Þjóðviljinn - 16.08.1958, Blaðsíða 7

Laugardagur 16. ágúst 1958 — ÞJÓDVILJEVN — (7
27
Hans Scberf ig
Fulitrúimi sem hvarf
og Dynamit. Og þess konar bækur hafði Theódör Am-
sted einnig verið aö kynna sér síðustu dagana sem
hann lifði.
Svo var gráa alullar tvíofna Chestertown-Deverill
kamgarntauið sem bæði Amsted fulltrúi og hinn fá-
tæki Mogensen 'höfðu notað í fötin sín.
í>að voru ýmsir smámunir sem lögreglan hafði beint
athygli sinni-að.
Það var vasaúr. sem ekki hafði splundrazt eins ger-
samlega og búast mátti við eftir hina skelfilegu spreng-
ingu.
Það var dularfullt bréf til 14. deildar hermálaráðu-
neytisins sem ekki var vitað hver hafði sent.
Það var happdrættismiði sem horfið hafði á dular-
fullan hátt úr sínum venjulega stað í skrifborðsskúff-
un-ni.
Það var peningaupphæð, sem hinn bláfátæki Mogen-
sen, haföi sóað á óviðkomandi fólk síðasta kvöldið sem
hann hafði sézt.
Það var margt og mikið sem ýtti undir það að rann-
sóknunum yrði haidið áfram í kyrrþey. Lögreglan var
. ekki- hætt að fást við hinn horfna Mogensen og hinn
látna Amsted.
Smátt og smátt bættust við gögn. Með mikilli þol-
"inmæði var bútunum raðað saman, eins og í gesta-
þraut sem á að verða mynd.
Það tók langan tíma. Það var ekki sniöll hugdetta
leynilögTeglumanns sem leysti málið. Það var kerfið
og skipulagningin sem réðu úrslitum.
A N N A R H L U T I
ekki mikið á að hann bjargist, en hann verður nú samt
að fara.
Óðalsbændurnir umgangast aðeins hver annan. Á
sunnudögum bjóða þeir hver öðrum í kaffi með firn-
um af kaffibrauði. Og konurnar koma með hatt og
hanzka og borða franskbrauð með hníf og gaffli og
litla fingur út í loftið. Og þær eni viðkvæmar og fín-
gerðar og reka upp hljóð þegar lítill grænn ormur úr
lystihúsinu dettur niður á kaffidúkinn. — Almátt-
ugur. i— .
En einn er ekki hægt að umgangast. Það er nýi mað-
vrinn. Hann kom ekki í hreppinn fyrr en 1901. Það.er
að vísu .hægt að heilsa honum og tala við b'tnn. En
það er ekki hægt aó' bjóða honum í kaffi. Nýja mann-
inum.
Svo eru það kotbændurnir og tómthúsmennirnir. Þeir
búa í sandinum eða við mýrina. Þeir strita og strita
og hafa rétt til hnífs og skeiðar, þegar þeir vinna fyrir
óðalsbænduiTia á vetuma fyrir tvær krónur á dag og
fyrir borgargestina á sumrin fyrir talsvert meira. En
þetta fólk er misjafnt. Einn er latur. Og hann drekkur
líka. Hann á það til að fá sér einn eða tvo bjóra á
sunnudegi. Hvílík skepna.! Og svo er það Andrés í Mýr-
inni. Hann er fátæklingur, sem lætur sig ekki muna
um að sækja um sveitastyrk til hreppsins. Það er
skömm að slíkum manni.
Viðtal við Pál Þóroddsson
XX
Maður kemur akandi eftir þjóðveginum í Fordbíln-
um sínum. og tveir ferðalangar koma gangandi á móti
honum. Það eru tvær ungar stúlkur í stuttbuxum og
háleistum og með fallega fætur. Þær veifa kumpánlega
til mannsins í Fordbílnum.
Og hann verður fokreiður yfir þessu veifi.
— Halda svona stelpuskjátur að hann verði eitthvað
hrifinn þótt þær veifi til hans? ímynda þær sér að
hann gangist eitthvað upp við það? — Hann er svo
reiður að hann gefur sér tíma til að stanza, bakka
bílnum og hrópa til stúlknanna í reiði sinni. — Þvílík-
ar skjátur! Hver hefur beðið þær um að veifa. Halda
þær kannski að hann falli fyrir þeim. Þeim væri
skammar nær að koma sér heim og klæða sig í pils!
Stelpuskjátur! — Og hann rekur í vörðurnar. Og hann
grettir sig framan í þær. Og röddin brestur.
Stúlkurnar horfa undrandi á hann. Svo hlæja þær
og halda áfram. leiðar sinnar.
Það var sveitin og borgin sem þama mætast.
Maðurinn í bílnum heitir Martin Hageholm. Hann
er róleg sál. Hann er á eftiríaunum og hann hefur erft
peninga. Hann ætti að lifa rólegu og friðsamlegu lífi.
En hann er á þönum og skiptir sér af mörgu og hefur
mörg jám í eldinum. Andlitið á honum er rautt. Og
þegar hann kemst í æst skap, verður þa.ð blátt.
Hann er beizkur í garð stúlknanna tveggja. Hann
talar hátt við sjálfan sig og spýtir. Hann fálmar reiði-
lega í stjórntæki bílsins, svo að bíllinn tekur rykki og
kippi á veginum.
Umhverfið er fagurt. Þarna er stórt vatn og engi
og mýrar og flattendi. Og þar eru háar lyngbrekkur og
skógur sem vex í foksandi. Þar eru hvítir sandhólar og
folátt haf.
Innar í sveitínni þar sem moldin er leirblandin,
liggja stóru bændabýlin. Það eru traisstir, staðarlegir
foúgarðar. Eigendumir eru heiðarlegir memi sem borga.
vexti sína og afborganir á réttum tíma; Það er,-víst
aðeins einn sem er í dálitlum kröggum, — Hann ræð-
vlt ekki við þetta núna, — segir nágranninn. — Ha, ha,
foa! Hann verffur að fara. Búgajrðurbm Teröur seldur
á nauðungaruppboði. —
Nágrannarnir Mæjá og núa aameat Im&htsm... — Þessu
1b^r..hann'sftBM!mrieg«'gotí; &f\ ^ *W-mxám'.sm^sÉm
Framhald af 4. síðu
— Hvað olli því að þú
virðulegur og hægfara skip-
stjóri af Akureyri gerðist
kommúnisti I Dagsbrún?
— Einfaldlega það að ég
taldi þá menn hafa rétt fyrir
sér.
— Lentirðu þá ekki í ein-
hverjum brösum?
— Onei, jæja, ég lenti í 9.
nóvember-slagnum.
— Og þú hefur ekki skipt
um skoðun?
— Nei, ég var kommúnisti
og er það enn. Hef alltaf tal-
ið bezt að vera ekki að fara
neitt í launkofa með það.
— Þú munt minnast margs
frá þessum árum i Dagsbrún.
— Á árumim frá 1932 þar
til samfylkingin tókst var oft
viðburðaríkt i Dagsbrún. Við
vorum svo sem ekki nein
stórmenni sem héldum uppi
róttækari arminum þá, og
fengum á okkur allt foringja-
lið kratanna, en það var
furða hvað víð spjöruðum
okkur, iþótt við fengjum ekki
háar atkvæðatölur. Atkvæða-
greiðslum var þannig hagað
þá., að það var erfitt fyrir þá
sem voru á móti stjórninni
að fá 'háar atkvæðatölur. Það
mun hafa verið 1932 að við
bárum fram tillögur um laga-
breytingar, þannig að kosn-
ingar hefðu oróið með svip-
uðu formi; óg nú' er, en það
var kolfellt.
Kjörin ekki
sambærileg
— Pinnst þér el*i margt
breytt frá því á aldamótum?
— Okkur hefur farið geysi-
lega fram verklega, og það
er ekki sambærilegt hvernig
kjörin eru nú eða fyrir 1940,
hvað þá þegar ég var krakki.
Við höfum unnið ákaflega
mikið. T.d. risa upp heil bæj-
arhverfí ~m að mestu em
unnin i frítímum. Menn
leggja á sig glórulausan
þrældóm. Og það þýðir ein-
faldlega minna félagslíf og.
minni andlega stárfsemi,
,.;Þá var tími' tíl
að lesa
Það var öðravisi á a&riamm-
vijmule>-»isártíi»í««u. M itMÍ
maður tíma til að lesa. Einu
sinni þá rakst ég á danska
bók á iBæjarbókasafninu sem
hét Sannleikurinn um Moskvu.
Þar stóð að aðalskemmtun
kommúnistanna austur þar
væri að drepa menn, og það
með sem herfilegustum hætti.
Eg held að þessi bók hafi
eiginlega. gert mig að komm-
únista, því þetta varð til þess
að ég fór að verða mér úti
um allar upplýsingar um
þetta, og komst brátt að
þeirri niðurstöðu að þessu
myndi á allt annan veg far-
ið.
Allt mun vel
fara — eí . . .
— Og hvað segirðu um við-
horfið í dag og framtíðina?
— Þótt vel sé um velmeg-
un alla er ég hræddur um að
ákaflega margt af yngra fólk-
inu hafi fengið velmegunina
fyrir lítið. Það er nú ein-
hvernveginn þannig að til
þess að njóta hlutanna. og
geta metið þá rétt þurfa
menn að hafa eitthvað fyrir
þeim eða vita hvað þeir hafa
kostað. Æskan i dag mætti
vita gleggri skil á hvaða bar-
áttu kjör hennar í dag hafa
kostað eldri kynslóðina. Ann-
ars er ég síður en svo svart-
sýnn á æskuna. Heldur ekki
á framtíðina, því svo fi-amar-
iega sem þeir taka ekki upp
á því að setja atórnsprengju
í hausinn á okkur — en þá
verður vitanlega ekki um
neina framtíð að ræða —
mun allt vei fara.
OPáll Þóroddsson átti um
skeið sæti í stjórn Dagsbrún-
ar, hefur verið í trúnaðarráði
félagsins hátt á annan ára-
tug og fulltrúi þess á Al-
þýðusambandsþingum, enn-
fi"emur verið í samninga-
nefndum og gegnt ýmsum
öðnim trúnaðarstörfum fyr-
ir félag sitt — Um Ieið og
ég færi lionum beztu afmælis-
óskir í nafni Þjóðviljans vil
ég persónailega þakka honum
kytioi æfiá gofet er að miniv-
'¦«8*..- ;-•""•
' E. B.
Afmæliskveðja
Framhald af 4. siðu.
jafnan verið í fremstu röðum.
Dagsbrúnar og átt sæti í
stjórn hennar, er mér nær að
halda að yeigamestu störf
hans séu fólgin í hinni ör-
uggu afstöðu hans í daglegri
vörn og s^ókn fyrir málstað
stéttarinnar. Og þeir munu 6»
fáir ungir og gamlir sem hanu
hefur þannig kennt að meta
og skilja gildi verkalýðsbar-
áttunnai'.
Hitt hefur áreiðanlega ekki
farið fram' hjá mönnum, að
þegar mikið liggur við er Pálí
jafnan á vettvangi og manna
bezt treyst til vandasamra
starfa. l>á koma hæfileikai
hans til forustu l&a glöggt
í ljós. Við slíkar aðstæður er
Páll skjótráður og öruggur í
atb"fnum og nægjanlegaskap-
heitur og rökfastur til þess
að halda svo á máli að eftir
er tekið.
Um Pál Þóroddsson, sem
,,prívat"-mann og félaga vil ég
ekkert segja á prenti, það ætla
eg að hafa fyrir mig og þá
sem bezt þekkja hann, enda
þori ég ekki að segja meira.
I>etf- átti ekki að verða neitt
úttekt á þér Páll minn, að
eins stutt kveð.ia.
Ég vona svo að samningarn-
ir um aldurinn endist lengí
enn. Og ef þú ætlar að fá
kvef þá tökum við bara lagið
einsog í gamla daga í Karls.-
kór verkamanna. Svo bið ég
að heilsa Elínu og óska henni
líka til hamingju með þig sex-
tugan.
Stefán ÖgmundssBHi.
Litlar líkur , ..
Framhald af 1. siðu.
tilraunin verður gerð nú uin
helgina, en dragist það fram
yfir miðvikudag, verður að
fresta henni þangað til í sept-
ember, segir Yates.
Meistaramót Is-
kfids í handkeatt-
leik á Akureyri
Akureyin í gær Frá frétta,-
ritara Þjóðviljans.
I leistararmót íslands í hand-
knattleik karlk verður háð hér
á Aknreyri um þessa helgi.
Fjögnr félög hafa tilkvmtt
þátttöku sína og eru þau öil
frá Reykjavík. Leikir verða
á íþróttavellinum í dag kl. 2
e.h. og aftur kl. 8 og ki, 2
á morgun.
Básð að saita í
11835 tiiiiittir
á Pásafík
Húsavík í gær
Frá fréttartitana Þjóðvitjbns.
Síldarsöltun hér á Hfcavík í
sumar neniur nú 12.835 'turmu
og skiptist þannig á einstakar
söitunarstöðvar: Barðinn' h t
6140 tunnur, Sðítunarsíðð K Þ;
og F.H. 3985 og s§MtóttarstSðl:i
Veoni h.f. 2710 teUKMr;