Þjóðviljinn - 15.01.1958, Blaðsíða 7

Miðvikudag'tir 15. janúar 195S — ÞJÓÐVILJINN —-(7
Húner
100 ára
í
Frd upphafi íslands-
hygg&ar hefur íslenzka
þjóöin átt sterka góða
stofna. Þaö hefur veriö
okkar lán. Annars væri
þjóðin og sága hennar
löngu öll. Hún heföi fallið
jyrir hafísum, eldgosum,
harðœri, erlendri áþján.
Eimn af samborgurum okkar
Reykvíkinga var gjafvaxta
f.túlka þjóðhátiða.rárið 1874.
í"að er frú Sigriður Steinunn
Helgadóttir að BarmaMíð 32.
I háJfa öid var hún
húsfreyja á feinu kunnasta
heimili Borgarfjarðar; ól manni
fínum og þjóð 7 mannvænlega
'borgara. — Hún verður 100 ára
í dag.
1 fyrrakvöld leit ég snöggv-
8Bt inn til hennar. í>að er enga
(iippgjöf né armæðu á frú Sig-
ríði að sjá. Bein í baki sem
'iing stúlka væri gengur hún
Mm og spjallar jafnvel við ó-
feoðna blaðamenn. Þessi 100
ára kona les nefnilega öll
Beykjavíkurblöðin daglega, og
feefur sínar afdráttarlausu
meiningar um blaðamenn og
fclaðamennsku. Hún hlustar
einnig á útvárp og fylgist með
því helzta sem gerist í þjóðlíf-
imi. Og hún les ekki aðeins
'blöðin, heldur einnig skáldsögur
og þjóðleg fræði.
Minni frú Sigríðar kvað vera
íYá.bært, þannig að hún man
ekki aðeins það sem gerðist áð-
ur fyrr heldur og það sem gerð-
ist í gær, árið í fyrra og árið
þar áður. Tengdasonur* hennar,
Lúðvíg Guðmundsson skóla-
ftjóri, segir að sp\’rja hana sé
eins og að fletta upp í heimild-
arriti, svör hennar komi heim
víð beztu heimildir um liðna at-
burði. Enginn mun henni kunn-
ugri um persónusögu ibúa í
Mýra- og Borgarfjarðarsýslum
i 100 ár.
Frú Sigríður er fædd að Vogi
hugvekjur, þær munu hafa ver-
ið eftir Pétur Pétursson bisk- i
i
up, kallaðar „svarta. bókin'1, 1
eftir litnum á spjöldunum.
B.vrinn flýtir bragna
boðinn spýtir hrönnum.
Skeiðin Jrýtur eins og ör
undic 19 m"nnum.
för,
Voga-Skeiðín
Sigríður Steinunn Helgadóttir
í Hraunhreppi í Mýrasýslu,'
dóttir Helga Helgasonar, en
afi hennar alþingismaður var
einn af þjóðfundarmönnunum
frægu. Gjarna. hefði ég viljað
spjalla mikið og Iengi við hana
um gamla timann, en fannst
þessi 100 ára kona liafa til
annars unnið en a.ð ég færi að
stela svefntima hennar með
heimskulegum spumingum, og
spurði hana því aðeins um
tvennt: æskuheimilið i Vogi,
og Voga-Skeiðina.
Kvöldvökur
fjöl-
— Var æskuheimilið
i mennt ?
i — Það var alltaf um 20
I
manns í heimili. Þa.ð voru 5
eða 6 Sigríðar og þrjár Guð-
rimar, — og þannig heldur
hún áfram. að rifja upp heim-
ilísfólkið, fólk. þá í blóma lífs-
íns, gama.lme’mi og böm.
— Kvöldvökur?
100
Sigríður Helgadóttir
írá Grímsstöðum.
Húsfreyjan frá Grímsstöðum er hundrað ára i dag,
sú heiðui'skona á mikið starf að baki.
Nítjándualdar kynslóðin nöktum tók við hag,
en náði langt, með sínu Grettistaki.
Við hylhim þig í ljóði, og hyllum þig í söng,
a£ hjarta þökkum gæfuríku störfin.
Dagsverk þitt er mikið, og leið að baki löng.
Ljúf, þú bættir allt er krafði þörfin.
Fagurt er nú kvöldið, er fjöllin hvít og blá,
fald sinn teygja móti hhnni víðum.
A vængjuan minninganna, vorsins flýgur þrá,
og vaggar þér i söng á tónum blíðum.
Jóhann Jt„ E Kúld.
— Já, það var alltaf eitt-
hvað lesið á kvöldin, sögulest-
ur og rímnakveðskapur. Það
voru einkum lesnar Islendinga-
sögumar, og svo komu Þjóð-
sögur Jóns Ámasonar, það
þótti nú fengur í þeim þegar
þær komu,
Húslestrar voru sjálfsagðir á
hverju einasta kvöldi, frá vet-
umóttum og fram á hvíta.
sunnu. Á vorin voru lesnar vor.
— Mig langar til að spyrja
um Voga-Skeiðina.
— Já, afi minn smíðaði hana.
— Það var mikið skip, hvað
var hún margróin?
— Já, hún var stór, hún var
tólfróin. Það voru ótal segl
og fokkur. Og það var pumpa í
henni til að pumpa sjó. Hún var
notuð til vömflutninga frá
Reykjavík.
Þegar gamla amtmannshúsið
á Stapa (húsið sem Steingrím-
ur Thorsteinsson fæddist í) var
keypt og flutt frá Stapa að
Vogi, var það flutt á Skeið-
inni.
Afi minn smíðaði marga
fleiri báta. Hann smíðaði ann-
an bát eins og Skeiðina, fyrir
Þorleif í Bjarnarhöfn. Hann
smíðaði líka marga sexæringa
til flutninga frá eyjunum, því
það var bæði fuglatekja og
heyskapur í Vogaeyjunum. Það
var einnig farið á selaveiðar
út í Hvalseyjar.
Þegar faðir minn keypti
Stapahúsið taldi hann sér ekki
fært að standa undir Skeið-
inni einn og vildi fá sveitunga
sína til þess að ganga í félag
með sér um að halda henni við
og nota hana áfram til vöm-
flutninga milli Mýra og Reykj-
víkur, en enginn þeirra fékkst
til þess að leggja í það.
j — Það hefur verið stór
: smiðja í Vogi ?
— J’’., það var stcr smiðja.
(Annars man ég ekki vel eftir
j gamla bænum i Vogi, en. hann
' var ?Þ'r Það voru þar tvær
. stofur. Sýs’umaðurinn sat þar.
j Eg mrn eftir að strákarnir
höfðu gaman gf að flvtja em-
j bættisbréf mip; herbergja í
j bænum — frá hreppstióranum
til sýslumannsins! Ekki man
ég hvað s1 rf-’hilin voru mörg
en auk baðp^^ri, Gg piofu var
skemma, snuðia orr dúnhús, en
þar vav dúnninn þurrkaður og
hreinsaður.
Um hina nafnfrægu Voga-
Skeið var mikið kveðið á sín-
um tíma. Eftirfarandi vísur
munu báðar vera eftir Sigurð
Helgason frá Jörfa:
Bylgjan þrátt að borði reið,
beljaði hátt og lengi.
Um trönugáttir treður Skeið
■- með tuttugu og átta drengi.
Ættmenn
Á föðurætt frú Sigríðar hef-
ur þegar verið rainozt. Móðir
hennar var S'vffía Vernharðs-
dóttir prests Þorke’ssonar, er
síðast var prestur að Revkholti
í Borgárfirði. Svstkini átti hún
fjögur, sem öll eru látin í hárri
elli.
Árið 1886 g’ft’st Sigríður
Hallgrími Níe’ssyni á Grims-
stöðum í Álftaneshreppi. Heim-
ili þeirra. er víða kunnugt, heim-
ili byggt á traustri þjóðlegri
menningu, þar sem bókmenn-
ing var í heiðri höfð.
Börn þeirra Sívríðar og Hall-
gríms eru öll á lífi, en þau eru:
Soffía húsfrevin i Borgarnesi,
Níels, búsettur i Hveragerði,
Helgi fyrrv. fulltrúi hafnar-
skrifstofunnar í Reyk.iavík, Elín
húsfreyja í Kópavogi, Axel,
búsettur í Borgarnesi, Tómas
hreppstjóri Álftanesbrepps og
Sigríður hú°fr'>v.ia í Reyk’avík.
Auk þess ólu þau upu fóstur-
börn, þau Jakob Sveinsson
kennara í Revkjavík, Láru
Sigurðardóttur bús, á Borg á
Framhald á 9. siðu.
Sjjzrrrirtná/as7utz&&
Áhrifamikil
sýning
•k Sjáifstæðisflokkurinn hef-
ur tekið upp nýja baráttuaðferð
sem . virðist gefa mjög góða
raun. Skýrir Morgunblaðið svo
frá í gær að á árshátíð Sjálf-
stæðismanna í Keflavík hafi
verið ýms skemmtiatriði, gam-
anvísur og annað; „öll þessi
skemmtiatriði tókust með af-
brigðum vel og vöktu óskiptan
fögnuð.“ En síðan kemur ný-
mælið:
★ „Þegar Ólafur Tliors og
frú hans kvöddu hátíðina voru
þau hyllt með húrrahrópum og
óta) framréttum höndum, enda
eiga þau hjónin miklum vin-
sældum að fagna á Suðurnesj-
um. Þessi sýning sýndi greini-
lega sigurvissu og aukið fylgi
Siálfs'æflisfokksins í Keflavík
og á Suðurnesjum.“
★ Eftir þessa reynslu mun
ni ákveðið að halda sýningu á
Ólafi Thors og frú hans um allt
land.
fyrradag segir blaðið t. d. að
eftirleiðis tákni „árin 1857/1958
upphaf geimsiglinga, sem ekki
munu hafa átt sér stað frá
jarðstjömu vorri eftir Nóaflóð,
þó að þær líklega hafi átt sér
stað fyrir þann tima.“ Einnig
víkur blaðið að þeirri athygl-
isverðu staðreynd „að „Sam-
einuðu þjóðimar“ sé tilraun
liins pólitíska zionisma og kom-
múnismans (sem er einn angi
hans) til þess að koma á heið-
inni alheimsstjórn“„ Þar sé
með öðrum orðum um að ræða
þá „Samkundu satans“ sem um
er getið í opinberunarbókinni.
★ Þess skal getið að greina-
flokkur þessi er ekki eftir Her-
stein Pálsson ritstjóra, heldur
flokksbróður hans Jónas pýra-
mídaspámánn Gúðmundsson.
En auðvitað er þetta ekkert
fráleitara en annar áróður í-
haldsins fyrir bæjarstjórnar-
kosningarnar.
atriði iim í skemmtanalíf lands-
manna sem Framsóknarvistin
er. Kváðu þeir þó liafa þurft, að
berjast fyrir henni í tug ára
áður en nokkrir vildu fara að
spila hana nerna Framsóknarfé-
lögin í Reykjavík. Og sífellt
hafði Morgunblaðið verið að
hreyta ónotum að vistinni. Iir
þetta gott dæmi.“
★ Já þetta er gott dæmi.
Kona á iista spilaf’okksms í
Revkjavík segir í blaði sinu í
gær: „Reykvískir kjósendur
fylgja ekki ihaldinu á Skúla-
götu skammsýninnar“. Ekki
mun Skuggasund skammsýn-
innar frekar laða menn að.
Að
snua!
faðirvorinu.
Stórsigur
Framsóknar
Gamli Nói
í eldflaug
★ Vísir hefur að undan-
förnu birt mikinn greinaflokk í
tilefni af bæjarstjórnarkosning-
unum og er komið víða við. í
★ í gær tekst Tímanum
loks að finna eitt baráttumál
sem Framjsókuarflokkurrnn í
Reykjavík hefur barizt fyrir og
borið fram til sigurs. Blaðið
segir í svartletraðri ritstjóm-
argrein: „Margir eru þakklátir
Framsóknanuönnum fyrir að
koma með hið vinsaela skcmmti-
★ Eins og Þjóðviljinn
skýrði frá i gær hefur komizt
upp um feiknarlesa fjármála-
óreiðu hjá Útgerðarféiagi Ak-
ureyriuga, rekstrarkostnaður
þar er langt fyrir ofan alla
skynsemi og auk þess er ura
ýms dularfull atriði að ræða,
svo sem að birgðir hafa verið
gefnar upp 6 milljón krónum
hærri en þær eru í r,aun og
veru. Þetta miUjónahneyksli
þarf þó ekki að koma á óvart’,
forráðamenn Útgerðarfélags
Akureyririga eru ýmsir lielztu
gæðingar Sjálfstæðisflokksiris
Framhald á 11. síðu.