Þjóðviljinn - 04.06.1958, Page 3

Miðvikudagur 4. jání 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (3
Guðm. I vildi veita erlendum skipum
undanþágu til veiða í landhelgi
Með jbví hefSi raunveruleg stœkkun landhelginnar oð-
' eins orð/ð tvær milur I sfaSinn fyrir átfa
Tillögur Guðmundar í. Guðmundssonar um lausn
á landhelgismálinu voru þær að landhelgin skyldi
að vísu stækkuð í 12 míiur í orði kveðnu en síðan
skyldu erlend veiðiskip (a.m.k. skip Atlanzhafs-
handalagsríkja) fá undanþágu til veiða innan
landhelginnar allt að sex mílna takmörkum. Raun-
veruleg stækkun átti þannig aðeins að verða tvær
mílur í stað átta.
Þjóðviljanum þykir rétt að
skýra frá þessu í tilefni af
ræðu utanríkisráðherrans í út-
va rpsi)mræðu num í fyrradag, en
þar kom ráðherrann fram við
sannleikann eins og versta ó-
vin sinn.
Sannleikur Guðmundar
Ráðherrann sór og sárt við
lagði í umræðunum að hann
hefði aldrei iéð máls á öðru
en því að land-helgin yrði
stækkuð í 12 mílur og liann
lýsti sjálfum sér sem flekk-
lausujn manni sem yrði fyrir
hinum ódrengilegustu árásum
ósannindamanna við Þjóðvilj-
ann. Skírskotaði hann á áhrifa-
mikinn hátt til þjóðarinnar að
kveða upp 'harða dóma yfir
mönnum sem reyndu að spilla
samstöðu íslendinga með því að
flytja ósannindi um þá for-
ustumenn sem vasklegast berð-
ust.
— aðeíns hálfsannleikur
Það er alkunna að hálfsann-’
leikur getur verið uppvís lýgi,
og þá aðferð hagnýtti Guð-
mundur í. Guðmundsson. Stað-
reyndin um afstöðu hans er
sú að liann lagði aðeins til að
landhelgin yrði staekkuð FORM-
ILEGrA um 8 mílur en í FRAM-
KVÆMDINNI yrði stækkunin
aðeins 2 mílur. Hann vildi sem
sé að veiðiskip Atlanzhafs-
bandalagsins fengju undanþágu
frá 12 mílna landhelginni, og
vár rætt um að undanþágan
yrði bundin við allt að 5 ára
tímabil til að byrja með. Með
þéssari aðferð getur Guðmund-
nr víst haldið því fram að hann
sé otull. baráttumaður 12 mílna
landhelgi — en hann stingur
undan þyí sem öllu máli skipt-
ir: að landhelgin átti ekki að
koma til framkvæmda um sinn
— og ef undanjþágan hefði
einusinni verið veitt hefði
reýnzt erlitt að áfnema hana
aftur.
Samningamakk Guð-
mundar
Og Guðmundur í. Guðmunds-
son lét sér ekki aðeins nægja
Umræður um
íslenzka óperu
. í kvöld kl. 9 verða framhalds-
Umræður í Listahiannaklúbbnum
um íslenzka óperu. Framsögu
menn í kvöld verða: Guðlaugur
Rösinkranz, þjóðleikhússtjóri og
Þorsteinn Hannesson, óperU'
söngvari.
að berjast fyrir þeirri lausn
hér innanlands að erlend skip
fengju að veiða í Iandhelgi
íslendinga; hann hóf samninga-
makk um þetta efni við Atlanz-
háfsbandalagið bak við ráðherra
A lþýð ubandala gsins, bak við
s jávarútvegsmala ráðherra sem
er yfirmaður lanjlhelgisnlála.
Eflaust er langt síðan þetta
samningamakk hófst, en vitað.
er að það magnaðist um allan
helming á ráðherrafundi Atl-
anzhafsbandalagsríkjanna í
Kaupmannahöfn. Þegar honum
lauk sendí Guðmundur t Guð-
mundsson slcrifstofustjóra sinn,
Hendrik Sv. Björnsson, til Par-
ísar í aðalstöðvar Atlanzhafs-
bandalagsins til þess að halda
samningunum áfram. Síðan
gekk ekki á öðru en skeytum
og símtölum milli þeirra, og
fjölluðu þau samskipti öll um
undanþágur fyrir erlenda tog-
ara í íslenzkri landhelgi. Þess-
ir samningar náðu hámarki 17.
maí s.l., þegar Guðmundur
sendi utan raunverulégt til-
boð um undanþágur fyrir riki
Atlanzhafsbandalagsins.
Guðmundur var beygður1
Allt eru þetta staðreyndir
sem Guðmundur í. Guðmunds-
son þagði um í útvarpsræðu
sinni. Og það er einnig stað-
reynd að það var Alþýðubanda-
lagið sem stöðvaði þetta samn-
ingamakk. Sama. daginn og
Guðmundur sendi tilboðið um
undanþágurnar, sendi Alþýðu-
bandalagið samstarfsflokkum
sínum úrslitakosti um tafar-
lausa ákvörðun um stækkun
landhelginnar í 12 mílur, und-
anþágulaust. Um það og það
eitt snerust átökin vikuna 17.
—24. maí. Alþýðubandalagið
krafðist þess að málið yrði
afgreitt að fullu og Pramsókn-
arflokkurinn féllst síðar á það
sjónarmið, en Guðmundur í.
iagði til að samningar við Atl-
anzhafsbandalagið héldu áfram
með málið óafgreitt og naut
hann stuðnings íhaldsins við
það sjónarmið. Málalokin urðu
síðan Jiau alkunnu að Guð-
mundur í. Guðmundsson var
beygður á síðustu stundu og
neyddist til þess a ð skrií'a
með eigin hendj undir samning,
þar sem skýrt er ákveðið að
landhelgin skuli stækkuð í 12
mílur, unclanþágulaust.
Getur valdið stórfelldum
erfiðleikum
Menn geta síðan liaft skipt-
ar skoðanir á því hvert hald
sé í eiginhandarundirskrift
Guðmundar 1. Guðmundssonar,
og viðbrögð hans og Alþýðu-
blaðsins eftir að samningurinn
var undirritaður spá ekkj góðu
(það tðk Alþýðublaðið viku að
koma því í verk að hirta samn-
inginn og þá eftir formleg fyr-
irmæli forsætisráðherra!). Hitt
er ljóst að með samningamakki
sínu hefur Guðmundur í. Guð-
mundsson bakað íslendingum
tjón og erfiðleika, sem síðar
kunna að- ei.ga eftir að birtast
enn greinilegar. Hinir erlendu
andstæðingar okkar vita um
afstöðu utanríkisráðherrans,
vita að hann var reiðubúinn til
að veita undanþágur, vitá að
hann var neyddur til að undir-
rita annað gegn. vijja sínum.
Þessa vitneskju munu þeir hag-
.nýta til hins ýtrasta, enda er
nú lögð megináherzla á það
í brezkum blöðum að Atlanz-
hafsbandalagið þurfi að fá í-
vilnanir í íslenzkri landhelgi,
eins og það er orðað. Atlanz-
hafsbandalagsríkin munu leggja
til að haldin verði ráðstefna
um málið, þrátt fyrir ákvörð-
un Islen.dinga, og þar mun
megináherzla verða lögð á fyrri
tilboð utanríkisráðherrans. Og
sjálfur ’komst Guðmundur I.
Guðmúndsson þannig að orði
í útvarpsræðu sinni í fyrra-
kvöld að sjálfsagt væri að
halda uppi viðræðum við Atl-
anzhafsbandalagsríkin allt
fram til 1. september!
Þjóðhættuleg framkoma
Við því hefði ekkert verið
að segja þótt Guðmundur I.
hefði rætt undanhaldstillögur
sínar í leynd hér heima. Hitt
er þjóðhættuleg framkoma að
hann skyldi hefja samninga-
makk við erlend ríki um málið
bak við íslenzku þjóðina. Þótt
það, makk hafi nú verið stöðv-
að og samkomulag undirritað
verður framkoma ráðherrans
að sjálfsögðu til þess að
kveikja þær vonir hjá erlend-
um aðilum að ekki sé öll
nótt úti enn. Þeir munu því
leggja harðar að Islendingum
en ella og magna gagnráðstaf-
anir sínar í von um að hinn
auðbeygði ráðherra bogni
enn einu sinni. Það eitt var í
samræmi við hagsmuni Islend-
inga að þjóðin öll og forustu-
menn hennar stæðu saman sem
einn maður um þær ákvarðanir
sem teknar yrðu, en í staðinn
hefur Guðmundur I. Guðmnnds-
son sýnt erlendum þjóðum á
spil íslendinga og léð máls á
undanlfaldi. Það mun herða
andstöðu þeirra um allan helm-
ing.
Lög afgreidd á
síðasta fundi
neðri deildar
Fundur var haldinn í neðri
deild Alþingis í gær og þar af-
greidd ein lög um þreytingar á
s.iúkrahúsalögum nr. 9/1953, þ. e.
ákvæði um hækkun styrkja úr
ríkissjóði til sjúkrahúsa. Styrkir
til handa sjúkrahúsum er mis-
munandi eftir stærð þeirra, ým-
ist 10 eða 15 kr. á legudag.
Styrkur fjórðungssjúkrahúsa er
25 kr. á legudag.
Fundur neðri deildar í gær var
hinn síðasti á þessu þingi. Þakk-
aði forseti, Einar Olgeirsson, öll-
um þingdeildarmönnum samstarf-
ið, svo og starfsmönnum þings-
ins, og óskaði þingmönnum góðr-
ar heimferðar. Ólafur Thors
þakkaði forseta fyrir hönd þing-
jnanna ágæta fundarsókn og gott
samstarf og tóku þingdeildar-
menn undir þau orð.
Mhirinn (ái
aukið rekstursíé
Á fundi sameinaðs þings í gær
var samþykkt ályktun, þar sem
skorað er á ríkisstjórnina að
vinna að því að iðnaðurinn fái
aukið rekstursfé með þvi að
Seðlabankinn kaupi framleiðslu-
og hráefnavíxla iðnaðarfyrir-
tækja. Þá var einnig samþykkt á-
lyktun um heimild fyrir ríkis-
stjórnina til að veita Gísla Ind-
riðasyni, eiganda jarðarinnar
Tjaldbúða, ríkisábyrgð á láni allt
að 200 þús. kr. til að koma upp
eldisstöð fyrir sjósilung (sjó-
birting) í Búðaósi á Snæfellsnesi.
Nemendur barna- og unglingaskóla
bæjarins voru um 10660 á s.l. vetr
Búizt við að þeir verði 2000 fleiri haustið 1960
í vetur voru nemendur í barna- og gagnfræöaskólum
bæjarins um 10660 talsins, en gert er ráð fyrir að haust-
ið 1960 verði þeir 12600 eöa 2000 fleiri en nú. Til þess
aö mæta þessari fjölgun þarf að byggja 38—40 kennslu-
stofur, aðeins til þess að viöhalda núverandi ástandi.
fræðslu- vistarskólanum á Jaðri
Frá þessu skýrði
stjóri Reykjavíkur blaðamönn-
um í gær, og lét í té þær upp-
lýsingar sem hér fara á eftir.
17553 í barnaskólunum
Við harnaskóla. Reykjavíkur
stunduðu alls 17553 börn nám
í vetur, en hekkjardeildir voru
289. Undir lokapróf barnaskóla
(barnapróf) gengu 1180 börn.
Við barnaskólana störfuðu
alls 219 fastráðnir kennarar og
32 stundakennarar.
Heilsufar var yfirleitt gott
að undanskildum inflúensufar-
aldri þeim, er geisaði i skóla-
byrjun. Um 3200 börn fengu
gert við tennur hjá tannlækn-
um barnaskólanna. Ljósböð í
barnaskólum fengu samtals
1505 börn. Sjúkraleikfimi
stunduðu 133 börn og fótaæf-
ingar 206 börn. Talkennslu
vegna málgalla og lestrarörð-
ugleika nutu um 100 börn.
Heimakennslu og sérkennslu,
vegna veikinda og annarra á-
stæðna fengu 36 börn. I heima
á jaon voru
26 drengir.
í heimavist Laugarnesskólans
voru um 20 telpur sem vegna
veikinda og annarra örðugleika
gátu ekki sótt skóla heiman
að frá sér.
3106 í gagnfræðaskólum
3106 nemendur stunduðu
nám í gagnfræðaskólum
Reykjavíkur s.l. vetur. í 1. og
2. bekk (skyldunámi) voru
samtals 2123 nemendur. í 3.
bekk voru 717 nemendur, en
í 4. bekk 266. Þess ber að geta,
að landspróf er tekið úr 3.
bekk og hverfur þá f jöldi nem-
enda til náms í mennta- eða
kennaraskóla.
Undir 2. hekkjar p'róf (ung-
lingapróf) gengu samtals 1003
nemendur og hafa þar með
lokið skyldunámi. Landspróf
þreyttu 270 nemendur og gagn-
fræðapróf 265 nemendur.
Fjölgun nemenda og nauðsyn
aukins húsnæðis
Fjölgun nemenda á bama-
skólastiginu var um 280 frá
fyrra vetri eða tæp 4%. Gert
er ráð fyrir að næsta haust
fjölgi börnum í skólunum um
5.2% eða tæp 400 og jafngildir
sú aukning því að byggja þurfi
sjö skólastofur, þó að miðað
sé við tvísetningu. Nú eru í
notkun 130 almennar kennslu-
stofur í barnaskólastigi, þar
af 14 í leiguhúsnæði. Á s.l. ári
var tvisett í margar þeirra, en
meðaltal nemenda í hverri deild
er lágt eða 26.5.
Fjölgun nemenda í gagn-
fræðastigi var á árinu 354 eða
tæp 13%. Þarf einnig að
byggja 7 kennslustofur fyrir
gagnfræðástigið, aðeins til að
taka við viðbótinni ef gert er
ráð fyrir að hún .verði svipuð
næsta vetur. Nú er í notkun
75 almennar kennslustofur
gagnfræðastigsins, þar af 30 í
leiguhúsnæði.
Byggingaf ramkvæmdir
og leyfi
Fjárfestingarleyfi til skóla-
bygginga hafa fengizt sem hér
segir: 3 millj. kr. til að halda
áframbyggingu Breiðagerðis-
skóla, 1.2 millj. kr. til að ljúka
Framhald á 11. síðu