór Steindórsson frá Akureyri
og Böðvar Ingvarsson frá Vest-
mannaeyjum.
Þórður Benediktsson ávarpaði
þingið og skýrði frá því að
SÍBS hefði kosið dr, Sigurð
Sigurðsson berklayfirlækni heið-
ursfélaga sambandsins, og fór
lofsamiegum orðum um stjórn
dr. Sigurðar á vörn og sókn
gegn berklaveiki hérlendis.
Maríus Heigason, sem verið
hefur formaður SÍBS s.l. 10 ár
flutti ræðu þar sem hann rakti
sögu baráttunnar gegn berkla-
veiki hér á landi. Samkvæmt rann
sóknum á beinum er talið að
berklaveiki hafi verið hér á
landi áður en Þjórsárdalur
eyddist. Á 17. og 18 öld virðist
hafa verið nokkur berklaveiki
hér og á tveim síðustu óratugum
19. aldar færist hún allmjög í
vöxt. Árið 1896 eru taldir 137
berklas.júklingar í landinu, þ. a.
70 í Reykjavík. Árið 1900 eru
þeir taldir 239 og árið 1909 sagði
Guðmundur Björnsson landlækn-
ir að jafnmargir létust af völd-
um berkla og öllum öðrum
sjúkdómum samanlagt.
Árið 1903 voru sett fyrstu
berklalögin og 1906 var heilsu-
hælisfélagið stofnað, en það
safnaði fé til byggingar Vífil-
staðahælis, er tók til starfa 1910
með rúmum fyrir 80 sjúklinga.
Fimmtán árum síðar var Krist-
neshæli reist. Hringurinn hafði
berklahæli í Kópavogi og ríkið
vísi að hæli í Hveragerði.
Árið 1921 voru sett ný berkla-
lög er ákváðu um ókeypis lækn-
ingu, en á árunum 1924—1930
var dánartala af völdum berkla
um og' yfir 20 af hverjum 10
þús. Berklayfirlæknisembættið
var stofnað fyrir 20 árum. Var
um það bil hafizt handa að
leita að sjúklingum á byrjunar-
stigi og 40% landsmanna skoð-
að í þeim tilg'angi.
SÍBS var stofnað fyrir 18
árum og' hefur starfað af dugn-
aði og giftu síðan og staðið
fyrir hinurn miklu framkvæmd-
um við vinnuhælið að Reykja-
lundi, sem hafa vakið athygli
manna víða um lönd. Árangur
af baráttunni gegn berklaveik-
inni er líka mjög góður. Árið
1950 var dánartalan 2 af 10 þús.,
en s.l. ár var hún komin niður
í o,3 af hverjum 10 þús,
Að lokum minntist Maríus
Helgason látinna félagsmanna og
risu fundarmenn úr sætum.
Þvi næst voru skýrslur flutt-
ar og hefur ágóði af starfsem-
inni ó Reykjalundi orðið 4
millj. á s.l. tveim árum. — I
dag verða fræðsluerindi og
skýrslur félagsdeildanna.
Bókauppboð S.B. i
Sjálfstæðishúsinu
Sigurður Benediktsson heldur
bókauppboð 1 S.iáll'stæðisluisinu
í dag, og' hefst það kl. 5 stund-
víslega.
Á uppboðinu eru rösklega 100
númer í tveimur deildum: ann-
arsvegar gömul landabréf, hins-
vegar bækur, flestar frá síðustu
öld. Elzta kortið, sem nefnist Is-
landia, er frá 1595; og meðal
bókanna má nefna frumútgáfu á
kvæðum Bjarna Thorarensens
frá 1847, ferðabók Hendersons,
frá 1819, enska sýnisbók ís-
lenzkra kvæða, útgefna í Bristol
1797 — að ógleymdri Landfræði-
sögu Þorvalds Thoroddsens, sem
alltaf er verið að spyrja um hjá
fornbókasölu m.
Tónleikaferð Sinfóniusveitarínnar
íi! Norðurlandsins tóksí ágætlega
Norðurlandsferð Sinfóníuhljómsveitar íslands um hvíta-
sunnuhelgina tókst eins og bezt var á kosiö. í förinni voru
34 hljóðfæraleikarar auk hljómsveitarstjórans dr. Páls
ísólfssonar.
Einar Olgeirsson
MagTiús Bjarnason
Atmennur fundur
áSeffossi í kvöld
Alþýðubandalagið efnir til al-
menns stjórnmólafundar á Sel-
fossi í kvöld. Verður hann í Sel-
fossbíói og hefst kl. 8,30. Ræðu-
menn á fundinum verða Einar
Olgeirsson, Alíreð Gíslason,
Magnús Bjarnason og Björgvin
Sigurðsson; en þeir Björgvin og
Magnús skipa 2 efstu sætin á
framboðslista Alþýðubandalags-
ins í Árnessýslu.
Flogið var til Akureyrar um
hádegi annan hvítasunnudag, og
hafði brottförin þá tafizt um
3 klukkustundir vegna slæmra
veðurskilyrða fyrir norðan. Frá
flugvellinum ó Akureyri var ek-
ið rakleitt austur að Skjólbrekku
í Mývatnssveit. Á undan tónleik-
unum þar þauð Kirkjukórasam-
band Suður-Þingeyjarprófasts-
dæmis hljómsveitarmönnum til
kaffidrykkju, og Póll H. .Tónsson
skáld og tónskáld á Laugum
bauð hljómsveitiua velkomna.
Tónleikarnir fóru síðan fram í
hinu nýja og myndarleg'a félags-
heimili að Skjólbrekku. Voru
þeir vel sóttir og hljómsveitinni
ókaft fagnað af áheyrendum. í
lok tónleikanna flutti hrepps-
nefndaroddviti sveitarinnar, .Tón
Gauti Pétursson á Gautlöndum,
ávarp og þakkaði hljómsveitinni
komuna. Jón Þórarinsson fram-
kvæmdastjóri Siníóníuhljóm-
sveitarinnar þakkaði fyrir henn-
ar hönd hlýleg orð og ágætar
móttökur.
Að þessum tónleikum loknum
var ekið tafarlaust til Akureyr-
ar. Félagsmenn í Tónlistarfélagi
Akureyrar skiptu hljómsveitar-
mönnum á milli sín og buðu til
kvöldverðar á heimilum sínum
þeim, sem ekki áttu kvöldverð-
Framhald á 10. síðu.
lltankjörstaðaatkvæðagreiðsla
hefst sunnudaginn 27. maí. Kosið er hjá hreppstjórum,
sýslumönnum eða bæjarfógetum, en í Reykjavík hjá
borgarfógeta. (Kjörstaður: Melaskóliim (leikfimisalur)
í Reybjavík, kosning fer daglega fram á virkum döguin
frá kl. 10—12 f.li., 2—6 og 8—10 e.h. á suimud. 2—6).
Kjósendur er dvelja erlendis geta kosið í skrifstofum sendi-
ráða, útsends aðalræðismanns, útsends ræðismanns eða
vararæðismanna íslands. Allar upplýsingar um utankjör-
staðaatkvæðagreiðsluna eru veittar í skrifstofu Alþýðu-
þandalagsins Tjarnargötu 20; símar 7510, 7511, 7513.
Stuðningsmenn Alþýðubandalagsins eru beðnir að gefa
allar upplýsingar um kjósendur sem dvelja fjarri lögheim-
ilum sínum hvort heldur er innan lands eða utan.
Di-agið ekki fram á síðustu stundu að greiða atkvæði.
Alvaran bak við brotifiutningshjalið:
Fimm 18 |tk lesta ílubiingaskip
til hsrsins á 2 vikum
Blöð hernámsflokkanna. hafa undanfarið rætt með
skelfingu um brottför bandaríska hersins frá íslandi.
Sjálfstæðisflokkurinn. hefur gert baráttuna fyrir varan-
legu hernámi Islands að aðalkosningamáli eins og
reynir að afla sér atkvæða með þeim áróðri að hér verði
atvinnuleysi ef herinn fari. Enda þótt ríkisstjórnin hafi
svikizt um að tilkynna formlega samþykkt Alþingis um
brottför hersins hefur Bandaríkjastjórn reynt að hjálpa
Sjálfstæðisflokknum í kosningunum með þvi að tilkynna
að þegar verði hætt öllum framkvæmdum á Keflavíkur-
flugvelli, jafnvel viðhaldi vallarins!
Alvaran á hak við brottfarartal hersins sést bezt á þvi
að á s.l. 10 dögum til hálfum mánuði hafa 5 birgðaskip
um 10 þús. lestir hvert komið til hersins og hafa þau
m.a. flutt byggingarefni!
«■«■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■>
■■■■■■■■■■■■■■■■■
Kunnast! kór Banda-
ríkjanna syngur hér
Robert Shaw væntanlegur á þriðjudag ásami
30 manna kór og 20 manna hljómsveit
í næstu viku er hinn kunni bandaríski tónlistarmaður
Robert Shaw væntanlegur hingað til Reykjavíkur, ásamt
30 manna blönduðum kór og 20 manna hljómsveit. Halda
listamenn þessir eina opinbera tónleika 1 Austurbæjarbíói,
kl. 9.15 á miövikudagskvöld.
Kórinn er eingöngu skipað-
ur völdum atvinnusöngvurum,
úrvali úr stærri kór sem mjög
er kunnur vestan hafs ig víðar
og Robert Shaw stofnaði fyrir
rúmlega 10 áraum.
Stainstarfsmaður Sliaws
Robert Shaw heíur getið sér
mikinn orðstír sem frábær
stjómandi blandaðra kóra,
hljómsveitarstjóri og kennari.
Um meira en áratugs skeið var
hann samstarfsmaður hins
heimsfræga, ítalska stjórnanda
Arturo Toscaninis, sem jafnan
greip til Robert Shawkórsins,
þegar hann stjórnaði flutningi
hinna stærri verka meistaranna
eins og t. d. Missa Solemnis og
9. sinfóníu eftir Beethoven, Te
Deum eftir Verdi, Gesang der
Parzen eftir Brahms o. fi.
Haldið tónleika
i 2(1 þ.jóðlöndiini
Undanfarna tvo og hálfan
mánuð hefur Robert Shaw ver-
ið á tónleikaferð um Evrópu og
Mið-Austurlönd, ásarnt kórnum
og hljómsveitinni sem hingað
kemur. Hafa Bandáríkjamenn-
irnir heimsótt alls 36 borgir í
20 löndum og haldið milli 50 og
60 tónleika. Eru þeir nú á leið
vestur um haf aftur og er
Reykjavík síðasti viðkomustaður
þeirra í þessari löngu ferð.
Fjölbreytt efnisskrá
Eins og áður segir heidur kór-
Framhald á 10. síðu.
tMÓÐVIIJmN
Föstudagur 25. maí 1956 — 21. árgangur — 115. tölublað
i9lir $em vilja viina að sigri Hlþýðubandafagsius þurfa að taka söfnunargögn