Þjóðviljinn - 22.03.1958, Blaðsíða 6

0) — ÞJÓÐVILJIN'N — Láugíardagur 22. marz 1958
0IÓÐVIUINN
Útsefandl: Sameiningarflokkur alþýðu — Bósíalistaflokkurlnn. — Hitstjórar
Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.). Fréfctaritstjóri: Jón
Bjarnason. - Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfússon,
ívar H. Jónsson, Magnús Torfl Ólafsson, Slgurjón Jóhannsson. — Auglýs-
ingastjóri: Guðgeir Magnússon. - Ritstjórn, afgreiðsla. auglýsingar, prent-
smiðja: Skólavörðustíg 19. — Síml: 17-500 (5 línur). - Áskriftarverð kr. 25 á
mán. í Reykjavík og nágrenni; kr. 22 annarsst. - Lausasöluverð kr. 1.50.
Prentsmiðja ÞJóðviljans.
Vegið að rótum verkalýðsfélaganna
Sáfelld skrif Alþýðublaðsins
um hina sérkennjlegu
„baráttu" hægri klíku Alþýðu-
flokksins í verkalýðsfélögun-
um, bera ekki vitni góðri sam-
vizku. Og þó einhver kunni að
efast um að samvizkan sé enn
við iýði hjá þeim sem þar
stjórna skrifum, er hitt jafn-
víst að út úr þessum skrifum
Alþýðublaðsins skín ótti hægri-
manna Aiþýðuflokksins við
dóm fólksins og ekki sízt dóm
fóiksins í Alþýðuflokknum
og meðai fylgjenda hans.
Því hvernig sem Alþýðublað-
ið reynir að snúa málinu
og vinda það verður eftir 5-
hugnanleg' staðreynd, sem
biasir við: Með framferði Al-
þýðufíokksins er verið að af-
beiJda verkalýðsfélögin á vald
sterkasta afturhaldi landsins.
Takist Jóni Sigurðssyni, Áka
Jakobssyni og kumpánum ætl-
un sín, verður auðbröskurun-
um sem stjórna Sjálfstæðis-
fjokkaium og Viinnuveitenda-
sambandi fslands, fengið í
hendur úrslitavald yfir verka-
lýðshreyfingunni. Þessum öfl-
um sem ekki lengur hafa
magn í sér og mátt til að berja
niður verkalýðsfélögin í bar-
áttu fyrir opnum tjöldum, hef-
ur nú orðið þó nokkuð ágengt
að laurhast til valda og lama
verkalýðsfélögin innan frá, —
vegna aðstoðar Alþýðuflokks-
ins.
17’jöldi Alþýðuflokksmanna er
andvígur þessu blygðunar-
lausa framferði, og veit, að
þama er verið að vinna óhæfu-
verk gegn verkalýðshreyfing-
unni, en það hefst ekki að
þó hin ósvífna hægri klíka
haldi áfram skaðsemdarverk-
unum. Enginn tekur framar
mark á því, að íhaldið ætli sér
að deila völdum í verkalýðs-
hreyfingunni við Alþýðuflokk-
inn, augljóst er að þar á að
nota hann til þess að íhaldið
geti svikizt til valda og sparka
honum svo. En það munar því
sem munar í félögum eins og
Iðju og Trésmiðafélaginu. Þó
Alþýðuflokkurinn sé ekki öfl-
ugur í þeim, nægir afturhald-
inu liðveizla hans til þess að
hrifsa völdin — og aðferðirn-
ar síðan til að halda þeim eru
öllum kunnar.
17nn er óséð hve langt hægri
klíka Alþýðuflokksins
kemst með þessi fjörráð við al-
þýðusamtökin. En engar bilíeg-
ar afsakanír munu duga þeim
mönnum fyrir dómstóli sögunn-
ar, sem svo níðingslega breyta
gegn verkalýðsfélögunum, að
vilja afhenda þau á vald sjálfs
höfuðóvinar alþýðunnar.
Gnoðai'vogsíbúðirnar
illeirihluti bæjarstjórnar
-■'* Reykjavíkur felldi á
fundi í fyrradag tillögu Guð-
rnundar Vigfússonar, bæjar-
fulltrúa Alþýðubandalagsins,
um að lækka útborgunarupp-
hæðina í bæjaríbúðunum sem
verið er að reisa við Gnoðar-
vog, en þessar íbúðir eru reist-
ar á grundvelli þeirrar sam-
vinnu ríkis og bæjarfélaga
sem gert er ráð fyrir í hús-
næðislöggjöfinnj frá síðasta
Alþingi um útrýmingu heilsu-
spillandi húsnæðis. Þá felldi
íhaldsmeirihlutinn að bærinn
lánaði kaupendum íbúðanna til
30 ára gegn 3. veðrétti í íbúð-
unum helming mismunarins á
kostnaðarverði íbúðanna ann-
arsvegar og útborgunarupp-
hæðinni og 40 ára lánum hins-
vegar, en sú breyting fólst
esiinig í tillögu Guðmundar
Vigfússonar.
Ijjessl málalok hafa það í för
með sér, iað kaupesndur
Gnoðarvogsíbúðanna verða
krafðir um 60—90 þús. kr.
útborgun eftir stærð þeirra.
Viss og föst lán nema 100
þús. kr. á íbúð og leggur rík-
ið fram hália þá upphæð en
bærinn hinn helminginn. Þessi
lán eru til 40 ára og vextir
4%. Kaupendur eiga auk þess
rétt á lánum frá húsnæðis-
málastjórn þegar fé er fyrir
hendi. Söluverð íbúðanná er
hins vegar 190—230 þús. kr.
ISLENZK TUNGA
Ritstjóri: Árni Böðvarsson.
4. þáttur
22. marz 1958
í núverandi ástandi og er þá
eftir að leggja í kostnað við
innréttingu þeh’ra er nemur
40—50 þús. kr. minnst. Verða
knupðndur að annast þann
kostnað sjálfir.
¥ tillögu Guðmundar Vigfús-
sonar var gert ráð fyrir^
að lækka útborgunarupphæð-
ina í 40—60 þús. kr. eftir
stærð íbúðanna og gefa kaup-
endum kost á að inna greiðsl-
una af hendi í tvennu lagi,
t.d. með sex mánaða millibili.
Auk þess gerði tillagan ráð
fyrir að bærinn lánaði 25—35
þús. kr. til 10 ára út á 3.
veðrétt eins og fyrr segir, í
stað þess að ætlun íhaldsins
er að hirða allan mismuninn
af væntaniegum lánum hús-
næðismálastjórnar. Neitun
bæjarstjórnarmeirihlutans á
að verða við þessari tilhliðrun
hlýtur að hafa þær afleiðingar
að margir væntanlegra kaup-
enda gefast upp og verða að
afsala sér rétti til ibúðanna.
Þetta snertir fyrst og fremst
það fólk sem býr við minnst
efni og á erfiðast með að
komast úr óhæfu húsnæði og
í mannsæmandi ibúðir.
¥»essi varð reynslan þegar
* raðhúsin við Réttarholts-
veg voru seld og voru þó kjör-
in á þeim hagkvæmárí fyrir
kaupendur en á Gnoðarvogs-
íbúðunum. Nálega fimmti hver
Eitt þeirra vandræðalegu
orðasambanda sem heyra má
daglega eru setningar eins og
þessi: „Hann Siggi, þú veizt“.
Ef einhver segir þetta við
mig get ég verið viss um að
þetta „þú veizt“ merkir ekk-
ert annað en að sá sem talar
er í vandræðum með að sikýra
•málið nánar fyrir mér. Sízt
skyldi lasta lítillætið, en er
ekki þarflaust svona £ al-
mennum samræðum að aug-
lýsa svo berlega uppgjöf sína
við að koma orðum að hugs-
un sinni?
Sum orð eða orðtök sækja
meir á en önnur og eru not-
uð bæði í tíma og ótíma.
Meðal þeirra eru orð eins og
aðgerðir, að orsaka, að ann-
ast, sem allt eru raunar góð^
og gild orð. En fyrir þær sak-
ir er ekki hollt að gleyma því
að önnur orð eru einnig til í
sömu eða svipaðri merkingu.
Má þar minnast til dæmis at-
liafnir, eimiig orðmyndina at-
gerðir í stað þess að nota að-
gerðir óhóflega oft. „Það er
kominn tími til athafna, til
að hefjast handa“, mætti
gjarnan koma stundum í stað-
inn fyrir setningu eins og
„Það er kominn tími til að
hefja aðgerðir". — Og sömu
merkingar og sagnorðið að or-
saka er sögnin að valda, en
raunar er mér ekki grunlaust
um að sumir hliðri sér held-
ur hjá að nota hana vegna
þess að hún er ögn vand-
beygðari en sú fyrrtalda. Hún
beygist svo í nútíð: ég veld,
þú veldur, hann vsldur; þá-
tíð: égolli, þú ollir, hann olli.
Setningin „Stormurinn orsak-
aði mikið tjón“ er sömu
merkingar og „Stormurinn
olli miklu tjóni“, auk þess
sem mörgum fimist síðari
setningin töluvert svipmeiri.
umsækjandi sem úthlutun
fékk í raðhúsahverfinu varð að
afsala sér íbúð sinni vegna
fjárskorts. Þetta mun því mið-
ur endurtaka sig og í enn rík-
ara mæli þegár Gnoðarvogs-
íbúðunum verður úthlutað.
Fyrir þvi sér íhaldið með áf-
stöðu sinni og ábyrgðarleýsi
gagnvart hagsmunum þess
fólks sem þessi byggingar-
starfsemi á að þjóna. Skemmd-
arverk þess eru tvíþætt. í
fyrsta lagi hindrar það að
íbúðirnar séu leigðar verst
settu barnafjölskyldunum, og
í öðru lagi ákveður það að
krefjast svo hárrar útborgunar
að kaupin eru ekki viðráðan-
leg öðrum en þehn sem búa
við sæmileg efni. Og með
þessum hætti kveðst íhaldið
æ'tla að útrýma herskálum og
öðrum óhæfum íbúðum í
Reykjavík. Sú staðreynd áð
einungis 54 herskálafjölskyld-
ur af á fimmta hundrað sencfú'
umsóknir um Gnoðarvogsí-
búðirnar sannar bezt hve slík
fullyrðing er óraunhæf og
fjarri veruleikanurh.
Viðtengingarháttur sagnar-
innar er í nútíð: þótt ég
valdi og þátíð: þótt ég ylli,
þú yllir, hann ylli. — Þá er
það sögnin að annast sem
tröllríður pennum (eða rit-
vélum?) margra; ýmsir hafa
gleymt því að til er orðasam-
bandið sjá um í sömu merk-
ingu; auk þess sem oft má
stytta frásögnina og gera
hana um leið einfaldari á
annan hátt. Sem dæmi má
nefna setningu eins og „Hann
annaðist þýðingu bókarinn-
ar“, þar sem einfaldara og
betra væri að segia. „Hann
þýddj bókina". Þessi mismun-
ur snrettur m.a. af því að
nafnorðið þýðing er dregið
af sögninni að þýða, en þegar
svo ber undir er oft einfjild-
ara að nota sagnorðið sjálft.
Um þetta verða þó tæpast
settar neinar reglur, heldur
aðeins leiðbeiningar með
dæmum.
Fyrri tíma menn reru til
fiskjar og með lélegum veiði-
tækjum gátu þeir stundum
náð til fisks!ns í sjónnm og
dregið sér biörg í bú. Eignar-
fallið af fiskur, heiti skepn-
unnar í sjónum, er fisks, ekki
fislcjar, og það er rétt að tala
um vinnslu fisksins (rangt
fis'kjarinsj. Hins vegar er
fisk.iar rétt orðmynd í sam-
bandinu að róa til fiskjar,
það er eignarfall af orði sem
annars er glatað, kvenkyns-
orðinu fiski. „Sala fisksins
hefur gengið vel þetta ár.
Löndun fisksins veldur nokkr-
um vandræðum", og þvílíkt
eru dæmi um rétta meðferð
orðsins.
Einhvern tíma er ég var
að líta yfir blöðin, varð mér
á munni þessi s’uiming:
„Hvað hafá íþróttamenn eig-
inlega margar hendur og
marga fætur?“ 1 textanum
Framhald á 10. síðu.
Vorblíða — Snjórinn horfinn — Bjartsýni
og bölsýni
Þefcta er bara eins og komið
sé vor. Þetta er nú meiri bless-
uð blíðan. Það er ekki ama-
legt veðrið 1 dag. — Á þessa
Ieið hafa viðræður manna um
veðrið gjaman byrjað undan-
fama daga, og bjartsýnis-
mennimir fullyrða, að nú
festi ekki snjó hér meira á
þessum vetri, það muni vora
snemma og vel; bölsýnismenn-
imir taka dræmt undir slíkar
spár og ympra á páskahreti,
jafnvel hvítasunnuhreti. Svona
er það misjafnt hvers menn-
irnir vænta sér af veðurguð-
anna hálfu, og persónulega
fiimst Póstinum, að það þurfi
mikla bölsýni til að spá hret-
um og draga náð nefndra
guða í efa, þegar veðrið er
eins og það var í gær og dag.
Ég skal segja ykkur, að það
hvarflaði að mér, þegar ég
kom heim úr vinnunni í gær,
að taka mig til og dreifa dá-
litlum haug af húsdýraáburði,
sem varð afgangs í fyrravor,
um grasbletitinn okkar, en því
miður verð ég sannleikans
vegna, að segja ykkur það
lika, að ég nennti ekki að
hefja vorvrkjurnar strax. þeg-
ar til kom. — Aftur á
mót.i veit ég um menn, sem
farnir em að hugsa fvrir út-
sæðiskartöflum og kössum og
húsplássi til að láta þær spíra.
Levfi ég mér að vona að
menn velji góðar kartöflur til
útsæðis og uppskeri góðár, eða
a. m. k. ætar kart"f!ur; en
mér hefur heyrzt á fólki, að
ætar kartöflur hafi verið
sjaldgæfar á markaðinum í
vetui-. — Ég man ekki hvot
það var í fyrramorgun
eða morguninn þar áður, sem
ég skildi kuldaúlpuna eft’r
heima og fór í vinnuna í-
klæddur þriðja bezta jakkan-
úm mínum, en i kuldaúlpuna
hef ég farið á hvérjum morgni
síðan í október í haust, og nú
ætla ég helzt ekki að fara í
hana meira fyrr en í október
næsta haust. — Mér hefur
líka sýnzt á öllu undanfama
daga, að kvenfólkið sé farið
að huga að þeim klæðnaði,
sem tilheyri vortízkunni;
istúlkumar hafa tekið fram
dragtir, sem fóru þeim svo
ljómandi vel í fyrra, burstað
þær og pressað ef tízkan
kynni að heimila þeim að
klæðast þeim aftur í vor. —
Og þegar menn telja sig sjá
til vorsins á næsta leiti, verð-
ur þeim gjaman ljóð á munni.
Hér er upphaf eins slíks
ljóðs:
„Manstu litli vinur,
hve vakan löng og dimm
varð þér stundum þungbær,
er skammt var milli hríða
og gluggann knúði válega
veðumomin grimm,
og vöggulagið ókkar
var blandið geig og kviða.
Þá næddi um þær vonir,
sem vorsins mæna til
og vaka í brjóstum saklausra
og góðra mömmudrengja.
— Þú trúir sjálfsagt ekki,
hve undur vel ég skil
þinn innilega fögnuð,
er daginn tók að Iengja".
Já, bölsýnismennimir spá
páskahreti, hvítasunnuhreti og
guð veit hverju; við bjartsýn-
ismennimir t”kum hinsvegar
undir með skáldinu og syngj-
um: — v
„— i— og vorið kemur bráð-
um, og Disa kysstu mig“.
Og er sVo ekki bæði mann-
legt, og í alla staði heilbrigt
að láta í ljós þá frómu ósk,
að í væntanlegum kossum
„Dísunnar" felist lífsfögnuður
og bjartsýn trú á gott kom-
andi vor?