Þjóðviljinn - 19.05.1957, Blaðsíða 7

SujQrmdíS.g’ur 19. maí 1&57 — ÞJÓÐVILJINN — gf
Koaa me® reyrða fætur
(Bidstmp)
BJÖRN
ÞORSTEINSSON:
atur,
og
borgar~
bragm
DRYKKJUSIIPII
Borgarbragur í Kína var
með talsvert öðrum hætti en
við áttum að venjast. Við rák-
umst hvergi á ölstofur eða
kní»pu.r þrátt fyrir nolckra
leit; þó brugga Kínverjar
góðan bjór, en virðast iitlir
drýkkjumenn. jÞar í iandi
þykir það hin mesta haeisa
að gerast drukkinn, en vin
er mjög haft um hönd. Af
ölium þeim milljónum manna,
sem bar fyrir augu okkar við
alls konar tækifæri, sáum við
aðeins einn ölvaðan Kínverja.
Það var 2. október, hátíðisdag
í Sumarhöllinni. Þar var
múgur og margmenni og ó-
keypis veitingar handa hverj-
um, sem hafa vildi, og einn
drákk sig fullan. Eg varð
fjarska glaður við þá sjón,
því það er eitthvað ómann-
legt við milljónalýð, sem
hrasar aldrei. Eg hljóp til og
- sýndi túlkunum fyrirbærið, en
þeir létu sér fátt um finnast
og urðu dálítið móðgaðir.
Enginn okkar ferðafélaganna
er ölkær úr hófi fram, en þó
. urðu vinir okkar og verndar-
ar þar austur frá skelfingu
lostnir, þegar við fengum okk-
, ur eitt sinn koníaksflösku sex
. saman síðla kvölds. Við vor-
um á stóru hóteli í Suður-
. Kina og hringdum á þjón og
báðum hann að opna flösk-
, una. Eann hafði engin áhöld
. til þeirra hluta, og eftir
skamma stund var hálft
þjónalið gistiliússins komið á
harðahlaup um stiga og ganga
að leita að tappatogara, og
sú skelfingarfrétt virtist ber-
ast um allt, að Bingdátarnir
ætluðu á fyllirí. Að lokum
komu þrír þjónar með heljar-
mikínr. tappatogara kolrýðg-
aðan neðan úr kjailara og
drógu úr stútnum með mikl-
um tilfæringum, en túlkurinn
okkar, ungfrú Li Yi-húa, var
með angistarsvip á höttumum
á ganginum fyrir utatt.
Teb.ús.
í þeim borgum, sem við
komum til, leituðum við ár-
angurslaust að danshöllum
eða einhverjum þeim skemmti-
stöðum, sem algengir eru í
borgurm Vesturlanda, þótt
þeir séu til lítillar fyrirmynd-
ar. Við rákumst á taflstofur,
fjöileikahús, gey'simörg kvik-
myndahús og okkur var boð-
ið í leikhús og óperur, en te-
hús ágústmánans sáum við
fyrst í Reykjavík. Þó hafði
ég spumir af því, að tehús
tíðkast í Kína, og ég bað nm
að sjá eina slíka stofnun, en
fékk ekki. Hins vegar var
mér m.a. sagt, að þar væri
kínversk frásagnarlist enn í
miklum heiðri höfð; þangað
kæmu sagnamenn og skemmtu
með fræðum sínum og segðu
stundum svo langar sögur,
að það tæki þá heilan vetur
að rekja þær til enda. Þessar
munnlegu bókmenntir skildist
Jakob horfir á hínverska
mér að væru að einhverju
leyti skyldar Þúsund og
einni nótt; sögumar væra
fremur smásagnasöfn en löng
heilsteypt listaverk. Við höfð-
um háskólagenginn túlk frá
Uppsölum í Svíþjóð, mjög
lærðan og margfróðan. Hann
sagðist eitt sinn hafa fylgzt
með sagnamanni á tehúsi, en
hjá honum fóra fimm vikur
í frásögn, frá því að morð-
ingi hóf hnif á loft, þangað
til hann rak kutann í fórnar-
dýrið. Þeir menn, sem telja,
að íslendingasögur hafi orðið
fullmótaðar í munnlégri
geymd, ættu sennilega að
halda austur til Kína og
kynna sér þar „hina alþýð-
legu frásagnarlist," sem Jó-
hann Hannesson segir í bók
sinni um Austur-Asíu, að
standi þar víða á mjög háu
stigi.
Alþýðubúningur og
áþján kvenna.
1 verzlunum i Kína gat að
líta, margs konar vestrænan
tízkuvaming annan en næl-
onsokka, og var hann ýmist
heimatilbúinn eða innfluttur.
Þegar friður komst á 1949,
höfðu byltingar og styrjaldir
geisað þar þindarlítið í rúma
öld. Þjóðin var hörmulega á
vegi stödd, og eitt af fyrstu
verkum stjóraarinnar var að
innleiða svonefndan alþýðu
bxining á konur og karla.
Þetta voru ódýr einföld
jakkaföt ur bómullarefni
hneppt upp í báls. Kommún-
istar höfðu tekið þennan ein-
kennisbúning eftir dr. Sún
Yat-sen, stofnanda kinvei'ska
lýðveldisins, og nú var litið
svo á, að sá maður væri aft-
urhaldsseggur, og hættulegur
andstæðingur stjórnarinnar,
sem skrýddist ekki miinder-
ingunni. Það heimskulegasta,
sem ríkisstjórn getur gei;t, er
að lofa fólki ekki að klæðast
eins og það vill, hnekkja
sjálfsvirðingu þess með léleg-
um fatnaði. Alþýðubúningur-
inn var neyðarráðstöfun, það
varð að skýla nekt fjöldans
og skrautklæði sátu á hak-
anum, en nú era dagar hans
að vera taldir. 1 Kína vom
konur kúguð stétt til skamms
tíma, fætur þeiiTa jafnvel
reyrðir, svo að þær urðu ör-
kumla ævilangt. Sá siður hef-
ur verið mjög algengur hjá
háum sem lágum, því aðhvar
sem við komum í hallir og
hreysi hittum við ævinlega
fyrir aldurhnignar konur með
þessu þrælsmarki. Karlmanns-
fötin vom konum í fyrstu
ytra tákn þess, að þær væm
lausar úr ánauð, hefðu sama
rétt og karlar og mættu ráða
gjaforði sinu, en þvinguð
hjónabönd virðast hafa verið
allalgeng þar austur frá til
mjög skamms tíma. er
hjónaskilnaður leyfður og
auðfenginn, ef annar hvor að-
ilinn getur sannað, að hann
hafi verið neyddur til ráða-
hags. Okkur var sagt, að um
90% af öllum málum, sem
kæmu fyrir kínverska. dópi-
stóla, væm hjónaskilnaðar-
mál, og algengast væri, að
konan væri sækjandi. Islenzk-
ur Kínafari sagði mér, áður
en ég fór austur, að hann
hefði undrazt það mjög, hve
mikla ofurást konur þar
eystra virtust bera til Maós.
Hann var boðinn á fund hans
ásamt öðmm gestum erlend-
um. Þegar hann kom úr
þeirri ferð spurðu þjónustu-
stúlkumar hann á hótelinu,
hvort hann hefði í raun og
vem fengið að ganga fyrir
formanninn, og hvort hann
væri ekki sæll. Hann kvaðst
viss um, að þessar konur
hefðu talið, að æðsta hnoss,
sem dauðlegum manni gæti
hlotnazt, væri að snerta klæð-
isfald Maós formanns. Slíkrar
tilbeiðslu kvaðst hann hins
vegar ekki hafa orðið var hjá
körlum. VI ð nrðum ekki varir
neinnar _ foringjadýrkunnar,
enda hefur vist verið prédik-
að í Kína sem annars staðar
gegn persónudýrkun. Hins
vegar lukust upp augu eins
nefndarmanns á leið um fá-
tækrahverfi. „Að hugsa sér,
hvað Maó hefur gert fyrir
kvenfólkið í Kína. Þótt hann
hefði ekki gert neitt annáð
en leysa það ur ánauð, þá
hefði hann meiri hluta þjóð-
arinnar að baki sér."
Tízkan.
En Evudætur eru alls stað-
ar samar við sig, þótt kon-
ur i Kína kannist ekki við
þessa formóður sína og haldi
jafnvel að hún hafi verið
verkalýðsleiðtogi í Eden. Kín-
verskir karlmenn tjáðu mér,
að þeim leiddist að sjá
konur ævinlega í karlmanns-
klæðum og skýla kvenlegum
vexti sínum. Fö-gnuður yfir
fengu frelsi varir ekki til ei-
lífðar, það verður sjálfsagður
hlutur og karlaklæðin verða
leiðigjöm. Konur em óðum að
leggja þau til hliðar, en taka
aftur upp kínversku kjólana
eða buxur og peysur srtpað-
ar þeim sem skólastúlkur
ganga mjög í hér á landi.
Hinn óspillti kínverski kven-
búningur stakk okkur talsvert
í augu. Kjólarnir em aðskom-
ir, hnepptir rækilega xipp í
háls, en með löngum, opn-
um klaufum á hliðum, svo
að berir fótleggir fá nokkum
veginn að njóta sín, því að
engar vom í sokkum, en það
þykir mjög ósiðlegt að sýna
beran barm í Kína. Hins veg-
ar staðhæfðu sumir, að kon-
ur þar eystra væm í engu
haldi fremur en langömmur
okkar á Vesturlöndum. Mér
dettur i hug „brauðgangshöf-
uðsmátt" á serk, sem Guðrún
Ósvífursdóttir gerði Þomaldi,
bónda sínum og fann þar
skilnaðarsök, að hann gengi í
flegnum náttserk. En Þórður
Ingimundarson, friðill Guð-
rúnar, kærði konu sína fyrir
að ganga í brók með setgeira
og skildi við hana af þeim
sökum.
Kínverjar leggja sig mjög
fram um það að tileinka sér
evrópska ihénningn, evrópsk
tízka ryður sér þar smám
saman til mms með batnandi
efnahag, og Maó em þakkað-
ar breytingamar. Alþýðubún-
ingurinn er að verða einkenn-
isbúningur embættismanna. og
flokksfulltrúa, • dökkblár eða
Ijós eftii' starfi og stöðu, en
aðrir leggja hann til hliðar.
Mér varð eitt sinn dálítið
starsýnt á vestræna stúlku
þa.r eystra, af því að hún
virtist tala forláta kínversku,
en túlkamir sóru, að hún
væri alkinversk; hún hafði
einungis málað af sér Kín-
verjasvipinn, og þótti þeira
það fulllangt gengið. Fróðir
menn fullyrtu, að slíkt fyrir-
bæri hefði verið óhugsandi
fyrir fáum árum. Skólatelpur
ém þar méð langar fléttur,
í pilsum og bhissum og ekk-
ert smákínverjalegar í klæðn-
burði, en fléttan er gjörsam-
lega horfin af karlmönnum.
Dansleikir.
Senniléga hafa vestrænij?
sa.mkvæmisdansar og böll ver-
ið litin illu auga í Gamla-
Kína og talizt til siðspilling-
ar. En nú em Kínverjar farn-
ir að dansa og syngja enska
slagara og kínversk þjóolög
á vixl eins og íslendingar í á-
ætlunarbíl: Þú bláfjallageirh-
ur, — See you later Aligator.
Á Ho ping — hóteli var
stundum stiginn dans ,á,
kvöldum, ungt fólk þyrptist
þar í stóran sal og dansaði,
en var mjög hæverskt og hálf«>
feimið. Þar var fátt veitinga*
borða, en stólar meðfiam
veggjum og gott dansplássi
Um ellefuleytið þagnaðf.
hljómsveitin og unga fó) kiö
hvarf út í buskann. Á þjóóhá®
tíðinni 1. og 2. október var
Ieikið fyrir dansi á strætuöa
og torgum, en mér virtisti
jafnan sem kínverskir kavlar
vissu ekki gjörla, hvort sér
væri það sæmandi að hring*
snúast með kvenmann í feag*
inu; stúlkurnar vom hins vag«
ar dansglaðari en piltar og
dönsuðu mjög saman eða
kenndu hvor annarri sp rið,
Borðhald og tedrykkia.
Það er séi'stök angan S
Kína, enda eru þar m'.klir
skrautgarðar og kostulegir;
hún fylgir manni inn í hús,
hana leggur upp af tebol'un-
um og ríkir við matboviið;
og þa.ð er drakkið geys-'ega,
mikið af tei. Hvar sem við
komum, hvort það var rafn,
skóli eða verkstæði, hófst!
heimsóknin á því, að við vor?
um settir við borð og okkur
borið te. Gestgjafinn var
hljóðlátur, þar til allir s.átu
yfir rjúkandi tehollum, sem
réttir vom báðum hönéum,
Þegar mest var við haft,
voru engir hankar á bollun-
um, þá vom þeir nokkurra
alda gamlir dýrgripir. Eg hélt
í fyrstu að maður ætti að
drekka teið á vestræna visu,
og skilja ekkert eftir og svalg
úr bollanum. En þá sló þögrj
Framhald á 9. si'ðu.
-i