Þjóðviljinn - 08.02.1958, Qupperneq 3
Laugardagur 8. febrúar 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (S
Löggjöf er tryggir framgang mikil
baráttumáli albýðunnar
Framhald af 1. síðu.
krafa þá von, að það muni
vara áfram, nema sérstakar
ástæður komi til. Hvor aðila
um sig mun því jafnan vera
illa undir það búinn, að sam-
band þeirra rofni fyrirvara-
laust. Það þykir því eigi óeðli-
legt að lögfesta gagnkvæman
uppsagnarfrest í þeim tilfell-1
um, þegar samband atvinnu-
rekenda og launþega er svo!
varanlegt, að það sé órofið
heilt ár eða meira.
Þetta, að tryggja tíma- og
vikukaupsmönnum, sem unnið
hafa hjá sama atvinnurekanda
a.m.k. 1800 klukkustundir á
einu ári, þar af 150 stundir
síðasta mánuðinn fyrir upp-
sögn og hefur þannig órofið
samband við atvinnurekanda á
þeirri stundu sem byggja á rétt
á ákvæðunum um uppsagnar-
frest — er annað aðalatriði
þessa frumvarps.
Hygg ég að allir sanngjarn-
ir menn hljóti að viðurkenna,
að slíkt öryggi sé réttmætt og
sanngjarnt og beri að festa í
lögum til aukins jafnréttis við
aðra.
'jAr Réttur tíma- og
vikukaupsmanna
til veikinda- og
slysabóta
Hitt meginefni frumv. felst
í þriðju gr. og tryggir tíma-
og vikukaupsmönnum þann
rétt, að missa einskis í af laun-
um sínum fyrstu fjórtán dag-
ana eftir að þeir forfallast frá
vinnu sökum sjúkdóma eða
slysa.
Þetta ákvæði er samhljóða
ákvæði, sem um nokkur ár
hefur verið að finna í 86. grein
laganna um almannatrygging-
ar og tekur til allra fastra
starfsmanna.
Með ákvæðum 3. greinar
þessa frv. nær ákvæðið einnig
til þeirra tíma- og vikukaups-
manna, sem rétt öðlast til upp-
sagnarfrests skv. ákvæðum 1.
greinar.
^ Réttlætis- og jaín-
réttismál
Verkalýðshreyfingin telur
þetta vera mikið réttlætis- og
jafnréttismál. Jafnframt er það
þýðingarmikið öryggismál. Því
að varla getur nokkur maður
staðið í rmurlegri soorum en
þeim, að fá allt í einu fyrir-
varalaust að vita, að hann
standi í sporum atvinnuleys-
ingjans, án þess að hafa feng-
ið nokkurt svigrúm til að leita
sér atvinnu annars staðar. —
Á þessu er ráðin veruleg bót
með lögfestingu þessa frum-
varps, sem þó er þannig upp
byggt, að það gætir fullrar til-
hliðrunarsemi gagnvart at-
vinnurekendum bar sem tillit
er tekið til óstöðugleika ís-
lenzks atvinnulífs, sem atvinnu-
rekendur ráða ekki við.
^ Öryggisleysi verka-
manna
Næstur tók til máls Björn
Jónsson og sagði m.a.:
Verkamenn er sú starfsstétt
sem á margan hátt býr við
minnst örvggi um afkomu sína.
Ástæður til þess eru margar.
M.a. þær að vinna þeirra er
háðari árstíðum og veðráttu en
annarra manna og störfin
krefjast yfirleitt ekki sérþekk-
ingar a.m.k. ekki það mikill-
ar að ástæða hafi þótt til að
takmarka á nokkum hátt rétt-
indi til þeirra. Af þessu leiðir
að sveiflur í atvinnulífinu hafa
skjótari áhrif á afkomu dag-
launamanna en annarra: Verði
t.d. samdráttur í einhyerri iðn-
grein, starfsemi á sviði verzl-
unar eða öðrum greinum ligg-
ur leið manna í daglaunavinn-
una sem öllum er opin svo
lengi sem framboð á vinnu-
markaðinum er ekki of mikið,
en svo hlýtur oft að fara þar
sem skipulega hagnýtingu
vinnuaflsins skortir að meira
eða minna leyti.
Þessi sérstaða
rekenda. Þeim mótbámm hefðí
einnig verið flaggað gegti
orlofslögunum, vökulögunum.
og fleiri málum verkalýðsins
Hér væri um réttindamál að
ræða, sem taka, ætti út úr tog-
streitu atvinnurekenda og
manna ekki viljað una og hafa asta og bezta hátt sem kostur verkamanna. Lýsti Eggert ein-
nú sérstaklega síðasta áratug- j var og þá e.t.v. einnig um það dregnum stuðningi við fran
inn gert ítrekaðar tilraunir til hvort nægilega mikið sé að gert
þess við samningagerðir að fá til að tryggja rétt verkamanna.
þar inn nokkrar réttarbætur
hvað snertir rétt til uppsagn-
arfrests og nokkurra launa
í sjúkdóms- og slysaforföllum,
en litlu fengið áorkað fyrir
andstöðu samtaka atvinnurek-
enda.
Alveg sérstaklega hafa for-
vígismenn atvinnurekénda hald-
ið dauðahaldi í takmarkalaus-
an rétt sinn til þess að geta
sagt verkamönnrm upp vinnu
án nokkurs fyrirvara.
Jafnvel í þeim yinnudeilum
daglauna- | sem þeir hafa þó orðið að þoka
lengst fvrir verkamönnum 'um
'aun og önnur þeim tengd at-
-’ði hafa, þeir aldrej. léð máls
á því að gefa neitt eftir af
"étti sínum til þess að fleygja
verkamönnum þeim sem hjá
beim vinna út á gaddinn hvaða
dag sem vera skyldi. Sjálfur
hefi ég verið vitni að því að
forvígismenn atvinnurekenda
hafa harðlega neitað að taka
í mál að verkamenn sem unn-
ið höfðu í 20 ár hjá sama vinnu-
veitenda samfleytt fengju mán-
aðar — eins mánaðar uppsagn-
arfrest.
Átökin um sjukra-
og slysabætur
Atvinnurekendur hafa tekið
kröfum verkamanna um laun
í veikindaforföllum litlu betur.
í heildarsamningunum sem
gerðir voru eftir verkfallið
Slíkt fer að líkum þegar um
er að ræða lcggjöf sem er al-
gerlega ný á sínu sviði.
Verkamönnum, sem njóta
eiga þessarar löggjafar er það
auðvitað ljóst að hér er ekki
um að ræða endanlegan sigur
í þeim réttindamálum sem um
er fjallað, heldur mjög mikils-
verða byrjun, sem á að geta
orðið grundvöllur sem byggja
má á í framtíðinni, eftir því
sem styrkur alþýðusamtakanna
leyfir og áhrif þeirra á lög-
gjöfina veitir þeirn tækifæri til.
varpið og lýsti ánægju sinr.i
með flutning þess.
Björn Jónsson
manna á einnig sinn þátt í
því að þeir eiga og hafa átt
miklum mun óhægara um vik ... lnc._
með að tryggja sér með samn-j mlk1/* ^55Þ° fram 5 félagsmálanefnd gefst að sjalf-
inm.m ,ns greitt skyldi 1% a laun til sögðu tækifæri til að ræða ein-
Hannibal Valdimarsson
Eftir að frv. hefur verið til
i athugunar í hv. heilbrigðis- og
ingum við atvinnurekendur , _ . ^
„ _ ,.i þess að mæta veikmdum. Þetta
ýms þau réttindi sem talin 1 ., . ,
eru nú sjálfsögð með ýmsum
öðrum starfsstéttum eða jafn-
vel leiða beint eða óbeint af
vinnu þeirra.
Enda þótt samtök verka-
manna hafi með tímanum orð-
ið svo öflug að þau eru nú
mun svara til 3ja veikinda-
daga á ári með fullu kaupi
meðan aðrar starfsstéttir hafa
yfirleitt 14 daga og sumar mun
fleiri.
En jafnvel þessi réttarbót
var gerð einskisvirði sem ann-
mikils ráðandi um grundvöll f. en, kauphækkun með
allra alm. launa hafa þau ekki að setja það ofravikjan-
megnað að knýja fram sér til lega skilyrðj að þetta 1%
handa réttindamál til jafns við rynm ek a 1 sera<fka sjukra-
aðra, jafnvel ekki þau sem sJ°ðl felaganna heldur yrði
grundvallast fyrst og fremst
á forgöngu þeirra.
Verkamenn í þrengri merk-
ingu þess orðs eru nú í dag
hinir einu vinnandi menn sem
aldrei geta deginum lengur
verið öruggir um starfa sinn.
Jafnvel þeir sem árum og jafn-
vel áratugum saman hafa unn-
ið lijá sama atvinnurekanda
geta átt þess von að vera
fyrirvaralaust sviftir atvinnu
sinni, jafnvel fyrir duttlunga
atvinnurekandans eins saman.
Verði hann sjíikur nýtur hann
ekki réttinda umfram þau sem
lögin um almannatryggingar
veita. Verði hann fvrir slvsi
utan vinnu smnar giMir liið
sama. Sinsist hann við vinnu
hlýtur hann aðeins laun í 7
daga í hæsta lagi eða helmingi
skemur en aðrir.
Öryggislevsi verkamanna
mótar hó ekki aðeins fiárhags-
leva afkomu þeirra. Það er
iafnframt einsknnar andleg á-
bján sem bevgir hann og er
farg á biartsvni hans og trú
ha.ns á framtíðina. aerir hlut
hans oft á.líka oir þe«s manns
sem aldrei veit ,um sinn næt-
urstað.
Atvinnurekendur
þverskallast við
réttlætiskröfum
Þessa hafa samtök verka-
greitt jafnóðum með kaupi. Að-
eins nokkur félög iðnaðar-
^ Alger misskilningu:
að málið snerti
vinnulöggjöfina
Hannibal Valdimarsson fé-
lagsmálaráðherra kvað það rétt
vera hjá Jóni Kjartanssyni að
með frumvarpi þessu væri tit-
ætlunin að grípa inn í samn-
inga atvinnurékenda og verka,-
manna. Þau mál er hér væri
ætlunin að lögfesta hefðu í
áratug legið á samningaborðum
1 atvinnurekenda og verkamanm,
án þess að verkamenn hafi
fengið þeim framgengt.
Mörgum slíkum málum, sem
alþýðusamtökin hefðu ekki
fengið framgengt við samninga-
borðið hefðu þau freistað að
koma fram eftir löggjafarlei -
um. Svo hefði verið um hvíld-
artíma togaraháseta og mörg
fleiri réttindamál.
Iiinsvegar væri það alger
j misskilningur að tengja þessi
mál við endurskoðun vinnulog-
gjafarinnar. Þau mál væru,
eins og nafn þeirra segði til,
lög um stéttarfélög og vinn :-
deilur, en þau mál sem stjórn-
arfrumvarpið fjallar um geti
í engum skilningi snert endur-
skoðun þeirrar löggjafar. Á-
kvæði um uppsagnarfrest tím.a-
og vikukaunsmanna og sjúkra-
og slysabætur þeirra ættu ekki
fremur heima í löggjöf usn
stéttarfélög og vinnudeilur en
ákvæði um hvíldartíma s-í-
stök ákvæði þess betur. Á
þessu stigi vil ég aðeins lýsa
ánægju minni yfir því að hv.
ríkisstjórn hefur með flutn- manna eða 0ri0f.
ingi þessa frumvarps veitt
verkamannasamtökunum góða
liðveizlu til þess að ýta fram
á við einu brýnasta réttinda-
máli þeirra.
^ Dálítið íhaldsnöldur
Af hálfu íhaldsmanna talaði
Jón Kjartansson oftar en einu
sinni. Kvaðst hann ekki ætla
manna fengu féð í slíka sjóði | sér að andmæla frumvarpinu,
gagnvart verkamannafélög-
unum var ekki við slíkt kom-
andi.
Ég hef hér í örstuttu máli
lýst nokkram þeim ástæðum
sem til þess liggja að það þótti
sjálfsagt mál af hálfu alþýðu-
samtakanna að taka það mál,
sem hér er til umræðu upp nú.
Einmitt nú þegar ríkisstjórn
sem vill hafa samráð og sam-
starf við verkalýðshreyfinguna
er við völd í landinu og líkur
eru til að vilji sé fyrir hendi
hér á hv. Alþingi til þess að
þoka málefnum hennar til
réttrar áttar.
Þearar þetta mál bar á góma
við ríkisstjórnina af hálfu efna-
hagsmálanefndar ASl í nóv. s.l.
var því strax vel tekið og gefið
var þá fyrirheit um löggjöf
þá sem hér er fram komin til
1. umr.
Hæstv. félagsmálaráðherra
hefur gert svo ýtarlega grein
fyrir frv. að ég mun þar ekk’
við bæta. Frv. hefur verið til
umræðu í ýmsum verkamanna-
og verkakvennafélögum og alls
staðar þótt merkur áfangi í
haasmunabaráttu þeirra og
verið faanað af þeim. Um ein-
st.ök atriði frv. kunna að siálf-
sögðu að verða eitthvað skipt-
ar skoðanir, hvort tekizt hafi
að móta ákvæði á haganleg-
en með þvi væri gripið inn í
samningarétt atvinnurekenda
og verkamanna.
Lagði Jón áherzlu á nauð-
syn þess að vinnulöggjöfin væri
endurskoðuð í heild og yrði þau
atriði sem stjórnarfrumvarpið
felur í sér tekin til athugunar
við þá endurskoðun. Taldi Jón
ákaflega óheppilegt að taka ein-
stök lög um atrið sem að
Endurbætur vinnu-
löggjaíarinnar
verður átakamál
Varðandi endurskoðun vinn;:-
löggjafarinnar sagði félags-
málaráðherra að sú löggjöf
hefði nú staðið allmörg ár og
verið frumsamið um mjög
vandasöm og viðkvæm mál.
Bæði verkamenn og atvinnu-
rekendur hefðu fullan hug á
að nema af lögunum agnúa sem
fram hefðu komið við reynsluna
og hefðu bæði Vinnuveitenda-
sambandið og Alþýðusambandið
þegar hafið athugun á þeim
breytingum sem þau teldu hvert
um sig æskilegar.
Samböndin yrðu sennilega
hans dómi ættu að vera í vinnu- ekki sammála um breyting-
löggjöfinni.
Eggert Þorsteinsson
lýsir fullum stuðn-
ingi við frumvarpið
Eggert Þorsteinsson kvaðst
taka undir orð félagsmálaráð-
herra og Bjöms Jónssonar um
þýðingu þessa máls. Lagði hann
áherzlu á að frumvarpið væri
flutt til efnda á samkomulagi
ríkisstjórnarinnar og alþýðu-
samtakanna á síðastliðnu
hausti. Mál þetta væri með öllu
óháð allsherjarendurskoðun
vinnulöggjafarinnar, og væri
undarlegt að heyra enn þær
mótbárur að verið væri með
því að grípa inn í samnings-
rétt verkamanna og atvinnu-
a mar. Vinnuveitendasamband-
ið mundi fara fram á breyting-
ar sem það teldi að tryggði hags
muni atvinnurekenda betur, en
Alþýðusambandið mundi leggja
áherzlu á breytingar á vinnu-
löggjöfinni sem tryggðu betur
rétt vinnandi fólks. Um þes&ar
breytingar mætti búast við
miklum átökum. Hinsvegar
væri ástæða til að vona að um
þau mál er stjórnarfrumvarpið
fæþ í sér, gæti orðið samstaða
á Alþingi, en fyrir lægi, eins og
fram hefði komið í umræðun-
um, sérstök ósk frá alþýðusam-
tökunum um afgreiðslu máls-
ins á þessu þingi.
Umræðunni varð lokið og fór
málið til 2. umr. og heilbrigðis-
og félagsmálanefndar með sara-
hljóða atkvæðum.