Þjóðviljinn - 24.07.1958, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 24. júlí 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (3
Páll Bjarnason og Brynjólfur (Bjarnason, oi't taldir af söinu
astt mcðal erlendra manna, sem þekkja til á Islandi og Kanada
Páll Bjarnason, brautryðjandi
í samgöngumálum á íslandi
í fyrndinni þrœlnum var fengin jörð
peim fenginn var plógur og Ijár eða hjörð
og leyfðist að klambra sér kofa.
Svo framförin öll eftir aldanna þok
er einungis sú, að menn kaupa sitt ok
— og ávöxtunum verða að lofa.
Þannig hefst kvæðið Menn-
ingin eftir Pál Bjarnason frá
Vancouver í Kanada, vestur-
íslenzkt skáld, sem eitt sinn
fékk þá köllun að kynna ís-
lendingum liina ágætu fram-
leiðslu Ford í Detroit, en upp-
skeru þess erfiðis var langt
að bíða.
Fyrsti Fordinn
Páll Bjarnason og kona
hans Guðrún Halldóra Jóns-
dóttir hafa nú dvalizt um
skeið hér á landi í boði bif-
reiðastjórasamtakanna ásamt
Sveini Oddssyni, sem flutti
hingað fyrstu Fordbifreiðina.
Helztu atriði þess bifreiðamáls
eru þau, að islenzkur guðfræð-
ingur, Jakob 0. Lárusson,
hélt til Vesturheims 1911 og
gerðist kler’kur í Wynyard í
Saskatschewan í Kanada. Þar
kynntist hann Páli nokkrum
Bjaraasyni, sem þá hafði sölu-
umboð fyrir Ford þar um
slóðir. Séra. Jakob lét sér ekki
nægja að leiða íslendinga á
guðsvegi vestur í Kanada,
heldur vildi hann einnig
hjálpa þeim til þess að komast
upp af lestaganginum heima
á Islandi. Hann leitaði því til
umboðsmanns Fords, Páls
Bjarnasonar, og bað hann að-
stoða við það að kynna Is-
lendingum hraða tímans. Páll
tók klerki ljúfmannlega, út-
vegaði vandaðan fólksbíl af
Fordgerð, lagði fram megin-
hluta af andvirði hans, sendi
þá Svein Oddsson bifreiða-
stjóra og Jón Sigmundsson
bifvélavirkja með farartækið
til Islands og galt þeim farar-
eyri að nokkru. Þeir félagar,
Sveinn og Jón, komu til
Reykjavíkur 1. júní 1913, en
bifreiðin 20. júní. Þar með
hófst landnám Fords á Islandi
en liingað höfðu áður borizt(
tveir bílar lítt nothæfir.
Hér verður ekki rakin af-.
rekaskrá félaganna á Ford-,
bílnum, þeir brunuðu hér suðý
ur bg austur yfir alls konarL
torfærur og sönnuðu íslend-
ingum, að land þeirra væri>
engu verra undir bifhjól en
önnur lönd. Að vísu voru ís-
lenzkir vegir mjóir og vondir
yfirferðar, en það voru vegir
einnig ytra og eru enn í dag.
Þáð eru aðeins nokkrir dagar
síðan hópur Bandaríkjamanna
átti ekki orð til að lýsa hrifn-
ingu sinni við mig af ágæti ís-
lenzkra vega; það var munur
að aka um þá en horngrýtis
manndrápsslóðirnar i Ohio.
Sveinn Oddsson fór utan
haustið 1913 og hafði þá feng-
ið loforð fyrir styrk frá Al-
þingi til kaupa á vörubíl.
Hann leitaði á náðir Páls
Bjarnasonar, sem lagði fram
andvirði bifreiðarinnar, útveg-
aði Sveini fé til þess að kom-
ast til Islands með fjölskyldu
sina og afhenti honum Ford-
umboð sitt á Islandi. Vagninn
kom til Islands 21. júlí 1914
en lítinn flutning var að fá,
og gafst Sveinn upp á fyrir-
tækinu og flutti alfarinn til
Vesturheims vorið 1915.
Þar með var lokið afskipt-
um Páls Bjaraasonar af sam-
göngumálum á íslandi. Hann
hafði aldrei litið þetta, ættland
sitt, því að hann er fæddur i'
Mountain í Norður Dakota í ’
Bandaríkjunum 1882, sonur]
Bjarna Bjarnasonar frá Víði-
hóli á Hólsfjöllum og Gróu
Jónsdóttur frá. Kálffelli í
Vopnafirði. Margra er getið
fyrir minna afrek en það að
kosta að mestu úr eigin vasa
fyrstu tilraunir til gjörbylt-
ingar í samgöngumálum heill-
ar þjóðar. Sökum hlutdeildar
sinnar í bifreiðaflutningi og
bifreiðastjórn til landsins
1913 og 1914 verður Páll
(Bjarnason ævinlega talinn
með helztu brautryðjendum
bættra samgangna á Islandi
á 20. öld.
Skáld og þýðandi
Páll Bjarnason hefur ekki
einungis lagt manna mest af
mörkum til þess að koma bif-
reiðum í notkun á íslandi,
heldur liggur. eftir hann stór-
virki í ljóðaþýðingum. Hann
er skáld gott á ensku og ís-
lenzku og hefur þját mörg
kvæði góðskálda okkar á
enska tungu. Árið 1954 gaf
hann út á eigin kostnað bók-
ina Odes and Echoes, en meg-
inhluti hennar er þýðingar á
kvæðum islenzkra skálda frá
Hallgrimi Péturssyni til Jóns
Helgasonar. Eftir Iiallgrím
hefur hann þýtt sálminn; Allt
eins og blómstrið eina, eftir
Jón; Á Árnasafni, eftir Þor-
stein Erlingsson: Brautin og
Skilmálarnir, eftir Einar
Benediktsson fjölda kvæða, m.
a. Norðurljós, Sæþoka., Mess-
an á Mosfelli, Hvarf séra
Odds, eftir Stephan . m. a.:
Fjallkonan til hermanna sem
heim koma, Eloi Lama Sab-
ahkthani o. fl., o. ,f 1. I þýð-
ingum heldur Páll fast við
hætti frumkvæðanna og notar
íslenzka stuðlasetningu. Eg er
ekki svo vel að mér í Ijóðlist
og ensku máli, að ég beri
skyn á það, hve þýðingar hans
séu góður kveðskapur á enska
tungu, en ég hef fyrir framan
mig stórorð ummæli kana-
dískra gagnrýnenda um ágæti
þeirra. Einnig hefur hann
þýtt allmikið úr ensku á ís-
lenzku og margt prýðilega.
Sagt er að Kanadamönnum
sé almennt sýnna að sýsla um
aðra hluti en bækur og hag-
nýt fræði og vísindi standi þar
með meiri blóma en bók-
menntir og listir. Vestur þar
höfum við íslendingar þó átt
sum af o’kkar ágætustu skáld-
um og listamönnum. Páll
Bjarnason sýnir, að ennþá er
ekki alveg dautt í kolunum.
Hann er fæddur og uppalinn
vestra og hefur ekki til Is-
lands komið fyrr en í sumar,
en kann þó listatök á íslenzkri
tungu í ljóði og óbundnu máli.
Okkur er það mikilvægt að
kynna íslenzkar bókmenntir
á heimsmálum, en islenzk ljóð
hafa verið litt þýdd, af því
að þau eru erfiðari viðfangs
en pi'ósa, og fá ljóðskáld eru
jafnvíg t. d. á íslenzku og
ensku; en Páll er þeim hæfi-
leika gæddur. Hann á í fórum
sínum allmikið af ljóðaþýð-
ingum úr íslenzku óútgefnum,
en gerist nú gamall maður,
og mun erfitt að finna útgef-
anda að slíkum bókmenntum
í Kanada. Menningarsjóði ber
skylda til að gefa þýðingarn-
ar út hér heima ásamt góðum
þýðingum annara vesturís-
lenzkra skálda.
B. Þ.
Skátainót
i !»|órsávdal
Skátamót verður haldið í
Þjórsárdal í byrjun næsta mán-
aðar. Mun sækja það um 50 er-
lendir skátar, aðallega frá Bret-
landi.
Uitgnr drettg-
nr drnkknar
I fyrradag varð það slys að
tæplega þriggja ára drengur
drukknaði í Tunguósi í Fróðár-
hreppi.
Drengurinn hét Hörður
Karlsson, sonur Karls Magnúe-
sonar og Láru Ágústdóttur.
Drengurinn hafði verið að leika
sér í grenndinni og fannst
drukknaður i Ósnum þegar að
var komið um sjöleytið um
kvöldið.
Fjallabaksferðin hef st á laugardaginn
og þá verður einnig f erð á Snæf ellsnes
Um næstu helgi efnir Feröaskrifstofa ríkisins til eftir-
talinna ferða:
8 daga hestaferðalag
Lagt verður af stað kl. 10 ■
f.h. laugardaginn 26. júlí, og;
ekið austur að Keldum að
Rangárvöllum. Þar bíða sunn-
lenzkir gæðingar ferðafólksins.
Hinn góðkunni hestamaður,
Stefán i Kirkjubæ, útvegar
hestana. Er það næg trygging
þess, að einungis verður um
ágætis hesta að ræða.
Hefst nú 8 daga ferð á gæð-
ingum um eina fegurstu og
fjölbreytilegustu leið landsins,
og er þá mikið sagt. Leiðin er
öll mjög greiðfær á hestum og
eums staðar ákjósanlegir reið-
vegir. Þátttakendum er séð
fyrir fyrsta flokks fæði, því að
útlærður matreiðslumaður verð-
ur með í ferðinni. Dagleiðir
verða stuttar, til að forðast
þreytu. Tjöld, matur og svefn-
pokar og farangur allur verður
fluttur á bíl, svo að ekki verður
hann ferðafólkinu til tafar eða
óþæginda.
Minningargjöf um
frú Iíristínu
Bernhöft
Ölafur Johnson stórkaupmað-
ur og kona hans hafa gefið
Barnaspítalasjóði Hringsins kr.
25.000.00 minningargjöf um frú
Kristi nu Bernhöft, systur Ólafs.
Frú Kristín, sem andaðizt 1.
desember s.l., hafði í mörg ár
verið virkur félagi í Hringnum
og hafði sérstaklega mikinn á-
huga á því að efla Barnaspít-
alasjóðinn.
Kvenfélagið Hringurinn þakk-
ar þessa rausnarlegu gjöf.
Námsstykur
í KieS
Borgarstjórnin í Kiel mun
veita íslenzkum stúdent styrk
til námsdvalar við háskólann
þar í borg næsta vetur.
Um þennan styrk geta sótt
allir stúdentar, sem hafa stund-
að háskólanám a. m. k. tvö
misseri í guðfræði, lögfræði,
hagfræði, læknisfræði, málvís-
indiun, náttúruvísindum, heim-
speki, sagnfræði og Iandbúnað-
arvísindum. Tekið er fram, að
vegna þrengsla er aðgangur
takmarkaður að námi í lyfja-
fræði, sýklafræði og efnafræði.
Umsækjendur verða að hafa
nægilega kunnáttu í þýzkri
tungu.
Styrkurinn nemur 2500
mörkum til dvalar x Kiel frá 1.
okt. 1958 til 31. júlí 1959, auk
þess sem kennslugjöld eru gef-
in eftir. Ef styrkhafi óskar
eftir því með nægum fyrirvara,
verður honum komið fyrir í
stúdentagarði, þar sem greidd
eru 130 mörk á mánuði fyrir
fæði og lxúsnæði.
Styrkhafi ekal vera kominn
til háskólans ekki síðar en 15.
okt. 1958, til undirbúnings und-
ir námið, en kennsla hefst 1.
nóv.
Umsóknir um styrk þennan
skal senda skrifstofu Háskóla
íslande eigi síðar en 20. ágúst
n. k.
Með ferð þessari gefst mönn-
um einstakt tækifæri til þess
að njóta, af hestbaki, fegurðar
og stórfengleiks íslenzkrar nátt-
úru.
T
Zy2 dags ferð uin Snæfellsnes
Ekið verður vestur Snæfells-
nes til Búða og Arnarstapa,
síðan verður farið fyrir Jökul
(Lóndrangar, Malarrif) um
Hellissand, Ólafsvík, Eyrar-
6veit, Grundarfjörð, Kolgrafar-
fjörð til Stykkishólms. Þaðan
um Skógarströnd vestur í Dali.
Til Reykjavíkur verður farið
um Borgarf jörð, Uxahryggi og
Þingvelli. 1 þessa ferð er lagt
af stað kl. 2 laugardaginn 26.
júlí, frá Bifreiðastöð Islands.
1—-i 1
li/2 dag ferð 1 Þórsmörk.
Laugardaginn 26, júlí kl. 2
e. h. er lagt af stað frá B.S.l.
Ekið beina leið í Þórsmörk og
dvalið þar yfir helgina. Komið
heim á sunnudagskvöld.
Þessi ferð er mjög vinsæl og
mikið sótt.
1 dags ferð að Gullfossi og
Geysi
I þá ferð er lagt af stað kl.
9 á sunnudagsmorgun, 27. júlí,
frá B.S.I.
I öllum þessum ferðum verða
með ferðafólkinu reyndir farar-
etjórar. Allar nánari upplÝsing-
ar gefur Ferðaskrifstofa ríkis-
ins.
Hæg breytileg
átt í dag
I dag er spáð hægri breyti-
legri átt um allt land, skýjað
á köflum. Kl. 21 I gærkvöldi
var hiti 7—13 stig, kaldast á
Norðausturlandi, en hlýjast á
Galtarvita. Kl. 21 var 13 stiga
hiti í Reykjavík.
Hæð var yfir Grænlandi en
lægðir yfir Norðurlöndum.
SíEdarfarmur
fil Svíþjóðar
Síðustu tvo sólarhringa voru
saltaðar 2250 tunnur síldar á
Dalví.k. 1 gær tók Dettifoss þar
2740 tunnur af síld til Svíþjóð-
ar.
Síldin
Framhald af 12. síðu.
saltaður á Djúpuvík, Skaga-
strönd, Ólafsfirði og Eyjafjarí-
arhöfnum.
Fékk fullfermi á
Kálfshamarsvík
Seinni hluta dags í dag fengu
3 skip síld á Kálfshamarsvík;
Von VE 200 tunnur, Garðar
Rauðuú k fullfermi og gaf auk
þess öðrum bát 200 tunnur sem
hann gat ekki tekið sjálfur og
Víkingur fékk 650 tunnur.
Gott veður á vestur
miðunum
Veður er nú gott á vestur-
miðunum og er mikill hluti flov-
ans þar nú. Flestir Austfjarðe -
bátanna munu hinsvegar vera
fyrir austan ennþá.