Þjóðviljinn - 26.05.1956, Blaðsíða 7

- ÞJÓÐVILJ.INN 4- Laugardagiir 26. maí 1956 -
(7.
Þegar flokkar ganga til kosn-
inga er það jafnan svo, að
þeir leggja mesta áherzlu á
þau atriði stefnu sinnar, sem
þeir ætia að geti aflað þeim
vinsælda og kjörfylgis. Er að-
staðan vitanlega misjöfn eftir
því hve stefnumál flokkanna
samrýmast hagsmunum þess
fólks, sem leitað er kjörfylg-
is hjá.
Þessvegna vekur það furðu;
að Sjálfstæðisflokkurinn skuli
nú hafa gert varanlegt hernám
landsins að höfuðbaráttumáii
sínu í komandi kosningum.
Það er því furðulegra sem ann-
ar flokkur, Framsóknarflokkur-
inn, hefur vegna kosninga-
hræðslu látið sem hann væri
horfinn frá sinni hernáms-
stefnu.
Hvað veldur? Er Sjálfstæðis-
flökkurinn allt í einu gripinn
hreinskilni, svo að hann segi
sannleikanm um stefnuna þótt
hann viti það baka sér óvin-
sældir og fyigistap? Ólíklegt
er það.
—★—*
t
Skýringin á þessu fyrirbæri
getur ekki verið nema ein, að
því fram í alvöru.
Um það getur þvi ekki ver-
ið að ræða, að menn séu fylgj-
andi hernámi af þessari á-
stæðu.
—★—
Eru þá til menn, sem af
efnahagslegum ástæðum eru
hernámssinnar?
Á því er enginn vafi. Það
héfur mj'ndazt hér í landinu
allstór hópur gróðamanna, her-
mangara, sem raka saman ó-
hemju fé á alls konar starf-
semi fyrir hið erlenda lið. Mik-
ill hluti íslenzku burgeisastétt-
arinnar er orðinn flæktur í
þessu hermangi en hefur snú-
ið baki við heilbrigðu íslenzku
atvinnulífi. Þessir menn vilja
hafa herinn til að græða á
honum. Þeir láta sér í léttu
rúmi liggja þótt eðlilegt at-
hafnalíf þjóðarinnar og )íf-
ræn framleiðsiustarfsemi fari
úr skorðum og sé gerð að ó-
skapnaði.
Þótt þessir menn séu vold-
ugir á fjármálasviðinu mundu
atkvæði þeirra duga Sjálfstæð-
isflokknum skammt. Þeir eru
enginn almenningur. En Sjálf-
Ásgrímur Albertsson:
Þetta finnst foringjum Sjálfstœöisflokksins „fögur sjón“.
róðri í kosningum og það væri
skelfileg' staðreynd ef hann
hefði rétt fyrir sér.
Hvað þýðir það blátt áfram
á venjulegu máli, ef kjósandi,
sem hefur eða býst við að hafa
hag af áframhaldandi her-
Reiknar Sjálfstæðis-
flokkurinn rétt?
Sjálfstæðisflokkurinn álíti, að
hernámið sé orðið vinsælt hjá
þjóðinni, hann hlýtur að ætla,
að það sé beinlínis vænlegt til
kjörfylgis að vera harðsvíraður
hernámsflokkur.
Spurningin er þá, hvort það
mat sé rétt og það er sannar-
lega spurning, sem nauðsyn-
legt er að fá svar við.
Ástæðurnar til fylgis við
hernám geta verið tvær. í
fyrsta lagi, að menn óttist árás
á landið úr austri og vilji því
fá hjálp úr vestri til vemdar
gegn þeirri árás. I öðru lagi,
að menn hafi eða búist við
að hafa efnahagslegan ávinn-
ing, beint eða óbeint, af her-
háminu.
■ Á þessu tvennu er regin-
munur.
t
Getur það nú verið almenn
skoðun, sem fleiri og fleiri
aðhyllist, að ameríska herliðið
sé hingað komið okkur til
verndar og að í nærveru þess
sé einhver vörn, ef um raun-
verulega árásarhættu sé að
ræða?
Vera kann að einhverjir hafi
trúað því 1951, að landinu væri
ógnað og þessvegna væri nauð-
synlegt að fá hingað amerískt
hð til varnar og hafi af þeirri
illu nauðsyn viljað sætta sig
við þá niðurlægingu, sem er-
lent hernám jafnan hlýtur að
Vera. Fáir hafa þeir þó verið.
Nú er hinsvegar öllum ljóst
að hér er ekki um neinar varn-
ir að ræða. Fáir leggja trún-
að á, að árás sé yfirvofandi, en
enginn lætur sér detta í hug,
að okkur sé.vernd í veru hers-
ins hér heldur hið gagnstæða.
Enda heyrist nú enginn halda
stæðisflokknum er líka kunn-
ugt um fleiri, sem hafa hags-
muna að gæta i sambandi við
hemámið.
Ekki tjáir að loka augun-
um fyrir þeirri staðreynd, að
um árabil hafa þúsundir ís-
lendinga unnið beint í þágu
ameríska liðsins. Nokkrar þús-
undir i viðbót lifa góðu lífi,
að því er þeim er sagt, i
skjóli gróðans af herliðinu,
þótt það séu að vísu falsrök
og blekkingar. Ótrúlega stórr
hópur manna er flæktur í alls-
konar brask, sem brífst vegna
hins sjúka efnahagsástands.
Það er á þessum miðum, sem
Sjálfstæðisflokkurinn er að
dorga. Hann reiknar einnig
með að Morgunblaðsáróðurinn
urn fátækt og harðbýli lands-
ins og ^vangetu þjóðarinnar til
að lifa sómasamlegu lífi af
gæðum þess, hafi komið þeirri
vanmáttarkennd inn hjá alþýðu
manna að hún sjái sér ekki
fært að standa á eigin fótum.
—★—
Sjálfstæðisflokkurinn reiknar,
með öðrum orðum með því(
að siðspilling þjóðarinnar sé
orðin það djúptæk, að nú sé
væntegast að segja við kjós-
endur: Komið til min, allir
þér, sem braskið og svindli
eruð hlaðnir og ég mun veita
yður tækifæri til gróða, komið
til mín allir þér sem hungrar
og þyrstir eftir að selja land-
yðar fyrir persónulegan hagn-
að eða þægindi og ég mun
láta óskir yðar rætast.
Það er geigvænlegt tímanna
tákn, að stærsti stjórnmála-
flokkur landsins skuli telja
sér henta að beita slíkum á-
námi, kýs Sjálfstæðisflokkinn
í þeirn tilgangi að þá verði það
bezt tryggt?
Það þýðir beinlinis sölu
landsréttinda fyrir persónuleg-
an hagnað. Hernámið eða her-
setan, ef menn vilja heldur
nota það orð, hefur óumdeil-
anlega í för með sér alvarlega
skerðingu landsréttinda, að ó-
nefndum þeim hætturn, sem
þjóðinni stafar af því. Það er
á vissan hátt hægt að verja
það, að þola slíka skerðingu,
ef það er til að afstýra algjörri
tortímingu þjóðfrelsis eða ann-
arri slíkri þjóðarógæfu. En
það er ekki undir neinum
kringumstæðum hægt að rétt-
læta það að menn kjósi áfram-
haldandi hernám vegna per-
sónulegs hagnaðar. Slík af-
staða felur í sér landráð,
hvorki meira né minna.
En á sliku atferli byggir
Sjálfstæðisflokkurinn nú mestu
sigurvonir sínar.
Getur verið að hann reikni
þar rétt? Maðúr hlýtur í
lengstu lög að vona, að svo sé
ekki, því að þá væri sannar-
lega illa komið íslenzku þjóð-
inni. Þó er ekki hægt að loka
augunum fyrir því, eins og áð-
ur er sagt, að þúsundir rnanna
hafa góða og þægiléga at-
vinnu vegna hersins og eru
meira og minna orðnir sam-
grónir honum og þvi sem hon-
úm fylgir og dæmi veit ég þess,
að ungt fólk, sem þar vinnur,
er farið að hyggja til Ame-
rikuferðar ef hernum yrði vís-
að burt. Einnig er varla hægt
að gera ráð fyrir, að áróður
hernámssinnanna gegn landinu
og gæðum þess sé með öllu
árangurslaus.
Eg get þess vegna ekki,
hve feginn sem ég vildi, ver-
ið viss um að vonir Sjálístæð-
isflokksins um kjörfylgi vegna
harðvítugrar hernámsstefnu
séu ekki á nokkrum rökum
reistar. Við getum ekki verið
viss um, þótt hart sé að þurfa
að viðurkenna það, nema til sé
uggvænlega stór hópur manna,
sem sé reiðubúinn til að selja
land og sjálfstæði fyrir létta
atvinnu og rúman fjárhag.
Þetta er þegar víst um sjálfa
hermangarana, en hvað eru
hinir margir?
Þannig er komið eftir 5 ára
hernám. Hvar yrðum við
staddir eftir 10 ór, 50 ár eða
hver veit hvað, ef Sjálfstæðis-
flokkurinn fengi að ráða?
Sýnir þetta okkur ekki, hve
það er orðið brennandi þjóð-
arnauðsyn, að herinn fari sem
bráðast úr landinu, áður en
hernámssýkin breiðist meira
út?
Og hvaða heiðarlegur Is-
lendingur getur greitt Sjálf-
stæðisflokknum atkvæði, er
hann gerir hreina landráða-
afstöðu að sterkustu von sinni
í komandi kosningum?
Sýning Hafstcins Austmanns
t Listamannaskálanum sýn-
ir ungur listamaður, Haf-
steinn Austmann, verk sin um
þessar mundir. Þetta er fyrsta
einkasýning hans, en hann
hefur tekið þátt í ýmsum
samsýningum undanfarin ár.
Þessi sýning Hafsteins gef-
ur gott yfirlit yfir vinnu-
brögð hans og viðhorf. Yfir
sýningunni í heild er þokki
og hreinleiki, áunnin snyrti-
mennska sem vert er að lofa
að vissu marki.
Non-figurativt málverk get-
ur engu síður en natúralist-
iskt orðið að „glansmynd“.
Það er staðreynd sem ung-
um málara verður að vera
ljós. Við grannskoðun lætur
nærri að málverk Hafsteins
nr. 3, „Ljósbrot á vatni“ falli
undir fyrrskrifaða kategóríu.
Þar hefur málarinn t.d. fund-
ið bláan lit sem hann er hrif-
inn af og leggur hann til sér-
stakrar undirstrikunar á
dökkan grunn og gulum smá-
formum og línum síðan dreift
um þann bláa. Útkoman verð-
ur aðeins elskulegir litir án
plastiskra eiginda.
Aftur á móti er málverk nr.
4 tilraun til litbyggingar og
að mörgu leyti skemmtilegá
leyst. Málverk nr. 19 er ró-
legt og tilgerðarlaust i lit og
ef til vill það bezta á sýning-
unni.
Hafsteinn má minnast þess
að enginn verður óbarinn
biskup og að mála málverk er
ekki eins og að fá sér einn
fínaló í París, enda á það
ekki að vera það. Þrotlaust
starf, reynsla og þekking á
myndlistarerfðum er nauðsyn
hverjum málara. Picasso sagði
einu sinni að á bakvið eina
teikningu sem hann dró upp á
nokkrum mínútum væri
tuttugu til þrjátíu ára vinna.
Þótt ýmislegt megi finna að
myndum Hafsteins er þó
margt í sumum þeirra sem
honum eldri og reyndari mál-
arar vildu sjálfsagt gjarnan
hafa málað. Þökk sé Hafsteini
Austmann.
Jóhannes Jóhannesson.