Þjóðviljinn - 25.07.1958, Síða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 25. júlí 1958
f
IH6BVIIJ1NN
Út^efand!: Samelnlngarflokkur albýBu — Sósíallstaflokkurlnn. — Rltstjórar:
Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson. — Fréttaritstjóri: Jón
BJarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sígurjónsson, Guðmundur Vigfásson,
ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson. Sigurður V.
^^ðþjófsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
gre*ðsla. aug!*singar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Símt: 17-500 (5
lLnur) — Áskrlft©.rverð kr. 30 á mán. í Reykjavík og nágrenni: kr. 27 ann-
arsstaðai. — Lausasöluverð kr. 2.00. — Prentsmiðja Þjóðviljans.
Hræsnisáróður
TT'ngan undrar þótt Morgun-
blaðið minnist þess að
þessa daga eru tvö ár liðin
síðan óhappastjórn Ólafs
Thors hrökklaðist úr valda-
sessi. Þetta er lí.ka gert í
forustugrein blaðsins í gær.
Þar er núverandi ríkisstjórn
send kveðja í tilefni þess að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur í
tvö ár verið utan ríkisstjórn-
ar. Ekki leynir það sér að
þetta timabil hefur reynt á
taugar og skapsmuni forkólf-
anna í Sjáifstæðisflokknum
telja þeir nú flest horfa til
hins verra. Og vitanlega er
það vegna þess að Sjálfstæð-
isflokkurinn hefur ekki haft
tækifæri til að móta stjórnar-
stefnuna!
Einkennilegar eru þær á-
sakanir sem Morgunblaðið
ber fram rikisstjórninni til
dómsáfellis. Ekki út af fyr-
'ir sig vegna þess að ekki séu
. æmar ástæður til að finna að
störfum hennar og þó öllu
fremur þvi sem hún ’hefur lát-
ið ógert. En það sem gerir
ásakanir Morgunblaðsins
furðuiegar og máttlausar í
senn er sú staðreynd, að
sjálfur er Sjálfstæðisflokkur-
inn andvígur þeim málefnum
sem rí.kisstjórnin er ásökuð
fyrir að hafa brugðizt.
Morgunblaðið sendir ríkis-
isstjóminni í fyrsta lagi
tóninn út af hernámsmálun-
um og bendir réttilega á að
ekki hafi verið staðið við fyr-
irheitið um brottför banda-
ríska hersins. Er þetta og ai-
kunnugt og þarf ekki um að
deila. I þessu etórmáli hafa
samstarfsflokkar Alþýðu-
bandalagsins brugðizt og til
bessa komið í veg fyrir fram-
kvæmd þess. Og þeir hafa í
því efni ekki aðeins brugðizt
samstarfsflokki í ríkisstjórn
heldur einnig sínum eigin um-
bjóðendum sem þeir hétu há-
tíðlega fyrir kosningarnar
1956 að losa þjóðina við her-
námið í samræmi við sam-
þykkt Alþingis frá 28. marz
1956.
En hefur Morgunblaðið og
flokkur þess siðferðilegan
rétt til að setja sig i dómara-
sæti í hernámsmálunum ? Tæp-
iega verður það talið. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur verið
fomstuflokkur hemámsafl-
anna frá upphafi og enn í
dag er það yfirlýst stefna
flokksins að standa á verði
xim hemám landsins. Hann er
eini stjómmálaflokkur lands-
ins sem hefur þá yfirlýstu
stefnu að Island skuli um
ófyrirsjáaniega framtíð látið
Eandarikjunum í té sem her-
stöð.
Þá missa ásakanir Morgun-
blaðsins ekki síður marks
a.ð þvi er varðar efnahagsmál-
in og samvinnu rikisstjómar-
ar við verkalýðssamtökin. I
stjórnartíð Sjálfstæðisflokks-
ins var slíkt samráð við
verkafólk og samtök þess al-
gerlega óþekkt fyrrirbrigði. Og
svo hefur forkólfum flokksins
verið þessi samvinna rikis-
stjórnarinnar og verkalýðs-
samtakanna um lausn efna-
hagsmálanna ógeðþekk að þeir
hafa ekki átt nógu sterk
orð til að fordæma hans.
Minnast menn áreiðanlega
digurbarkalegra ummæla Ól-
áfs Thors og Bjarna Bene-
diktssonar um þá óvirðingu,
sem Alþingi og alþingismönn-
um væri sýnd með þvi að ræða
efnahagámálin við forustu-
menn verkalýðssamtakanna
áður en þau væru flutt i full-
búnu frumvarpsformi inn á
Alþingi. Hefur Sjálfstæðis-
flokkurinn sjaldan á seinni
ámm sýnt svo greinilega hug-
arfar sitt til verkaiýðssamtak-
anna. Og svo þykist Morgun-
blaðið hafa efni á að gagn-
rýna að ekki hafi verið haft
nægilegt samráð við samtök
verkafólks og ekki nægilegt
tillit tekið til vilja þeirra. Já,
öðram fórst en ekki þér,
mætti í þessu efni mæla til
hræsnara Morgunblaðsins.
Tj’kki tekur betra við fyrir
Li þá Morgunblaðsmenn að
því er snertir verðlagsmálin.
í þeim efnum var af hálfu
ríkisstjórnarinnar gert mjög
merkilegt og virðingarvert á-
tak með framkvæmd stöðvun-
arstefnunnar meðan farið var
að ráðum Alþýðubandalags-
ins og verkalýðssamtakanna.
Sjálfstæðisflokkurinn sýndi
þeirri viðleitni fullan fjand'-
skan og espaði bæði til verð-
hækkana og kaupkrafna.
Beitti hann sér einkum að<*
því er hið síðar talda varðar
meðal hálaunamanna og varð
í sumum tilfellum óþarflega
ágengt. Verðbólguþróun sú
sem nú er hafin að tilstilli
Framsóknar og Alþýðuflokks-
ins er því sannarlega sizt á
andstöðu við vilja forkólfa
Sjálfstæðisflokksins, þótt hitt
skuli ekki í efa dregið að þeir
hefðu kosið þá þróun enn etór-
felldari, t.d. með framkvæmd
þeirrar allsherjar gengislækk-
unar sem er hugsjón auðkýf-
inga og verðbólgubraskara
íhaldsins.
T oks er svo ásökunin um að
fyrirheitið um togarakaup-
in hafi verið svikin. Ekki
verður um það deilt enda hef-
ur sú skammsýna afstaða
Framsóknar og Alþýðuflokks-
ins verið harðlega gagnrýnd
af Aiþýðubandalaginu. En
hefur Sjálfstæðisflokkurinn
efni á hneyksluninni ? Var
ekki formaður hans, Ölafur
Thors, sjávarútvegsmálaráð-
herra þau átta ár sem enginn
togari var keyptur til lands-
ins en í þess stað 5000 bílar?
Og var það ekki undir forustu
,Bandaríkin munu aðeins
uppskera skömm og skaða4
Kurr á Bandaríkjaþingi vegna íhlutunar-
innar í Líbanon
Bandaríkin munu baka sér óvináttu um langa framtíð
með aðferðum sínum í löndunum fyrir botni Miðjarðar-
hafs, segir Richard Russell, einn af helztu áhrifamönnum
i þingflokki demókrata í öldungadeildinni.
Russell, sem er formaður her-
málanefndar öldungadeildarinn-
ar, sagði ræðu á þingi upp-
gjafahermanna í Macon í Ge-
orgiafylki, að sitt álit væri að
landganga Bandaríkjahers í
Líbanon myndi ekki hafa í för
með sér kjarnorkustyrjöld, en
sér myndi ekki koma á óvart
þótt af þessu atferli hlýtist
fjandskapur og úlfúð um langa
framtíð.
Röng stefna
Russell sagði að í löndunum
fyrir botni Miðjarðarhafs væri
nú komið eins og komið væri,
vegna þess að Bandaríkjamenn
hefðu árum saman fylgt þar
rangri stefnu.
Rússar hafa sýnt raunsæi en
við höfum^sýnt óraunsæi, sagði
hann. is>
Russell *spáði þvi að löng
hernaðarátök myndu hljótast
af tilraun af hálfu Bandaríkj-
anna til éb brjóta Irak undir
Hussein Jórdanskonung. Huss-
ein gerir tilkall til yfirráða
yfir Irak að Feisal frænda sín-
um látnum. IBrezkt herlið hefur
verið flutt til Jórdans að beiðni
Husseins og Bandaríkjastjórn
sendir honum fé og vopn í
stórum stíl.
ic
Mikil óánægja
New York Times skýrir frá
því að ríieðal þingmanna á
Bandaríkjaþingi ríki megn ó-
ánægja með ákvörðun Eisen-
howers að senda her til Líban-
ons en margir þingmenn skirr-
ist við að deila á forsetann op-
inberlega, vegna þess að þeir
vilji ekki láta líta svo út, sem
þeir séu að veikja aðstöðu
Bandaríkjahers og ríkisstjórn-
arinnar út á við.
þessa sama Ólafs Thors sem
bátafloti landsmanna rýrnaði
ár frá ári vegna framtaks-
leysis hans og viljaleysis til
að byggja upp heilbrigt ís-
lenzkt atvinnulíf. Jú, svo
sgnnarlega, og í þessu efni
hafa orðið alger umskipti s) ð-
an Ólafur hröklaðist úr valda-
sessi og Lúðvík Jósepsson tók
við stjórn sjávarútvegsmál-
anna.
Það er vissulega aumur mál-
flutningur sem Morgun-
hlaðið temur sér og vart yrði
hann Sjálfstæðisflokknum til
framdráttar hefðu samstarfs-
flokkar Alþýðubandalagsins
manndóm til að standa við
fyrirheit stjórnarsáttmálans.
Það er hart að vanefndir
þeirra á mikilsverðum atriðum
stjómarsáttmálans skuli þurfa
að verða þeim mönnum ádeilu-
efni og vopn á ríkisstjómina
sem andvígir hafa verið allri
stefnu hennar frá upphafi og
jafnan hafa viljað veg hennar
sem minnstan. Það er sannar-
lega mál til komið að slíkum
vinnubrögðum linni.
Blaðið segir að sex af full-
trúum_ demókrata i utanríkis-
málanefnd öldungadeildarinnar
telji hernaðaríhlutun Banda-
ríkjanna í Líbanon mesta óráð.
í þeim hóp eru Mansfield, Ful-
bright, Humphrey og Morse.
Mansfield, sem er annar æðsti
embættismaður í þingflokki
demókrata í öldungadeildinni,
hefur gagnrýnt bandarísku í-
hlutunina í Líbanon í þingræðu.
Kurr er einnig í þingflokki
repúblikana vegna hernaðarað-
gerðanna í löndunum fyrir
botni Miðjarðarhafs. Hefur
Cooper, fyrrverandi sendiherra
Bandaríkjanna í Indlandi, látið
svo ummælt, að Bandaríkin
muni ekkert hafa nema óvin-
áttu upp úr því að reyna að
streitast gegn þjóðernisstefnu
araba.
Friðarþliiglð mótmælir
árásinni á Líbanon
Á friðarþinginu sem haldið
var í Stokkhólmi í síðustu viku
var eftirfarandi samþykkt gerð
með lófataki:
„Þingið um afvopnnn og sam-
komulag milli þjóða hefur
fregnað að bandarískt herlið
hafi gengið á land í Líbanon,
sem er sjálfstætt og fullvalda
ríki. Þessi árásaraðgerð er þeim
mun óafsakanlegri sem hún er
gerð eftir að framkvæmdastjóri
SÞ og eftirlitslið SÞ hafa lýst
yfir að átökin í Líbanon séu
algert innanlandsmál.
Þingið mótmælir eindregið
aðförum sem em brot á sátt-
mála SÞ. Jafnframt varar það
við að friðnum er stefnt í voða
og sjálfstæði ríkjanna fyrir
botni Miðjarðarhafs ógnað, var-
ar við samdrætti bandarískra,
brezkra og tyrkneskra her-
sveita og fyrirætlunum um að
beita Bagdadbandálaginu til á-
rásar gegn sjálfstæði Iraks.
Þessar aðfarir ógna ekki að-
eins þjóðunum við botn Mið-
jarðarhafs, þær kalla yfir allan
heiminn hættu á kjarnorku-
styrjöld. Þingið heitir á allar
þjóðir að gera allt sem í þeirra
valdi stendur til að stöðva
þessa árás og íhlutun og til að
binda endi á viðureign, sem
stofna mun framtlð mannkyns-
ins í voða fái hún að breiðast
út“.
------------------------------*
Heyskaparannir Tímans — Heyannir, íornt og gott
orð — Orð, sem eru að hverfa úr talmáli —
Orðfæðarstefna
S. B. SKRIFAR; „Allir íslend-
ingar þekkja orðið heyannir.
Orðið er fornt og hefur þó dug-
að vel til þessa. Nú hafa þeir
Tímamenn hugsað sér að bæta
orðið og heitir þá heyvinnan
lieyskaparannir, í stuttri grein
um heyöflun kemur þetta orð
fyrir a. m. k. þrisvar sinnum.
Heyskapur í einhverri mynd er
nefndur á einum fimmtán stöð-
um í greininni, og virðist
greinarhöfundur ekki kunna
önnur orð um þetta starf.
Sennilega verður orðið heyskap-
arannir séreign Tímans til
sönnunar því hversu fer, þeg-
ar blaðamejm þar ætla að
skapa málið í sinni mynd“.
Serinilega hefur blaðamaður-
inn, sem skrifaði greinina ver-
ið í tímahraki og í svipinn ekki
komið fyrir sig orðinu hey-
annir, en hins vegar rámað
í orðið heyskap, og til þess
að auðvelda sér samningu
greiriarinnar freistast til að
nota það allsstaðar, þar sem
nefna þurfti heyvinnu af ein-
hverju tægi. Heyskaparannir
er , óiíkt stirðbusalegra orð en
heyannir, -sem mér þykir jafn-
an fallegt orð.
Áreiðanlega kunna a.m.k.
sumir blaðamenn Tímans góð
skil á fjölbreyttara orðavali
um heyvinnuna en fram kem-
ur í nefndri grein, en aftur á
móti er ég engan veginn viss
um að allir íslendingar þekki
orðið heyannir; mig grunar að
yngri kynslóðin, t.d. kaupstaða-
æskan mundi „gata“ á orðinu
á prófi. Það er urri. þetta orð
eins og mörg önnur forn og
góð orð, að þau heyrast sjald-
an orðið í talmáli og varla
nokkurn tíma í máli útvarps-
ins eða blaðanna, sem hafa ae
greinilegri áhrif á orðaforða
og málsmekk fólks. Einkum á
þetta við um orð, sem merkja
ýmis áhöld eða amboð, sem
notuð voru við sveitastörfin
áður fyrr, eða voru á annan
hátt tengd lífinu í sveitinni.
Eftir að þessi orð eru ein-
göngu orðin til í bókmáli, er
hætt við að merking þeirra
týnist, og fóik hætti að kunna
skil á þeim. í þessu sambandi
má geta þess, að nýjungum í
lestrarkennslu (og annarri
kennslu reyndar lika) hefur
fylgt eins konar orðaforða-
stefna; byrjendabækurnar hafa
verið á einhvers konar bama-
máli, sömu orðin endurtekin
í þaula, og reynt aS forðast
erfið eða torskilin orð; orða-
skipun oft óeðlileg: t.d. Una
sá ól Lása; Ari tók bíl Óla,
o.s.frv. Þetta kann að hafa
Framhald á 2. síðu.