Þjóðviljinn - 10.05.1958, Side 4

'á) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagnr 10. maí 1958
ISLENZK TUNGA
10. þáttur 10. maí
Ritstjóri: Árni Böðvarsson.
MeSftl þeirra orðe sem oft
em rnn'rbe\,"ð eni nokknr
martrn.nöfn, breði karla o«r
kverme, AT’i bónm við enn við
þá ekömm Telonö’'ne-er eð eie'a
enp'a mannanafnabók með
skýrinsmm á als?encni«tu
mannanöfnnm o<r unnlvsiner-
um um ■he'',ain<m beirra. og
er bv? varia vanbörrf á að+aka
til meðferðar nolrknr hrírra.
Lesendur ereta sent bmttinum
Mnu o" snurt. ef bnir vil.ia
vite um einhver fieiri.
Fyfst verða fvanr kvenua-
nöfn eins 'o? Riöfn. Dröfn,
Hrönn orr Óek. f>riú bin
fvrst töldu eru úr fornri
goðafr'rði, o" merkia Dröfn
og Hrönn bmði sama og TTnn-
ur, það er aida. en f?iöfn
var ásynia Bn runst er að
beygfa þessi nöfn svo sem
oft er gert ,,til hennar Dröfn,
maðurinn hennar Riöfn, svst-
ir hennar Ósk. bókin hennar
Unnur“, því að rétfar væru
setningar þanniy: „til hennar
Drafnar. maðurinn bennar
Sjsfna’’ (sbr. o? götuheitið
S.iafnargata), svsti** hennar
Öskar, bókin hennar IJnnar".
Það er misekilninsur að eigo-
arfallið Óskar (af komtnafn-
inti Ósk)- geti rusrlast saman
við 'karlmannsnafnið Óskar,
veamn hess að það er í eifrn-
arfalli Óskars, en ekki Ósk-
ar, svo að ura samrugUnu
þessara tveepria nafna. gæti
aldreí orðið að rseða. Dröfn,
Hrönn osr Siöfn beveiast 811
eins1 Dröfn, um Dröfn, frá
Dröfn. til Drafuar, og ef
fleirtala vatr? til, væri hún
Drpfnir. Hi«s vegar beygi-
ast bæði Hildur oer Unnur
eins og nnmir* kvennanöfn
sem enda á -nr, en þeirra
alaenp'esf er Sigríður. Það
má því taka- marks um
það. ef menn eru í vandræðum
með þau, að þau eiga að
enda eins oer nafn Sigríðar;
þannig; Hi’dur (sbr. Sigríð-
ur), um Hildi (sbr. um Sig-
ríði. frá H’Idi (sbr. Sigríði),
til Hildar (sbr. til Rigríðar),
og sama er með nafn Unnar.
Þessum fnllegu kvennanöfnum
hefur miög fjö'gað á undan-
fömum árum, en gera verður
þá krnfu til foreldra að þau
skíri ekki böm sín öðrum
nöfnttm en þeim sem þau eru
viss með að geta kennt þeiin
að fara rétf með.
I Hpfp’’ akyld er meðferð
þeirr'’ erlendra kvennanafna
sem tekin ha.fa verið upp í
íslenzku og eru sum hver á-
gæt. en raunrr nokknð mis-
jö.fn. Mér koma fj'rst í hug
þær Ester og Rut. en bæði
þaii nöfu eru úr bihliunni.
Eignprfall heirra verður að
-vera „tii Esfcerar, til Rutar“.
1 bessu sambandi vildi víst
að því er tekur til stafsetn-
ingan, ekki beygingar, því
málfræði heiJlar þjóðtungu
eins og íslenzku er ekki
breytandi, þó að einhver
kunni illa við að sjá nafnið
sitt með eða án h (Rut eða
Ruth), þó að mér finnist
hins vegar h-ið gersamlega
óþarft og jafnvel fordild eina
saman. Þegar nöfn, þessi eins
og önnur, eru notuð í ís-
lenzku, á vitanlega að beygja
þau eftir íslenzkum venjum
og íslenzkum beygingum, en
í öðrwm tungum eru þau
beygð eftir þeim reglum sem
þar gilda. 1 íslenzku er til
dæmis eignarfallið af nafni
forsætisráðherrans okkar ,,til
Hermanns Jónassonar", og
er ekki þörf að rökræða það.
En á sumum öðrum norræn-
um málum er það „Hermann
Jonassons", af því að sú
beyging á við í þeim málum.
Fleiri nöfn en kvenna eiu
stundum rangbeygð. Karl-
mannsnöfn eins og Hörður,
Hjörtur, Kristinn, eru ef til
vill hin algengustu. Hörður
beygist svo: „Hörður, um
Hörð, frá Herði, (ekki: frá
Hörð), til Harðar“, en Hjört-
ur eins og heiti dýrSins
(„Hjörtur, um Hjört', frá
Hirti, til Hjartar", ft. af
heiti dýrsins er hirtir, um
■hirti, frá hjörtum, til hjarta) ;■
þar er þágufallið „frá Hérti“
algerlega rangt. Hliðstæð
þessari bevgingu er beyging
nafnsins Bjöm og er þannig:
„Bjöm, um Bjöm, frá Bimi,
til Bjamar eða til Björns".
Ýmsir munu telja eignarfallið
Bjamar betra mál en Bjöms,
en hvort tveggja er þó rétt.
Þegar kennt er við Bjöm
sem föður, er algengast að
segia Biömsson eða Björns-
dóttir. En sumir rita þó nafn
sitt Bjarnarson eða Biarnar-
dóttir, og má hver og einn
vera sjálfráður þvi. Þar er þó
á það að líta, áð f venjulegu
tali manna verður sjaldnast
heyrt hvort sagt er t.d.
Bjamason eða Bjarnarson;
hvort tveggja hljómar mjög
líkt. Og fyrrum var þessi
ruglingur svo rótgróinn að
alsiða var að þeir sem áttu
B.jama að föður, rituðu sig
Bjarnarson eða Bjamardótt-
ir, eins og faðirinn héti
Bjöm.
Kristinn er oft beygt rang-
lega, en á að vera svo:
„Kristinn, um Kristin, frá
Kristni (ekki: fiú Kristinn),
til Kristins". Sömu beygingu
hafa önnur karlanöfn er enda
á -inn, Þórarinn, Héðinn, Þrá-
inn o.fl.: frá honum Þórarni,
frá Héðni, frá Þráni, og þar
fram eftir götunum.
iBaldur beygist eins og Pét-
ur, svo að rétt er að hafa
endingar þeirra eins, en r-ið
á að vera í öllum föllum af
heiti Baldurs: „Baldur, um
Baldur, frá Baldri, til Bald-
urs“. Fallmyndir eins og
„um hann (Bald, til hans
Balds“ eru jafnvitlausar og
ef sagt væri „um harin Pét,
til hans Péts“, en það dettur
engum í hug.
Samsett nöfn eins og Guð-
brandur, Þóroddur beygjast á
sama hátt og síðari (síðasti)
liður þeirra ósamsettur; sama
regla gildii’ um kvennanöfn.
Brandur og Oddur em í eign-
arfalli „til Brands, til Odds“
og þess vegna eru þessi til-
greindu samset-tu nöfn í eign-
arfalii „til Guðbrands, til
Þórodds“ (rangf. Guðbrand-
ar, Þóroddar).
Egill er í þágufalli ýmist
Egli eða Agli, og verður
hvort tveggja að teljast rétt,
en eignarfallið er „til Egiis“,
Takið efíir Takið eftir
Erum fluttir með húsgagnaverzlun okkar úr Braut-
arholti 22 í Skipholt 19 (beint á móti gömlu
búðinni).
EFTIRTALIN HtíSGÖGN A BOÐSTÓLUM:
Útskorin sóiasett —Ilringsófasett — Armsólasett —
Létt sett — Annstólasett, anristoppað
Svefnsófar — Sófaborð — Útvarjteborð —
Lampaborð — Súluborð — Skókassar — Stofuskápar.
HÚSGAGNAÁK.LÆÐI I MIKLU ÚRVAIJ
Nýir greiðsiuskilmálar
Engin ákveðin útborgun við afhendingu húsgagn-
anna, Allt andviiðið greiðist með jöfnuni afborg-
unum mánaðarlega. Tækifæri til þess að gera
hagkvæm viðskipti.
Aðalf undur
Vinnuveitendasambands fsiands
Samkvæmt ákvörðun framkvæmdanefndar Vínnu-
veitendasambands Islands hefst aðalfundur þese
mánudaginn 12. maí næstkomandi kl. 2,30 e.h. og
stendur hanö til 14. sama mánaðar. Fundurinn verð-
ur haldinn f fundarsal Hamars h.f., Hamarshúsinu.
við Tryggvagötu í Reykjavik.
VINNUVEITENDASAMBAND ÍSLANDS
Bæjai'verkfræðingur óskast
Bæjarstjóm Keflavikur hefur ákveðið að ráða bygg-.
ingaverkfræðirtg til starfa fyrir Keflavíkurbæ, og
annist hanri jafnframt störf byggingafulltrúa. Um-
sóknir sendist undirrituðum fyrir 24. þ.m.
Keflavík, 8. maí 1958.
RÆJARSTJÓRL
AfgreiSslustúlkur
Afgreiðslustúlfcur óskast til starfa í „FIugbamiun“
á Reykjavíkurflugvelli nú þegár.
-• ■ Umsóknir, er greini' rildm' og fyrri störf, skulu
sendár skrifstofu félagsins fyrir mánudagskvöld,
merkt: „Flugbarí'.
Lögtak
Eftir kröfu tollstjórans í Reykjavík og að undan-
gengmrm úrskurði veiða lögtök látiri fram fara án
frekári fyrirvara, á kostnað gjaldenda en ábyrgð
ríkissjóðs, að átta dögum liðnum frá birtingu þess-
arar auglýsíngar, fyrir eftirtöldum gjöldum: Bif-
reiðaskatti, skoðunargjaldi af bifreiðum og vá-
tryggingaiáðgjaldi ökumanna bifreiða, sem féllu
í gjalddaga 2. janúar s.l., söluskatti og útflutn-
ingssjóðsgjaldi 1. ársfjórðungs 1958, svo og far-
miða og iðgjald&skatti fyrir sama tímábil, sem
féllu í gjalddaga 15. apríl s.l., áföllnum og ógreidd-
mn giöldum af innlendum tollvömtegundum og"
matvælaeftirlitsgjaldi, skipulagsgjaldi af nýbygg-
ingum, skemmtanaskatti, lesta- og vitagjaldi fyrir
árið 1958, svo og áföllnum og ógreiddum iðgjöldum
og ákráningagjöldum vegna lögskráðra sjómanna.
Borgarfógetinn í Reykjavík, 8. maí 1958.
Kr. Krlstjáhsson.
óskast til kaups, — Tilboð merkt „steypu-
hrærivél" séndist afgrdðslu blaðsins.
ByggingarsamvinnuféEagið
Hofgarður
margur segjar sem svo að
öðrum komi ekki við hvernig
menn fara með nafn sitt. Því
Vil ég svrra þann veg að vit-
anlega ber að virða mjög
nafnhelgi fólks, en einkum
Bólsturgerðin h.f.
Skipholt 19 — (áður Brautarholti 22)
Sími 10-3-88
Til sölu Iiálf húseign á vegum félagsins.
Þeir félagsmenn, sem vilja neyta. forkaupsréttar,
gefi sig fram við Inga Jónsson, Hofteigi 18
fyrir lö. þ.m.