Þjóðviljinn - 19.06.1957, Page 4

— Mifivikudagur 17. jún£ 1957 — ÞJÓÐVILJINN
0IÓÐVILJINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. — RitstJórar:
Magnús KJartansson, Slgurður Guðmundsson (áb.). — Fréttaritstjóri: Jón
BJarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfússon,
ívar H. Jónsson. Magnús Torfi Ólaísson. Sigurjón Jóhannsson. — Auglýs-
lngastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn. afgreiðsla, auglýsingar. prent-
emiðJa: Skólavörðustíg 19. - Sími 7500 (3 línur). - Áskriftarverð kr. 25 á
mán. í Reykjavík og nágrennJ; kr. 22 annarsstaðar. — Lausasöluverð kr. 1.50.
Prentsmiðja Þjóðviljans.
Pólitísk dæframennska
Ymsum gengur dálitið erfið-
lega að muna að flokkar
Stjómarandstöðunnar á fslandi
eru tveir, Sjálfstæðisflokkur-
inn og Þjóðvarnarflokkur fs-
lands, og skal því á þetta
minnt og þeir báðir nefndir
hér strax með fullu nafni.
Nokkru kann að valda um
fcessa gleymsku, að þeir menn
I Þjóðvamarflokknum, sem of-
an á urðu í kosningaunndir-
búníngnum í fyrra, fengu því
xáðið að flokkurinn hafnaði
samstarfi við þau róttæku þjófi
féíagsöf) er mynduðu Alþýðu-
bandalagið, og dæmdu sig með
t»ví úr leik sem þingflokk. Þarrn-
ig urðu hinir pólitísku glæfra-
menn Þjóðvamarflokksins þvi
valdandi að nokkur þúsund at-
kvæðí heiðarlegs alþýðufólks
fóru -til ónýtis varðandi skipan
Alþingis.
bessir sömu pólítísku gláéfra-
menn Þjóðvamarflokksins
, hafa síðan mótað skrif Frjálsr-
ar þjóðar og hefur meginefni
hennar verið samkeppni við í-
haldsblöðin í árásum á Alþýðu-
bandalagið og helztu leiðtoga
/þess. Hefur í þeim árásum
mjög verið þræddur málflutn-
inngur íhaldsblaðanna, áróður-
. inn um að Alþýðubandalagið
sé orðinn „hernámsflokkur“
hefur t. d. verið tugginn nú í
nokkra mánuði. Þá er mjög
bergmálað íhaldsvælið vegna
xáðstafana ríkisstjómarinnar í
bankamálum, og tekið dyggi-
lega undir söng Morgunnblaðs-
ins og Vísis um ráðstafanir rík-
Isstjórnarinnar á störfum og
embættum. Gæti maður haldið
eftir þeim ofstækisáróðri að
jmenn eins og Gils Guðmunnds-
son og Bergur Sigurbjörnsson
væm ekki lengur í flokknum,
en þeir munu hafa verið með
þeim fyrstu sem hlutu opin-
ber störf eftir myndun ríkis-
stjómarinnar í fyrra sumar,
að sjálfsögðu vegna þess að
þeir hafa talizt vel hæfir til
starfans og án tillits til þess
að þeir væru áhrifamenn i
flokki utan stjórnarinnar.
Blaðið er líka látið flytja dylgj-
ur um meirihluta Menntamála-
ráðs, er kaus sér Gils Guð-
mundsson að framkvæmda-
stjóra, og er blaðinu að sjálf-
sögðu heimilt að hafa sínar
skoðanir um þá menn, er þar
hafa verið kjömir til trúnaðar-
starfa. Hitt væri fróðlegt að
íá upplýst hvort Fi'jáls þjóð
flýtur þar álit framkvæmda-
stjórans um samstarfsmenn
hans í Menntamálaráði, því
ef svo væri mætti telja um-
mæli blaðsins tilefni umræðna
um störf ráðsins.
Það hefur lítið verið gert að
því að svara geypi og gíf-
urýrðum Frjálsrar þjóðar og
mun heldur ekki gert eftir-
leíðis, meðan þeir pólitísku
glæframenn, sem nú skrifa
blaðið, eru þar allsráðandi. En
mörgum þeim, sem fylgt hafa
Þjóðvamarflokknum, mun
þykja sem blaðið ætti þarfara
verkefni en að bölsótast gegn
A'íþýðubandaiaginu og níða
það á alla lund. Og þeir flokks-
menn munu til, sem ekki eru
hrifnir af því pólitíska sálufé-
lagi við svartasta íhald lands-
ins, sem nú virðist orðið hlut-
skipti þeirra sem hæst láta í
aðalmálgagni flokksins.
ÞBIR, sem fara um Hafnarfjarð-
arveginn, munu hafa tekið eft-
ir því, að i krikanum, þar sem
Fossvogslækurinn rennur til
sjávar, er verið »tð reisa mikið
mannvirki. Margir hafa spurt,
hvaða bygging sé að rísa
þama, og það er langt síðan ég
heyrði, að þarna ætti að koma
einskonar jsjoppa eða „bíla-
hótel“, eins og það var kallað.
Hallærisástand í hótelmálunum — Aiövænlegra að
reka sjoppur og söluturna en hótel — „^Bílaiiótel1'
OG NÚ hef ég heyrt, að sömu
aðiljar ætli að reisa annan
samskonar veitingastað inn við
Elliðaámar. Vafalaust eru
þetta arð\'ænleg fyrirtæki; til-
tölulega kostnaðarlítið að
koma þeim upp, og mikil á-
lagning á þe.im vörum, sem
seldar eru á slikum stöðum, s.
s. öl, tóbak, sælgæti ýmiskon-
ar, o. fl. Aftur á móti finnst
mér margt meira aðkallandi í
svipimj en fleiri sjoppur Það
er staðreynd, að í höfuðstað
landsins er hreint hallæris-
ástand i gistihúsa- eða hótel-
málum. Eg á þar við hótel eða
gistihús, þar sem hægt er að
taka á móti næturgestum en
eru ekki matsöluhús eingöngu
eða bara öl og tóbákssjoppur.
Eg er lítt fróður um rekstur
slíkra fyrirtækja, en sennilega
telja hinir athafnasömu kaup-
sýslumenn lélegan bisness að
Misnotkun Ríkisútvarpsins
' ® Tndanfarið hefur það vakið
athygli hve efni Rikisút-
varpsins hefur sveigzt í íhalds-
átt, svo oft gæti virzt sem út-
varpsráð sé orðin undirdeild i
iritstjóm Morgunblaðsins. Er
t>að þeim mun einkennilegra
sem Sjálfstæðisflokkurinn á
Jþama einungis tvo af fimm
ráðsmönnum. hvað þá ef hugs-
eð er til hins mjög rómaða
jhlutleysis Ríkisútvarpsins. Það
virðist vera nóg að vera í-
haldsmaður (og þó helzt blaða-
xnaður við Morgunblaðið) til
bess að dagskrá útvarpsins sé
cpnuð upp á víða gátt: Gjörið
jþíð svo vel, herrar mxnir og
írúr.
uglýsingaviðtalið sem einn
blaðamanna Morgunblaðs-
íns flutti á sunnudaginn um
annað íhaldsblað hér í bænum
iiefur að vonum hneykslað
amarga, enda er það sönnu næst
að það er langt fyrir neðan
virðingu útvarpsins að flyija
slíkar auglýsingar og áróður.
Ekki er langt síðan íhalds-
kennari var látinn flytja erindi
þar sem hann rakti skilmerki-
lega áróðurs- og sýndartillög-
i ur nokkurra þingmanna Sjálf-
j stæðisflokksins um tiltekið
i mannúðarmál. Hefði mátt ráða
I aí' erindi þessu að Sjálfstæðis-
flokkurinn á Alþingi hefði af
alefli beitt sér fyrir þessu
mannúðarmáli, enda þótt hann
hafi aldrei notað stjómarað-
stöðu sína til að hrinda því
fram.
Smeðjulegu áróðurslofi um í-
haldið i bæjarstjórn
Reykjavikui^ og sér í lagi
Gunnar Thoroddsen er laumað
inn í hina furðulegustu út-
varpsþætti. Einn daginn þakk-
ar prestur af stólnum klökk-
um rómi blessuðum borgar-
stjóranum fyrir magnaðan
stuðning við kirkjubyggingar
i Reykjavík, annan daginn hef-
ur hann gefið okkur unglinga-
hljómsveitir, hann hugsar okk-
ur fyrir öllu, öðlingurinn.
Og ekki er Ísskápa-Gísli fyrr
heim kominn úr sæluríki sínu,
Ameríku en hann fer að þylja
langar rollur í útvarpið um
dýrð þess *þjóðskipulags sem
þar er búið við, og síðan látinn
velta endalausfi þvælu af
delluhugmyndum sínum yfir
saklausa hlustendur, og það á
sunnudagskvöldúm.
Það yrði áreiðanlega vel þeg-
ið að útvarpsráð nuggaði
stírur úr augum :og léti til sín
taka áður en ritstjóm Morg-
unblaðsins er búin að taka að
sér útvarpsdagskrána í heild .
reka hótel, annars mundu þeir
gera það.
HITT virðist hinsvegar álitið
arðvænlegt mjög að koma upp
ísbörum, söluturnum og sjopp-
um, og hefur slíkum stöðum
fjölgað ört að undanförnu. Mér
finnst, að miklu betur hefði
mátt skipuleggja staðsetningu
sölutuma, þann.ig að þeir
kæmu bæjarbúum að gagni, og
á slíkum stöðum þarf fólk að
hafa aðgang að almennings-
síma. Langflestir þessara turna
eru svo að kalla í miðbænum,
miklu færri í úthverfunum,
þar setn þeirra væri þó helzt
þörf. (Nú kvað rauhar vera
gert ráð fyrir sölutumum á
ýmsum stöðum, þar sem líklegt
er, að þeir komi almenningi
helzt að notum; jafnframt mun
sú kvöð eiga að fylgja leyfinu
til að reka tumana, að í þeirn
verði almenningssími). Allt
fram að þessu hefur verið látið
í veðri vaka, að öryrkjar
skyldu ganga fyrir með að fá
leyfi til að setja upp sölutuma.
Mjög mikUl misbrestur hygg
ég þó að hafi verið á að þeirri
reglu væri fylgt, en einmitt
slíkt hefði öðru fremur rétt-
lætt turnafarganið. — En hvað
um það; það er um þessar
mundir mikil gróska í ísbara-,
ölsjopþa- og sölutumarekstri
en hallærisástand í hótelmál-
um bæjarins.
Fyrsta miSnætur-
sólarflug Fj.
Að kvöldi 17. júní var fyrsta
miðnætursólarfíugið farið £
Hrímfaxa, annarri hinna nýju
Viscountflugvéla Flugfélags Is-
lands. Flogið var norður yfir
Vestfirði og þaðan á haf út
yfir norðurheimskautsbauginn
í átján þúsund feta hæð. Það-
an sáust jöklar Grænlands og
nokkrir borgarlsjakar, einnig
nokkurt íshröngl á reki.

r 1
Ur útvarpsdagskránni
Mörgum finnst Ævar Kvar-
an unaðsleg rödd, ekki sízt
konum; en undirritaður herra
kysi hófsamlegra lýsingarorð.
Einkum er rauna-
Breti í legt’ hve Jestur
,, framsagnarkenn-
pamd^s arang er ejnhæf_
ur; hvort sem
hann Ies hetju-
sögur, æsisögur eða slúður-
sögur, þá er alltaf sami upp-
strílaði hátíðleikinn — eins
og prófastur sé að lesa ritn-
inguna. Hinsvegar stílar hann
frásagnir sínar laglega og
mun ekki fremja málspjöll.
Núna síðast hefur hann lesið
í tvennu lagi þýdda grein mn
Englending, sem gerði sér lít-
ið fyrir á hinni öldinni og
kom sér upp sinni eigin þjóð
austur i Kyrrahafi. Ofan-
nefndur herra er svolítið veik-
ur fyrir frásögnum af þeim
slóðum og lét sér þessa all-
vel Hka. Hugmynd Bretans
var annars sú að stofna para-
dís á jörð, og taldi greinar-
höfundur að honum hefði tek-
izt það — enda átti hann
þrjár konur í senn. Á hinn
hóginn heimtaði hann ein-
kvæni af niðjum sínum, þar
eð paradísinni var ekki ætlað
að ganga í erfðir.
Félag er nefnt Kristilegt
stúdentafélag og hefur bók-
stafsþrælkun að markmiði.
Það flutti dagskrá um „bók
bókanna“; og er
por það til marks um
rökvísina í þess-
myrkvun arj samkundu, að
fyrsti ræðumaður
kvað það „ætlun
okkar x kvöld að taka til
meðferðar rit, sem gerir kröfu
til að vera sístætt", en bætti
síðar við að „við ætlum okk-
ur ekki þá dul að kynna bibl-
íuna í kvöld“. Þá kvartaði
hann yfir þvi að á liðnum öld-
um hefði ýmsum ómerkilegum
brögðum verið beitt gegn
biblíunni, „jafnvel fyndni";
enda þótti honum sjálfum
vissara að vera leiðinlegur.
Annar fyrirlesari sagði að
„frá sjónarmiði bíblíunnar er
vanþekking á henni synd, sem
við verðum einhverntíma að
standa reikningsskap fyrir"
— ja, þeir geta vitaskuld
boðið upp á eldinn, sem eru
innundir hjá kyndaranum. Sá
þriðji: bíblían „geymir fjár-
sjóð, sem nægir öllum til and-
legs viðurværis". Og satt er
það raunar: sá hefur nóg sér
nægja lætur.
Það er talið óráðlegt að
sækja vatnið yfir lækinn, en
í vikunni sótti þó útvarpið
skáldskap til Richards Becks.
Það hefur lengi
j , , verið rímað í
Islenzk Grand Forks; en
skáldlist fyrst prófessor-
inn er að missa
brageyrað (Skef-
ur gleymskusand í gömul
spor; Hverfa gömul spor í
gleymskusand), svona í ofan-
álag á það sem hann aldrei
fékk, þá kæmi öllum vel að
flíka kveðskap hans í hófi.
Lárus Salómonsson las Hka
frumort kvæði. Hann sagði á
einum stað að tiltekín ást
væri aflgjafi Ijóða sinna; en
það hefur því miður ekki ver-
ið sérlega sterk ást. Svo voru
tvær sögur eftir blaðamann
— viðvaningslegar, en gætu
þó verið vísir annars meii'a.
Það var athyglisverðast, hvi-
Hk kynstur af lífi höfundur
skynjaði í náttúrunni: öldurn-
ar ólguðu „í dansandi al-
gleymi“, dönsuðu siðan „í æ
meiri innlifun" við dimmu-
björg dauðans, unz þær brotn-
uðu að lokum „í froðufellandi
sjálfsþótta" — og ekki má
gleyma því, þegar blessuð
litlu „lömbin jörmuðu af
skilningi".
íslendingar eiga sína jökla-
rannsóknasögu, sem ér að
vísu óskráð eins og bók-
menntasagan. Sigurður Þórar-
ínsson fluttl
þætti, úr benni;
Snilli og náttúrlega
vor kom það enn á
daginn hver er
gáfaðasta þjóð
í heimi. Það sem enskir
og amerískir pröfessorar eru
að uppgötva múna þessi árin,
með ærnu erfiði og tilkosttt-
aði, það vissu forfeður Þór-
bergs af sjálfum sér fyrir
800 árum. Guðbrandur biskup
gerði jöklakort fyrstur(?)
jarðarbúa, og Þórður Vídalítt
setti fram frostþenslukenning-
una áratug áður en útlendum
sérfræðingum kom hún í bug,
Um miðja 177. öid för skaft-
fellskur bóndi „fyrstu jökla*
rannsóknarferS, sem mér vit-
anlega hefur. nokkru sinni
verið farin“, sagði fyrirles*
ari. Og það var Syeinn Páls-
son, sem skrífaði merkasta
jöklarit heimsins á 18. öld.
Frá öllum bessum afrekum
sagði Sigurður k þarm Ijósa
og glaða hátt sem honum er
laginn; og eru fáir menn ólik-
legri til að bregðast hlustend-
um sínum.
Hendrik Ottóson bar fram
þá tilgátu að vikingaferðim-
ar hafi öðrum þræði veriS
síldveiðileiðangrar; og ætlum
vér að hafa þetta,
Skemmti- íy™ sattshéðan
af — eoa er
það ekki nógu
skemmtileg til-
- hugsun a5 Egill
Skallagrímsson hafi í og meS
verið síldarúlvegsmaður, eins
og Sveinn Ben ? Mikil skemmt-
an var ennig að leikritinu,
sem Björn Th. þýddi vel og
Rúrik stjómaði með prýði.
Hann lék einníg aðalhlutverk-
ið af stakri kímni; en þótt
Helgi Skúlason reyndiat ekki
eins vel máli farinn, þá gól-
aði hann svo fimlega að þar
var hátindur leiksins. B.B.