Þjóðviljinn - 03.06.1958, Blaðsíða 3

Þriðjudagur. 3, júní 1958 — ÞJÓBVILJINN
(3
örugg samstaða er beittasta vopnið
Framhald af 1. síðu-
landsins sem er innan 200
metra dýptarlínu frá strönd-
inni.
Hér var um einhliða ákvörð-
un ísiands að ræða, ákvörðun,
sem helgaði okkur rétt, en sem
ekki fól að svo stöddu í sér
neinar beinar takmarkanir eða
bönn við veiðum útlendinga á
landgrunnssvæðinu.
Næsta mikilvæga skrefið var
stigið með stækkun landhelg-
innar 1950 og 1952 og þá byggt
á landgrunnslögunum frá 1948,
en þó fyrst og fremst fetað í
fótspor Norðmanna, sem stækk-
að höfðu sina landhelgi og
breytt grunnlínum norsku land-
helginnar.
Með útfærslu fiskveiðitak-
markanna 1952 var stórt skref
stigið. Hin beina útfærsla land-
helginnar var að visu ekki mik-
11, aðeins ein sjómila, en með
þvi að landhelgislínap var
dregin beint fyrir flóa og firði
var um mikla stækkun fisk-
veiðilandhelginnar að ræða á
nokkrum svæðurn við landið.
Stækkunin var mjög misjöfn
og af því leiddi strax eðlilega
óánægju þar sem breytingin
varð minnst.
Samstaða þjóðarinnar.
En samstaða þjóðarinnar var
eigi að síður góð. Hún stóð
öll sem- einn maður í vörn og
sókn gágnvart öðr'urri þjóðum
fyrir málstað sínum.
Öllum laridsmönnum var
ljóst, að það sem gert var í
landhelgismálum íslendinga
1952 var aðeins áfangi að settu
marki, því marki að helga ís-
lendingum forgangsréttindi til
fiskimiðanna í kringum land-
ið.
Nýr undirbúningur hófst í
rauninni þá þegar að því að
ná' næsta áfanga. Á alþingi
komu fram tillögur um hvað
gera skyldi næst og kröfur
bárust úr öllum landshlutum
um æskilegar bx-eytingar. ís-
lendingar tóku málið upp á er-
lendum vettvangl og reyndu að
sanna öðrum þjóðum óhjá-
kvæmilega nauðsyn þess, að
fiskimiðin við strendur lands-
ins yrðu enn betur vemduð
fyrir ágengni erlendra fiski-
skipa. Málið sóttist seint, ein
ráðstefnan tók við af annarri
og lausn fékkst engin.
Yfirlýsing núverandi
ríkisstjómar.
Þegar núverandi ríkisstjói’n
tók við völdum í júlí-mánuði
1956 lýsti hún yfir eftirfarandi:
„Ríkisstjói’nin leggur áherzlu
á stækkun íslenzku landhelg-
innar og telur að stækkun frið-
unarsvæðisins kringuín landið
sé.nú brýn nauðsyn vegna at-
vinnuöryggis landsmanna og
mun því beita sér fyrir fram-
gangi þessa máls“.
Þegar stjórnin tók við hafði
þegar verjð ókveðið, áð land-
helgismálið yrði tekið til
meðferðar á þingi Sameinuðu
þjóðanna, sem halda áttj um
. áramótin 1956—1957.
Rétt þótti því iað bíða með
,■ frámkv'æmdir «f hálfu íslands
■ .i’^í ; málinu þar til eftir fund
Sameinuðu þjóðanna.
Þingi Sameinuðu þjóðanxxa
lauk svo, að engar samþykktir,
voru gerðar til lausnar á land-
helgismálum þjóðanna, en þess
í stað ákvað þingið að boða til
alþjóða í’áðstefnu um þau mól
og ákvað fundartíma í febrúar-
mánuði 1958.
Fulltrúi íslands á þingi Sam-
einuðu þjóðanna greiddi einn
atkvæði gegn því að frestað
yrði á þennan hátt málinu og
benti á að íslendingar hefðu
þegar beðið svo lengi með að-
kallandi framkvæmdir í land-
helgismáli sínu, að þeir hlytu
að mótmæla nýjum fi-esti í mál-
inu.
Eftir þessi málalok stóðu ís-
lendingar enn frammi fyrir þvi,
hvort þeir ættu nú að hefjast
handa og lýsa einhliða yfir
nauðsynlegum breytingum á
fiskveiðilandhelginni, eða hvort
enn væri rétt að bíða eftir
næstu alþjóðaráðstefnu. Sýnt
þótti að ekki fengist æskileg
samstaða heima fyrir til nýrra
einhliða framkvæmda, þar sem
alþjóðleg ráðstefna um land-
helgismálin væri fi-amundan.
Það varð því að samkomulagi
að fresta enn ráðgerðum fram-
kvæmdum, en þó með þeim
hætti að bindandi samkomu-
lag var gert á milli stjórnar-
flokkanna um að þegar að lok-
inni landhelgismálaráðstefn-
unni skyldi hafizt handa um
breytingar á landhelginni og
skyldi hugsanleg frestun ráð-
stefnunnar Þar engu breyta um.
Landhelgismólaráðstefna
Sameinuðu þjóðanna var síðan
haldin í febrúar til april s.l..
Fréttir af þeirri ráðstefnu eru
öllum íslendingum enn í fersku
minni svo mjög var fylgzt með
því sem þar gerðist hér á
landi.
Samkomulag stjórnar-
flokkanna.
Ráðstefnunni í Genf lauk 28.
api’íl s.l. og þá var komið að
ákvöi’ðun okkar hér heima um
stækkun landhelginnar.
Niðurstaðan vai’ð svo þessi:
Bindandi samkomulag hefur
verið gert um þetta:
Reglugei’ð um fiskveiðiland-
helgi íslaxxds verði gefin út 30.
júní n.k. í reglugei-ðinni verði
eftirfarandi efnisbieytingar
einar gerðar frá þvi, sem nú
gildir samkvæmt reglugerð um
verndun fiskimiða umhverfis
ísland ni’. 21 frá 19. marz
1952:
1. Fiskveiðilandhelgin skal vera
12 sjómilur út frá grunnlín-
um.
2. íslenzkum skipum, sem
veiða með botnvörpu, flot-
vörpu éða dragnót skal
lieimilt að veiða innan fisk-
veiðilandhelginnar, en þó ut-
an við riúverandi friðunai’-
línu. Sérstök ákvæði skulu
sett um þessa heimild og til-
gi-eina nánar veiðisvæði og
veiðitíma.
3. Reglugei’ðin skal öðlast gildi
1. september n.k.
Tímínp þangað til reglugex’ð-
'in kemur til framkvæmda verð-
ur notaður til þess að vinna að
skilningi og viðurkenningu á
réttmæti og nauðsyn útfærsl-
unnar.
Réttur tíl breytinga á grunn-
línum er áskilinn.“
Með þessu samkomulagi er
fullnaðarákvörðun tekin um
hitxa nýju flákveiðalandhelgi.

Engin öxmur efnisatriði geta
orðið í hinni nýju reglugerð,
en þau, sem greind eru í þessu
samkomulagi.
Lögformleg birting nýju
reglugerðarinnar verður svo 30.
júní n.k., en gildistakan 1.
september.
Stórt og veigamikið
skref.
Hér er enn eitt stórt og
veigamikið skref stigið i áttina
að settu marki íslendinga í
landhelgismálinu.
En markinu er enn ekki náð,
leiðrétting á grunnlínum er enn
eftir og aukin vernd á fiski-
miðunum utan við 12 mílna
beltið er enn eftir.
Nokkrar deilur hafa risið á
milli manna og' flokka hér
heima fyrir í sambandi við á-
kvörðun þessa. Þær deilur
standa vonandi ekki lengi og í
afstöðu þjóðarinnar gagnvart
öðrum þjóðum mega slikar
deilur ekki koma til mála.
Þjóðin mun líka vissulega
standa sem einn maðUr unx
málstað sinn. Hvei’t mannsbarn
í landinu veit hvað urn er að
tefla.
Og öll skulum við vera nrinn-
ug þess, að sterkasta vopn okk-
ar í deilum við aðrar þjóðir »
þessu efni ei’, að þjóðin sé ein
huga, að lxvergi finnist veila i
trú og skilningi þjóðarinnar a
réttnxæti þess, sem gert er.
Fiskimiðin undirstaða
afkomuöryggis.
Rök okkar fyi-ir stækkaðri ■
fiskveiðilandhelgi eru sterk. Af-
komuöryggi þjóðai-innar bygg-
ist á fiskimiðunum ki’ingum
landið.
Frá 90—97% af allri gjaldeyr-
isöflun þjóðarinnar fæst fyrir
sjávarafurðir. Eyðilegging fiski-
miðanna við landið mundi því
kippa stoðunum undan efna-
hagslífi þjóðarinnar.
Allar atvinnugreinar á íslandi
verða að byggja á gjaldeyris-
öflun sjávarútvegsins.
Nútíma landbúnað getum við
ekki rekið, nema með miklum
erlendum gjaldeyri til véla- og
tækjakaupa, til kaupa á fóður-
bæti og áburði, til kaupa á olí-
urn og benzíni o. s. frv.
Iðnaðurinn krefst mikils hrá-
efnis, sem kaupa þai’f fyrir er-
lendan gjaldeyri. Og þannig er
með flestar eða allar starfs-
greinar í landinu nú.
Og hvei-nig gætum við haldið
uppi menningai-þjóðfélagi með
góðum lífskjörum í landinu, án
gjaldeyrisöflxmar sjávarútvegs-
ins?
Fiskimiðin við stendur ís-
lands eru okkur eins og námur
eða olíulindix’, nytjaskógar eða
akurlendi eru öðrum þjóðum.
Þessi auðæfi landsins verðum
við að vernda. Við hljótum að
hagnýta þau til lífsöryggis fyrir
íbúa landsins.
Reynslan hefur sýnt okkur
að þessum auðæfum er hægt að
eyða. Þrotlaus sókn erlendra
veiðiskipa á miðin upp undir
i ströndina, hefur hvað eftir ann-
að leitt til stónninnkandi fiski-
gengdar. Við höfum séð að auk-
in friðun miðánna á styrjaldar-
timum hefur strax sagt til sín
með aultnu fiskimagni og við
höfum fundið hvað þær friðun-
arráðstafanir sem við höfum
komið fram hafa gert mikið
gagn.
Við þekkjum dæmin frá.Fær-
eyjum um uppurin fiskimið
vegna ágangs erlendra skipa.
Við vitum því um hættuna sem
að okkur steðjar.
Hluti líísbaráttu
þjóðarinnar.
Barátta íslendinga fyrir
stækkaðri landhelgi hefur allt-
af verið hluti af sjálfstæðis- og
fi’elsisbaráttu þjóðarinnar, —
hluti af lifsbaráttu hennai'.
Landgrunnið út frá strönd-
inni er raunverulega hluti af
landinu. Auðæfi þessa land-
grunns eru því auðæfi íslands.
Það er vegna þessa sem land-
helgismálið getur aldrei orðið
samningamál milli íslendinga
og annarra þjóða. Slíkt mundi
særa sjálfstæðisvitund okkar og
þjóðarmetnað, slíkt væri að
verzla með lífsbjöi’g þjóðai’inn-
ar. Allar hugmyndir um það að
heimila erlendum skipum sér-
stök veiðiréttindi í íslenzkri
landhelgi eru því í .eðli sinu frá-
leitar og geta aldrei komið til
greina.
Öllum tilmælurri um samn-
ing'a við erlend ríki' um
þetta lífsbjargarmál þjóðarinn-
ar hefur því verið’ lxafnað og
öllum beiðnum um sérréttindi
útlendum skipum til handa um
veiðii’éttindi í íslenzkri land-
helgi hefur því veriS vísað á
bug. Neitanir okkar eru ekki af
fjandskap við neinar þjóðir
heldur vegna þess að hér er
beðið um það, sem ekki er hægt
aff veita.
Við íslendingar óskum vin-
samlegra skipta við allar þjóð-
ir. Við vitum um smæð okkar
og aflleysi í átökum við aðrar
þjóðir.
En við viljum eiga okkar rétt
og halda honum hiklaust fi’am
þótt við meirimáttar aðila sé
að ræða.
Við óskum ekki eftir fjand-
skap við Breta, eða aðrar grann-
þjóðir okkar, þvert á móti vilj,-
um við vinsamlega sambúð við
þær.
En vinátta okkar við þær rná
ekki kosta lífsbjörg okkar.
Slíkt gæti aldrei leitt til vináttu.
Málstaður íslands í landhelgis-
málinu er skýr. Meirihluti þjóð-
anna á hinni geysifjölmennu
þjóðaráðstefnu um landhelgina,
sem haldin var í Genf, lýsti sig
fylgjandi okkar málstað.
Allir hljóta að viðurkenna að
hér er um líf íslenzku þjóðar-
innar að tefla.
Örugg samstaða síerk-
asta vopnið.
íslendingar! Við höfum tekið
okkar ákvörðun í þessu stærsta
máli þjóðarinnar í dag. Örugg
samstaða er okkar sterkasta
vopn. Leggjum því á hilluna
deilur um minni atriði málsins
og stöndum sem einn maður
gagnvart öðrum þjóðum. Sýn-
um festu og öryggi í framkomu
okkar og verum minnug þess
hvílikt stórmál hér er um að
ræða. ■ 'fyx’ir framtið og heill
þjóðarinnar.
Sjómenn, sem nú haldið ykk-
ar árlega hátíðisdag. Landhelg-
ismálið hefur alltaf verið ykk-
ar áhugamál. Þið eruð í fremstu
línu íslendinga í því hagsmuna-
máli.
Ykkur snertir það mál meir
en nokkra aðra landsmenn.
Það ex’uð þið, sem stundið at-
vinnu ykkar á fiskimiðunum og
vitið manna bezt hvað í húfi
er.
Ég flyt ykkur beztu ham-
ingjuóskir á hátíðisdegi ykkar
og óska þess að stækkun ís-
lenzku fiskveiðilandhelginnar
megi verða ykkur og þjóðinni
allri til hagsbóta og heilla á
komandi árum.

Hliiti af hópgöngunni á sjómannadaginn. (Ljósm. Sig. Guðm.)
Fjölsótt hátíðahöld sjó-
mannadagsins í Reykjavík
Mikil þátttaka var í hátíðahxöldum sjómannadagsins
í Reykjavík sl. sunnudag, enda veöur mjög gott.
Hátíðahöldin fóru fi’am eins og
ráðgert hafði verið. Farin var
hópganga um nokkrar götur mið-
bæjarins en aðalhátíðahöldin
fóru fram við Austurvöll. Ás-
mundur Guðmundsson biskup
minntist drukknaði'a sjómanna,
en sex starfandi sjómenn höfðu
farizt við störf sín á árinu sem
liðið var frá síðasta sjómanna-
degi, færri en nokkru sinni áður.
Ræður fluttú af svölum alþingis-
hússins Lúðvík Jóáepsson sjávar-
útvegsmálaráðheri-a og er í’æða
hans birt á öðrum stað hér í blað-
inu, Þorsteinn Arndals skrif-
stofustjóri og Andrés Finnboga-
son skipstjóri. Loks áfhenti
Henry Hálfdánarson formaður
sjómannadagsráðs þrem rosknum
sjómönnum heiðursmerki, þeim
Hallgrími Jónssyni vélstjóra,
Pétri Björnssyni skipstjóra og
Péti’i Þórðarsyni bátsmanni. Á
milli ræðna og ávai-pa lék Lúðra-
sveit Reykjavíkur og Guðmundar
Jónsson óperusöngvari söng.
Að loknum hátíðahöldunum við
Austurvöll hófst kappróður í
Reykjavíkui’höfn. Tóku þátt í
honum fimm sveitir af íslenzkum
skipum og fjórar af erlendum
skipum, tvær af brezku >tirlits-
skipi, ein af franskri koi’vettu og
ein af bandarísku olxuskipi. Sig-
urvegari varð sveit skipverja á
bv. Marz á 2.42,2 mín. og hlaut að
launum lárvjðai’sveig Sjómanna-
dagsins. Næstbeztan tíma höfðu
skipverjar á bv. Vetti, en June-
Munktell-bikarinn hlutu skipverj-
ar á vb. Erni Ai-narsyni.