Þjóðviljinn - 25.07.1958, Síða 7
Föstudagur 25. júl, 1958 — ÞJÓÐVILJIXNí — (7
Hans Scherfig
Efnahagsþróunin í Tékkóslóvakíu
&
SMPAint.tRB RIKiSINS
sem
— Því miður er víst enginn vafi á því. Þér hljótið að
þekkja rithönd hans. Og það er hægt að bera. hana sam-
an við önnur bréf. Hver ætti líka að hafa áhuga á að
skrifa falsbréf? Það er bara svo furðulegt að ekki skuli
vera. tilgreind nein gild ástæða. Það er ómögulegt að
finna neitt tiiefni til þessa verknaðar. —
— Já, en haldið þér að um nokkurn vafa geti verið
að ræða? Þér hljótið að skilja að ég er búin að ganga
frá öllu. Eg er búin að setja tilkynningn í blaðið —
stutta og látlausa, alveg eins og hann hefði viliað. Og
ég hef þurft að standa í svo mörgu. Eg verð að hugsa
um sorgina — sorgarbúninginn, sjáið þér tíl. Þér vitiö
hvað alltaf er mikið tilstand í sambandi við dauðsfall.
— Það var alveg eins þegar tengdafaðir minn dó--------
Gegnum dyrnar sá lögreglumaðurinn inn í borðstof-
una. Hún var mjög löng og dálítið homskökk. Glugg-
inn var í homi og það lagði ekki mjkla birtu inn úr
húsagarðinum. Þar vom dökkar þiliur og eikarskápur.
Á matborðinu stóð saumavél. Og þar var breitt úr
svörtum fatnaði. Yfir einn stirðlega. stólinn héngu
nokkrir kjólar.
Frúin fylgdi augnaráði hans. — Ó,- þér verðjð að
fyrirgefa allt þetta drasl. Eg var eimhitt að sauma
þegar þér hringduð. Eg er bpin. að spretta krögum
og líningum af nokkrum kjólum. Það á að sendá þá'
í litun. Eg vonast eftir sendlinum á hveni stundu. Eg
hélt það væri hann sem var að koma. Það á að lita
þá svarta.------
En segið mér, haldið þér að nokkur vafi geti verið
á því að það hafi verið maðurinn minn, sem---------að
það sé hann sem er dáinn? —
Hún þreif í handlegg lögi’eglumannsins. —
— Þér verðið að segja mér það! Þér verðið að vera
hreinskilinn!------Er hugsanlegt að hann sé alls ekki
dláinn? Að hann sé kannski á flakki einhvers staðar
og sé búinn að missa minnið? Eða eitthvað enn ann-
að? Og að það sé annar maður seni hafi látizt þarna
úti á almenningnum? — Eða getur það verið að hann
hafi ekki framið siálfsmorð? Að einhver annar — —
Að' hann hafi verið myrtur?
VII
Lögreglumaðurinn reyndi með lempni að losa tak
hennar.
— Nei, nei, frú. Það. er alls ekki álit mitt. Eg álít
a,ðeins að enn sé margt óupplýst. Við getum ekki fund-
ið neitt tilefni, enga skýrihgu. Þess vegna veröið þér
að segja mér allt. Þéi* megið ekki leyna mig neinu..
Þér verðið að vera rólegar og bera. traust til okkar.
Það sem þér trúið lögreglunni fyrir, fer ekki lengra. —
— Já, en hvað viljið þér að ég segi yöur? —
—Þér megið ekki verða reið þótt ég gangi hreint til
verks. Þér verðið að svara mér hreinskilnislega. — Erað
þér alveg vissar um að maðurinn yðar hafi ekki--------
hafi ekki átt neina vinkonu utan heimilisins? Hafið
þér aidrei haft grun um það? —
Frú Amsted leit á hann með vanþóknun. — Á ég í
raun og veru að sætta mig við þess konar spurningar?
Á ég að líða þær? Hér á mínu heimili? — Á ham
heimili! —
— Þér megið ekki taka þetta þannig, frú. Eg er neydd-
ur til að spyrja svona. Eg verð að’ fá að vita allt. Það
er Öllum í hag að málið upplýsist. Og það má ’ékki
gleyma bréfinu til ráðuneytisins. Bréfinu sem kom
rétt áður en maður yðar fór af skrifstofunni og virð-
ist hafa komið honum í nokkra geðshræringu. —
— Eg get aðeins sagt yður að maðurinn minn lifði
aðeins fyrir mig. Mig og Leif..— Heimilið. — Það var
allt hans líf! —
— Og þér hafið enga hugmynd um, hver skrifað iief-
ur þetta bréf sem sent var á skrifstofuna? —
— Nei, alls enga. Það er alveg óskiljanlegt. Hann
hefur aldrei levnt mig neinu. Það koni aldrei neitt
fyrir sem hann sagði mér ekki frá. —
— En það virðist þó auglióst að eitthvað samband
hefur verið milli þessa dularfulla bréfs og hins ömur-
lega tiltækis manns yðar. Það væri mjög mikils virði
ef við kæmumst á snoðir um innihald bréfsins eða
hver hefði skrifað bað. Grunar yður alls ekki neitt?
Getið þér ekki látið yður detta neitt í hug? —
Framhald af 5. síðu.
leitt í höndum samvin.nnfé-
laga og bæjarfélaga.
Á undangengnum 10 árum
hefur orðið mj"g hröð upp-
bygging í iðnaðinum. Einnig
hefur samgöngum og íbúða-
byggingum fleygt fram. Fram-
leiðsla landbúnaðárafurða hef-
ur aukizt og lífskjör álþýð-
unnar batntð til muna.
Magn iðnaðarframleiðslunn-
ar, sem 1948 var um það bil
jafnt þvi sem var fyrir styrj-
öldina, hefur þrefaldazt á
þessum árum. Er það örarí
þróun en nokkru sinni hefur
þekkzt í kapítalísku landi. í
helztu iðnaðarþróuðu auð-
valdslöndunum hefur hin ár-
lega aukning iðnaðarins að
undanfömu verið 4-6%, en í
Tékkóslóvakíu 12%. Hvað
snertir magn iðnaðarfram-
leiðslu á hvem einstakling er
Tékkóslóvakía meðal fremstu
landa í heimi.
Hröðust hefur iðnvæðingin
verið í Slóvakíu. Þar hefur
iðnaðarframlei.ðsla sexfaldazt
frá því 1937. Á síðustu tíu
árum hefur aukningin verið
15% til jafnaðar á. ári. í
þessu gamja landbúnaðarlandi
er iðnaðurinn nú orðinn
langstærsti atvinnuvegurinn.
Sérstök áherzlá hefur verið
lögð á að efla þungaiðnaðinn.
Miðað við 194É!' hefur fram-
leiðsla á framleiðslutækjum
aukizt um. 200%, kolafram-
leiðsla 82%. rafmagn 136%,
hrájám 117%, stál 97%,
framleiðsla á vélum margfald-
ast. 4—6 sinnum, framleiðsla
efnaiðnaðarins 3—7 sinnum.
1.7 milljón hektara lands
hefur verið skiýt milli jarð-
næðislausra -jandbúnaðar-
verkamanna, srriábænda og
miðlungsbænda. Auk þess
hafa verið sett upp stór rik-
i®bú. Mikill meírihluti smá-
bænda og miðlurigsbænda hef-
ur tekið upp samýrkjurekstur
á samvinnufélagagrundvelli og
hefur af hálfu hins opin-
bera mjög verið lyft undir
þá þróun með þéttriðnu neti
af' vélastrðvum. Emkum hefur
þessi þróun verið ör siðan
1956. Er landbúnaður Tékka
eins og stendur rekinn að
íveím þríðju hlutum á sam-
virkum gmndvelli, ýmist i
formi samvmnubúa eða ríkis-
búa. Fyrrnefnda formið er þó
algengara og velja bændur
það í vaxandí mæli fram yfir
einstaklingsrekturiim.
★
Á síðustu tíu árum nam
fjárfesting alls 215 milljörð-
um tékknéskra króna, þar af
í iðnaði 92 milljarðar, í iand-
búnaði 24 milljarðar og 47
milljarðar í íbúðabyggingar,
heilbrigðismál, menntamál og
alþýðutryggingar. Rétt er að
hafa í huga, að þessi fjár-
fésting byggist ekki á erlend-
um lánum. Þvert á móti hafa
Tékkar lánað öðmm þjóðum,
sem ver vom á vegi staddar,
stórar fjámpphæðir.
Bvltingin í atvinnulífinu
hefur stóraukið þióðærtekj-
umar. Árið 1948 vorri hióðar-
tekjumar um 'pað bil iafnhá-
ar og fyrir stríð (97%). Síð-
an hafa þær aukizt. um ca.
8% á ári og hafs tvöfaldast
á timabilinu 1949- 1957. Þéssi
tvöföldun þjóðarteknanna or-
sakaðist bæði af því að tala
vinnandi fólks hækkaði og af-
köst jukust. Á þessum áram
óx tala vinnandi fólks í 6.2
milljónir og afköst i iðnaðin-
um í 116%.
Hinar stórauknu þjóðar-
tekjur hafa einnig haft í för
með sér bætt lífskjör alþýð-
unnar. En í borgara.lega lýð-
veldinu vom kj"r hennar'
næsta rýr. þrátt fyrir all-
mikla iðnvæðingu landsins og
öfluga og reynda verkalýðs-
hrerfingu. Á þeim ámm fór
tékkneskur verkalýður heldur
ekki varhluta af viðkynning-
unni við vofu auðvtldsskipu-
lagsins, atvinnulevsið. Komst
tala atvinnulausra á kreppu-
árunum allt upp i 900 þúsund
manns, og urðu oft hörð og
mannskæð átök milli atvinnu-
leysingjanna og lögreglu og
he.rvalds rikisins, er þeir bám
fram kröfiir ' Sínar um at-
vinnu og bætt lífskjör.
Hin sósíalíska þróun í efna-
hagslífinu og vaxandi þjóðar-
tekjur hafa aukið persónu-
neyzluna um 69% á árunum
1948-1957 og félagsleg hlunn-
indi jTniskonar um 280%.
Meðaltekjur fara hækkandi
með hverju ári, en verðlag
hefur lækkað jafnt og þétt
eftir að gjaldeyrismálum
landsíns var komið á traust-
an gmndvöll. Kaupmáttur
verkamannalauna hefur aukizt
um meira. en 80% frá 1937.
Tekjur sa.mvinnubúa og ein-
stakra. bænda fara og stöð-
ugt vaxandi. Framfarir á
srfði menníngarmála og fé-
lagsmála era sérstaklega á-
berandi í sveitunum.
Vinnutíminn hefur veríð
stvttur í 46 stundir á viku
hiá fullorðnum og 36 stundir
hjá unglingum. Vegna bættr-
ar a.fkomu og aukins heil-
brigðiseftirlits hefur meðal-
aldur karla hækkað frá því
fyrir strið um 14 ár og kvenna
um 16 ár. Ibúatala landsins
var 1948 12.265.000 en 1957
13.410.000.
Tékkar eru.að vanum stolt-
stórauknu þjóðartekjum rv
■bættu lifskjönim sem þróu-
undanfarinna ára hefur fær*
þjóðinni. Og þeir fara ekk;
dv.it með þá skoðun sína að
þetta séu ávextir sósíalism-
ans. taiandi vottur um yfir-
burði hins nýja skipulags.
Þess vegna eru líka allar _ á-
ætlanir þeírra um framkvæmd-
ir á næstu áram miðaðar við
að hraða sem mest hinni sós-
íalísku uppbvggingu. Á það
var l"gð mikil áherzla á 11.
flokksþínginu í ræðum og á-
Ivktunum, og urr. þá stefnu
ríkir fullkomin eining inn-
an þjóðfylkingarínnar. Sú
staðreynd að verkafólk í
Tékkóslóvakíu býr nú þegar
við einhver beztu lífskjör sem
þekkjast í Evrópu gefur glæsi-
leg fvrirheit um þá framtíð
sem biður þióðarinnar í þvi
iðnvædda þjóðfélagi sósíal-
iskra. skipulagshátta, sem nú
er stefnt að hröðum skrefum
með atfylgi yfirgnæfandi
meirihluta þjóðarhmar og
undir traustri forustu verka-
Ivðsstéttarinnar, Kommúnista-
flokksins og þjóðfylkingarinn-
ar.
dbreið
vestur um ’and til Ákureyr-
ar hinn 30. þ. m. Tekið á
móti flutningi til Húnaflóa-
og Skagaf jarðarhafna svo og
Ölafsfjarðar í dag. Farseðl-
ar seldir á þriðjudag.
SK0DÁ
Varahlutir í model
1947—1952 ný-
komnir.
Demparar
Framfjaðrir
Áfturfjaðrir
'Vatnskassar
Stá-rtarkr
Ðynamóar
Ha ndbremsuvir a r
Felgur
og -MARGT FLEIRA
SKOÐA-verkstæðið
við Kringlumýrarveg
Simi 32881
KAUPUM
alis konar hredrtr
tuskur 4
Baldursgötu 30
SAMOÐAR-
KORT
Slysavamafélags fsland*
kaupa flestir. Fást hjá slysa-
vamadeildum uni land
allt. I Reykjavík i hnnn-
yrðaverzluninni Banka-
strætl 6, Verzlun Gunnþór-
unnar Halldórsdóttur, Bóka-
verzlvminni Sögu, Lang-
holtsvegl og i skrilstofu
íélagsins, Gróíin 1.
Aígreidd í aima 1-48-97.
Heitið á Slysavarnaíélagið.
Það bregzt ekid.
Laugsveg 2. Simi 31980.
Heimasími 34980.
Nú er tími til að
mynda barnið.
Trúlof un arhringir,
Steinhringir, Hálsmen,
14 og 18 kt. gull.
Ferðaskrif-
sSofa Páls
Arasonafr
Hafnarstræti 8,
simi 1741.
Ferð um helgina í Land-
mannalaugar, laugardag
klukkan 2.