Þjóðviljinn - 04.05.1958, Blaðsíða 6

6) —• ÞJ6ÍJVILJINN' — Sxuuiudagur 4. maí 1958
m
HlÓÐWIUINN
Útgefandi: Samelnlngarflokkur alþýðu — Sósíallstaflokkurlnn. — Ritstjórar
Maanús KJartansson, Sigurður Guðmundsson (aD.;. — Fréttaritstjórí: Jón
BJarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vlgfússon,
ívar H. Jónsson, Magnús Toríi Ólafsson, Sigurjón Jóhannssor^ - Auglýs-
ingastjóri: Guðgeir Magnússon. — RitstJórn, afgrelðsla. auglýsingar, prent-
amlðja: Skólavörðustíg 19. — Slml: 17-500 (5 linur). — Áskriftarverð kr. 25 A
m&n. 1 Reykjavík og nágrenni: kr. 22 annarsst. — Lausasöluverð kr. 1.50
P-entsmlðja ÞJóðvllJant.
Tvísöngur íhaldsins
Það er engu líkara en íhald-
ið viti ekki sitt rjúkandi
ráð í sambandi við efnahags-
málin og uppsagnir verka-
lýðsfélaganna. Erindrekar at-
vinnui-ekenda í verkalýðs-
félögunum eru látnir hafa
uppi háværgr kröfur um ske-
leggja kjarabaráttu í grein-
um sínum og vitnisburðum 1.
maí í Morgunblaðinu. Sama
hlutverk var íhaldsmanninum
sem talaði á Lækjartorgi 1.
maí falið á hendur. Og í gær
birtir Morgunblaðið með vel-
þóknun í Staksteinum sínum
þá ásökun þessa handlangara
atvinnurekenda að ríkis-
stjómin hafi reynt að fá for-
ustumenn verkalýðsfélaganna
til ,,að telja fól'kinu trú um
að allar óskir eða kröfur um
auknar kjarabætur væru árás
á þjóðfélagið og jafnvel land-
ráð“.
i uðvitað er þetta eintómt
rugl og vitleysa sem Morg-
unblaðið hefur eftir atvinnu-
rekendaagentinum sem hag-
kvæmt þykir að láta leika
skeleggan . kröfugerðarmann.
Engir vita það betur en
verkamenn og launþegar al-
mennt. Enda var sú raunin á
að þúsundirnar sem tóku þátt
í hátíðahöldunum 1. maí vor-
kenndu manninum sem fékk
þetta aiunkunarverða hlut-
verk og várð að leika það til
enda til að geðjast og hlýðn-
ast húsbændunum. Morgun-
blaðið er heldur ekki seint á
sér að afneita kenningunni og
lýsa hana markleysu. Þetta
er gert strax í forustugrein
blaðsins í gær, sama daginn
og agentinn er spottaður með
því að birta ummæli hans í
Staksteinunum.
Iforustugrein Morgunbiaðs-
ins er síður en svo fagnað
því skrefi veúkalýðsfélaganna
að segja nú upp kjarasamn-
ingum. Þvert á móti er þvi
haldið fram í allt annað en
vinsamlegum tón að verka-
lýðsfélögin séu nú að undir-
búa „alvarlegri vinnudeilur
en no'kkru sinni fyrr“ eins
og blaðið kemst að orði. Síð-
an er talað um að með þess-
ari ráðstöfun séu verkalýðs-
félögin að efna til ófriðar og
annað í svipuðum tón. Það er
sem sagt hin gamalkunna af-
staða Morgunblaðsins og í-
haldsins sem þarna kemur ó-
menguð fram. Til verkalýðs-
félaganna er talað í gamal-
kunna fjandskapartóninum,
þeim tóni sem íslenzkir verka-
menn og launþegar þekkja
bezt úr öllum afskiþtum í-
haidsins og atvinnurekenda
af kjaramálunum.
fTVisöngurinn leynir sér ekki
-* í áróðri íhaldsins. Hand-
langaramir í verkalýðsfélög-
■unum fá enn að leika lýð-
skrumshlutverkið og Morgun-
blaðið er látið taka undir. En
í sama tölublaðinu eru upp-
sagnir verkalýðsfélaganna
taldar stefna að „alvarlegum
vinnudeilum“ og ófriði. Þessi
kenning er flutt í aðalstjóm-
málagrein blaðsins og er því
væntanlega sú stefna sem for-
ustumennirnir telja nú rétt
að fylgja. Með þessu fá út-
sendarar atvinnurekenda í
verkaiýðsfélögunum sína
ráðningu og orð þeirra og á-
róðurstilburðir gerðir að ó-
merku hjali. Betur gat íhald-
haldið ekki sýnt það og sann-
að hve bágt það á í raun og
vera þegar það þarf að
standa við orð sín og yfirlýs-
ingar.
Haraldúr Sigurðsson
Tvað er rétt fyrir íhaldið að
*■ gera sér það ljóst, að
verkalýðsfélögin og meðlimir
þeirra láta það í engu ráða
afstöðu sinni óg stefnu,
hvoúki í kjaramálunum né
afstöðu sinni til' efnahagsmál-
anna. Verkalýðshreyfingin er
fjölmenn og sterk samtaka-
heild vinnandí fólks í landinu
sem ákveður stefnu sína og
fyrirætlanir út frá heildar-
hagsmunum meðlima sinna en
ekki því sem íhaldinu kann að
koma bezt hverju sinni. Hún
hefur orðið að sækja mann-
sæmandi lífskjör meðlimum
sínum til handa í greipar á-
halds og atvinnurekendavalds
í krafti styrkleika síns, fram-^
sýni, fómfýsi og baráttu-
þrdks. Um þetta ber sagan
vitni. Ihaldsflokkur atvinnu-
rekendastéttarinnar hefur
jafnan sýnt kjarabaráttu al-
þýðunnar og sókn hennar
allri til betra lifs og meiri
menningar fullkomna og til-
litslausa andstöðu. Þaðan hef-
ur aldrei verið að vænta
stuðnings eða hollráða heldur
fullkomins fjandskapar, hót-
ana og ofsókna.
Ivað var engin hugarfars-
* breyting sem réði þvi, að
íhaldið fór allt í einu að tala
um kauphækkanir sem nauð-
syn þegar mest reið á að
skjóta traustum stoðum und-
ir verðstöðvunarstefnuna. Það
var rótgróin andúð íhaldsins
á verkalýðshreyfingunni og
óttinn við aukin áhrif hennar
á stjóm þjóðarbúsins sem
þama var að verki. Ihaldið
vildi allt til vinna ef unnt
yrði að eyðileggja þessi. áhrif
verkalýðsins og skipa verð-
bólgustefnunni aftur í öndvegi.
Á henni höfðu skjólstæðingar
bess grætt en alþýðan tapað.
Þess vegna taldi íhaldið rétt
og skylt að búa sig í kaup-
hækkunarstakkinn, einkum að
því er snerti þá hæstlaunuðu,.
og freista þannig að brjóta á
bak aftur verðstöðvunarstefn-
Fyrstu ár Þjóðviljans risu
upp á ný þegar ég heyrði að
Haraldur Sigurðsson væri að
verða fimmtugur. Ég veit að
Haraldi er eins farið: Ef hann
flettir Þjóðviljanum frá þeim
árum, verður blaðið eins og
persónuleg dagbók, svo mjög
sveittumst við yfir hverju blaði.
Og enginn skyldi furða sig á
því, að blaðið er ekki vandaðra
og betra en það var. Hitt er
mér orðið þó nokkuð undrun-
arefni, að þriggja manna rit-
stjórnin við Þjóðviljann skyldi
koma út daglega blaði, sem
raunar varð smám saman jafn-
áhrifamikið og Þjóðviljinn. En
um þau ár og Þjóðviljamn
ættum við Haraldur raunar
báðir að skrifa einhvem tíma,
þó ekki yrði það fyrr en við
værum komnir á enn virðulegri
aldur.
Þegar Verkalýðsblaðið varð
dagblað og Þjóðviljinn hófst,
31. október 1936, varð Haraldur
Sigurðsson einn af þremur í
ritstjórn hans, og var mikil-
virkur og óþreytandi blaðamað-
ur óslitið þar til um áramótin
1939—40, að fátæktin knúðj
blaðið til að taka upp fyrri
hætti og láta nægja þrjá mpnn
í ritstjórninni, en blaðamönn-
um hafði fjölgað að mun við
stækkun þess og stofnun Sósí-
alistaflokksins 1938. Vorið 1941
hvarf ritstjórn Þjóðviljans -
sriögglega úr landi, í boði
brezku herstjómarinnar. Var
herstjórn Bretaveldis svó
rausnarleg að hafa við orð að
bjóða á sama hátt utan hverj-
um þeim sem kynni að dirfast
að vinna við samskonar blað.
Fyrr eri varði var þó farið að
gefa- út sams konar blað, Nýtt
dagblað, er raunar var Þjóð-
viljinn með nýju riafni. Aftur
var Haraldur Sigurðsson þar
fimmfugur
kominn, einn af þremur í rib-
stjóm hins nýja blaðs, og
munu þeir féiagar Gunnar
Benediktsson, Jón Bjamason
og hann ekki hafa látíð hugs-
unina um væntanlegt heimboð
trafla starfsfrið sinn og jafn-
vægi. En svo fór að þeim var
ekki boðið utan og hinir brott-
fluttu komu heim síðsumars og
tóku við ritstjórn nýja blaðsins,
en Haraldur sneri sér þá að
öðram störfum.
Blaðamennska * Haralds, bæði
þessí skipti, var með þeim
skemmtilega hætti eins og jafn-
an vill verða í þriggja manna
dagblaðsritstjóm, að hún verð-
ur að spenna yfir allt það efni
sem í blaðinu er. Hver sem er
verður að vera þess albúinn að
skrifa leiðara og hvers konar
stjórnmálagreinar, innlendar
fréttir og erlendar, viðtöl, bæj-
arfréttir, þýða framhaldssögu,
brjóta um, lesa prófarkir. Allt
þetta og annað sem gera varð
ætti blaðið að koma út, gerði
una og áhrif verkalýðsins á
stjóm landsins. Ihaldið vissi
að siðar koma næg tækifæri
til að heilsa upp á launa-
stéttirnar með ráðstöfunum
sem skjótlega hefðu gert bet-
ur en að gera kauphækkanim-
ar að engu, hefði tilræði þess
borið tilætlaðan árangur.

I Jerkalýðssamtökin
* eins oe fvrr m
munu nú
eins og fyrr marka af-
stöðu til efnahagsvandamál-
anna og kjarabaráttunnar í
samræmi við • hag og velferð
hins vinnandi fólks. Áróðurs-
tilburðir íhaldsins hafa þar
engin áhrif. En það er fróð-
legt fyrir það alþýðufólk, sem
látið hefur blekkjast af á-
róðri íhaldsins á undanförn-
um árum, að horfa nú upp á
tvísönginn og óheilindin sem
einkenna málflutning þess.
Aldrei hefur það verið aug-
Ijósara en nú, að íhaldið hef-
ur það eitt að leiðarljósi að
fordæma hverja þá afstöðu
sem þau samtök taíka sem
vinnandi fölkið í landinu hef-
ur byggt upp og gert að
brjóstvÖrn sinni og vópni í
hagsmunabaráttunni. Eðlið er
sem sagt óbreytt frá þeim
„góðu og gömlu dögum“ þeg-
ar óhætt þótti að ganga beint
framan að verkalýðssamtök-
unum óg sýna þeim fullan
f jandskap og fyrirlitningu.
Haraldúr Sig'urðsson
Haraldur við Þjóðviljann þessi
ár, hvenær sem það kom í hans
hlut. Við þetta var unnið bók-
staflega allan vökutíma sólar-
hringsins, ,og hann , var oft
langur.
Haraldi var létt um að skrifa
og skrifaði mikið í blaðið þessi
ár, langmest nafnlaust, en þar
eru margar; ágætar blaðagreinar
frá hans hendi, prýðilega skrif-
aðar og harðskeyttar. Ég get
ekki stillt mig um að minna á
bráðskemmtilega grein um
vinnuna við fyrsta tölublað
Þjóðviljans sem Haraldur skrif-
aði í 10 ára afmælisblaðið,
1946. Og Haraldur var ágætur
samstarfsmaður og reynir þó
mjög á þaún eiginleika í jafn
fámennri ritst'jórn og erilsamri.
Við þurftum að vísu nokkrar
fyrstu vikumar til að venjast
hvor öðrum og kynnast, en að
þeim loknum tókst með okkur
snurðulaust samstarf og
bræðralag. Það samstarf og öll
kýnni vildi ég þakka honum í
dag með þessum fáu orðum,
jafnframt því sem Þjóðviljinn
þakkar honum störfin við blað-
ið, unrrin á erfiðasta tímanum
með dæmafárri trúmennsku og
ósérhlífni, unnin málstað ís-
lenzkrar alþýðu.
S. G.
★
Ekki man ég lengur hin
fyrstu kynni okkar Haraldar
Sigurðssonar, — enda langt
síðan. En ég þekkti hann fyrst
hina björtu júlídaga 1941. Má-
ski finnst einhverjum sem man
þá daga enn það vera öfugmæli
að tala um bjarta daga. Landið
hafði verið hemumið í rúmt
ár, — hernumið öðru sirini 7,
júlí það sumar; íslenzkur
verkalýður fjötraður, í þræla- ,
lög. Eðvarð Sigurðsson vistaður
í tugthúsi föðurlandsins austur
á Litlahrauni, pólitískir blóð-
bandamenn íhalds og hægri
krata ríkjandi yfir Dagsbrún. f
stuttu máli: réttir menn yfir
Dagsbrún, réttir menn yfir Ai-
þýðusambandinu, Þjóðviljinn
bannaður, ritstjórar hans og
blaðamenn í brezku herfangelsi.
En júdasamir sem leitað höfðu.
á náðir erlends stórveldis til
þess að ryðja löndum sínum úr
vegi hreyktu sér í öryggisvímu
stundarinnar —, þeir höfðu
hliðstætt við Chamberlain
tryggt sér „frið á fslandi“ um
sína daga. Her brezka heims-
veldisins á götunum sem lifandi
tryggingarskírteini kapitalist-
anna fyrir því að á þessu
skyldi engiri breyting verða.
Mín elskaða, hvað viltu meir!
En þessír góðu herrar höfðu
gleymt eiriu í dæminu: hinni
róttæku alþýðu og verkalýð
Reykjavíkur í þrælafjötrunum,
og flokki hans, Sósialista-
flokknum. Hann var óbrotinn
Og ákvað að blað vinnandi
fólks skyldi koma út, þrátt fyr-
. ir bann brezka hersins. En til
vora þeir menn sem töldú Slikt
glæfrafyrirtæki, þar serri' við
lægi hernárn og trigthús: En
það var einri maður sem gekk
óskelfdur að útgáfu Nýs dag-
blaðs. Sá maður var Haraldur
Sigurðsson. Vafalaust kann
hann að hræðast. En ég skal ó-
sagt látið að margir hafi litið
jafn innilega smáum augíim á
öll heimsins valdboð, alla
heimsins offísera og stríðs-
menn, alla íslands kapítalista
og júdasa og Haraldur Sigurðs-
son gerði þá. Fyrst þá daga
lærði ég að þekkja það sem
býr með Haraldi Sigurðssyni.
Og kynni okkar Haraldar héldu
áfram. Af þeim er löng saga,
sem ekki verður rakin hér, —:
af samverustundum í byggð og
óbýggð, í blíðu og byljum, á
fjöllum, hraunum, jöklum — og
jafnvel líka sjá! Samverustund-
um yfir bókum, við „fisk“,
snark logans í kofaeldstæði eða
prímushvin í tjaldi, rabb um
bækur, menn og málefni, og
raunar alla innréttinguna á
,,hrosshófs-bölvunar-heiminum.“
En það er okkar saga — sem
öðrum kemur ekki við. Og ævi-
skrá Haraldar Sigurðssonar við
vegavinnu, ritstörf, þýðingar,
blaðamennsku, útgáfur, fræði-
mennsku og bókavörzlu skrifa
ég ekki i dag. Hitt. skal sagt að
hógværari góðvild og traustari
drengskap og vináttu hef ég
ekki mætt annarsstaðar.
+
★ ★
Eg veit það gamli vinur, að
þú kannt mér litlar þakkir í
dag fyrir afmælisskrif, og það
hefur það. En má ég í tilefni
dagsins þakka vináttu þína og
liðnar stundir. Lifðu heilk Meg-
ir þú njóta gnægðar góðra bóka
og margra langra, • bjartra og
blárra sumardaga.
J. B.