Þjóðviljinn - 13.04.1958, Blaðsíða 7

Þriðja hvern dag
hleypur nýtt
fiskiskip af
stokkunum
Stærsta skipasmiðastöð Evr-
ópu, sem eingöngu fæst við
smíði fiskiskipa, hefur á und-
anförnum áratug risið í Stral-
sund í Austur-Þýzkalandi og
heitir Voikswerft Stralsund.
' Þar sem nú standa smíðaskál-
-ar, skrifstofubyggingar, skipa-
brautir og hafnargarðar, var
. til skamms tíma mýrarfláki.
-Þegar tve}r íslenzkir ferða-
lahgar á kynnisferð um Aust-
ur-Þýzkaland komu til Stral-
sund í síðasta . mánuði, þeirra
erinda að skoða skipasmíða-
stöðina, tók aðalframkvæmda-
stjórinn, Will að nafni, þeim
með virktum, fylgdi þeim um
vinnustofur og smíðaskála og
var óþreytandi að skýra fyrir
leikmönnunum það er fyrir aug-
un bar og leysa úr spuming-
um.
íslenzkum blaðamönnum, sem
til Austur-Þýzkalands koma,
hlýtur að ieika forvitni á að
sjá Volkswerft Stralsund, því
að þar stendur nú yfir smíði
tólf fiskiskipa, sem íslenzka
ríkisstjórnin lætur smíða. Þessi
skip hafa í daglegu tali hlot-
ið nafnið litlu togararnir, þau
verða 240 til 250 lestir hvert
og flest þannig búin að þau
geta jafnt stundað togveiðar,
línuveiðar, netaveiðar og síld-
veiðar. Menn gera sér vonir
um að þessi skip geti orðið
lyftistöng fyrir atvinnulífið á
þeim stöðum, þar sem ekki eru
tök á að gera út togara af
venjulegri stærð og bátaútgerð
á í vök að verjast.
Til þess að gera sér fulla
grein fyrir því sem unnið hef-
ur verið í Stralsund a undan-
förnum árum, verða menn að
hafa nokkya hugmynd um for-
sögu skipasmíða á þessum slóð-
um. Alkunna er að skipasmíð-
ar hafa lengi verið mikil at-
vinnugrein í Þýzkalandi, en til
skamms tíma voru allar skipa-
smíðastöðvarnar, sem eitthvað
kvað að, í þeim þluta landsins
sem nú er Vestur-Þýzkalands.
Á því svæði við Eystrasalt, sem
nú er strandlengja Austur-
Þýzkalands, voru fyrir 1945
aðeins þrjár litlar skipasmiða-
stöðvar, og þar voru ekki smíð-
uð stærri skip en fiskikútter-
ar.
Upphaf skipasmíða í Stral-
sund var að í heimsstyrjöld-
inni síðari tók þar tif starfa
stöð, ðem smíðaði hraðbáta
fyrir flugherinn. Sú stöð var
eyðilögð í loftárás 1944. Árið
1945 fólu sovézku hernámsyf-
irvöldin Þjóðverjum að reisa
á rústunum stöð til að smíða
fiskikúttera úr tré. Árið 1948
varð stöðin austurþýzkt, þjóð-
nýtt fyrirtæki. Ákveðið var að
breyta henni i stöð, sem smíð-
aði fiskiskip í stórum stíl. í
nóvember 1949 vár byrj-
að á fyrstu togbátunum í
nýju stöðinní.. VÖxt fyrirtæk-
isins má marka af því að 1950
var verðmæti skipa, smíðaðra
þar, 50 milljónir marka, 1957
var verðmætið 195 milljónir og
á þessu ári er ætlunin að
smíða skip fyrir 232 milljónir
marka.
Volkswerft Stralsund smíðar
skip eingöngu með stórfram-
leiðslusniði, það er að segja
mörg skip af sömu gerð. Of-
veiði hefur eytt fiskimið í
Eystrasalti eins og víðar og
knýr menn til að leita á fjar-
lægari mið, en þá þarf stærri
skip. Af þessum ástæðum hef-
ur verið ákveðið að draga mjög
úr smíði togbáta í Stralsund
en leggja megináherzlu á
smíði meðalstórra togara, 59
metra langra. Togbátarnir eru
hins vegar 39.5 metra langir.
Á þrem árum hefur 171 með-
alstór togari verið smiðaður í
Stralsund og 1960 á talan að
vera komin upp í 300. Gerður
hefur verið samningur um sölu
til Sovétríkjanna á 600 meðal-

fe: ss
I sýningardeild Volkswerft Stralsund á vörusýningunni í Leip-
zig í vor var meðal annars þetta líkan af einu íslenzku skipanna,
sem verið er að smíða í stöðinm.
----‘ Sunnudagur 13. apríl 1958 — í>JÓÐVILJINN — (7
i«2«5 j.ó.q.c : ' ' ■"•-■ ■ >%
34m. FISKISKIP
OTLITSTEIKNINS.
IfetMftZ&fc
SiyHJAViKvTJJfek í»bt
ISlANO. t~“

'ij.W v íú
Teikningin sýnir útlit skipanna, sem verið er að smjða fyrir
fs!;nXnga í Voíkswerft £i.rals.
stórum togurum. Þeir eru flest-
ir án frystitækja og fiska í
vinnsluskip, sem einnig eru
smíðuð í Stralsund. Um borð
í þeim er fiskurinn flakaður,
flökin fryst og unnið úr úr-
ganginum. Þessi skip eru 68
metra löng, geta fryst 50 tonn
af flökum á dag og bera full-
hlaðin 700 tonn. Loks er verið
að hefja í Stralsund smíði
veiði- og vinnsluskipa, sem
gérð ’ vérða út frá Austur-
Þýzkalandi á fjarlæg mið í
Barentshafi og við Bjarnar-
eyju. Þau taka vörpuna inn
á skútinn og um borð í þeim
verður fiskurinn Vnn'inn og
flökin fryst. Þessi skip eiga
að geta verið að veiðum 60
til 80 daga samfleytt.
Skipasmíðar í Volkswerft
Stralsund eru nú svo örar, að
nýju skipi er hleypt af stokk-
unum þriðja hvern dag. í sept-
ember verður lokið smíði fimm-
hundraðasta togbátsins, sem
þar hefur verið smíðaður.
Stjórnendur skipasmíðastöðvar-
innar gera sig þó ekki ánægða
með þessi afköst. Ákveðið hef-
ur verið að auka framleiðslu-
getuna stórlega án þess að
fjölga starfsliði. Með sama
vinnuafli en bættri tækni og
starfstilhögun á að smíða 400
meðalstóra togara og 14
vinnsluskip árið 1965.
Degi var tekið að halla, þeg-
ar við ferðafélagamir lögðum
af stað í fylgd Wills fram-
kvæmdastjóra og Kára S.
Kristjánssonar, íslendingsins
sem lítur eftir smíði íslenzku
skipanna, að skoða Volkswerft
Stralsund. Inni í smíðaskálun-
um var skuggsýnt, nema þar
sem vinnuljósin báru birtu.
Fyrst komum við á banda-
loftið, þar sem vandasamasta
vei'kið er unnið, mælt og mark-
að hvemig búta á niður stál-
plötur sem síðan eru rafsoðnar
saman í skipsskrokkinn. Þetta
verk verður að vinna af ýtrustu
nákvæmni. Þegar logskurðar-
mennirnir hafa bútað stálið
niður eftir sniðunum af banda-
loftinu, taka rafsuðumennirnir
við. Þeir sjóða stálplöturnar
saman, byrja við kjölinn og
fika sig síðan hærra og hærra.
Ekki er þó svo að skilja að
allt skipið sé soðið saman í
einu lagi. Fyrst eru soðnir sam-
an fimm aðalskrokkhlutar, bút-
ar af skipsskrokk frá kili upp
á borðstokk. Þegar allir skrokk-
hlutar hvers skips eru tilbún-
ir, er farið að skeyta þá sam-
an í samsetningarskálunum. Ó-
jöfnur eru skomar af sam-
skeytunum og ólögulegir bút-
arnir soðnir saman í rennileg-
■an • skipsskrokk.
Þegar vji$ frá Þjóðviijanum
vorum þarna, yar þúið a.ð^setja
fyrsta, íslenzka skipið saman
að vérplegu ieyti og vgrið að
byrjá á, að skeyta það naesta
saman, úr skrokkbútunum. í
smíðaáætluninni er ger.t ráð
fyrir því að fyrsta, i$lenzka
skipið verði flutt ,út úr,, sarn-
setningarskálanum 20. þgssa
mánaðar. ^ .
Þessum íslenzku skipiun hef-
ur áður .verið raekilega lýst .hér
í blaðinu, að , þessjj., sipni. ,skal
fátt eitt rakið. . Skipþi veyða
samtals um 3000 lestir. Hvert
um sig verður 38.65 metra
langt stafna á milli, breicfd á
hent íslendingum í ágúst, ?£pt-
ember, október og nóvembej,- í
ár, þrjú í hverjum mánuði.
Þegar við höfðurn skoðað
skipsskrokkana, sem eftir miss-
eri eiga að vera orðnir glæsi-
leg viðbót við íslenzka fiski-
flotann, gerði Will okkur grein
fyrir kjörum og aðbúnaðj
starfsmanna hjá Volkswerft,
Stralsund. Kaupið er hátt eflj^,,
því sem tíðkast í Austur-Þýzka-
landi, meðaltalið er um 6Qf)
mörk á mánuði. Mánaðartekj-
ur afkastamestu rafsuðumanpja
komast yfir 1000 mörk. Sumar-
leyfi er misjafnt eftir því. í
hvaða starfsgrein menn vinna,
minnst hálfur mánuður en
kemst upp í hálfa fjórðu viku .
Kári S.
Kristjánsso
skipaeftir-
litsmaður,
sem lítur
eftir smíði
íslenzku
skipanna f
Stralsund,
stendur hjí
líkani af
vélarrúmi
þeirra í
einum
vinnusal
nemanna í
iðnskóla
skipasmíða.
stöðvar-
innar.
bandi verður 7.30 m og dýpt
6.30 m. Það er nýjung í ís-
lenzkri skipasmíði, að í búnaði
þessara skipa er reynt að sam-
eina á sem hagkvæmastan hátt
mismunandi veiðiaðferðir, tog-
veiðar, línuveiðar, netaveiðar
og síldveiðar. Sömuleiðis hef-
ur verið leitazt við að sam-
eina sjóhæfni og ganglag.
Will framkvæindastjóri komst
svo að orði, að ísienzku skip-
in væru aiþjóðleg. Aðalvélin,
800 hestafla MWM, er vestur-
þýzk, hjálparvélarnar eru tvær,
önnur austurþýzk en hin
bandarísk, radarinn enskur,
dýptarmælarnir norskir og
olíuknúðar vindur danskar.
Hjálparvélarnar eru 220 og 120
hestöfl, siglingatækin radar og
tveir dýptarmælar, togvindan
er rafknúin en aðrar vindur
vökvaknúðar með vökvaþrýst-
ingi. Öll fiskiestin er
kæld. Hjálmar R. Bárðarson
skipaskoðunarstjóri hefur
teiknað skipin.
Berist skipasmíðastöð'inni í
Stralsund allur útbúnaður á
réttum tíma, verða skipin af-
hjá þeim sem vinna erfiðúsfu
og óhoilustu verkin. Fyrirtæk-
ið rekur sjúkrahús og heilsú-
verndarstöð, þar sem sex fast-
ir læknar starfa. Þeir sem
vinna óholl verk, svo sem raf-
suðu, eru undir stöðugu iækn-
iseftirliti. Sama máli gegnir
um nema í iðnskóla skipa-
smíðastöðvarinnar, en þar
stunda nú 415 ungiingar nám,
Námstíminn er hálft briðja til
þrjú ár. Kaup nemánna er
að 120 mörk á mánuði FÍt
ir nemarnir búa í heimavist,
þar sem þeir greiða 20 mörk
á mánuði fyrir húsnæði, mat
og þjónustu. Við iðnskólann
starfa 28 kennarar. Konnsla er
bókleg tvo daga í viku verk-
leg fjóra daga. Sumarleyfi nema
er sex vikur. Efnilegir nemar
eiga kost á framhaldsmenntun
allt til verkfræðiprófs.
Skipasmíðastöðin rekur tvö
barnaheimili og þrjí.r vöggu-
stofur. Konur starfa ekki að-
eins við skrifstofi'störf. mat-
reiðslu og annað slíkt, heldur
einnig við sjálfar skipasmið-
Framhald á 10. síðu.