Þjóðviljinn - 20.07.1958, Blaðsíða 3
Sunnudagur 20. júlí 1958 — ÞJÓÐVILJINN
(3
Þsð leið 31 ár milli fyrsta
og annars Ermacrsundsins
Breti synti fyrst 24. ágúst 1875 — annar Breti 31 ári síðar
Það var rétt eftir 1870, sem
mönnum fór að detta í hug að
synda yfir Ermarsund. Margir
hafa reynt þetta og margir hafa-
komizt yfir, en margir hafa orðið
að hætta og gefast upp fyrir þeim
erfileikum sem þeir mæta og
erfitt er að siá fyrirfram. Mjóst
er sundið milli Cap Gris Nes í
Frakklandi og Dover í Englandi,
eða um 31 km. Þessa vegalengd
Eyjólfur Jónsson.
mundi ekki þykja neitt sérstakt
að synda í lygnu og straumlausu
vatni, og jafn heitu sem það er.
Það, sem gerir sund yfir Erm-
arsund svo erfitt, eru straumar
þeir sem þ-ar eru stöðugt. Koma
þeir að mestu fyrir áhrif flóðs og
fjöru, og fleira kemur þar til líka.
Straumar þessir koma þvert á
sundstefnu sundmannanna og eru
stundum svo harðir, að það reyn-
ist ómögulegt að komast í gegn-
um þá. Þar-na eru líka tíðir vest-
anvindar, sem auka mjög á
straumana. Straumþunginn er
mestur við strönd Frakklands.
I flóði liggur straumurinn til
norðurs, en í útfalli til suðvest-
urs. Mestur er straumurinn þeg-
ar stórstreymt er, eða þegar sól
og tungl hjálpast að með aðdrátt-
arafl sitt, og getur straumþung-
; inn þá komizt upp í 7 km á klst.
í smástreymi eru straumarnir
minnstir, ef ekki koma önnur á-
hrif til.
Á sundinu mætast heitir
straumar frá Atlanzhafinu og
kaldir straumar frá Norðursjón-
■iim, sem leiða af sér mishita, sem
sundmenn kunna illa, auk þess
gerir þetta sjóinn ókyrran og ó-
sléttan og eykur á erfiði og dreg-
tir úr hraða á sundinu.
Menn komust fljótt að því að
það var léttara að synda frá
Frakklandi til Englands, en öfugt.
Straumarnir gera minna vart við
sig á þeirri leið.
Þrír fyrstu menn sem syntu yf-
ir Ermarsund lögðu af stað frá
Ðover , og syntu yfir til Frakk-
lands, og þá í námunda viðCalais.
Fyrsti maður sem synti báðar
leiðirnar var Bretinn Temme. I
seinna skiptið synti hann frá
Dover og var þá nærri einum og
hálfum tíma lengur á leiðinni en
þegar hann synti frá Frakklandi.
Matthews Webb synti fyrstur
yfir Ermarsund 1875
hélt honurn á floti og varði hann
kulda. Var hann 22 tifna og 18
mín á leiðinni, en þetta sund hef-
ur ekki verið viðurkennt, þar sem
hann notaði útbúnað, sem ekki
samrýmist venjulegum sundklæð-
um.
Um sarna leyti og þetta gerðist,
var Breti nokkur, Matthews
nokkur Webb áhugasamur að æfa
sig i langsundi með það fyrir
augum að syna yfi'r Ermarsund.
Hann hafði þá fyrir nokkru vakið
á sér athygli fyrir langsund..
Hann gerði fyrstu tilraun sína
tii að synda yfir Ermarsund 12.
ágúst 1875, .en varð að hætta eftir
að hafa synt i 6 tíma og tæpar 50
mínútur.
Hann var ekki á því að gefast
upp og undirbjó sig af mikilli
kostgæfni næstu daga á eftir, og
svo reynir hann.aftur og 24. ágúst
leggur hann af stað og þá heppn-
aðist honum að komast yfir fyrst-
um'aílra sem ekki notuðu hjálp-
artæki.
Það var fiskibátur sem fylgdi
honum á sundinu og í honum
voru björgunarmaður og annar
sundmaður og blaðamaður frá
Daily Telegraph.
Hann lagði af stað frá Dover
kl. 12,56, að viðstöddum miklum
mannfjölda. Fylgdi honum fyrstu
klukkutímana mikill hópur smá-
báta. Hann lagði af stað í útfalli
og hjálpaði það honum fyrstu 4
tímana að komast út frá strönd-
inni. Var sjávarflöturinn logn-
sléttur. í aðfallinu rak hann til
baka aftur, svo að hann sá kirkju-
turnana í Dover. Á syndinu fékk
hann öl og kaffi við og við, en
enga aðra fæðu. Þannig hélt hann
áfram bringusundi sínu með 22
ur kafteini Matthews verið reist
stórt minnismerki í Dover, til
minningar um sund hans.
Eftir 16 tilraunir sama manns
31 ári siffar
Síðan leið 31 ár þangað til
næsti maður synti yfir Ermar-
sund og var það ekki þrautalaust,
eða án baráttu að það tókst.
Hét sá T. W Burgess frá Eng-
landi, sem það gerði. Hann hafði
gert 15 tilraunir til að synda yfir
og alltaf mistekizt, en aldrei vildi
hann gefast upp. 5. september
1911, í 16. sinn, tókst hönum að
kornast yfir og er það sund talið
eitt það merkilegasta í sögu Erm-
arsunds-sundanna.
Hann lagði af stað frá Dover
kl. 11 f. h, i lok aðfallsins, og var
eftir |>riggja stunda sund aðeins
tæpa 10 km frá Cap Gris Nes.
Utfallið flutti hann með miklurn
hraða í áttina til frönsku strand-
arinnar. Síðar, í aðfallinu hrakti
hann til baka frá ströndinni aftur
og í rúma 7 tíma var hann næst-
um mitt á milli Dover og Cap
Gris Nes. Hafði hann þá farið
nokkurskonar hálfhring. Hið
nýja útfall hjálpaði honum nú
aftur, og kl. 8,30 næsta morgun
var hann aðeins nokkur hundruð
metra frá Cap Gris Nes,-þegar að-
fallið mætti lionum, og tók hann
með sér til baka aftur, og rak
hann jafnvel heldur lengra frá
landi aftur. Með því að neyta állr-
ar orku og vilja, tókst honum að
ná landi á norðanverðu nesinu.
Það var áætlað að hann hafi farið
tæplega. 100 km leið! Hann synti
hliðarsund alla leiðina.
Enn líða 12 ár þangað til næsta
tilraun heppnast, en árið 1923 eru
V/£80
BURQESS.-
sínum hefði hún möguleika að gerði var Bretinn Temme (Frakk-
komast langt, áður en hún mætti land—England 1927 og England—■
útfallinu frá strönd Englands. j Frakkland 1934).
Þessi tilraun mistókst, en næsta ■
ár gerði hún aðra tilraun og var
14 klst. 31 mín. á leiðinni sem
var bezti timi sem hafði náðst á
vegalengdinni, eða um 2 tímum
undir eldra metinu.
95 sinnum synt yfir Ermarsmid
á 83 árum
í ár eru liðin 83 ár síðan íyrst.
var synt yfir Ermarsund og á
þessu tímabili hefur verið synt
95 sinnum yfir sundið. Sumir
hafa synt oít yfir, og hafa t. d.
9 menn synt bæði leiðina frá Eng-
landi og eins leiðina frá Frakk-
landi. Fyrsti maðurinn sem það
Þeir karlar, sem hafa náð bezt-
um tíma í sundi frá Frakklandi,
eru:
Hassan Abd el Reheim frá
Egyptalandi 1950 á 10 t. 50 m.
Roger le Morvan frá Frakk-
landi 1950 á 11 t. 02 m.
Georges Michel írá Kanada
1926 á 11 t. 0,5 m.
Bezta árangur í sundi frá Eng-
landi á Abd el L Heif (Egypti)
á 13 t. 55 m.
Konur:
Brenda Fisher frá Englandi
árið 1951 á 12 t. 42 m.
Framhald á 2. eíðu
Heimsmót stúdenta
Framhald af 4. siðu. j ^2. Bxt6 gxt6
um haldið alþjóðleg skákmótj 13. d4 exd4
mcð mikilli prýði. Þeir Kurt í Eftir þennan leik kemur veik-
Vogel formaður íþróttadeildar j leiki svarta kóngsarmsins fram i
alþjóðaskáksambands stúdenta | enn sterkari
og Janoslav Sajtar varaformað
t------------ - -
Fyrsta tilraunin til þess að þess
að synda yfir Ermarsund er sögur
greina frá, var gerð 1872. Var það
Breti að nafni J. B. Johnsen, en
hann gáfst upp eftir 1 kltíma og
30 min. sund.
Frá því segir einnig að maður
nokkur frá Bandarikjunum hafi
synt yfir Ermarsund snemma á
árinu 1875, en hann var klæddur
sérstökum björgunarbúningi sem
Leiðín sem þeir W'ebb
syntu yfir Ermarsund
Cfí p.-GRIi- /!,
og Burgess voru taldir fara er þeir
í tveim fyrstu sundunum er komizt
var yfir.
sundtök á minútu. Og kl. 11 um
kvöldið var hann, eftir um það
bil 10 tíma sund, aðeins 5 enskar
mílur (8 km) frá Cap Gris Nes,
þar sem ljósin í vitanum sáust í
rökkrinu.
Nú tók Webb að þreytast mjög
og átti i miklum erfiðleikum með
að berjast við útfallsstrauminn,
sem hrakti hann út frá frönsku
ströndinni aftur.
Með yfirnáttúrlegum krafti
tókst honum að halda áfram, og
eftir að hafa synt i myrkrinu alla
nóttina var hann, kl. tæplega 8
um morguninn, aðeins hálfa
enska mílu frá Calais, og þangað
rak hann undan straumnum, en
það tók 3 tífha að fara þessa
stuttu leið!
Fyrst kl. 10,45 stóð hann i botni
á ströndinni við Calais. Þar svaf
hann i sólarhring á eftir.
Þetta þótti afrek mikið, og hef-
nokkrir sundmenn, sem æfa und-
ir gundið, ýmist við Dover eða
Cap Gris Nes, og sá sem verður
þriðji í röðinni var Bandarikja-
maðurinn Sullivan, sem var 27
tima á leiðinni. Síðan hafa verið
nær árlega gerðar tilraunir til að
synda yfir Ermarsund.
Fyrsta konan synti á mettíma
Konurnar vildu ekki láta sitt
eftir liggja og á árinu 1925 gerir
þýzkættuð kona frá Bandaríkjun-
um tilraun til að synda yfir. Sér-
fræðingar efuðust mjög um að
hún hefði möguleika til að kom-
ast það, þar sem hún var ekki
þjálfuð undir svo langt sund.
Kona þessi, sem bar nafnið Ger-
trude Ederle, kvaðst mundu
synda skriðsund, en allir sem
hingað til höfðu synt yfir syntu
annað hvort bringusund eða hlið-
arsund. Hún áleit að með hraða
ur alþjóðaskáksambandsins eru
mér sammála í þessu, svo sem
lesa má í inngangsorðum þeirra
að nýútkominni bók með ofan
nefndum titli, er fjallar um
stúdentamótið hér í Reykja-
vík í fyrra.
Báðir róma þeir mjög mót-
tökurnar hér, svo og hinn al-
menna skákáhuga og skák-
styrkleika okkar. Þá róma þeir
hve vel var til mótsins stofnað
og skipulag þess í góðu lagi.
I bókinni eru allmargar mynd-
ir svo og nokkrar úrvalsskákir
frá mótinu. Þá eru gefin ná-
kvæm úrslit hverrar umferðar,
töflur um heildarúrslit svo og
heildarútkomu hvers einstak-
lings, og margur annar fróð-
leikur er í bókinni.
Sajtar (tékkneskur) hefúr
tekið bókina saman, en alþjóða-
samband stúdenta gefið liana
út. Hún er á ensku, og verð-
ið er 15 krónur. Fæst hún held
ég í flestum bókabúðum hér i
Reykjavík.
Spasski - Söderborg
Eg hirti svo sem sýnishorn
eina skák úr bókinni með
skýringum Sajtars. Skákin er
tefld í fyrstu umferð mótsins:
’ Hvítt: Svart:
Spasski Söderborg
(Sovétríkin) (Svíþjóð)
SPÁNSKUR LEIKUR
1. e4 Je5
2. RfS Rc6
3. Bb5 a6
4. Ba4 Rf6
5. De2
Venjulega er leikið 5. 0—0.
Drottningarleikurinn er minna
ramisakaður.
ljósi. Leikurinn. er
þó óhjákvæmilegur, þar sem
hvítur ynni mann eftir 13. -
Bb6. 14. Bxc6, Dxc6. 15. d5
o.s.frv.
14. Bxc6 d3
Nauðsynlegur millileikur til að
forðast mannstap.
15. Dxd3 Dxc6
16. Rb-d2 Ith8
17. Rd4 Dd7
18. a4 Ha-b8
19. axb5 »xb5
20. Df3 Bxd4
Eða 20. - Kg7. 21. Dg3f, Kh8.
22. Dh4, Kg7. 23. f4 og 24. Hf3
o.s.frv.
21. cxd4 De7
22. Hf-cl c5
22. - Hb7 var ófær leikur vegna.
23. e5! en betri en hinn leikni
leikur var 22. - Hf-c8. Nú nær
hvítur afgerandi yfirburðum.
með laglegum taktískum að-
gerðum.
Svart: Söderborg
o.
6. Bb3
7. c3
8. 0—-0
9. d3
10. Bg5
bo
Bc5
0^—0
d6
Be6
De7
% ím. -í
....jliÍl.
__ m i I
i m
%m. wæ -m.
W/ k Wá
m * m mL
m
Hiltt: Spasski
23. Ha7!
24i Dxf6f
25. Hc3
Ef 25. - Bg4. 26.
h3 o.s.frv.
26. Hg3f
27. d5
Eða 27. - Bd7. 28
29. Dh6f, Ke8. 30 Hg8
Eða 27. - Bc8. 28. Dxd6f
Þessi leikur reynist ónauðsyn-
legt tímatap. Nákvæmara, var
He8 o.s.frv.
11. Bd5 Dd7
Nú væri 11. - Bxd5 ófært vegna
12. exd5, Rb8. 13. d4 o.s.frv.,
með peðsviiuúngi.
Dxa7
Kg8
Hc8
Hg3, h5. 27.
Kí8
Ha8
Dxd6t, He7.
mát.
. He7.
29. Dh6f Ke8. 30. Hg8f, Kd7
31. Dc6 mát.
28. h4 Dd7
29. Hg7 Dd8
30. Dh6 Ke7
Flýtir ósigrinum, en skákinni
varð engan vegin bjargað. T.d.
30. - Bc8. 31. Hxli7f, Ke7. 32.
e5!, dxe5. 33. Re4 o.s.frv.
31. Dxeöt
og svartur gafst upp, [