Þjóðviljinn - 29.03.1958, Page 3

Laugardagur 29. marz 1958 — ÞJÖÐVILJINN — (3
Skemmtllegustu stundir ævinn-
ar úti í náttúrunni — í vegavinnu
Habbað vi3 Jðn H;alðason vcsbstféra ssxtagan
Það var kyrran svalan
morgun fyrir 22 árum að ég
sá Jón Hjaltason fyrst. Bleik
haustsól skein yfir grátt
hraun, nokkur bliknuð strá,
örfá bleik lauf, annars hraun
og aflur hraun. Hópur manna
dreifðist þar á lang't svæði,
snúrur voru strengdar og
brátt glumdi stál í grjóti
Maður einn, ekki hávaxinn,
hæglátur í fasi gekk milli
mannanna sem farnir voru
að fást við hraunið, leið-
beindi ef þess var 'þörf, sagði
annars fátt,- stundum ekkert.
Þetta var verkstjórinn þegar
lagning Krýsuvíkurvegarins
var hafin. Eg átti eftir að
kynnast því betúr hvernig
Jón Hjaltason fór að stjórna
með þeim hljóðláta hætti að
menn veittu því naumast eft-
irtekt að það væri hann sem
stjórnaði, svo eðhleg var
stjóm hans.
Jón Hjaltason verkstjóri er
sextugur i dag, fæddur 29. marz ]
1898 að Rifgirðingum á Breiða-
firði, og teljast eyjar þær tii
Skógarstrandar. Foreldrar hans
voru Hjalti Jónsson, ættaður
norðan úr Strandasýslu, afkom-
andi Hjalta prófasts á Stað í
Steingrímsfirði, og Eyvör Arn-
oddsdóttir, ættuð austan af
Skeiðum. Hún ,,skrapp“ í kaupa-
vinnu vestur að Breiðafitði eitt
sumar — og fór þaðan aldrei
aftur.
Jón Hjaltason fluttist með
Ólafi í Rifgirðingum, föðurbróð-
ur sínum, til Stykkishólms árið
1902 og ólst þar upp hjá Ólafi
og bústýru hans, Pálínu Jóns-
dóttur. Fiskverkun og fiskveið-
ar voru þau störf sem Jón vand-
ist i æsku og rétt fyrir 1920 var
stofnað þar Kaupfélag verka-
manna. Verzlunarstjóri þess var
Guðmundur Jónsson frá Narf-
eyri, og hjá honum hóf Jón
Hjaltason ungur að árum verk-
stjórastarf sitt, við fiskverkun. í
Stykkishólmi hóf Jón búskap
með konu sinni, Evu Sæmunds-
dóttur, Sæmundar Skúlasonar
úr Grundarfirði.
— Ágætlega að mörgu leyli. ; sök, þótt við lægjum stundun
Það var annríki mikið í afla- úti þar til komið var 8 stiga
hrotum, já, og stundum fjári
fast drukkið. Einu verkfalli man
ég eftir þar, en það var ekki
neitt stórvcrkfall. Verkalýðssam-
tökin voru þá á byrjunarstigi.
Jón Rafnsson var þá ungur mað-
ur í Eyjum.
— Hvað hefurðu verið lengi
hér í Reykjavík, og hvað hef-
urðu aðallega starfað?
— Við fluttum hingað vorið
1930 og um líkt leyti réðist ég
til starfa hjá Vegagerð ríkisins,
fyrst sem undirverkstjóri, síðan
sem aðalverkstjóri og annaðist
ýmis umsjónarstörf fyrir Vega-
gerðina allt til ársins 1942.
frost á haustin. Útilífið á sér-
staklega vel við mig.
— Þú hefur vafalaust kynnzt
mörgum og misjöfnurh mönnum
í vegavinnunni?
— Já, ég hef verið með mönn-
um úr öllum landsfjórðungum,
af öllum landshornum, að sjálf- I
sögðu misjöfnum, en þeir hafa Flest suviur œvinnar hefur Jón Hjaltason búið í tjaldi
yfirieitt verið nýtir og góðir. og lagt vegi svo annað fólk mœtti greiðar komast um
Menn verða frjáisiegri, eðiiiegri land sitt Það er hann sem stendur nær tjaldinu en ekki
og opvingaðri við vegavmnu úti er víst þjg pekkið þann sem framar stenctur, hann er
i náttúiunni en þeir eru í fjöi- raunar kunnur maður, Sigurður Magnússon að nafni.
rnenni bæjanna.
Skemmitilegustu stundir æv-
innar hef ég lifað úti í náttúr-
unni — við vegavinnu.
Kaupmennirnir áttu
íólkið.
— En hvað er að segja um
lífið í Stykkishólmi þegar þú
varzt ungur maður?
— Lífið í Stykkishólmi var
mjög örðugt þá, fátækt 'mikil og
basl, Segja mátti að kaup-
mennimir ættu fólkið. Kaup-
mönnirnir áttu bátana og
skömmtuðu þeim sem hjá þeim
unnu eftir því sem þeir töldu
hættuleg vegna skerja og grynn- , okkur tekið með fyrirmælum
inga; oft urðu. slys.
Harðnað með á'runum.'
— Voru menn ánægðir með
kjör sín?
— Nei. Og kaupmannavaldið
og fátæktin í Stykkishólmi urðu
orsök þess að þótt ég væri
ungur þóttist ég sjá úrbótaleið
með verkalýðssamtökunum og
jafnaðarstefnunni, sem þá var
að ryðja sér til rúms. Hef ég
haldið þeirri skoðun síðan, og
heldur harðnað á henni eftir
því sem mér hefur fundizt að
ýmsir aðrir hafi dignað, enda
hæfa hverju sinni, skömmtuðu i verð ég að segja' að Guðmundur
Jón Hjaltason
Jón Hjaltason hefur ekki eytt
tíinaniun um dagana í að sitja
fyrir lijá myndasmiðnum. Báðar
meðfylgjandi myndir eru gaml-
ar augnabliksmyndir — teknar
við vegavinnu.
Hvalfjörður — Reykja-
nes.
— Þú hefur þá vafalaust farið
víða um nágrennið.
— Já, ég hef unnið að vega-
vinnu á svæðinu innan frá Hval-
eitt pund þegar beðið var um
tvö. Kaup allt var greitt með
úttekt á vörum. Menn fengu
jafnvel ekki peninga fyrir vinnu
sína til þess að greiða með opin-
ber gjöld, heldur voru þau
greidd með milliskrift hjá
kaupmanninum.
— Næg vinna?
— Vetrarmánuðumir voru ger-
samlega dauðir mánuðir, nema
að því leyti sem gaf á sjó. Lang-
ræði var mikið, oft stormar.
Róðrar voru stundaðir á þil-
skipum frá páskum og fram í
ágústlok. Eftir það hófust ára-
bátaróðrar úr landi fram eftir
haustinu. Róið var út fyrir
Stykkishólmur —
Vestmannaeyjar.
— Varstu svo lengi í Stykkis-
hólmi? spyr ég Jón.
—: Við fluttum þaðan til Vest-
mannaeyja árið 1925 og áttum
þar neima í 2 ár. Þar vann ég
að fiskverkun.
— Hvernig kunnirðu við þig í
Eyjum? Var ekki róstusamt þar?
FargjöM P.A.A.
og Evrópu, þ.e. Osló, Stokk-
hólms og Helsinki búa við
Framhald af 12. síðu.
sömu sætaskipun og á lág-
gjaldafarrými, sökum þess, að
um sömu flugvélar er að ræða,
en njóta að öðru leyti þeirrar
.þjónustu, sem veitt er á ferða-
mannafan’ými. ,
í Þjóðviljanum
fjarðarbotni austur fyrir Kamba Höskuldsey og í Bjarnareyjarál
og út á Reykjanes. Við lagn- Það var langsótt, mjög erfitt
ingu Krýsuvíkurvegarins var ég
árin 1936—1940.
— Hvernig féll þér hjá Vega-
gerðinni?
— Mér féll vel að starfa hjá
Vegagerðinni undir umsjón
Geirs G. Zoega því þótt við
værum ekki ætíð sammála virt-
um við hvorn annan. Geir er
mætur maður.
En svo fór ég að vinna hjá
Almenna byggingafélaginu, vann
við byggingu Mjólkurstöðvar-
innar meðan hún stóð yfir frá
1942—1949. Síðan var ég áfram
hjá Almenna byggingafélaginu
við gerð leikvangsins í Laugar-
dal, meðan félagið sá um það
verk, og varð svo áfram verk-
stjóri við það eftir að bærinn
tók það í sínar hendur.
Skemmtilegusíu stundir
ævinnar.
— Fannst þér ekki vegavinn-
an skemmtileg?
— Jú, vegavinnan er frjálsleg
og skemmtileg, reglulegt nátt-
úrulíf. ÖIl árin sem ég var hjá
Vegagerðinni lá ég meira og
minna úti í tjöldum, og ástæður
voru náttúrlega allerfiðar á
köflum, en aldrei kom það að
frá Narfeyri, sem var aðalfor-
ústumaður, og stofnandi, verka-
lýðssamtaka i Stykkishólmi, var
mjög róttækur maður.
Enn langt að marki. *
— Ertu ekki ánægður með það
sem áunnizt hefur?
— Við höfum lifað miklar
breytingar. Ytra borðið hefur
mjög svo lagfærzt, það er yfir-
leítt meira á diskinn, og betri
húsakynni en áður voru, og at-
vinnurekendur og kaupmanna-
vald hafa ekki eins óskoraðan
umráðarétt á kjörum okkar og
áður, — en frómt frá sagt er ég
ekki ánægður með útkomuna;
hreint ékki, Enn er borin of
Eftir að vélbátar komu til sög-1 mikil virðing fyrir verzlun og
unnar voru þessir róðrar mjög j braski. Það hefur verið skipt um
stundaðir, en sjósókn mjög aðferðir. Það sem áður var af
K;örbúðir hér á lands eru nú
lilli 30 og 40 talsins
hins sterka er nú gert með brosi
og hneigingum. Nú er það kölluð
,.þjönusta“ að snuða almenning.
Óska íslenzkri alþýðu
þroska og velgengni.
— Ertu kannski svartsýnn á
framtíðina? *
— Nei, .alls ekki. Þóít ég sé
ekki ánægður með það hve seint
gengur vænti ég hins bezta af
framtíðinni og vona að henni
verði betur ágengt en mér og
minni samtið hefur áunnizt. Eg
treysii því að verkalýðsstéttin
auðgist af framsækni og þroska
á næstu tímum og óska ís-
lenzkri alþýðu aukins þroska,
valda og allra heilla.
•*
★ ★
Fyrir hönd gamalla vegavinnu
karla Jóns Hjaltasonar, og ótal
annarra, færi ég honum inni-
legar heillaóskir á sextugsaf-
mælinu.
J. B.
Frakkar heiðra
Ársæl Jonssosi
Ársæll Jónasson kafari heíur
verið útnefndur ríddari frönsku
„Ordre du Mérite Maritsme“.
Heiðursskjalið og merki gráð-
unnar var afhent honum í.fyrra-
dag af H. Voillery, sendiherra
Frakklands, við móttöku, sem.
haldin var í tilefni þessa í
sendiráðinu.
Um árabil starfaði Ársæll í
þjónustu hins fræga björgunar-
félags, Em. Z. Svitzers, við
Frakklandsstrendur og í N-
Afríku og hafði hann þá um
nokkurra ára skeið búsetu í
Kjörbúðaeigendur heíja með sér samvinnu Marseiiie. Hefur hann á íöng-
, j um og gifturíkum starfsferli
Á halfu þriðja ári hefur sjálfsafgreiðsla í verzlunum ! veitt fr5nskum skipum og skip-
rutt sér mjög til rúms hér á landi og munu kjörbúðir um aimarra þjóða ómetanlega
á öllu landinu nú vera milli 30 og 40 talsins, langflestar
eða tæplega 30 í Reykjavík.
aðstoð með starfi sínu.
Frá þessu skýrði Lárus Pét-
ursson, íramkvæmdastjóri Sam-
bands smásöluverzlana, á fundi,
sem hann sat í gær með frétta-
mönnum og nefnd, er kjörbúða-
eigendur í Reykjavík oe ná-
grenni hafa kosið til samvinnu
og samræmingar á störfum sín-
um. f nefndinni eiga sæti Sig-
urður Magnússon kaupmaður
Melabúðinni, Bjarnl Grímsson
forstöðumaður kjörbúðar SÍS i
Austurstræti, Valdimar Auðuns-
son verzlunarráðunautur smá-
söluverzlana og Kolbeinn Krist-
insson verzlunarstjóri í Egils-
kjöri.
Eitt af fyrstu verkum þessarar
samvinnunefndar kjörbúðaeig-
enda er kynning á hinu nýja af-
greiðslufyrirkomulagi með út-
gáfu smábækiings, sem afhentur
verður viðskiptamönnum næstu
daga.
Reynsla sú, sem fengizt hefur
af kjörbúðum hér á landi e'r það
góð, að byggja má á henni frek-
ari þróun þessara verzlunar-
hátta. Virðist Jíka mega vænta
þess að stefni í ■ svipaða átt í
framtíðinni og hingað til,’því að
unnið er að undirbúningi
margra nýrra kjörbúða og farið
að vinna við breytingu á all-
mörgum eldri verzlimum.
unarseSla í Rvík
Úthlutun skömmtunarseðlá
fyrir annað skömmtunartima-
bil 1958, mánuðina april til júní
fer fram í Góðtemplarahúsinu
uppi næst komandi mánudag-,
þriðjudag og miðvikudag, —
31. marz, 1. apríl og 2. apríl,
kl. 10 til 5 alla dagana. Mið-
arnir verða að venju afhentir
gegn framvisun stofnsirts á nú-
gildandi skömmtunarseðli.
Smjörskammturinn fyrir
þetta tímabil er háifu kílói
meiri á mann en var síðasta
skömmtunartíxnabil. .