Þjóðviljinn - 22.05.1958, Blaðsíða 4

1£ — ÞJÓDVILJTNN — Fimmtudagur 22. maí 1958
Færeyingur á Fróni
I 1> vi skyni að auka menn-
ingarleg kynni með íslend-
ingum og FæreyÍMgum á-
kvað skólastjóri Haridíða-
og myndlistarskólans, Lúð-
vik Guðmundsson, að bjóða
1—2 færeyskum námsmönn-
uin eða konum ókeypis
skólavist í einhverri dag-
deilda skólans. Hann hét
einnig fyrir hönd skólans
nokkrum f járstyrk þeim til
handa.
Að þessu sinni sótti aðeins
einn um skólavist, Zacharíus
Heinesen. Hann nam við mynd-
íistardeild skólans.
Margir munu kannast við
. ættarnafnið, því hann er ein-
. mitt sonur Williams Heinesen.
sem nú er talinn einn fremsti
rithöfundur á Norðurlöndum.
Alllangt er síðan bókabéusar
fengu pata af honum, og í
seinní tíð hafa nokkrar bækur
hans verið þýddar á íslenzku:
Ketillinn, Nóatún og nú sið-
ast Slagur vindhörpunnar,' sern
Mál og Menning gaf út. Ann-
•ars er W. Heinesen sannkailað-
ur þúsundþjalasmiður í menn-
ingarlífi Færeyinga, því auk
þess að skrifa þykkar bækur
yrkir hann ljóð, málar betur en
flestir landar hans og ofan á
allt saman kompónerar hann,
þegar svo ber undir.
Eitt kvöldið grípum við
Zacharius Heindsen glóðvolgan
niður í Iðnó, á „Nótt yfir Na-
póli". Að sýnhlgu lókinni er
ekið til Þorsteins Valdimars-
sonar upp í Hlíðum. Leikritið
er enn efst i huga, Heinesen
lætur vel af því, segir að það
sé meiri viðburður fyrir sig að
sjá leikrit en pkkur. „í Þórs-
höfn eru leiksýningar frem-
ur sjaldgæfur munaður,
venjulega eru aðeins sýnd
tvö stykki á ári. í þeim
efnum eigum við íslandi skuld
að gjalda, Ema Sigurlei'fsdóttir
hefur stjórnað og leikið í
nokkrum stykkjum, t.d. Tópaz,
: Mýs og menn og Karl tólfti".
— ÞaS vitnast ennfremur í
þessu sambandi, að faðir hans
er líka riðinn við þerman þátt
mehningarinnar, því liann er
annár af tveim formönnum
Sjónleikarafélagsins.
— Hvað hefur þú verið hér
lengi?
— Eg kom í september, en
. er nú á förum, sigli með Gull-
fossi á laugardaginn. Þetta hef-
ur verið skemmtilegur og lær-
dómsríkur timi fyrir mig.
Kennslan í skólanum er fjöl-
breytt og kennararnir mesta
afbragð. Sérstaklega vildi ég
þakka Lúðvíki skólastjóra fyrir
alla vinsemdma í minn garð.
íslehzka Heinesens er
auðskilin, þótt hér sé hnikað
orði og orði. Hann lætur lítið
af hæfileikum sínum sem mál-
ara, kveður þar allt af van-
efnum gert, en þeir, sem hafa
séð myndir eftir hann, segðu
það óþarfa hæversku.
— Hvemig vaknaði áhugi
þinn á málaralist?
— Jú, lítilsháttar, en faðir
minn þó • aðallega.
— Viltu nú ekki, Heinesen,
taka okkur í tíma í landafræði,
við erum svo veikir fyrir öðr-
um löndum, þótt ekki sé fjar-
lægara en þitt?
— Ja, hvað viijið þið helzt
vita? Eyjarnar eru átján tals-
ins, ég hef samt ekki komið
nema á sex þær helztu. Skipin
tengja þær saman, flugvélar
Á myndiiuij sést Heinesen
ásamt einu af málverkum
hans.
Ætli ekki af því, að pabbi
fæst dálítið við það, málar
svona fjórar myndir á ári.
Hann byrjaði að segja mér til,
og síðan lærði ég hjá Jens
Kamban. Annars er málara-
kúnstin tiltölulega nýafnálinni
í Færeyjum eins og hjá ykk-
ur, og lengi vel var hún bara<s>
frístundaiðja. Atkvæðamesti
málarinn okkar nú er Mykines,
rúmlega fimmtugur, og hann
er líka fyrsti prófessionali máJ-
arinn. Ingalv af Reyni er líka
góður málari, hann málar tals-
vert abstrakt.
— Hér er oft kvartað undan
því, að listmálarar og mynd-
höggvarar fái ekki verkefni
sem skyldi við skreytingu op-
inberra bygginga. Hvernig vík-
ur þessu við í heimalandi
þinu?
— Ekki skal ég nú segja um
það, en í hitteðfyrra var beztu
listamönnum okkar faiið að
skreyta hátíðasal barnaskólans
í Þórshöfn, sem jafnfram't er
notaður sem samkomu- og kon-
sertsalur. Mótív að þessari
skreytingu eru sótt í Sigurð-
arkvæði, sem er eitt elzta og
merkasta þjóðkvæði Færey-
inga, og enn í dag eitt virisæl-
asta danskvæðið.
— Lagðir þú þar ekki hönd
að verki?
eru ennþá óþekktar og'engirm
flugvöllur á eyjunum, en bygg-
ing hans er nú í athugun.
-r íbúaf jöldi?
Um 37 þúsund, þar af 7 þús-
und í Þórshöfn. Allar eyjarnar
eru byggðar, en afskekktar
byggðir á þeim smærri hafa
lagzt í eyði og fólkið flutt í
þéttbýlið.
Við innum hann eftír, hvernig
gangi rafvæðing dreifbýlis-
ins" hjá þeim.«
— Fyrir fimm árum var lok-
jð við vatnsvirkjun á Straum-
ey, og þaðan fá Vogey og
Austurey rafmagn, en auk þess
eru smærri virkjanir á Suður-
ey og Bomey.
— Þú ert líklega ekki eins
pólitískur og við á þessum
„bj argráðatímum? "
— Nei, það get ég ekki sagt,
ég veit varla hvað flokkamir
heita. Eg held þó, að sá stærsti
heiti Sambandsflokkurinn;
Hann vill halda sambandinu
við Dani, en Þjóðveldisflokkur-
inn berst fyrir fullu sjálfstæði
landsins, og honum vex óðum
fylgi. Formaður hans er eins
og þið vitið Erlendur Paturs-
son. Við höfum annars löggjaf-
arvald í innanlandsmálum, en
utanríkismálin eru í höndum
Dana. Þannig eru á vegum
Nato nokkrir danskir dátar í
Færeyjum, svo við' höfum líka
okkar vaniarlið.
— Ykkar stjórn á auðvitað
við sín efnahagsvandamál að
stríða eins og allar aðrar
stjórnir heimsins?
—¦ Já, já, eins og bezt má
s.iá á því, hvei-su auðvelt er
að f á Færeyinga á íslenzku
fiskiskipin. Það stafar bæði
af :því, að skúturnar eru svo
voiidar og kaupið er miklu
hærra hér. Eii við eigum
nokkra togara og stefnt er. a.ð
því að fjölga þeim.
Eftir þessa ströngu yfir-
heyrslu er setzt að kaffi-
drykkju, og þá berst talið auð-
vitað að matnum. ' Heinesen
saknar einskis í mataræðinu
hér nema skerpikjötsins, sem
er viðlíka þjóðlegt á þarienda
vísu og hangikjötið á okkar.
„En ég fékk sendan slatta af
því og það. var haft á boðstól-
um eitt kvöld í skólanum.
Flestir brögðuðu á því, Bimi
Th. þótti vondur af því þef-
urinn, en borðaði samt mikið
og þótti kjötið gott, þótt ekki
væri laust við að það kvikaði
af einhverjum smáverum". Það
vakti furðu okkar að hákarl
er ekki verkaður þar í landi
og var því nýnæmi fyrir Heine-
sen.
Það þykir hlýða að gera
samanburð á þjóðum og því
spyrjum við um muninn á
Færeyingum og Mörlöndum.
— Þetta er allt sama fólkið,"
segir Heinesen „En finnst þér
íslenzka kvenfólkið ekki fal-
legt?", spyr Þorsteinn. Heine-
sen er greinilega ekki ósnort-
inn af fegurðinni og jánkar
feimnislega. Þorsteinn kveður
þær færeysku, margar hverjar ¦
ekki síðri. „Eg man hvað af-
greiðslustúlkan á hótel Hafnia
var gullfalleg, eins og austur-
lenzk drottning. En nú er hún
sjálfsagt gift og hætt að áf-
greiða'". Auðviíað mundi Heiné-
sen eftir henrii, hann hafði ¦
nefnilega ljka orðið snortinn ^-r ,
í denííð Hjörtum manna svip-
ar sam'an. . .¦ . '- »ít -• '•' .
Við getum ekki skilizt svo
við þennan góða gest, að hann '
lesi ekki fyrir okkur á móður- .
málinu. Það vildi líka syo jvei
til, að ein færeysk bók var til
á heimilinu, mikið lesin fyrir
þær sakir, að mál hennar hef-
ur reynzt óbrigðult þungiynd-
jsmeðal, verkar sem kátlega
bjöguð íslenzka á okkur. Heiné-
sen kannaðist strax við bók-
ina, Tað lýsir á landi, eftir
Martin Joensen, sem nú er for-
maður færeyska rithöfundafé-
lagsins. Lesturinn, sem var
Framh. á 11. síðu
Verkamannaskýlið — Aðsetur drykkjumanna —
Öþolandi ástand — Nýtt verkamannahús sem allra
íyrst — Jaínlaunanefnd.
[ÆSÍCULYI>S
GÍÐRn
flitstjóm: Loftur Guttormsson (áb), Hörður Bergmann og
Sigurjón Jóhannsson;
iBKÉF verkamanns: „Póstur
sæll! Ef ég man rétt, þá
átaldir þú einhvern tíma þá
ómenningu, að verkamaniia-
skýlið við höfnina skuii hálfa
og heila dagana vera iimsetið
drykkjumönnum, sem bæði
sitja að dryKkju þar inni og
eru é slangri úti fyrir dyr-
um, yerkamönnum til leiðinda.
Eg vildi biðja þig að ítreka
fyrri gagnrýni þína" á þessu
ómenningarástandi. Eg kem
i Skýlið nálega á hverjum
degi, bæði á morgnana og
eins um kaffileytið, og það er
undantekning, ef maður er
ekki umkringdur af rónum
strax i dyrunum. Þeir hanga
utan í mönnum, rövlandi og
suðandi, biðjandi um aura og
hafandi í hótunum, ef betli
þeirra er ekki sinnt. Og þeg-
ar þeir „eiga eitthvað", sitja
þeir að drykkju inni í saln-
um, þar sem verkamönnum
er ætlað að sitja i kaffitím-
unum og meðan þeir biða
eftir vinnu. Eg veit, að mörg-
um verkamönnum er meinilla
við þetta 'hangs rónanna í
Skýlinu, og mun jafnvel hafa
verið kvartað yfir þvi við
þann, sem hafði rekstur Skýl-
isins á hendi til skanuns tíma,
en hann svarað þvi til, að
hann bæði jafnan lögregluna
að fjarlægja ölvaða menn,
sem vendu komur sinar í
Skýlið til þess að setjast þar
að j drykkju eða abbast upp
á verkamennina með allskon-
ar rövli og ,betli. Nú er annar
maður tekinn við rekstri Skýl-
isins, og ég vil fyrir hönd
okkar verkamannanna skora
á hann að ganga rösklega
fram í þvi að bægja drykkju-
og rónalýð frá þessu aðsetri
hafnarverkamannanna. Sömu-
leiðis vil ég skora á lögregl-
una að bregðast fljótt og vel'
við, ef hennar aðstoðar er
leitað. Það er óþolandi að
hafa ekkí frið tii að drekka
kaffi fyrir uppáþrengjandi
rövli og flangsi diykkjulýðs."
— Um leið og Pósturinn kem-
ur um'kvörtunum „verka-
manns" á framfæri, vil hann
skora á lögregluj'firvöldin að
hraða byggingu nýs verka-
anannahúss við höfnina eins
og frekast er unrit. Skýlið
fullnægir engan veginn þeim
kröfum sem gera verður til
slíks húss. (Er ekki hægt að
fá betri loftræstingu í Skýl-
ið?) Nýtt yerkamanriahús^.við
höfnina hefur lengi verið eitt
af baráttumálum reykvískra
verkamanna, og bæjaryfir-
völdunum má ekki líðast að
sofa á þvi máli.
RÆSTINGAKONA skrifar svo:
„Kæri Póstur. Mér finnst
við konurnar megum vera
þafcklátar henni Öddu Báru
Sigfúsdóttur fyrir að koma
því i gegn á Alþingi að skipa
nefnd til að athuga launamál
okkar. Mjög lengi er það bú-
ið að ganga svo til, að við,
sem vinnum bæði erfið og ó-
þrifaleg verk, eins og t.d. við
ræ3tingu fáum fyrir það lægri
laun en karlmennirnir. Eg
vona því að þessi nefnd, jafn-
launanefnd á víst að kalla
hana, verði vel valiii; og um-
fram allt, ef í henni eiga að
vera konur, að þá verði vald-
ar konur, sem sjálfar þurfá
að vinna fyrir sér. Kvenfé-
lagskonur eru alltaf að biðja
um að skipa konur til allra
Muta. En ég segi, skipið þið
fyrst og fremst konur, sem
sjálfar eru launþegar.
Og svo að endingu. Eg vona
að blessuð vinstri stjórnin
okkar láti það nú ekki drag-
ast lengi að skipa nefndina.
Ræstingakona"<