Þjóðviljinn - 09.01.1958, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 9. janúar 1958
Á árinu 1946 voru sett í
landinu ný fræðslulög að frum-
kvæði þáverandi menntamála-
íáðherra Brynjólfs Bjamason-
ar. Meðal helztu nýjunga í lög-
unum var að skyldu.námið var
lengt um einn vetur, þannig að
barnaskóianáminu lýkur árið.
sem börnin verða þrettán ára,
en þá tekur við tveggja ára
skyldunám á gagnfræðastigl,
sem lýkur með svokölluðu ungl-
ingaprófi árið, sem nemendurn-
ir verða 15 ára. Til að ijúka
gagnfræðaprófi þarf svo
tveggja ára nám í viðbót þann-
ig að allt gagnfræðastigið nær
yfir fjögur ár.
En það þýðingarmesta í
þessu sambandi er að sam-
kvæmt nýju lögunum skal allt
og minna tvö ár í námi fjöl-
margra unglinga. Allt það
verknám sem unglingar hér í
bæ eiea .kost á er tveggja
vetra nám eftir unglingapróf í
svokölluðum Gagnfræðaskóla
verknámsins, sem þó hefur
orðið að vísa nemendum frá
undanfarið vegna húsnæðis-
skorts.
Húsnæði
ga gnf ræð askól ann a
Orsök þess að Reykvíkingar
þurfa við þetta að búa er fá-
dæma aumingjaskapur og sof-
andaháttur bæiarstjórnarmeiri-
hlutans í skólabyggingarmál-
um.
Af öilum þeim ellefu gagn-
fiæða.skóluni og -deildum, sem
unum, Kvennaskólinn, sem nú
starfar samkv. nýju lögunum
er í gömlu einkahúsnæði og
Gfrsk. v. Róttarholtsyeg er
ekki hálfbyggður enn.
Þetta húsnæði sem hér hefur
verið lýst er þó ekki stærra en
svo að tvísetja verður í allar
stofur gagnfræðaskólanna og
sem kunnugt er er hvorki
meira né minna en þrísett í
barnaskólana. Öllum er ljóst
hvefgu mjög orka og tími
þeirra nemenda, sem nám
stunda eftir hádegi fer til spill-
is, enda fer þessi kennsla öll
fr.am fyrri hluta dags í ná-
gránnalöndum okkar og hjá
öðrum siðmenníuðum þjóðum.
En það vantar ekki bara
helmingi eða þrisvar sinnum
Á annarri hæð í þessu stórhýsi Jóns Loftssonar vestast við Hringbraut starfar gagnfræðaskóli
fyrir 309 nemendur. Þarna vantar jafnvel skó'aíóöina. Þar sem liún ætti að vera stendur há-
raðasöm vikurverksnxiðja. Húsaleigan er „aðeins“ rúmiega 350 þúsund krónur á ári.
gagnfræðastigið skiptast í þók-
nám og verknám, eftir tilhögun
kennslunnar, og á framkvæmd
þessa atriðis velíur hvort nám-
ið nýtist vel eða illa fyrir mik-
inn hluta nemendanna.
Nýju fræðslulögin skyidu
koma til framkvæmda á árun-
um 3947—1953 og mun hér á
eftir gerð nokkur grein fyrir
hvernig framkvæmd iaganna
um gagnfræðanámið hefur tek-
izt til í höfuðstaðnum undir
meirihlutastjórn íhaldsins.
Frámkvæmd fræðslulagantia
Þó að r.ú séu liðin 5 ár frá
því að frarhkvæmd lagamna
skyídi lokið, er ástandið þann-
ig í Reykjavík í dag, að á
tveim fyrstu vetrúm gagn-
fræðastigsins, sem allir nem-
endur fara í gegnum. er enn
ekki til nein skipting í bóknini
og verknám, heldur fara ailir
skólar á þessu stigi eftir á-
kvæðum laganna um bóknáms-
deildir.
Öl'um sem íhuga nokkuð
uppeldismál er Ijóst hver reg-
Inglæpur þetta er gagnvart
unglingunum, sem skólana
sækja. Fast að því helmingur
þeirra hefur ekki þau not af
námi í bóknámsdeild sem
skyldi og er betur hæfur og
fúsari til verknáms. Þarna er
því verið að eyðileggja meira
síarfa í bænum hafa aðeins
tveir verið byggðir í því skyni
að þar stavfaði slíkur skóli
og er þó aðeins byggður einn
þriðji hluti annars þeirra. í
raun og veru starfar aðeins
einn af þessum skólum í full-
nægjandi húsnæði og er þáð
Gagtifræíþskóli AuGturbæjar.
í þeim skóla einum cr allt það
húsnæði, sem skólar þurfa að
hafa. e£ starf þeirra á að bera
fuhan ávöxt, b. e. skóiastofur
handavinnustofur, leikfimisalir,
skólaeldhús, fatageymslur,
kennarastofur og aðstaða til
samkomuhalds.
Um aðbúnað hinna skóianna
er annars það að segja að
fjórum skólum þ. e. Gfrsk. við
Hringbraut, Vonarstrseti, Gfrsk.
Verknámsins og Gagnfræða-
deild Langholtsskóla er holað
niður í rándýru og æði mis-
jöfnu leiguhúsnæði, sem grip-
ið var til í skyndi og innréttað
þegar líða tók að hausti und-
anfarnn ár og bæjarstjórnar-
íhaldið vissi ekki sitt rjúkandi
ráð til að taka á móti þeirri
nemendafjölgun sem kunn var
með margra ára fyrirvara.
Tveir skólar, Gfrsk. við Lind-
argötu og Gfrsk. Vesturbæjar
starfa í eldgömlu og úreltu
húsnæði, tveim gagnfræða-
deildunum er svo holað niður í
Miðbæjar- og Laugarnesskól-
fleiri skólastofur, til þess að
fullnægja þeim kröfum sem
gerðar eru í siðmenntuðu þjóð-
félagi. Aðeins einn gagnfrsk.
hefur t. d. sitt eigið leikfimi-
hú»;. Nemendur allra hinna
skólanna verða að sækja leik-
fimitíma um langan veg og á
hinum ótrúlegustu tímum. Það
hefur nefnilega ekki verið
byggt leikfimihús í bænum síð-
astliðin 10 ár.
Flestir skólanna hafa heldur
engin eldhús fyrir matreiðslu-
kennsluna og margir hafa ekki
handavirmustofur svo þá tíma
verður líka að sækja um lang-
an veg og er augijóst hvernig
þetta fer með tíma nemend-
anna og áhuga. Um samkomu-
saii er óþai-ft að fjölyrða.
Þróunin í skólamálum
Reykjavíkur stefnir nefnilega í
þá átt, eins og sjá má af fram-
ansögðu, að gera skólana að
ítroðslustofnun, þar sem ekki
er annars kostur fyrir kennar-
ann en að reyna að spýta sem
alira mestum fróðleik í nem-
endurna á sem allra skemmst-
um tíma og senda þá svo heim
til að hægt sé að taka á móti
næstu. Verkmennt, íþróttir og
félagslíf verða að sitja á hak-
anum. Það litla sem byggt er,
eru bara kennslustofur.
Framhald á 11. síðu.
Ritstjórn: Loftur Guttormsson (ábm.), Höröur Bexg-
mann, Sigurjón Jóhannsson.
Æskimni úthýst
Fátt er jafn mikiivægt fyrir
bæ, sem vex jafn hröðum
skrefum og Reykjavík, að hlúa
að æskunni og veita henni við-
unandi skilyrði til tómstunda-
iðju, þannig að starfs- og leik-
þrá hennar sé fullnægt. Sé ekki
þannig um hnútana búið, þró-
ast rótleysi meðal æskulýðsins
og brautir hans liggja inn á þá
staði, sem sizt eru til þess
failnir að veita honum aðhald og
ýta undir áhuga hans tíl
þroskavarnlegrar iðju.
Með'hinni öru. stækkun bæj-
arins opnuðust augu margra
fyrir framangreindum stað-
reyndum. Hugmyndin um
æskulýðshöll er því komin til
áranna, enda þótt framkvæmd-
irnar láti ekki enn á sér kræla.
Hafa þó margir aðiiar látið sig
málið varða, en mjög hefur
skort á einhug og samlyndi. Á
árunum 1950—54 ílutti Ingi R.
Helgason ítrekaðar tillögur um
að hafizt yrði handa um bygg-
ingu æskulýðshallar og bærinn
legði fram fjármagn á móti rík-
inu, þar sem ókeypis lóð var
þegar fyrir hendi. Samþykkti
bæjarstjórn loks árið 3952 að
leggja fram helminginn af
kostnaðinum við bygginguna.
Eftir mikið þóf varð það úr, að
fyrirhuguð byggíng æskulýðs-
hallar var sameinuð hugmynd-
inni um sýningarsali atvinnu-
veganna, og skyldu atvínnu-
rekendur bera 41% af kostnað-
inum á móti 51% frá bænum
og 8% frá B. Æ. R og íþrótta-
bandalagi Reykjavíkur. En
engu er líka-ra en ríkisstjórnir
síðustu ára hafi talið það
æðstu skyldu sína að úthýsa
æskulýðnum, því að enn hefur
ekki fengizt fjárfestingarlej'fi
fyrir byggingunni. Virðist því
fátt horfa til þess, að æskulýð-
urinn fái þak yfir höfuðið, þar
sem hann geti helgað sig frjóu
starfi og- skemmtunum.
Þegar sýnt þótti, að íhalds-
stjórn ríkis og bæjar myndi
ekki láta af þvermóðsku sinni
og iítilsvirðingu í garð æskunn-
ar, báru fulltrúar sósíalista í
bæjarstjórn ásamt fulltrúum
hinna minnihlutaflokkanna
hvað eftir annað tillögur um að
reist yrðu tómstundaheimili
fyrir börn og unglinga í út-
hverfum bæjarins til að bæta
úr mesta ófremdarástandinu.
Er þetta þeím mun brýnna,
sem leikvellir eru þar mjög af
skornum skammti og ófull-
komnir þeir, sem til eru. í-
haldið sýndi umhyggju sína
með því að vísu tillögum þess-
um öllum frá eða svæfa þær
í bæjarráði.
Árið 1955 skipaði borgar-
stjóri af sinni alkunnu sýndar-
mennsku æskulýðsráð eftir eig-
in geðþótta. Fékk það því einu
til leiðar komið, að á s.l. vetri
fengu unglingar aðstöðu tíl að
dunda eitt kvöld í viku í skól-
um og félagsheímilum bæjar-
ins.-í vetur hefur sú starfsemi
hins vegar lagzt niður, og nú
eru æsku Reykjavikur ætíaðir
til afnota tveir smásalir við
Lindargötu.
Af þessu má sjá, að æskú-
lýðsþáttur íhaldsins er harla
Ijótur o" varla Kirgt ’ að 'ætla
ábyrgum mönnum. slikt hirðu-
leysi. Og bó cr það ekkert
undur af himnum oían, heldur
í beinu samhengi við þau sjón-
armið, sem efst eru á baugí hjá
auðmannaflokknum. Æskan
hefur fengið að kenna á sjón-,
armiði gróðans, Fá vist -fæstir.
neitað því, að afætur bæjarins
hafa komið ár sinni vel fyrir
borð undir „örugpri forustu
Sjálfstæðisflokksins'1 Hann
verður ekki sakaður um að
hafa gert slælega við þær. í
miðbænum er hver „þúlan“,við
hliðina á annarri, um þaö bil
tveir tugir á „Rúntinum" og
Laugaveginum einum saman.
„Búlurnar" eru þau hús, sem
æska.n hefur að venda í eftir
margra ára íhaldssíjóm, þari
hanga unglingarnir tímunum
saman, dáðlausi.r og rótiausir,
sjúgandi ofan í sig sígarettu-
reyk og íssmeðju. Og svo er
verið að blöskrast á eyðslu
unglinganna í dag. Hví skyld-
um við undrast hana, þegar
freistingarnar eru við annað
hvort fótmál, rækilega aug-
lýstar. Siðaprédikarana sakaði
ekki að líta sér nær, og láta
sér skiijast, að það eru ekki
hátimbraðar kirkjur og himin-
hrópandi guðsorð sem æskuna
vantar í dag, heldur viðhlícandi
skilyrði til skapandi starfs og
gleði, lausn undan gróðahyggju
auðstéttarinnar.
Það mundi bera vott um
sinnuleysi og seinlæti Reykvík-
inga, ef þeir létu ihaldið kom-
ast upp með svona vinnubrög.
Frammistaða þess hefur verið
slík, að séu hæfileikarnir á
annað borð fyrir hendi, hijóta
þeir að liggja á allt öðru sviði
en því sem hagsmunabarátta
æskulýðsins er háð á. Þess
munu ungir kjósendur minnast
í kosningunum seinna í minuð-
inum.
Félagsfundur n.k. miðviku-
dag.
Á dagskrá: Umræður um
félagsmál, bæjanr.ál og vecka-
lýðsmál. Ingi R. Helgasoa og
Guðmundur J. Guðmundsson
hafa framsögu.
Stjórnmálanámskeið um póli-
tíska hagfræði er nýhafið og
eru leiðbeinendur Brynjólfur
Bjamason og Haraldur Jó-
hannsson. Ennþá geta nokkr-
ir bætzt við.