Þjóðviljinn - 20.07.1958, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 20. júlí 1958
mðÐVIUINH
ÚtKefandl: Samelnlngarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurlnn. — Ritstjórar:
MaKnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson. — Fréttaritstjóri: Jón
Blarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfússon,
ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Óiafsson. Sigurjón Jóhannsson, Sigurður V.
^H«þj5fsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
«re»ðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig 19. — Sími: 17-500 (5
línur) — Askriitarverð kr. 30 á mán. í Reykjavík og nágrenni; kr. 27 ann-
arsstaðai. — Lausasöluverð kr. 2.00. — Prentsmiðja Þjóðviljans.
Áfstaða heraámsblaðanna
TTernámsblöðin íslenzku eiga
mjög erfitt eftir árásir
Bandaríkjamanna og Breta á
arabalöndin. Hvorki Morgun-
blaðið, Alþýðublaðið né Tím-
inn hafa enn birt leiðara um
þessa hættulegu stórafburði, og
eru þau væntanlega einu blöð
í heimi sem þannig er ástatt
um, en í fréttaburði sínum
reyna þau mjög að draga taum
ofbeldisríkjanna (ekki sízt Al-
þýðublaðið sem lætur sér fátt
um afstöðu brezka Verka-
mannaflokksins finnast). En í
stað þess að birta forustugrein-
ar um árás Bandaríkjamanna
og Breta á arabaríkin — árás
sem leiðir hættu nýrrar heims-
styrjaldar yfir gervallt mann-
kyn — birta Tíminn og Alþýðu
blaðið næsta samhljóða forustu
greinar í gær og segja að Þjóð-
viljinn reyni að nota atburðina
við austanvert Miðjarðarhaf til
þess að réttlæta og afsaka af-
tökuna á Nagy og félögum hans
í ■Ungverjalandi!!
Tjjóðviljinn hefur áður sagt
skoðun §ína á aftökum í
Ungverjalandi nægilega skýrt
fyrir alla þá sem læsir eru, og
hér í blaðinu hefur ekki verið
minnzt á þær í sambandi við
ofbeldisverk Bandarikjamanna
og Breta um þessar mundir,
þótt vissulega væri auðvelt að
færa rök að því að aftökurnar
eru einmitt einn af ávöxtum
kalda stríðsins og valdstefn-
unnar, þess yfirgangs sem birt-
ist í herstöðvakerfi Bandaríkj-
anna um heim allan og nú ,ber
nýjan ávöxt í hernaðarinnrás-
inni við austanvert Miðjarðar-
haf. En hér hefur verið
bent á íslenzka hræsnara, litla
menn og óheiðarlega sem ekki
þora að meta nokkurn atburð
af íslenzkum sjónarhóli. Alla
daga siðan heimsstyrjöldinni
síðari lauk hafa Morgunbiaðið,
Tíminn og Alþýðublaðið aðeins
bergmáiað það sém valdamenn
Bandaríkjanna hafa sagt í
hverju átakamáli í .heiminum,
þau hafa aldrei þorað að taka
sjálfstæða afstöðu til nokk-
urs atburðar. Þessi blöð veg-
sömuðu innrás Bandarikjg-
manna í Kóreu og styrjöld
þeirra þar, rétt . við iandamæri'®"
Sovétríkjanna og Kína. Þessi
blöð vörðu og studdu hina
langvinnu stórstyrjöld Frakka
í hinu fjarlæga Indókína. Þessi
blöð telja sjálfsagt að allur
franski herinn sé í Alsír og
hafi nú á'nokkrum árum myrt
og limlest 600.000 Serkja. Ekk-
ert þessara blaða hefur for-
dæmt hjn siðiausu ofbeidisverk
Breta á Kýpur og í Kenýja eða
áfellzt nýlendustefnu þess ríkis
serri flestar smáþjóðir hefur
kúgað um heim allan. Þessi
blöð telja sjálfsagt að ,,hin
vestrænu lýðræðisríki“ haldi
áfram að sprengja kjamorku-
vg vetnissprengjur og eitra and-
ina með ófyrirsjáanlegum af-
leiðingum fyrir ,alda og ó-
boma. Það finnst ekkert það
ofbeldisverk sem þessi blöð
eru ekki reiðubúin til að rétt-
læta, ekkert það morð sem þau
eru ekki reiðubúin til að verja,
engin sú svívirða sem þau eru
ekki reiðubúin til að fagna —
ef verkin eru aðeins unnin af
„réttum“ aðilum. Þess vegna
er ekkert ógeðslegra en þegar
þessi blöð og ráðamenn þeirra
setja stundum upp helgisvip
og skipuleggja mótmælafundi,
hópgöngur, rúðubrot og fána-
niðurskurð. Það eru einmitt
þessi blöð sem af sínum litia
mætti ala á tortryggninni og
harðýðginni, það éru ráðamenn
þeirra sem hafa fjötrað ís-
lendinga við valdstefnuríkin,
þannig að við berum einnig
okkar ábyrgð á þeim stór-
hættulegu ofbeldisve.rkum sem
nú er verið að fremja.
ITin raunvérulega afstaða
4 þessara blaða kemur glöggt
fram í Vísi, sem einatt er
hreinskilnari en aðrir. í fyrra-
dag segir Vísir í leiðara að nú
sé' Ijóst að Bandaríkjastjórn
„hefði átt að fylgja Bretum
og Frökkum í Súez-málinu“;
blaðið telur þannig að vestur-
veldin hefðu átt að leggja
Egyptaland undir sig með of-
beldi og bjarga þannig Súez-
skurðinum fyrir auðhringana.
Og Vísir heldur áfram: „Mann-
kynssagan. kann að greina frá
mörgum einræðisherrum, og
glíma frjálsra þjóða liefur nær
alltaf leitt til liins sama: Þeim
verður ekki velt úr valdastóli
nema með valdi, og sumum
hefur ekkj verið liægt að velta
nema með styrjöld.“ Allir vita
hvað Vísir á við með „einræð-
isherrum“, og þetta málgagn
Sjálfstæðisflokksins heimtar
þannig ofbeldi og heimsstyrjöld
opinskátt og án þess að láta
sér bregða. Trúlega skilur rit-
stjóri Vísis í ofstæki sínu ekki
hvað hann er að heimta, én
þessi sálsýkishróp eru glöggt
dæmi um það hugarfar sem
stjómar afsföðu hernámsblað-
anna aíira, þoft þau séu mis-
jafnlega hreinskilin.
4>-

m
m'
■Vrr
skAkþáttur
Ritstjári:
Sveinn Knstinsson

Heimsmót stúdenta
Slæm byrjun
Ekki verður með sanni sagt
að undanrásirnar á stúdenta-
skákmótinu hafi verið sérlega
uppörfandi fyrir íslenzka skák-
menn. Okkar mönnum tókst
sem sé ekki að vinna þar eina
eina einustu ekák, en náðu 5
jafnteflum út úr 12 tefldum.
Raunar má telja að heildarvinn-
ingstalan út úr undanrásunum
skipti ekki afar miklu máli, úr
því að þeim tókst ekki að ná A-
flokki úrslitanna á annað borð
og það sjónarmið hafa Friðrik
og Ingvar að sjálfsögðu haft í
huga er þeir tóku sér frí í síð-
ustu umferð undanrásanna.
Úr því sem komið var var
auðvitað fyllilega réttmæt að
safna púðri til úrslitakeppninn-
ar í B-flokki, enda má telja, að
sveit okkar geti með nokkrum
rétti gert sé?’ vonir um efsta
sætið þar ef vel tekst til.
Þegar þetta er ritað er enn
óútkljáð hvernig úr þeim von-
um rætist, en auðsætt er þó
þegar að róðurinn verður
þungur, hver sem úrslitin verða.
Skortur á innlendu
kjarnfóðri?
Hvernig stendur svo á því,
að við íslendingar, þessi mikla
og margrómaða skákþjóð skul-
um lenda í öðrum gæðaflokki á
jafn óumdeilanlegan hátt og
hér er um að ræða? Er það
fámenni okkar að kenna eða því
hve illa við erum í sveit sett-
ir eða kemur hvortveggja til?
Sjálfsagt háir hvortveggja okk-
ur nokkuð, þótt mann gruni að
hvorugt feli í sér meginástæð-
una. Meginorsakanna hygg ég
að sé að leita í uppbyggingu og
innra skipulagi skákmála okkar.
Yngri kynslóðina vantar sann-
arlega hvorki skákáhuga né
hæfileika, en þeir sem annast
skipulagningu skákmála á hverj-
um tíma koma ekki nægilega til
móts við hana og veita henni
hvorki nægilega uppörfun né
kerfisbundna æfingu, til að ná
þvi marki sem efni standa til.
Síðustu árin hafa skákmenn að
visu getað bætt sér þetta upp
að nokkru leyti með lestri er-
lendra fræðirita um skák, er
borizt hafa í bókabúðir hingað,
enda eru margir yngri skák-
menn okkar að verða allteoríu-
fróðir og ber að fagna því svo
langt sem það nær. Hins vegar
er augljóst, að ef almennur
skákstyrkleiki á að þróast á-
fram og aukast, þá er nauð-
syn á einskonar innlendum
skákskóla, svo hinn erlendi
fóðurbætir megi blandast inn-
lendu kjarnfóðri í æskilegum
hlutföllum.
Listgrein, svo sem skákin,
getur aldrei. haldi sér uppi til
lengdar á erlendum áhrifum
einum saman, þótt . þau geti
hins vegar gegnt mikilvægu
hlutverki sem gróðurvaki þar
sem jarðvegur er frjósamur
fyrir.
Þess vegna ættum við í fram.
tíðinni að leggja vaxandi á-
herzlu á eflingu innlends skák-
lífs, auka kynni og skipti mílli
innlendra taflfélaga, stuðla að
skákfræðslu í skólum og einnig
á vegum taflfélaganna, svo og
efla útgáfu íslenzkra skákbóka
og timarita.
Að sjálfsögðu höldum við
svo áfram að taka þátt í erlend-
um skákmótum eftir því sem
kostur gefst og þá ekki siður
að efna til alþjóðlegra skák-
móta sjálfir, eins og við höf-
um áður gert með mikilli
prýði. Höldum við þessari
stefnu trúverðuglega, þá ætt-
um við ekki að þurfa að óttast
um framtið skáklistarinnar á
tslandi.
Eg vil taka það fram, að
gagnrýni á skipulag skákmála
okkar er ekki persónulegs eðl-
is, nema að því leyti sem hún
gæti flokkazt undir sjálfsgagn-
rými, þar sem ég hefi stundum
sjálfur átt þess kost að hafa á-
hrif á gang þessara mála,
í Reykjavík 1957
Eg sagði áðan, að við hefð- .
Framhald á 3. síðu.
Líbanon
Framhald af 1. síðu
Adana í Tyrklandi, • en þangað
komu þeir frá Vestur-Þýzka-
landi. Flutningar þessir fara
fram með risastórum flutninga-
flugvélum, sem einnig flytja
mikið af hefgögnum.
í gær skutu leyniskýttuf upp-
reisnarmanna á bandaríska
flutningaflugvél, sem var að
lenda í Beirut og hæfðu þeir
hana tvisvar, en vélihnf tókst
samt að lenda.
Herskipum Bandaríkjamanna
fjölgar stöðugt úti fyrir strönd-
um Líbánons', "og enr þáu nú
gúmsloftið, jarðveginn, mjólk-orðin 70 áð tölu.
Fyrst skáldskapur er á annað
borð til umræðu nú um há-
bjargræðistímann í heyskap og
síldveiði, þá þykir ástæða til
að spyrja: hvaða gagn er. að
skáldskap?
Spurðu trúaðan mann hvers
virði trú sé, og hann mun ekki
leggja fram neina lýsingu á
guði þeim er hann trúir á,
heldur mun hann gera grein
fyrir því hver styrkur honum
sé að trúnni og hvern þátt hún
eigi í þroska hans. Málsvari
skáldskapar færi sennilega
líkt að, og skýrði frá áhrifum
skáldlistar, • en léti hitt kyrrt
liggja hversu háttað væri sjálfu
eðli skáldskapar. Þá er því ó-
svarað hvort guð sé til eða
hvort skáldskapur er í eðli
sínu nytsamur, Það mætti
einnig orða þetta svo að guð
sé til meðan- einhver trúir á
hann og skáldskapur sé til góðs
meðan einhver eykur þroska
sinn í honum, annaðhvort sem
skapandi eða njótandi.
Máttur skáldskapar er háður
trú skáldsins á gildi þéss verks
er það vinnur í nafni Iistar
sinnar, þess vegna er sá einn
skáldskapur sannur ,sem skap-
ast af einurð og falsleysi.
Gervilistin bregzt jafnan ef á
reyriir.
Það er ekki .að jafnaði hægt
að sjá það fyrir hvaða skáld-
skapur hefur gildi, reynslan
sker úr því ,en meðan éinhver
leitar sér athvarfs í skáldskap
þá er hann til nokkurs í heim-
inn kominn..
RitsLjóri: Sveiribjörn Beinteinsson
Hér á íslandi hafa iim skeið
verið uppi deilur miklar um
form Ijóðlistar og ber fle'stum
saman um að þetta sé heldur
ómerkilegt þjark. En þótt þræt-
,ur þessar séu fánýtar, þá er
ekki víst að formlistin sjálf sé
ómerkileg eða gagnslaus fyrir
skáldskapinn. Trúmálaþrætur
og trúarbragðastyrjaldir sanna
ekkert um nytsemi trúar; deil-
ur um ljóðform eru ekki sönn-
un þess að formið sé hégómi
einn sem notaður sé til að
dylja vöntun á skáldskap;
formið er einn hluti skáldlist-^,
ar.
Höfundur Lilju kunni svo
vel að meta list sína að hann
veit að það er meiri vandi að
vera skáld þegar yrkisefnið er
stórbrotið, hann finnur mátt
sinn og þekkir og segist vera
skyldugri en aðrir til að yrkja
um það efni sem hann þekkir
háleitast.
Hallgrimur Pétursson biður
þess að málið hreint og fag-
urt megi styðja það sem hann
veit að er öllu æðra. Egill
kallar skáldlist sína vanim-
lausa . og bresdir eftir því.
Snorri semurEddu til að bjarga
þvi sém honum er dýrmætast.
Einar Benediktsson . vill ekki
slá af kröfum forms og máls
til að þóknast skáldskapnum
einum. Þannig má lengi rekja,
en vjð látum þetta duga um
sinn. Hins er vert að minnast
að allir þessir menn unnu verk
sín i óþökk þéirra manna, sem
ekki skildu viðleitni þeirra eða
viðurkenndu stærð þeirrar líst—
ar eða trúar er þeir boðuðu.'
Og pru ekki þessar ófrjóu erj-
ur um form °S stefnur einmitt
sprottnar af íjandskap við
listina.
ÖHVÆDl
hvað er helvíti spurði barnið
hvíldarheimili jarðarbúa
svaraði guð
hvernig er jörðin í laginu
spurði barnið
hún er sköpuð í kross
maélti sonur gúðs
hvað er himnaríki stórt
spurði barníð
'einn faðmur
sagði maðurinn
Svoinbjöm Beinteinssotow