Þjóðviljinn - 16.07.1958, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 16.07.1958, Blaðsíða 7
Miðvikudagur 16. júlí 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (7 Góðir fundarmenn. Prá því Island var hemum- ið í maí 1940, hefur sú geig- vænlega ’hætta vofað yfir landsmönnum að landið kynni að þykja eftirsóknarverð hæki stöð herjum í stórstyrjöld. Þetta hefur ekki hreytzt, þó að tækni styrjaldarþjóða til fjöldamorða á mannfólki hafi vaxið stórlega á síðustu miss- irum. Sumir Islendingar hafa frá upphafi litið svo á að hlut- leysi í átökum stórveldanna mundi vera okkur heppilegast, en aðrir talið sjálfsagt að skiþa sér annaðhvort í fylk- ingu austurs eða vesturs. Af- staða' íslendings ætti þó ekki að markast af því hvort hjarta hans slær með komm- únistum í austri eða auðkóng- um í vestri; hann verður að miða sína afstöðu við það hvað hezt hentar íslenzkri þjóð. Eg hef hugsað mér að ræða hér við ykkur nokkuð um þá samkeppni sem ríkir milli höfuðvelda austurs og vest- urs, þar sem báðir aðilar vilja koma sér sem bezt fyrir, — og er það ekki nema mann- legt og engum láandi. Hitt ber miklu fremur að álasa þeim fyrir að standa með boga sína spennta hvor gegn öðrum, þar sem ekki þarf nema lítið til að örin fljúgi af streng og hinn gjaldi líku líkt. Þá þyrftu stjórnendur heimsmála að sýna meiri skynsemi og meiri samvinnu en þeir hafa gert hingað til, ef fyrsta skotið milli heimsálfanna, ný- tízku ör eða eldflaug, eitruð með vetnissprengju, yrði ekki til þess að fylkingar austurs og vesturs steyptu hvor yfir aðra því sprengjuregni sem mundi gera þessa jörð að stórum hluta óbyggilega og þá sem eftir kynnu að lifa, að örvasa vesulum villimönn- um, sem ef til vill gætu sagt niðjum sínum — ef þeir hefðu þá vit nóg til þess — frá hinum miklu ragnarökum á 20. öld. Annars skal ég ekki ræða hér frekar þau geig- vænlegu áhrif sem kjarnorku- sprengingar, jafnvel í til- raunaskyni, hafa á komandi kynslóðir að dómi vísinda- manna. Það gerir annar ræðu- maður hér og miklar upplýs- ingar eru um það í bæklingi sem hér má fá á fundinum. Um miðjan nóvember s.l. barst ein sú fregn út um heiminn sem eínna mest hef- ur hnippt í almenning til al- varlegri íhugunar um heims- ástandið nú í seinni tíð, en það var þegar bandaríski hershöfðinginn Power, yfir- maður alls árásarflugflota Bandaríkjanna, skýrði frétta- mönnum í París svo fi’á: Síð- an 1. október í haust hefur hluti af árásarflugflota Banda ríkjanna á flugvöllum í Atl- anzhafsbandalagsrík jum og víðar um heim staðið á flug- brautarendum dag og nótt, með fullfermi af kjarnorku- sprengjum innanborðs. Við hlið flugvélanna bíða áhafn- irnar skipunar um að fara um borð og hefja sig til flugs. Kortéri eftir að viðvörun hef- ur borizt á árásarflugflotinn að vera kominn á loft, sagði þessi bandaríski hershöfðingi. Og bandaríska blaðið New York Post sagði fyrir skömmu: „Nú er hægt að segja að ekki einu sinni eða tvisvar, heldur mörgum sinn- um hafi flugvélar úr sprengju- flugflota Bandaríkjanna hafið sig á loft, hlaðnar vetnis- sprengjum, og stefnt í áttina til Rússlands.... og þriðju heimsstyrjaldarinnar. Merkið sem sendi þær á loft var til- kynning f rá ratsjárstöðva- keðjunni yfir norðanverða Ameríku um að ókennilegir hlutir, að því er virtist fjar- stýrð sovézk skeyti, væru komin hálfa leið til Banda- ríkjanna. I hvert einasta skipti reyndist þetta á mis- skilningi byggt. Það kom í ljós að „hin fjandsamlegu fjarstýrðu skeyti“ voru ann- aðhvort loftsteinaskúrir eða um var að ræða rafmagns- truflanir sem ollu því að merki kom fram á ratsján- um.“ Þetta voru orð hins bandaríska blaðs. Þeim hefur ekki verið mótmælt, en Banda- ríkjastjóm hefur gefið þá skýringu á þeim að flugvélar sem þannig séu sendar af stað með kjarnorkusprengjufarm hafi skipun um að snúa við á ákveðnum stað, ef ekki séu gefnar beinar fyrirskipanir um að halda áfram og varpa sprengjunum á .fyrirfram á- kveðna staði. Ef við lítum nú á þessi um- mæli og athugum hvað þau merkja, þá virðist eftir þess- um frásögnum bandarískra blaða velta á einni saman hlýðni einstakra flugstjóra hvort slíkar sprengjuflugvélar halda áfram og varpa niður helsprengjum sinum eða hvort þær snúa aftur til stöðva sinna og varpa ekki sprengj- unum. Trúlegt er að banda- rískum hemaðaryfirvöldum þyki ekkert eðlilegra en nota þær hérstöðvar sem þau halda tökum á, þann veg sem þeim sjálfum virðist hagkvæmast, og þar með undir bækistöðvar fyrir slíkar árásarflugvélar. Og ef sú ógæfa ætti nú eftir að henda Rússa eða Banda- ríkjamenn að ráðast með stór- árás á hinn aðilann — ef til vill vegna kjarnorkuárásar af mistökum — lægi vitanlega beinast fyrir áð reyna að eyði- leggja herstÖðvar hins, þaðan sem helzt mætti vænta árása, og þar em stöðvarnar á Is- landi í fremstu víglínu. Islenzkir menn sem hér vilja hafa útlendan her hamra stöðugt á því að hér sé engin árásarstöð, heldur aðeins stöðvar til varnar. Þetta er að vísu falleg hugsun, en fánýt, því að varla færu útlendir hershöfðingjar að spyrja is- lenzka ríkisstjórh (með fárra mínútna fyrirvara) hvort þeir mættu senda árásarflugvélar héðan til annarra landa, og gildir í þessu tilviki einu máli Ein af flugvéhun þeim s.em sífellt eru til taks með vetnissprengjufarm. hvort forsætisráðherrann heit- ir Hermann eða Ólafur. Ekki er því heldur gerandi á fæt- urna að Rússar myndu í styrjöld við Bandaríkjamenn þykjast geta treyst þeim orð- um Islendinga að engra árása væri héðan að vænta — hér væm aðeins varnarstöðvar — og að þeir mundu þess vegna hlífa stöðvum Bandaríkjá- manna hér á landi við kjarn- Ræða Árna Böðvarssonar á fundum samtaka rithöfunda og menntamanna á Snæfellsnesi 1 4. og 15. fyrra mánaðar orkuárásum; ef þeir gerðu það, væm þeir mýkri og frið- samari í viðskiptum en for-* vígismenn Atlanzhafsbanda- lagsins hafa viljað vera látá. Stórveldin viðurkenna nú að „Bandaríkin og Sovétríkin eigi helmingi fleiri kjarnorku- sprengjur en með þyrfti til að drepa hvert mannsbarn í heiminum“, eins og banda- ríska blaðið Washington Post hafði í marz sl. eftir Nikita Krústjoff hinum rússneska. „En við munum ekki hefja ófríð að fyrra bragði, við þurfum aðeins að vera nægi- lega sterkir til að koma í veg fyrir að andstæðingurinn ráð- ist á okkur“, klingir sífellt í kringum okkur, og hið sama segja raunar austanmenn heima hjá sér. Nú vill svo til að báðir aðilar hafa á undan- .förnum árum haft næg tæki- færi til að finna sér tylli- ástæður, ef þeir hefðu annar- hvor eða báðir, verið ákveðnir í að grípa fyrsta tækifærið til að koma af stað þriðju heims- styrjöldinni. Nægir þar að minna á mál eins og Ung- verjaland og Egyptaland fyrír þrem missirum. Hitt mun sönnu nær, og hafa jafnvel forustumenn stórveldanna ymprað á því hvor í sínu lagi um hinn aðilann, að hvor- ugt stórveldanna i austri eða vestri liefur löngun til að steypa sér ög heiminum út í: nýja styrjöld. Tortryggnin er þó of mikil til þess að anncr aðilinn þori að leggja niður vopnin, og er ekki heldur von til þess að það geti orðið fýrsta sk'refið, að leggja nið- ur allan vopnaburð. En ein- hvers staðar Verður að byrja, og mætti raunár vera að smá- þjóðir eins og íslendingar gætú gert sitt til vemdar heimsfriðnum og þar með vestrænni menningu, ef aðeins væri gerð til þess heiðarleg tilraun af hálfú þeirra sem fara með stjóm íslenzkra mála og ráða atkvæði íslands á alþjöðabekknúm. Það fram- lag okkar í friðarátt getur þó aldrei orðið það að halda á- fram áð leyfa öðmm aðilan- um bækistöðvar í landinu, því að engum getur það dulizt að herstöðvar Bandaríkjamanna hér eru ekki annað en þátt- ur í vigbúnaðarkapphlaupi Atlánzhafsbandalagsins og annaira vesturyelda, á sama hátt og herstöðyar Sovétríkj- anha i lÖndum Austur-Evrópu erú þeirra íeikur í því tafli. Þétta hafa margir íslend- ingar skilið frá upphafi, og það skilst fleirúm, bæði aust-® an tjalds og vestan — svo maður lialdi sig við hefðbund- ið orðalag forvstumanna vest- rænna þjóða —, að stórt skref yrði það til að bæta sambúð austurs og vesturs, styrkja friðinn í heiminum, ef hin andstæðu stórveldi fengjust til þess að fækka herstöðvum sínum hjá öðrum þjóðum og héldu sig sem mest heima hjá sér. Góðir fundarmenn. Ég ræði í þetta sinn ekki frekar þá hættu sem þjóðum stafar af lierstöðvum í landi sínu, þar sem sifellt vofir yfir hættan á helsprengjuárás með tund- urflaugum eða öðrum þvílík- um tólum, heldur vildi ég að .síðustu árétta fernt, og það er þetta; 1) Þaðeru engar likur til að í stórstyrjöld yrðu íslending- ar spurðir neinna ráða um það hvort héðan yrðu gerðar árás- ir, heldur mundi yfirstjórn hersins taka allar ákvarðanir um slíkt. Þær ákvarðanir færu fremur eftir öðru en því hvað bezt hentaði Islendingum. 2) Enginn getur búizt við öðrú én þeir áðilar sem þætt- ust mega vænta árásar frá herstöðvum á Islándi, gerðu sitt til að leggja þær stöðvar í rúst, og þá yrði fleira eyði- lagt en herstöðvarnar eina-.r. 3) Ef tæk;st að fækka her- stöðvum stórveldanna í lönd- um r.nnarra þjcða sem helzt eru ásteitingarsteinar hi:is að- ilans, mundi það draga úr tortryggninni og þar með minnka ófriðarhættuna. 4) Loks er ónefnt það at- riði sem ekki sízt ætti að ýta við Islendingum, en það er menningarleg og fjárhagsleg bölvun af langdvölum útlends setuliðs í landinu. Nú vill svo til að þrír af fjórum þingflokkum hafa : í orði viðurkennt að senda þurfi herinn burt frá íslandi, og þetta var einn af hyrningar- steinunum þegar núverándi stjómarsamstarf var liafið. En ríkisstjómin hefur enga tilburði haft í alvöru í þá átt að efna þetta heit, og mun ekki hafa að óbreyttum að- stæðum, nema almenningur, umbjóðendur þingmanna, bindist samtökum til að ýta á þessa óvirku fulltrúa sina og knýja á með því almennings- áliti sem íslenzk stjórnamöld þora ekki að standa gegn. ó'czUjcettsaerðiA.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.