Þjóðviljinn - 30.05.1958, Side 5

*
Föstudagur 30. mai 1958
ÞJÖÐVILJINN
(5
Færeyingar treysta Dönurn
ekki í landhelgismálinu
ÞjóBveldisflokkurinn fœreyski krefsf
/ tafarlausrar og rótfœkrar lausnar
Uggur er í mönnum í Færeyjum um aö Danir sem
íara meö utanríkismál Færeyinga muni enn einu sinni
breg'öast þeim í landhelgismálinu, semja af þeim rétt-
índi til að þóknast bándamönnum sínum í Atlanz-
bandalaginu.
Færeyingar hafa lengi kraf-
izt -þess að landhelgi þeirra yrði
stækkuð, en eftir ákvörðun ís-
lendinga um útfærslu landhelgi
sinnar hafa kröfurnar mag'n-
azt.
Eins og áður hefur verið skýrt
■frá hefur H. C. Hansen, forsæt-
is- og utanrikisráðherra Dana
og leiðtogi danskra sósialdemó-
krata, boðið færeysku land-
stjórninni að senda fulltrúa til
Kaupmannahafnar til viðræðna
um málið, en jafnframt var gef-
ið í skyn að Danir ætluðu að
hafa samráð við Breta og aðra
bandamenn sína -um málið.
Danska stjómin gagnrýnd
Færeyski Þjóðveldisflokkurinn
sem berst fyrir sambandsslitum
og fullveldi Færeyja hefur nú
gefið út yfirlýsingu- um rnálið.
Hann sakar dönsk' stjómarvöld
um að hafa brugðizt hagsmunum
Færeyinga í landhelgismáiinu..
Auriol varar de Gaulle við að
virða ekki óskir verkalýðsins
Birt hafa verið bréf sem
farjð hafa á milli Vincent
Auriols, sósía.ldemókratans
sem var kjörinn fyrsti forseti
fjórða franska lýðveldisins, og
de Gaulle hershöfðingja.
Auriol ritaði de Gaulle bréf
á hvitasunnudag. Hann vottar
de Gaulle þakklæti fyrir sam-
vinnu þeirra fyrr á árum, og
segist ekki bera minni virðingu
fyrir hershöfðingjanum en áð-
ur, en hins
vegar geti
hann ekki
annað en for-
dæmt þá
menn sem
stóðu að upp-
reisn herfor-
ingjanna í Al-
sir gegn. lýð-
veldinu og
lögum þess.
V. Aiirioí. Þeir geti ekki
lengur falið
síg hak við ættjarðarást og
hóllustu við ríkið, Jieldur sé
öllum ljóst að þeir hafi gert
samsæri til að þröngva vilja
sínum upp á þjóðina.
Auriol kveðst ekki vilja trúa
því að de Gaulle óski þess að
aeðstu stofnanir þjóðarinnar
viki fyrir valdhoði nokkurra
manna, né heldur að hann vilji
gerast fulltrúi manna sem voru
fjandmenn hans og ganga
þannig í berhögg við þá menn
lýðveldisins sem af fullri ein-
Jægni unnu með honum að
þjóðlegri einingu.
Auriol minnir de Gaulle á að
verkalýður Frakklands hafi
unnið honuni að frelsun
föðurla'%>sins og kveðst ekki
trúa því að hann vilji ganga
J berhögg við liann og óskir
hans. Auriol skorar að lokum
á de GauIIe að virða landslög
og slíta. tengslum við þá her-
foringja sem hafa skorað á
borgarana að virða lögin að
vettugi.
Svar hershöfðincrians
Svar de Gaulle við bréfi
Auriols var birt í gær. Hers
höfðinginn segir að stjórnar-
völdin í París eigi sök á at-
burðununi sem orðið hafi í Ai-
sír. Hik þeirra og ráðaleysi
hafi komið þeim af stað. Hins
vegar hafi hann hvergi komið
þar nærri, enda. þótt nafn hans
hafi verið bendlað við þá.
Hann íti'ekar fyrri jfirlýs-
ingar sínar um að hann muni
því aðeins taka völdin í sín-
ar hendur, að það verði með
löglegum. hætti, en hann læt-
ur í Ijós ótta um að franska
þjóðin beríst nú hratt í átt til
algers stjórnleysis og borgara-
styrjaldar.
Verðj. það niðurstaðan muni
þeir sem komu í veg fyrir að
hann fengi enn einu sinni að
bjarga lýðveldinu á. hættustund
bera þunga. ábyrgð.
: I
Hann segir að stækkun landhelg-
innar sé mesta hagsmimamál
Færeyinga og öll afkoma þeirra
byggist á tafarlausri og róttækri
lausn málsins.
Hins vegar hafi Danir ekki
haldið verr á neinu máli en
þessu.
Brezkir togarar hafi i skjóli
sáttmála þess sem Danir gerðu
við Breta árið 1901, farið ráns-
liöndum um mestu auðliridir
Færeyinga, sótt þangað verð-
niæti sem nenii Iiundruðum
milljóna króna. meðan lands-
menn áttu sjálfir varla til lmífs
og skeiðar.
Færeyingar hafi í engu máli
sem þessu fengið að kenna í
jafnríkum mæli á sviksemi
danskra stjórnarvalda. Þau hafi
alveg svikizt um að verja þá
takmörkuðu landhelgi sem Fær-
eyjum hafí verið skömmtuð, en
útlendingum verið Ieyfðar tak-
markalausar gripdeildir.
Reynsian sýni því að Danir
muni aldrei geta leyst landhelg-
ismál Færeyinga á viðunandi
hátt. Það sé færeyska. þjóðin
sem eigi fiskimiðin, og útlend-
ingar séu þar réttlausir með
öllu. Það sé Færeyinga sjálfra
að leiða málið til Iykta.
Blað flokksins 14. september
ræðst á frammistöðu og mál-
flutning dönsku fulltrúanna á
Genfarráðstefnunni og hafnar
því skilyrðislaust, að nokkrir
samningar verði teknir upp við
Atlanzbandalagið um þetta
einkamál Færeyinga, en greini-
legt er að Danir ha,fa það í
hyggju.
X gær barst sú frétt að fær-
eyska Lögþingið hafi verið kvatt
saman á aukafund í næstu viku
sennilega á þriðjudag, til að
fjaila um landhelgismálið.
Hugmyndinni um alþýðufylkingu
vex örf fylgi í Frakklandi
En Bandarík'cmenn tala um nauðsyn á al-
gerðri steínubreytingu gagnvart Evrópu
Meö hverjum degi fjölgar stuöningsmönnum alþýöu-
fylkingar í Frakklandi, samstarfs verkalýösflokkanna og
lýöveldissinnaöra borgara. Æ fleiri sjá aö þar er lausn-
in á hinum miklu vandamálum sem Frakkar eiga viö
aö stríöa.
Frönsku ihaldshlöðin
sér þetta ljóst og leggja sig
tví. fram við að reyna að sann-
færa sósialdemókrata um að
þeir verði, hvað sem á gengur,
að hafna samstarfi við komm-
únista.
Iæ Figaro sagði í gær að
tvíræð nmmæli de Gaulles liers-
höfðingja og óljós afstaða hans
hefðu því miður orðið. til þess
að auka hugmyndinni um al-
þýðufylkingu stuðning, eins og
hefði komið i ljós í hópgöng-
unni miklu i Paris í fyrradag.
Þessi hugm\md hefði fengið
hættulega mikið -fylgi á þing-
inu.
Skrif blaða sósíaldémókrata
og kommúnista í gær um hóp-
g"nguna miklu henda til þess
að ótti íhaldsblaðsins sé ekki
með öllu ástæðulaus. Bæði Le
Populaire, málgagn sósíaldemó-
krata, og I’Humanité, málgagn
gera að flokkur hans gæti ekki fall-
izt á að játast undir fyrirmæli
herforingja, sætta s;g við
stjórn fallhl'.fahermanna né
endurreisa Vichystjórn í Frakk-
landi, sem í þetta. sinn væri
ækki hægt að afsaka með ó-
sigri og hernámi.
L’Humanité komst m.a. þann-
ig að orði:
„Ef de Gaulle hershöfðingi
ætlar sér að stjórna landinu
gegn vilja þeirra manna og
kvenna sem komu hundruðum
þúsunda saman á Place de la
Nation og Bastille, þá hann um
það. Hvað sem nú gerist, þá
er það eitt víst að þjóð vor
mun aldrei hleypa de Gaulle
til valda, studdum flokki æv-
intýramanna og vopnaðra
þrjóta“.
Bandarísk blöð óttast áhrif
atburðanna í Frakklandi á At-
lanzbandalagið og samstarf
kommúnista, gera mikið úr.
göngunni, sem þau segja að vesturveldanna.^og ^ það ^ hver
um 500.000 manns hafi tekið
þátt í, og þýðingu hennar.
Le Populaire segist skilja vel
að Coty forseti eigi nú í örð-
ugleikum, en bætir við:
„LýðveWissinnar Parísar
sem endanleg niðurstaða þeirra
verður. Wall Street Journal
sagði þannig í gær:
„Við verðuin að minnsta kosti
að búa okkur undir langt
tímabil óvissu. Það versta er
fullvissuðu liann í gær um að að við höfuni byggt stelim
liann berðist ekki einn. Ilvað okltar gaguvart Evrópu í svo
sein á geiigur, hver sem verð-
ur leið okkar úr Jæirri úlfa-
ríkum mæli á F’rakklandi. Þær
stoðir eru nú skyndilega að
kreppu sem við erum nú í, hrynja. Oldkur er þvi fyrir
hlýtur 28. maí að liafa áhrif beztu að búa okkur uiiclir a»
á framtiðina. Allt er breytt, við verðum að endurskoða At-
ekkert er eins og það var fyr- lanzbandalagið, hernaðar- og
ir daginn í gær. Fólkið hefur efnahagsfyrirætlanir okliar i
sagt sitt“. | Evrópu, og öll atriði þeirrar
Forseti þingflokks sósíal-1 stefnu sem gert hefur okkur
demókrata ritaði grein í Le svo háða atburðiun í einu
Populaire í gær. Hann eagði landi“.
Orlagastund Frakklands
Framhald af 1. síðu.
Þingmenn höfðu hlýtt á lest-
nr þessa boðsJtapar standandi
og þögulir. En þegár kom að
hótun. forseta að segja af sér
ef de Gaulle væni e'kki falin
völd, settust þingmenn komm-
únista og sumir aðrir vinstri-
menn í sæti sín. Kyrrð var
þó enn nm stimd í þingsalnum,
en brátt gullu við reiðihróp
frá bekkjum vinsti’imanna og
stundarkom leið svo að ekki
heyrðist til þingforseta, og
undir lokin komst allt í upp-
nám. Vinstrimenn hófu að
syngja franska þjóðsönginn,
Marsei.llasimi, við raust, en
aðrir þingmenn klöppuðu. Að
söngnum loknum hófust hróp
á milli hekkja, hægrimenn tóku
líka að syngja þjóðsönginn,
en hrópuðu þess á millj ókvæð-
isorð til kommúnista: Til
Moskvu með ykkur!, en þeir
svöruðu: Til Ivorsíku með
ykkur! og hrópuðu vigorð
spænsku. lýðveldissinnanna:
Fasistar munu ekki brjótast
í gegn. (Le fascisme ne pass-
era pas!) hvað eftir annað.
Siðan tóku þeir og aðrir
vinstrimenn að syngja bylt-
ingarsöngva.
Forseta tókst loks að láta til
sín heyra, hann sleit fundi, en
tilkynnti um leið þingmönnum
að fara ekki úr nágrenni þings-
ins, því fundur kynni að verða
boðaður með skömmúm fyrir-
vara.
Afstaða kommúnista
óWíræð
Af viðbrögðum kommúnista
á þingfundinum má þega.r ráða
að afstaða þeii-ra. til valdastöðu
de Gaulle er ótvíræð. Þingflokk-
urinn gaf strax að fundinum
loknum út yfirlýsingu þar sem
fordæmdar eni allar tilraunir
til að lyfta hershöfðingjanum í
valdastól. Þar var sagt afdrátt-
arlaust að slíkt valdarán niyudi
leiða til borgarastyrjaldar.
Skömmu síðar gaf fram-
kvæmdanefnd þeirra út yfirlýs-
ingu þar sem allir verkamenn
voru hvattir til að vera vel á
verði.
Sósíaldemókratar að bogna?
Kommúnistar munu ekki ein-
ir geta komið í veg fyrir að
þingið láti undan hótunum
valdaræningjanna í Alsír og
fallist á að fela de Gaulle
völdin. Það veltur á afstöðu
sósíaldemókrata.
Allt þar til í gær virtist sem
þeir myndu ætla að standa
vörð um lýðveldið, en í gær-
kvöld bárust fréttir sem gáfu
til kynna að þeir væru nú á
báðum áttum, og héfðu jafnvel
þegar bognað. Þessar fréttir
voru að þingflokkur þeirra
hefði tekið til greina bréf það
sem de Gaulle hefur ritað Aur-
iol, fyrrverandi forseta, en frá
því er sagt á öðrum stað í
blaðinu.
Þeir hefðu þvi ákveðið að
hefja viðræður við de Gaulle
og fá nánari upplýsingar um
hvað hann ætlaðist fyrir. Þing-
flokkurinn samþykkti einnig til-
lögu frá Max Lejeune, ráðherra
á.n stjórnardeildar, sem er
fylgjandi stjórnarmyndun de
Gaulle, um að Mollet, leiðtogi
flokksins, skyldi gariga á fund
de Gaulle, ef honum yrði fal-
in etjórnarmyndun, til að fá
að vita „allan sannleikann um
fyrirætlanir hershöfðingjans",
eins og það var orðað.
Svo virðist einnig sem kaþ-
ólski flokkurinn MRP sem áð-
ur hefur lýst yfir eindreginni
andstöðu sinni við stjórnar-
myndun de Gaulles sé tekin að-
sætta sig við hana. Pflimlin,
leiðtogi hans og fráfarandi for-
sætisráðherra, sagði þirig-
flokknum í gær að enginn ann-
ar kostur væri nú betri en
yaldataka hersböfðingjans.
Sigurhátíð undirbúin
í Algeirsborg
Uppreisnarmenn í Alsír eru
teknir að búa sig undir mikla
sigurhátið til að fagna valda-
töku de Gaulle. Átta metra hár
Lorraine-kross (en það var
undir því merki sem hersveitir
Frjálsra Frakka börðust í sí.ð-
ustu styrjöld) hefur verið
reistur á aðaltorgi borgarinnar,
og verður lýstur upp þegar há-
tíðin hefst.
Fundir voru enn haldnir á.
torginu í gær og hafði verið
femalað þangað nokkrum. þús-
undum Serkja úr grennd höf-
uðborgarinnar. Soustelle var
einn af ræðumönnum og sagð-
ist vera viss um að innan
skamms myndi de Gaulle taka.
völdin í sínar hendur. Hann og
félagar hans myndu berjast tii
eiomrs saaði Soustelle