Þjóðviljinn - 03.07.1958, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 3. júlí 1958
pIÓÐVIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur albýðu — Sósíalistaflokkurlnn. — Ritstjórai:
Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson. — Fréttaritstjóri: Jón
BJarnason. — Blaðamenn: Asmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfússon.
Ivar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson, Sigurður V.
i Friðbiófsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
greiðsla, auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími: 17-500 (5
línur). — Askriftarverð kr. 30 á mán. í Reykjavík og nágrenni; kr. 27 ann-
arsstaðar. — Lausasöluverð kr. 2.00. — Prentsmiðja Þjóðviljans.
v.___________________________________
Pólitísk skammsýni
Iumræðum um efnhagasmál-
in á undanförnum árum
hafa málgögn íhaldsins mjög
vitnað til verkfallana miklu
1955. Þau hafa haldið því
fram að þar sé að finna upp-
haf allra meina, þá hafi farið
gersamlega úr skorðum eitt-
hvert „jafnvægi“ sem búið
hafi verið að ná og við tekið
verðbólguskriða sem þjóðin sé
' enn að glíma við. Á þessu
hefur Sjálfstæðisflokkurinn
klifað látlaust í þrjú ár; for-
ustumenn hans hafa varla
flutt svo ræðu að þeir boðuðu
ekki þessa kenningu, hugsun
þeirra hefur verið sú að væri
staðhæfingin endurtekin nægi-
lega oft yrði hún algildur
sannleiknr.
að er því athyglisvert að
tveir hagfræðingar, Jónas
Haralz og Jóhannes Nordal —
sem sízt af öllu verða ákærð-
ir fyrir það að dómgreind
þeirra hafi slagsíðu af of mik-
illi ást á verklýðshreyfing-
unni og viðhorfum hennar —
hafa tekið þessa kenningu til
umræðu að undanförnu. Ilafa
þeir báðir komizt að sömu
niðurstöðu, að verkföllin
mikiu 1955 hafi ekki verið
orsök heldur afleiðing. Þau
Iiafi verið afleiðing af stefnu
íhaldsst.iórnarinnar í efna-
hagsmálum, verðbólgumyndun
og of mildlli þenslu, sem m.a.
haíi verið afleiðing af her-
námsframkvæmdunum. Það sé
því rangt að ræða um verk-
f' Ilin sem upphaf einhverrar
nýrrar þróunar, 'sú þróun hafi
átt sér mun lengri aðdrag-
anda.
Aþetta er bent vegna þess
að íhaldsblöðin hafa eiiiatt
vitnað í mat þessara tveggja
hagfræðinga með velþóknun
og talið þá hlutlausa fræði-
menn á sí.nu sviði. Hin's veg-
ar koma niðurstöður þeirra
verklýðshreyfingunni ekkert á
óvart; hver verkamaður vissi
að verkföllin voru varnarráð-
' stöfun sem alþýðusamtökin
höfðu verið knúin til. Kaun-
mátt.ur tímakaupsins hafði
verið skert.ur mjög stórlega á
árunum áður, svo að það
vantaði um fimmtung upp á
að tímakaup Dagsbrúnar
hrykki eins vel fyrir nauð-
synjum og 1947. Með átökun-
um 1955 voru verklýðsfélög-
in að gegna frumskyldum sín-
um, að reyna að vernda k.iör
og hagsmuni félagsmanna
sinna.
En verkföllin miklu 1955
voru ekki aðeins óhjá-
kvæmileg kjarabarátta í
þrengstu merkingu þess orðs;
þau urðu einnig mjög um-
fangsmikil stjórnmálaátök.
Sjálfstæðisflokkurinn brá
þannig við að hann einbeitti
állri orku atvinnurekenda og
I ríkisvaldsins til andstöðu við
knöfur launafólks, þannig að
verkföllin urðu allsherjar þol-
raun verklýðssamtakanna ann-
ars vegar og atviunurekenda-
samtakanna hins vegar; úr
því skyldi skorið hvor aðilinn
væri sterkari. Og úr því
fékk'st einnig skorið; verk-
lýðssamtökin unnu einn mesta
sigur sögu sinnar hér á landi
eftir langa og harða baráttu.
Sá sigur var jafn mikilvægur
og lærdómsríkur, þótt Sjálf-
stæðisflokkurinn notaði síðan
yfirráð sín yfir ríkisvaldinu
til þess að hleypa af stað
mestu verðbólguskriðu sem
um getur hér á landi til þess
að ræna á þann hátt því sem
launþegar höfðu endurheimt.
Og stjórnmálaafleiðingar
verkfallanna urðu einnig
mjög mikilvægar. Sú stað-
reynd varð öllum raunsæjum
mönnum ljós að það var ekki
unnt að stjórna landinu í and-
stöðu og stöðugrí styrjöld við
verklýðshreyfinguna; ofur-
vald og ofstæki atvinnurek-
endaflokksins var dragbítur á
alla skyn'samlega þróun. Því
leiddu þessir miklu atburðir
til stjórnarslita, þeir leiddu
til stofnunar Alþýðubanda-
lagsins, þeir leiddu til þess
að mynduð var á næsta ári
vinstri stjóm sem hét bví að
hafa samráð við verklýðssam-
tökin um allar aðgerðir í efna-
hagsmálum, þannig að alþýðu-
samtökin gætu komið fram
viðhorfum sínum og tryggt
hagsmuni sína án þess að eiea
í verkföllum með stuttu milli-
bili.
Styrkur verklýðshreyfingar-
innar er óumflýjanleg
staðreynd í íslenzkum stjórn-
málum og undan henni verð-
ur ekki komizt, hvaða aðferð-
um sem beitt kann að verða.
Það stoðar t.d. ekkert að lýsa
yfir því í orði að óhjákvæmi-
legt sé að hafa sem nánast
samráð við verklýðshreyfing-
una, eins og Framsóknar-
flokkUrinn gerir, en knýja í
verki fram ráðstafanir eins og
þær sem nú eru komnar til
framkvæmda og birtast í, um-
fangsmiklum verðhækkunum
dag eftir dag. I því birtist
sama skilningsleysið og fram
kom í afstöðu Sjálfstæðis-
flokksins, þótt formið sé ann-
að, og þótt hið almenna við-
horf til verklýðshreyfingar-
innar sé vissulega allt annað
en áður var. En efnahagslögin
nýiu eru ekki í, samræmi við
stefnu og hagsmuni verklýðs-
hreyfingarinnar, og hún hefur
mótmælt þeim. Viðbrögð
hennar hafa síðan birzt í því
að um 40 verklýðsfélög sögðu
unp samningum sínum fyrir 1.
júní og allur þorri þeirra bíð-
ur átekta og er reiðubúinn til
aðgerða með stuttum fyrir-
vara til þ-ess að tryggja kjör
félagsmanna sinna. Reynslan
frá 1955 sýnir að slíkum á-
tökum getur ekki lokið nema j
á einn veg, en það er mikil ■
og óþörf pólitísk skammsýni, |
ef enn einu sinni þarf að rif ja j
upp í verki þá reynslu sem,
þá fékkst, *
Kjamorkuhervæilng Frakklands
mun magna kjarnorkukapphfaupíð
|L|argt er á huldu um fyrir-
ætlanir de Gaulle hers-
höfðingja og forsætisráð-
herra í Frakklandi, en það
orkar ekki tvímælis að leið-
arstjarnan á hermennsku- og
stjómmálaferli hans er nú
sem fyrr draumurinn um la
gloire, makt og veldi Frakk-
lands. Um aldir hefur stór-
veldishyggjan staðið djúpum
rótum í Frakklandi og fremsti
fulltrúi hennar nú er de
Gaulle. Á fundi þeirra
Macmillans, forsætisráðherra
Bretlands, um síðustu helgi
skýrðist nokkuð hvernig liers-
höfðinginn hyggst tryggja
Frakklandi þann sess í heim-
inum, sem hann telur að því
beri að skipa. Stórveldisað-
stöðu Frakklands á að
festa með því að búa
franska. herinn kjarnorku-
vopnum. Áður var vitað að
franskar ríkisstjórnir hafa
látið vinna ýmis undirbún-
ingsstörf að smíði kjamorku-
vopna, en kostnaðurinn hefur
fælt þær frá að hefja fram-
kvæmdir af fullu kappi. Nú
hefur de Gaulle ákveðið að
ekkert skuli til sparað að
gera Frakkland að fjórða
kjarnorkuveldinu.
'v : 'i
Itilkynningunni um viðræð-
ur de Gaulle og Macmillans
segir meðal annars að þeir
hafi orðið sammála um mál
sem varða kjarnorkuvígbún-
að. Þetta túlka brezk blöð svo
að Macmillan hafi fallizt á að
Frakklandi beri að ráða yfir
kjarnorkuvopnum. Hinsvegar
er óvist hverju hann hefur
svarað ósk de Gaulle um að
Bretar miðli Frökkum af
reynslu sinni í smíði kjam-
orkuvopna og styrki kjarn-
orkuhervæðingu þeirra fjár-
hagslega. Franska stjórnin
Charles de Gaulle hershöfðingi í ræðustól
láta af hendi við þá banda-
menn sina, sem sjálfir hafa
komizt vcrulega áleiðis í
kjarnorkuhervæðingu. Sem
Erlend
Éíðmdi
Stendur uppfylla Bretar einir
þetta skilyrði, en de Gaulle
er staðráðinn í að Frakkland
skuli áður en langt um líður
sitja við sama börð. Dulles
utanríkisráðherra fer um
Kótt stjórnir Bretlands og
1 Bandaríkjanna sjái sér
ekki annað fært en að taka
undir fyrirætlanir de Gaulle
um að gera Frakkland að
kjarnorkustómeldi, er vitað
að þeim er það allt annað
en ljúft. Eftir því sem fjölgar
í kjamorkukúbbnum minnkar
vegur.þeirra sem þar eru fyr-
ir. Auk þess er stjórnarfarið
í Frakklandi á hverfanda
hveli, enginn veit hver þar
fer með stjóm að ári, hvað
þá þegar lengra líður. Efa-
semdir brezkrá áhrifamanna
skína í gegnum orð íhalds-
blaðsins Daily Télegraph:
„Það er staðreynd, að þegar
til lengdar lætur getur máður
ekki komið í veg fyrir að
Frakkland fáj kjarriorkuvopn
til umráða. Er þá ekki hættu-
minna að efna til samstarfs,
en að knýja Frákka til að
starfa algerlega á eigin spýt-
ur?“ Daily Herald, málgagn
Verkamannaflokksins varar
við afleiðingunum af því ef
Frakkland fær kjarnorkuvopn
í hendur og skorar á brezku
Stjórnina að sjá nú að sér
og hætta tilraunum með
kjarnorkuvopn: „Hætti ekki
öll rí’ki tilraunum, munu
kjarnorkuvonn von bráðar
komast í hendur ríkis, þar
sem einræðisstjórn fasista
vofir yfir. Evkst öryggið í
heiminum við það að Frakk-
land og síðan önnur ríki í
kjölfar þess fá inngöngu í
kjarnorkuklúbbinn? Auðvitað
ekki“.
Kjarnorkusprengja springur
mun einnig Ieita til Banda-
ríkjastjórnar, sem nú hefur
fengið heimild þingsins til að
láta bandamönnum sínum i té
upplýsingar um áhrif, gerð
og noktun kjamorkuvopna.
Kjarnorkuvopnin sjálf má
Bandaríkjastjóm þó aðeins
helgina til Frakklands að
hitta de Gaulle, og hann
sagði fréttamönnum í Wash-
ington í fyrradag að í viðræð-
um þeirra myndi samvinnu
Frakklands og Bandaríkjanna
í kjaraorkuherbúnaði bera á
góma.
¥Tér er komið að kjarna
málsins. Fái Frakkland
kjarnorkuvopn munu önnur
ríki fylgja á eftir, fyrst og
fremst Kína og Vestur-Þýzka-
land. Auk þess er vitað að
Kanada, Svíþjóð, Tékkóslóv-
akíu, Belgiu og Austur-
Þýzkalandi er tæknilega lítið
eða ekkert að vanbún'aði að
Framhald á 11. síðu