Þjóðviljinn - 02.04.1958, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 2. apríl 1958
Nokkur kveðjuorð frá vinum
Það kemur stundum fyrir,
þegar maður heyrir lát manns,
sem maður hefur þekkt vel,
verjtó starfsíélagi og vinúr, að
maður trúir ekki harmafregn-
inni. En þótt maður verði að
trúa þá er það staðreynd að
maðurinn er ekki dáinn okk-
ur, minningin um hann er svo
sterk, að við sjáum hann svo
vel fyrir okkur, þegar við rifj-
um upp liðin atvik. Slikra er
gott að minnast.
Gísli Þorvarðsson er einn
þessara manna. Hann var frjór
í þess orðs fyllstu merkingu
Fáir munu g^eyma. sem þekktu
hann vel. fyndni hans og glað-
værð, stökum hans og tilsvör-
um, og sívakandi árvekqi um
það að halda bví á lofti. sem
sannast var, en ráðast að sama
skapi á. og hrekja. það sem var
yfirborðslegt og ósatt.
Fallinn er Gísli að grundu
gleðin er okkur fjser,
í hugunt allra okkar
er hann þó svo nær.
Margt er hart í heinii
minn hugur er sleginn þögn.
En ég man þínar góðu gáfur
glaðværð og leiftrandi sögn.
Umhyggju áttir þú ríka
með orðum 1 hjarta þér.
Eg fann þína fáa líka,
sem féílu hetur mér.
Vinum til vamms þú sagðir
og veittir ráðin góð.
Eg óska að ætti svo fleiri
hin íslenzka þjóð.
Arnór Þorkelsson.
Við hittumst fyrst á viiinu-
staðnum. Það var stuttu eftii
Gisli Þorvarðsson
sríðið, á þeim dögum, þegar
sumarið var byrjað í friðar-
rnálunum og áhyggjur af at-
vinnuleysi þekktust ekki leng-
ur hér á landi.
Þá fórum við að tala sam-
an í vinnunni, og þannig töluð-
um við saman þessi ár sem
síðan eru liðin.
Það bar margt á góma þenn-
an tíma. Ekki sízt á kvöldin,
þegar við komum saman í litla
húsinu þínu og drukkum kaffi
og fleira, og þú lézt okkur
heyra nýjustu vísurnar þínar
fullar af góðsamri glettni um
guð og menn. Þá fuku kveðling-
arnir stundum fljótt, milli þess
að skeggrætt var um hina ó-
líkustu hluti. Húsbyggingar,
dulfræði, konur og kalt stríð,
því þá var kalda stríðið byrj-
að. Svo gistum við stundum
1 eða 2 til þess að njóta með
þér kvöldstemmninganna eins
og gert var í sveitinni, því við
vorum alltaf sveitamenn í and-
anum. Og þegar við félagar
þínir vorum saman og eitthvað
hnyttið var sagt, þá var við-
kvæðið þetta: Þetta þarf Gísli
að heyra, eða: Nú vantar Gísla.
Þú varst alltaf hinn skemmti-
legi félagi sem dreifst jafn't
áfram hug og hönd.
Þegar barnahópurinn tók að
stækka hjá þér, varð húsið
þitt of lítið, þá gekkst þú í fé-
lag með nokkrum góðum mönn-
um, og þið byggðuð 16 íbúða
blokk í aukavinnu á tveimur
árum. Og fyrir hálfu ári varst
þú fluttur í fjögurra herbergja
íbúð með konu og fjögur ungj
börn og uppkominn son. Þaðl
stóðu margir undrandi. Hvern-
íg hafðir þú getað þetta? En
þeir sem þekktu bezt til og
vissu um 100 stunda vinnuvik-
urnar þínar, þeir undruðust
kannski minna — slíku hlaut
að sjá stað einhvers staðar. Og
þarna var það í nýju íbúðinni.
Nú segir VlSIR 26. marz:
hæftnlegf vopn -
Kauphœkkanir til verkamanna
þfónusta vi& Rússa
I Vísi 26. f. m. er grein, sem
er þess virði, að verkamenn
veiti alveg sérstaka athygli.
Hún er birt í ritstjórnardálk-
um blaðsins og er á þessa leið:
..Kaupið má hækka!
Á sunnudaginn bir'ti Þjóð-
viljinn grein um það, að nú
væri komið að því, að ekki
mundi saka, þótt kaupið væri
hækkað. Stöðvunarstefnan
væri búin að gera þjóðinni og
efnahag hennar svo mikið gott,
að óhætt væri að efna til
kaupgjaldsbaráttu með gamla
Iaginu, og mundi slíkt raunar
til bóta fyrir atvinnuvegina.
Þessar bollaleggingar eru
eignaðar Dagsbrúnarmanni, en
enginn vafi leikur á því, að
það er einhver foringi komm-
únista, sem þarna hefur verið
á ferð með penna sinn. Þetta
er hótun. sem samstarfsflokk-
arnir í ríkisstjórninni eiga að
skilja. Þeir eiga að gera séi
grein fyrir því. að kommúnist-
ar hafa hættulegt vopn, sem
eru verkalýðsfélögin og sú bar-
átta, sem þau geta efnt til.
Með grein þessari sýna komm-
únistar annars einkum eitt.
Þeir eru sem fyrr staðráðnir
í að láta verkalýðsféiögin
þjóna hagsmunum sínum og
húsbændanna austur í Moskvu,
en hirða ekki — frekar en áð-
ur — um hagsmuni þjóðarinn-
ar, þegar þeim býður svo við
að horfa.“
Blaðið virðist nú furða sig
á því, að Dagsbrúnarmaður
skuli láta sér hugkvæmast það.
að þörf sé á nokkurri kaup-
.hækkun fyrir verkamenn. Tel-
ur blaðið slíkar bollaleggingar
svo ólíklegar af hálfu verka-
manna, að það trúir lesendum
sínum fyrir því að þarna hljóti
einhver foringi kommúnisfa að
vera á ferð „með þenna sinn“
eins og kornizt er að orði.
Síðan er talað um verkalýðs-
félögin sem hættulegt vopn, ef
þau hreyfi kaupgjaldsmálunum
sér í hag og slíkt sé aðeins
gert til þess að þjóna hags-
munum vondra manna austur í
Moskvu og sýni, að komm-
únistar hirði ekki, nú fremur
en áður um hagsmuni þjóðar-
innar. Þó þessi furðulegi heila-
spuni blaðsins sé trauðla skilj-
anlegur má þó það af honum
ráðá, hver heilindi hafi fylgt
þeim áróðri íhaldsins, að hag-
ur verkafólks hafi farið sí-
versnandi undanfarna mánuði
En samtímis slíkum áróðri
hafa forkólfar íhaldsins látið
kaupamenn sína í verkalýðsfé-
lögunum básúna það út að for-
svarsmenn alþýðusamtakanna
— þ. e. kommúnistar á máli
þess — væru á móti öllurn
kjarabótum til verkamanna í
samræmi við aukna dýrtíð. En
nú hefur Vísi orðið fótaskort-
ur á hinni pólitísku hræsnis-
linu flokks síns í verkalýðsmál-
um og segir feimnislaust á sínu
gamla þekkta tungumáli að
kauphækkun til verkamanna
sé beinlínis þjóðhættuleg og
henni geti þeir einir fylgt sem
vilji þjóna hagsmunum Rússa.
Þetta er góð lexía fyrir þá,
sem kynnu að hafa gleymt því
hver afstaða íhaldsins hefui
jafnan verið til hagsmuna
verkafólks ýfirleitt.
En úr því kauphækkanir til
láglaunafólks eru þjóðhættu-
legar og þjónusta við Rússa.
hversvegna upptendraðist þá
hinn mikli fögnuður í herbúð-
um íhaldsmanna á s.l. ári í
hvert skipti sem einhversstað-
ar örlaði á baráttu fyrir launa-
lækkunum?
Allir muna fögnuð íhaldsblað-
anna yfir farmannaverkfaliinu
og launahækkunum til flug-
manna í íyrra. Þá var ekki tal-
að um þjónustu ’/ið Rússa.
Verkamenn sem þekkja í-
haldið að takmörkuðum vel-
vilja þess i þeirra garð, hafa
Eg rek ekki söguna lengra
Við heilsuðumst og kvöddumst
á vinnustaðnum,
Seint í febrúar er ég að
ganga frá verki hér í bæ, á
förum upp í sveit. Þú kemur
til mín, og við ræðum saman
eins og áður. Þá tekur þú í
höndina á mér og segir: „Jæja
vinur, nú á ég stutt eftir, ég
veit það núna“.
Eg hafði næstum gleymt
þessu þegar við félagarnir
fréttum að þú værir látinn.
Og núna í miðri dimbilvik-
unni þegar við fylgjum þér á
brott, stöndum við hljóðir. Hér
er svo fátt að segja, við sjá-
um konuna þína með barna-
hópinn sinn. Og emhvernveg-
inn finnum vð að þessi hópur,
hann er hennar mesta fyrir-
heit um huggun á þessari
þungu kveðjustund.
Kristján G. Magnússon.
Við vinnufélagar Gísla áttum
erfitt með að átta okkur á
þeirri fregn er bar«P6kkur til
eyrna að hann væri dáinn, og
þá ekki sízt mér er unnið hafði
með honum aðeins fyrir 4 dög-
um hressum í anda og kátum
eins og hans var eðli, þrátt
fyrir að hann hafði að undan-
förnu kennt sér einlivers meins
sem þó engum hefur sennilega
dottið í hug að valda mundi
honum fjörtjóni, en við urðum
að taka fregnmni sem stað-
reynd því ekki var líklegt að
neinn myndi hafa slíkt að
gamanmáli.
Eg kynntist Gisla fyrst sem
---------------------------— <«,
vinnufélaga fyrir 12 árum síð-
an, þegar ég var að byrja nám
í málaraiðn, og eru mér þau
kynni í fersku minni, ekki sízt
vegna þess að við nemendurn-
ir fundum að hann tók okkur
sem félaga hvort heldur var
við starf eða utan þess.
Gísli var afkastamikill í víð-
tækri merkingu þess oi'ðs,
greindur, fróður og íhugull um
allt er snerti líf og kjör al-
þýðu, hafði yndi af þjóðlegum
fróðleik, einkum í bundnu
máli, enda vel hagmæitur
sjálfur, þótt sá kveðskapur
beindist fremur að léttara efni
að svo miklu leyti sem mér er
kunnugt. Vísumar hans Gísla
hafa oft vakið kátínu á með-
al vinnufélaganna ekki sízt
vegna þeirrar orðgnóttar er
þær hafa að geyma, þótt yrk-
isefnið sé aðeins græskulaust
gaman um menn og málefni.
Svo erfitt sem það var okkur
vinnufélögunum að átta okkur
á hvað skeð hafði þá hefur
þflð .að sjálfsögðu orðið þung-
bærara fyrir kcnuna hans og
börnin iitlu er hafa ekki öðl-
ast þann þroska að skilja hvað
raunverulega hefur skeð. Það
er erfitt hlutverk e'r fellur í
hlut móðurinnar að sætta sig
og þau við orðinn hlut og
fylla upp í skarðið. Til slíks
þarf sterkan vilja og kjark, og
er ég fuilviss um, að hvoru-
tveggja er fyrir hendi í þessu
tilfelli, enda tel ég fullvíst að
fjöimargir kunningjar þeirra
hjóna verði fúsir að leggja
fram hönd til hjálpar, til að
létta henni það erfiða starf.
Hjálmar Jónsson.
getið sér þess til að samúð í-
haldsmanna á kauphækkunum
í fyrra til flugmanna og far-
manna hafi einkum byggst á
þeirri von að þær vektu svo
sterka óánægjuöldu meðal dag-
launafólks að hún gæti skol-
að núverandi ríkisstjórn frá
vöklum, svo að strandkapteinn-
inn kæmist aftur með liði
sínu í stjórnarráðið. Þessi
getgáta er sömiuð. Það var
þjónustan við „hagsmuni
okkar“, valdasókn íhaldsins
sem leiddi íhaldsblöðin til
hins nýstárlega og broslega á-
róðurs fyrir kauphækkunum
meðan ríkisstjórnin var að
heyja lifsnauðsynlega baráttu
fyrir því að koma þjóðarskút-
unni^á flot eftir að íhalds-
stjórnin hafði siglt henni í
strand fyrir augum allra lands-
manna.
I þessum ótímabæra kaup-
hækkunaráróðri fór íhaldið eft-
ír þeirri reglu sinni, að hags-
munir flokksgæðinganna, er
þrá völdin, skyldu ganga fyrir
hagsmunum þjóðarinnar.
En hefði íhaldið nú náð
völdum með þessum hæ'tti,
þá hefði það áreiðanlega ekki
mætt óánægju verkamanna
með kjör sín með kauphækk-
unum, heídur með því að
stimpla alla baráttu í þá átt
sem þjónustu við Rússa. • Sam-
anber ummæli Vísis, að það
geti ekki verið þjóðhollir
verkamenn sem nú viiji kaup-
hækkun, heldur aðeins vond-
ir kommúnistar, sem miði allt
við hagsmuni rússneskra vald-
hafa. Og nú kannast ég við hið
gamla og eðlilega málfar í-
haldsins þegar um kaupgjalds-
mál verkamanna hefur verið
rætt.
Annar Dagsbrúiurniaðnr.
Það skiptast á skúrir og skin
í lífinu. Stundum eigum við
.dægursorgir og þá er gott að
tala við góðan vin. Eins er
það ef skapið er gott, þá er
einnig hægt að leita til vin-
ar og spjalla um áhugamálin:
Heimspeki, stjórnmál og svo
auðvitað léttara efni.
Einn af þeim vinum, sem oft
var leitað til undir slíkum
kringumstæðum varst þú Gísli.
Það var orðinn svo ríkur vani
að hugsa á þessa leið: Hvað
ætli Gísli segi um þetta? Það
er bezt að tala við Gísla núna,
Nú ert þú ekki lengur meðal
okkar, þú hefur horfið frá
dægurþrasi og ánægjustund-
um jarðlífsins, en við hímum
eftir hljóð og döpur og finn-
um og skiljum að dauðinn er
óhlífinn. Sorg dauðans er
dýpri en svo, að við fáum skil-
ið hana.
Þyngsti harmurinn og mesta
raunin er fyrir konu þína og
börn að sjá þér á bak og
kveðja þig hinstu kveðju.
Minningarnar eru nú eini
tengiliðurinn rnilli okkar og
þín.
Eg þakka liðnar stundir. Frið-
ur sé með þér.
Ríkharður Iljálmarsson.
Gauksklukkan
Framhald af 12. siðu.
starfsári ekki verið beinlínis
uppörvandi.
Agnar Þórðarson benti við
þetta tækifæri á hversu leik-
stjórum væri miklu .meiri vandi
á höndum er þeir settu á svið
ný íslenzk leikrit heldur en er-
lend leikrit, sem hefðu verið
margsýnd. „Leikrit er ekki til“,
sagði höfundur Gauksklukk-
unnar, „fyrr en búið er að setja
það á svið“.