Þjóðviljinn - 16.03.1958, Page 1

ir
Sunuuda.gur 16. marz 1958 — 23. árgangur — 64. tulublað
Furnlir í 2., 6. og 11. deild
annað kvöld kl. 8.30 á venju-
iegurn stöðuin. Félagar, mæt-
ið stundvíslega. — Áríðandi
mál á dagskrá.
Sósíalistaféiagið.
irinnar
lö stós* bindi, 50—60 arka, fyrirhuguð, utgáfan kost-
uð í sameiningu af Alþingi og Menntamálaráði
Öll líkindi eru nú til aö Alþingi og Menntamálaráö
Iirindi í framkvæmd einni beztu og þörfustu útgáfu-
framkvæmd, sem íslendingar hafa unnið — heildar-
útgáfu rita Jóns Sigurðssonar.
í tíu binda ritsafni Jóns Sigurössonar, sem fyrirhugaö
er aö gefiö veröi út á næsta hálfum öörum áratug, eiga
að birtast þingræöur og þingskjöl sem Jón hefur samiö
eöa átt verulegan þátt í aö semja, blaöagreinar hans
á islenzku og erlendum málum, ritgeröir stjórnmálalegs
efnis, á íslenzku og erlendum málum, vísindalegar rit-
geröir, og loks bréf frá Jóni Sigurössyni og til hans.
Mál þetta hefur verið alllengi á hér afrek Jóns Sigurðssonar. Skal
döfinni en verður nú væntanlega aðeins drepið á, að lífsverk hans
fundinn grundvöllur með sam- er svo einstætt í sögu íslendinga,
þykkt þeirrar þingsályktunartil- að vér höfum fátt eða ekkert til
lögu er forsetar Alþingis, Emil samanburðar. Hann var fjöihæf-
Jónsson, Bernharð Stefánsson og astur stjórnmálamaður íslenzkrar
Einar Olgeirsson flytja um málið. sögu, markaði baráttu hennar og
Er tillagan sjálf þannig: | pólitískar bardagaaðferðir um
„Alþingi ályktar, að gefin skuli margra áratuga skeið. Hann var
úi heildarútgáfa af ritum Jóns auk þess merkilegur vísindamað-
Sigurffssonar forseta og kostað ur í íslenzkum söguvísindum og
kapps um, aff fyrsta bindi útgáf- þjóðfræðum og lagði jafnvel vís-
á íslenzku og erlendum mál-
um.
4. Vísindalegar ritgerðir.
5. Bréf frá Jóni Sigurðssyni og
bréf til hans.
Gera má ráð fyrir, að heildar-
útgáfa á ritum Jóns Sigurðssonar
verði 10 stór bindi, 50—60 arkir
hvert bindi. Varla verður hægt
að búast við að útgáfan taki
minna en 10—12 ár. Útgáfunni
Framhaid á 5. síðu.
uamar komi út áriff 1961, á 150
ára afmæli hans. Felur Alþingi
jríkisstjórninni aff leita samninga
viff Menntamálaráff íslands um aff
annast útgáfu ritanna á þeim
grundvelli, að 40% kostnaffarins
greiffist úr menningarsjóffi, en 80
% úr ríkissjóffi. Hagnaffur sá, sem
verffa kann af útgáfu þessari,
renni óskiptur í sjóffinn „Gjöf
Jóns Sigurffssonar“.
í greinargerð er nánar skýrð
fyrirætlunin um útgáfuna. Er
hún á þessa leið:
indalegan grúndvöll að sjálfstæð-
isbaráttu íslendinga. Vér höfum
launað honum ævistarfið með því
að leggja afmælisdag hans að
jöfnu við afmæli hins fullvalda
ísienzka lýðveldis. En vér eigum
honum enn ógoldna skuld: að
gefa út rit hans öll í útgáfu, er
sameinar hvoi-t tveggja vísinda-
lega nákvæmni og alþýðlegt
form.
Rit Jóns Sigurðssonar eru geysi-
mikil að vöxtum, prentuð og ó-
prentuð. Hin prentuðu rit hans
]
Það er venja með öllum þjóð- eru flest í mjög fárra höndum,
um, er nokkurs meta sögu sína og
foókmenntir, að gefnar eru út
heildarútgáfur á ritum afburða-
manna, hvort sem um er að ræða
skáld og rithöfunda, stjórnmála-
menn, eða vísindamenn. Þetta
þykir nauðsynlegt, til þess að
höfð séu á einum stað öll rit
slíkra manna í formi réttra texta,
og eins vegna hins, að það þykir
sjálfsögð ræktarskylda við minn-
ingu slíkra manna, að þeim séu
gerð sem fyllst skil í heildarút-
gáfum.
Vér íslendingar eigum að von-
um æði mikið ógert í þessum
efnum. Einn þeirra, sem liggur ó-
foættur hjá garði, er Jón Sigurðs-
son forseti. Er naumast vansa-
laust, að svo búið standi öllu leng-
ur,
Þess gerist ekki þörf að rekja
og má þar fyrst geta hinna mörgu
ritgerða hans í Nýjum félagsrit-
um, auk ótal blaðagreina í er-
lendum og íslenzkúm blöðum.
Þótt bréf hans hafi verið gefin
út í tveim bindum, er til fjöldi
bréfa eftir hann óprentaður,
mörg þeirra í erlendum skjalar
söfnum. Þá ber og að nefna hið
mikla og merka safn af bréfum
til hans, sem aldrei hafa verið
gefin út, en mundu að sjálfsögðu
eiga heima í heildarútgáfunni, a.
m. k. allstórt úrval þeirra.
Rit Jóns Sigurðssonar mundu
skiptast í 5 aðalflokka:
1. Þingræður og þingskjöl, er Jón
Sigurðsson hefur samið eða
átt verulegan þátt í að semja.
2. Blaðagreinar á íslenzku og er-
lendum málum.
3. Ritgerðir, stjórnmálalegs efnis,
Útflutningur freðfisks til Sovét-
ríkjanna 1957 meiri en allur freð-
fisksutflutningur Islendinga 1952!
Árið 1952 nam atlur freðfiSkútflutningur íslendinga
29 þúsund tonnum. Það var árið áður en nýir viðskipta-
samningar voru gerðir við Sovétríkin.
Árið 1957 var útflutningur freðfisks kominn upp í
57 þúsund tonn.
Þar af fóru 31 þúsund tonn til Sovétríkjanna, eða
irieira magn en allnr útflutningurinn nam árið 1952.
Það ár fóru yfir 6000 tonn til Tékkóslóvakíu og 5 þús-
und toim til Austur-Þýzkalands.
Þessum mörkuðmn vilja Bjarni Ben. og samherjar
lienda burt, án þess að hafa neitt í staðinn. Bjarni
Benediktsson fékk þvsí ráðið einu sinni að svo var
g-ert — en neyddist sjálfur til að viðurkenna þá stað-
reynd að íslendingar eiga ekki kost á mörkuðum ann-
ars staðar í heiminum fyrir þetta mikið magn af einni
aðalframleiðslu sinni — freðfiskinum. Ofstækistilraun
Bjarna reyndist þjóðinni dýr — enn dýrari yrði hún
nú ef hann fengi völdin til að hefja slíkar „tilraunir"
að nýju.
Kosninff til Æðsta ráðs
c?
Bandarísk neínd fylgist með kosninga-
undirbúningnum. — Krústjoff heldur ræðu
í dag munu rúmlega 130 milljón íbúa 1 Sovétríkjunum
ganga að kjörborðinu og kjósa 1,364 þingmenn til hinna
tveggja deilda æðsta ráðs Sovétríkjanna, sem er þing
landsins. Kjörgengi hafa allir þeir, sem náð hafa 18 ára
aldri. Krústjoff hefur haldiö kosningaræðu.
A •« 2C. »
Þessi fagra jurt heitir „tengda-
móðurtuuga“ — Sjá grein á
3. síðu.
Vegna þess að fólki hefur
fjölgað mik.ð í Sovétríkjunum
síðan um síðustu kosningar, fyr-
ir fjórum árum, hefur 33 nýj-
um kjördæmum verið bætt við.
Sovétstjórnin bauð Bandaríkja-
mönnum að senda menn til að
fylgjást með undirbúningi kosn-
ingarina. Þrír Bandaríkjamenn
hafa fylgzt méð öllum kosnmga-
nnaeyjum
Bandarískar flugvélar hafa
misst sex kjainasprengjur
— m aðcins eism sinni sagt frá þvi!
— ðtti og andsfaða grípur um sig
Versta illviðri gekk í Vestmannaeyjum
var veðurhæðin 14 vindstig af austri í fyrrinótt og fram
eftir degi í gær.
Bátam.'r voru flestir á sjó, en
r.áðu allir höfn, utan 3 netabát-
ar sem voru austur í Meðal-
landsbugt, lágu þeir úti i fyrri-
nó'tt. í gærmorgun voru þeir all-
'ír komnjr uppundir Eiðið og
íágu þar í vari. Bátar þessir eru
Ágústa, Sigurður Pétur og
Hannes lóðs.
. : Þrátt fyrir ofviðri þetta var
Háttsettur bandarískur flug- landi. Hinsvegar séu allar að-
liðsforingi hélt sjónvarpsræðu í stæður til þess fyrir hendi.
Bandaríkjunum í fyrradag. j Macmillan, forsætisráðherra
Mann sagði frá því að það hafi Bretlands, mun gefa skýrslu í
sex sinnum komið fyrir að brezka þinginu á þriðjudaginn
bandarískar flugvélar hafi um flutning kjarnasprengna
misst kjarnorkusprengjur. Frá með flugvélum, með tilliti til
í fyrradag og slífeum óhöppum hefur þó að- slyssins í Bandaríkjunum
eins verið skýrt einu sinni.
Vegna þess slyss, sem varð
í Bandaríkjunum á dögunum
hefur mikill ótti gripið um sig
í þeim löndum, þar sem Banda-
ríkin hafa herlið.
ekki vitað um neitt teljandi tjón
af völdum þess.
Veðurhæðin í fyrrinótt og
frameftir degi í gær var 14. vind-
stig. Vegna veðursins féll og
kennsla niður
anum í gær og að mestu
barnaskólanum, og er slíkt
venjulegt.
imdirbúningi. Þeir eru: Ricard
Schammon, prófessor í stjórn-
málafræðum, — Cyril E. Black,
prófessor í sögu við Princeton-
háskólann og Hedley W. Donov-
an, ritstjóri tímaritsins Fortune.
Bandarikjamenn endurgjalda
þar með heimsókn fulltrúa frá
Sovétríkjunum, sem fóru til
Bandaríkjanna til að fylgjast
með forsetakosningunum 1956.
Útvarp.ð í Moskvu hefur birt
kosningaræðu, sem Krústjoff,
aðalritari kommúnistaflokks
Ráðstjórnarríkjanna hélt i
Moskva.
Krústjoff kvaðst geta heitið
fólki hærra kaupi í náinni fram-
tíð og betrj vinnuskilyrðum. Hin
mikla iðnvæðing Sovétríkjanna
gerði íbúum þeirra fært að leysa
hin erfiðustu viðfangsefni.
Hann sagði að tæknjlegar
framfarir í Sovétríkjunum hefðu
orðið meiri og stórstígari en í
nokru öðru landi. Hann kvað
sovétstjórnina hafa gert áætlun
um að leysa húsnæðisvandamál-
ið á 10 árum.
1 Vestur-Þýzkalandi hefur
Fiárlafsiællne Hafnarfjarðar '
Bæjarstjórnarfundur hófst í Hafnarfirði í gær kl. 2
e. h. Á fundinum var afgreidd fjárhagsáætlun fyrir Hafn-
gagnfræðaskól-; bandaríska herstjómin fundið aitjaiðarbæ
í sig knúða til að gefa út yfir-1 Útsvör eru áætluð 16 millj.! áætlunarinnar eru 18 millj. 110
ö- lýsingu um að bandarískar 357 þús. 150 kr. og er það þús. 150, en voru í fyrra 16
flugvélar fljúgi ekki með 13,9% hækkun frá því í fyrra. ímillj. 970 þús. og 900 kr.
kjamorkusprengjur yfir þýzkui Niðurstöðutölur f járhags-'