Þjóðviljinn - 08.06.1958, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 8. júni 1958
piómnuiNN
útgeianai: dameiningarflokkur aip»u. .notjórar
Maenús Kiartansson (áb.), SleurSnr QuBmundason. — Frettantstjon: J6n
Bjarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Stgnrjouison OnBmundur Vjgfússon,
Ivar H. Jónsson, Magnús Tort) Óiafsson, Sinnrjon jonannsson. Auglýs-
1 lngastjórl: Guðgelr MagnússoD - ISiii.íiu, afsrsiðsia, augltslngar, prent-
smiðja: Skólavörðustíg If< - onui: 1V-SÚ0 (5 Unorr ágknitarverð kr. 25 á
mán. ' rteykjavík og nágrennl: kr. 22 annarssí. f, a,«»»oiuverð kr. 1.50
i-rentsmiðja
^-----------------—_______________ J
Stefna Sjálfstæðisflokksins
f eldhúsdagsumræðunum var
. ljóst að forráðamenn í-
haldsins finna á sér fyrirlitn-
ingu og undrun hjósenda
sinna, sem ekki skilja hvernig
á því stendur að Sjálfstæðis-
flokkurinn skuli enga etefnu
hafa í efnahagsmálum og að
ieiðtogar hans skuli lýsa yf-
ir því hreinskilnislega að
þeir hafi hvorki þékkingu né
áðstöðu til að bera fram
nokkrar tillögur um þau mál
sem varða lífsafkomu hvers
íslendings. Ekki sízt á þetta
við um suma greindari leið-
toga flokksins, enda lauk um-
ræðunum á því að Gunnar
Thoroddsen sá sér elcki annað
fært en minnast á „nokkur
atriði, sem ég tel að eigi að
koma til athugunar í sam-
bandi við efnahagsmál þjóð-
arinnar.“ Mun mega líta á
þau „atriði“ sem stefnu Sjálf-
stæðisflokksins, þótt ekki sé
frá henni gengið í formlegum
tillögum, og því ástæða til
að gefa þeim nokkurn gaum.
að er þá fyrst að Gunnar
sagði: „Skráning *krón-
unnar er bundin í lögum. Það
er persónuleg skoðun mín, að
þeim lögum eigi að að breyta
og fela þjóðbankanum að á-
kveða gengi jslenzku krón-
unnar í samráði við ríkis-
stjórn.“ Þetta er einkar skýr
vísbending um það að Gunn-
ar Thoroddsen telur að geng-
islækkun hefði verið sjálf-
sögð leið til að leysa úr efna-
hagsvandamálunum. Þó höfðu
sérfræðingar reiknað út að ef
eitthvert „gagn“ ætti að vera
í gengislækkun þyrfti erlend-
ur gjaldeyrir að hækka í verði
um meira en helming, og yfir
þjóðina hefði dunið slíkt dýr-
tíðanflóð, að jafnvel það sem
nú er að hefjast er einberir
smámunir. Til þess að auð-
velda slíka gengislækkun
leggur Gunnar til að þjóð-
kjörnir fulltrúar ráði því ekki
lengur hvert gengi krónunn-
ar sé, heldur skulí banka-
stjórar þjóðbankans — þ.e.
menn eins og Vilhjálmur Þór
og Pétur iBenediktsson —
geta- skráð það eins og þeim
sýnist hagkvæmast á hverjum
tíma. Þessum leiðtoga Sjálf-
stæðisflokksins vex það auð-
sjáanlega í augum hversu erf-
itt það er að fella gengi krón-
unnar, vegna of mikils lýð-
ræðis, vegna þess að alþing-
ismenn þurfa að taka of mik-
ið tillit til kjósenda sinna. Og
þess vegna á að vera hægt
að skerða gengið, ákveða
þannig kjör allra landsmanna
og ræna sparifé þeirra, með
einu pennastriki nokkurra
bankastjóra, Vilhjálms Þórs
fyrir hönd Sambandsins og
Péturs Benediktssonar fyrir
hönd Thorsættarinnar og ann-
arra s'kuldakónga í Sjálfstæð-
isflokknum. Þessi hugmynd
er ekki ný, íhaldið kom fram
með hana þegar það felldi
gengið 1950 — en það þorði
ekki að iframkvæma hana þeg-
ar til kastanna kom. Hugrekk-
ið er líklega orðið meira nú,
og er gott fyrir almenning að
vita það hvers vænta mætti
ef íhaldið fengi aðstöðu til
valda á nýjan leik.
¥ annan stað segir Gunnar
Thoroddsen í sambandi
við gengislækkunarkröfu
sína: „Vísitölukerfið þarf að
taka til gagngerðrar endur-
skoðunar og leggja að velli
þá svikamyllu, sem þar liefur
verið að verkj í 18 ár.“
Nú er að vísu auðvelt að
finna galla á vísitölukerfinu,
t.d. þá að hálaunamenn eins
og Gunnar Thoroddsen skuli
fá margfalda dýrtíðaruppbót
á við verkamenn og hagnast
einatt á verðbólgunni. En það
er ekki þetta sem Gunnar á
við, heldur það vandamál að
gengislækkun gerir ekkert
„gagn“ ef verkamenn fá bæt-
ur fyrir kjaraskerðinguna.
Hugmyndin með gengislækkun
íhaldsins er sú að binda kaup-
ið jafnframt, og þá þarf einn-
ig að „leggja að velli“ þá
vörn sem felst í vísitölukerf-
inu.
TPn afnám vísitölunnar næg-
'ir ekki, það þarf einnig
að koma í veg fyrir grunn-
kaupshækkanir. Gunnar held-
ur áfram: „Það þarf að koma
á allsherjar kjarasamningum
við öll verklýðsfélög landsins
til a.m.k. 2ja eða 3ja ára. ..
Það verður að vera skylda
liverrar ríkisstjórnar að beita
sér fyrir því að sl.íkir alls-
herjar samningar séu gerðir
til langs tíma.“ Menn veiti
því athygli að þessi tillaga
um kaupbindingu í a.m.k. 2-
3 ár er borin fram í sam-
bandi við kröfu um allsherjar
gengislækkun. Um leið og
géngið er lækkað á sem sagt
að afnema vísitölukerfið og
ákveða fyrir frumkvæði ríkis-
stjórnar að grunnkaup megi
ekki hæ'kka í allt að því 3 ár!
Og enginn þarf að efa að
Gunnari Thoroddsen er full al-
vara; íhaldið hefur áður haft
forustu um það að binda allt
kaup að viðlagðri refsingu og
upptöku sjóða verklýðshreyf-
ingarinnar; íhaldið hefur áð-
ur haft forustu um það að
banna að kaup hækkaði sam-
kvæmt vísitölu; íhaldið hefur
áður fellt gengið.
að var ágætt að fá þó að
lokum fram svo hrein-
skilna stefnu í efnahagsmál-
um, þótt hún sé vafin inn í
sléttmálar umbúðir Cunnars
Thoroddsens. En vill nú ekk
Sjálfstæðisflokkurinn halda
hreinskilni sinni áfram og
leggja fyrir næst" hjng unnið
Rúmensk saga
Zaharia Stancu: Berfætl-
ingar, fyrra bindi — Hall-
dór Stefánsson íslenzkaði
— Mál og menning, Reykja-
vik 1957.
Rúmenar eru íslendingum
fjarlæg og harla lítt kunn þjóð,
og bókmenntir þeirra hafa ver-
ið okkur sem lokuð bók, a.m.k.
til skamms tíma. Það er því
ekki lítill fengur að fá íslenzk-
að höfuðverk eins af fremstu
núlifandi rithöfundum þeirra.
En svo er Máli og menningu og
Halldóri Stefánssyni fyrir að
þakka, að okkur hefur gefizt
kostur á þvi, þar eð félagið
hefur gefið út á nýliðnum
vetri fyrra hluta skáldsögu
Zaharia Stancu, er í þýðingu
Halldórs hefur hlotið nafnið
Berfætlingar.
Zaharia Stancu er maður lið-
lega hálfsextugur. Hann fædd-
ist í litlu sveitaþorpi í Suður-
Rúmeníu, af blásnauðu for-
eldri kominn, og ólst upp við
hungur og harðrétti. í þessari
sögu lýsir hann uppvexti sín-
um og um leið sögu þjóðar
sinnar á þessum ömurlegu tím-
um.
í fyrsta kaflanum kynnir
hann ætt sína fyrir lesendum.
Sú mynd, er hann dregur þar
upp af sínum nánustu er eng-
in glansmynd, þar er ekkert
fegrað eða dregið undan. En
hún ber það líka með sér ,að
vera sönn og trúverðug. Þetta
einfalda og óbrotna fólk vinn-
ur hugi qg hjörtu lesendanna,
þeir fá samúð með því og finna
til með því í basli þess og
bágindum.
f næstu köflum stækkar höf-
undurinn sviðsmyndina, víkk-
ar sjóndeildarhring lesandans.
Fleiri og fleiri persónur koma
til sögunnar, hann kynnist öll-
um þorpsbúum ög högum
þeirra. íbúar þessa þorps, eins
og annarra í landinu, skiptast
í tvennt, örsnauða bændur
annars vegar og yfirstéttina
hinsvegar, stórbændurna og
embættismennina. Kotbændurn-
ir eru algerlega háðir kvöðum
og köllum stórbændanna og
mestur hluti af afrakstri
erfiðis þeirra rennur í
hít óðalseigendanna. Reyni
þeir að veita viðnám . og
standa á rétti sínum skerast
yfirvöldin í leikinn og kúga þá
til hlýðni og undirgefni með
vopnavaldi, ef svipur stórbænd-
anna eru þess ekki megnugar
einar saman.
OÞetta er ófögur lýsing, en
enginn skyldi þó draga af henni
þá ályktun, að þessi bók sé
eintómur eymdaróður og
raunarolla, því fer fjarri. Lífi
þessa fólks er lýst út í yztu
æsar, jafnt gleði þess sem sorg.
En sólskinsstundirnar eru að-
eins. svo hverfandi fáar.
Þótt fátækt og kúgun hafi
verið . arfur þessa fólks um
•aldaraðir, hefur frelsisþráin
aldrei dáið í brjóstum þess, og
minningamar um ' árangurs-
lausar uppreisnir feðranna lifa
á vörum þess og brenna því í
blóði. Að lokum verður mælir-
inn fullur, einu sinni enn, svo
að út úr flóir. Það brýzt út
bylting í landinu. Hinir kúguðu
rísa upp, varpa af sér okinu
um stundarsakir og reka rétt-
ar sins.
Fyrstu boðar byltingarinnar
í þessu þorpi eru eldbjarmar
í fjarska frá ^brennandi býlum
stórbændanna í næstu sveitum
og þorpum. Þá þer við himin
um nætur. Menn vaka, stara
á eldana og bíða átekta. Loks
svellur þeim svo móður, að
þeir geta ekki lengur verið
hlutlausir áhorfendur, þeir
hefjast sjálfir handa. En þetta
er andvanafædd bylting. Hún
er knúin fram af neyð, án
skipulegs undirbúnings, öruggr-
ar forustu og skýrs stefnu-
marks. Eftir skamma liríð er
hún kæfð í eigin blóði.
Þegar þessir atburðir gerð-
ust, var höfundurinn enn barn
að aldri, en hann lýsir þeim
mjög skýrt og berort og án
nokkurs undandráttar, hvor að-
ilinn sem á í hlut, þótt samúð
hans sé að vísu öll með hin-
um kúguðu. Af báðum aðilum
eru unnin mörg ófögur verk í
þessum átökum, en engu að
síður bregður þó oft fyrir mikl-
um mannleik. Og engin liefnd-
argleði fylgir því, þóít fólkið
fullnægi vægðarlaust, þeim
dómum, sem það hefur kveðið
upp yfir kúgurum sinum. „Við
störum á dauða manninn. Eng-
inn tárfellir, en enginn hlær
Framhald á 8. siðu.
Skáldaþáttur
_______ ítitstjóri: Sveinbjöm Beinteinsson._
VIÐ SEM HÖFUM FÆÐST MEÐ OFURLITLA VON
Við sem höfum fæðst með ofurlitla von
ofurlitla von ekki stærri en augu barnsins
sem gekk áðan yfir götuna
og nam staðar á horninu við húsin fjögur
sem mynda kross
eins og Kristur bar
eins og Kristur var festur á
En einnig þetta barn
hefur fæðst með ofurlitla von
ofurlitla von eins og við
og á 'hverju kvöldi gefur það mönnunum sem óttinn kvelur
ofurlítinn hluta af sinni ofurlitlu von
Ritstjóri Skáldaþáttar snéri
sér nýlega til Jóhanris Hjálm-
arssonar skálds, og lagði fyr-
ir hann nokkrar spumingar.
Jóhann leysti vel úr þeim gát-
frumvarp um þessi efni, svo
að engin atriði orfri tvímæl-
is? Þá hefðu kjósendur Sjálf-
stæðisflokksins næsta góðar
forsendur til þess að meta að
verðleikum stefnu flokksins.
Jóliann Hjálmarsson.
um, sem fram voru bornar og
birtast hér svör hans.
Jóhann Hjálmarsson er fædd-
ur í Reykjavík, 2.7. 1939.
Ljóð eftir Jóhann hafa birzt i
nokkrum timaritum, einnig
Ijóðaþýðinger. Árið 1956 gaf
hann út Ijöðabók sem heitir
Aunguli í tímann.
Hvert er hlutverk nútíma-
Ijóðlistar á íslancli?
Hlutverk íslenzkrar nútíma-
Ijóðlistar er að sjálfsögðu
fyrst og fremst: að vera. Það,
að reyna að skapa list, er við-
urkenning á lífinu hve þúng-
bært sem það er okkur, fögn-
uður mannsins að taka þátt í
ævintvrinu mikla sem við er-
um öll leidd inní, hvaða nöfn-
um sem við nefnumst.
Er hið þjóðlega Ijóðform
úrelt?
Ég geri mér ekki grein fyrir
þessari spurningu því i augum
mínum eru allir sem bygg.ja
þessa jörð ein bióð. kannski
stafar hún af bví að að við
ísiendinaar búnm á evju, en
það eru til fleh’i en við og þó
að emhver stefna — eða eig-
um við heldur að seHa, rízka
í hókmenntum. hafi orðíð láng-
líf og sé nú k"'hið bióðleg,
er hún ekkert. þjóðlegri en sú
sem óþekkt er.
Hvað er að segja um kvnni
vnsrri kvnslóð-r af formnn
hókmenntnm Isleudinsra ?
Það er miðsr nauðsrmiegt fvrir
skáld að þiekkia fortíðina: við-
leitni fvrri kynslóða, eins
nauðsynlegt og það er frá-
leitt að halda að þau. séu
skvldu" til að yrkia á sama
hát.t. fvrir mitt leyti hef
mik'ð dá'æ+i á l.ióðum eins og
Fuglinn í fiörunni og sögum
eins og Diákninn á Mvrká,
sem ma.rgar e*at það stórkost-
Iega°ta sem Islendingar hafa
samið.
Eiga skáld að blanda sér í
þ.ióðfélagsmál ?
Finni þau sig knúin til þess,
Framhald á 8. síðu.