Þjóðviljinn - 16.08.1958, Síða 7
Laugardagur 16. ágúst 1958 — ÞJÓÐVILJT.VX — (T
Hans Scberfig:
Fulltrúmn sem hvarf
og Dynamit. Og þess konar bækur kafð'i Theódór Am-
sted einnig verið aö kynna sér sí'ðustu dagana sem
Jhann lifði.
Svo var gráa alullar tvíofna Chestertown-Deverill
kamgarntauið' sem bæði' Amsted fulltrúi og hinn í'á-
tæki Mogensen höfðu notað í fötin sín.
t>að voru ýmsir smámunir sem lögreglan hafði beint
athygli sinni að.
Það var vasaúr. sem ekki hafði splundrazt eins ger-
samlega og búast mátti við eftir hina skelfilegu spreng-
ingn.
Þaö var dularfullt bréf til 14. deildar hermálaráðu-
neytisins sem ekki var vitað hver hafði sent.
Þaö var happdrættismiöi sem horfið hafði á dular-
fullan hátt úr sínum venjulega stað í skrifborösskúff-
unni.
ekki mikiö á að hann bjargist, en hann verður nú samt
að fara.
Óðalsbændurnir umgangast aðeins hver annan. Á
sunnudögum bjóða þeir hver öðrum í kaffi með firn-
um af kaffibrauöi. Og konurnar koma meö hatt og
hanzka og borða franskbrauð með hníf og gaffli og
litla fingur út í loftið. Og þær eru viðkvæmar og fín-
gerðar og reka upp hljóð þegar lítill grænn ormur úr
lystihúsinu dettur niður á kaffidúkinn. — Almátt-
ugur. —
En einn er ekki hægt að umgangast. Þaö er nýi mað-
winn. Hann kom ekki í hreppinn fyrr en 1901. Það er
að vísu hægt að heilsa honxmi og tala við h tnn. En
þaö er ekki hægt aö bjóða honum í kaffi. Nýja mann-
inum.
Svo eru það kotbændurnir og tómthúsmennirnir. Þeir
búa í sandinum eða við mýrina. Þeir strita og strita
og hafa rétt til hnífs og skeiðar, þegar þeir vinna fyrir
óð'alsbændunia á veturna fyrir tvær krónur á dag og
fyrir borgargestina á sumrin fyrir talsvert meira. En
þetta fólk er misjafnt. Einn er latur. Og hann drekkur
líka. Hann á það til að fá sér einn eöa tvo bjóra á
sunnudegi. Hvílík skepna.! Og svo er það Andrés í Mýr-
inni. Hann er fátæklingur, sem lætur sig ekki muna
urn að sækja um sveitastyrk til hreppsins. Það er
skömm að slíkum manni.
Það var peningaupphæð, sem hinn bláfátæki Mogen-«-
sen, hafði sóað á óviðkomandi fólk síðasta kvöldið sem
hann hafði sézt.
Það var margt og mikið sem ýtti undir það að rann-
sóknunum yrði haldið áfram í kyi*rþey. Lögreglan var
ekkr hætt að fást við hinn horfna Mogensen og hinn
látna Amsted.
Smátt og smátt bættust við gögn. Með mikilli þol-
ínmæ'ði var bútunum raðað saman, eins og í gesta-
þraut sem á að verða mynd.
Það tók langan tíma. Það var ekki sniöll hugdetta
leynilögTeglumanns sem leysti málið. Það var kerfið
og skipulagninglti sem réðu úrslitum.
A N N A R H L U T 1
XX
Maður kemur akandi eftir þjóðveginum í Fordbíln-
um sínum. og tveir ferðalangar koma gangandi á móti
honum. Það eru tvær ungar stúlkur 1 stuttbuxum og
háleistum og með fallega fætur. Þær veifa kumpánlega
til mannsins í Fordbílnum.
Og hann verður fokreiður yfir þessu veifi.
— Halda svona stelpuskjátur að hamr verði eitthvað
hrifinn þótt þær veifi til hans? ímjmda þær sér að
hann gangist eitthvað upp við það? — Hann er svo
reiður að hann gefur sér tíma til að stanza, bakka
bílnum og hrópa til stúlknanna í reiði simii. — Þvílík-
ai* skjátur! Hver hefur beðið þær um að veifa. Halda
þær kannski að hann falli fyrir þeiin. Þeim væri
skammar nær að koma sér heim og klæða sig í pils!
Stelpuskjátur! — Og hann rekur í vörðumar. Og hann
grettir sig framan í þær. Og röddin brestur.
Stúlkurnar horfa undrandi á hami. Svo hlæja þær
og halda áfi*am leiðar sinnar.
Það var sveitin og borgin sem þama mætast.
Maðurinn í bílnum heitir Martin Hageholm. Hann
er róleg sál. Hann er á eftirlaunum og hann hefur erft
peninga. Hami ætti að lifa rólegu og friðsamlegu lífi.
En hann er á þönum og skiptir sér af mörgu og hefur
mörg jám í eldinum. Andlitið á honum er rautt. Og
þegar hann kemst í æst skap, verður þa.ð blátt.
Hann er beizkur í garð stúlknanna tveagja. Hann
talar hátt við sjálfan sig og spýtir. Ha.nn fálmar reiði-
lega 1 stjórntæki bílsins, svo aö bíllinn tekur rykki og
kippi á veginum.
Umliverfið er fagurt. Þarna er stórt vatn og engi
og mýrar og flatlendi. Og þar eru háar lyngbrekkur og
skógur sem vex í foksandi. Þar em hvítir sandhólar og
blátt haf.
Innar í sveitinni þar sem moldin er leirblandin,
liggja stóru bændabýlin. Það em traustir, staöarlegir
búgarðar. Eigendumir eru heiðarlegir memi sem borga
vexti sína og afborganir á réttum tímai. Það er víst
aðeins einn sem er í dálitlum kiöggum. — Hann ræð-
ur ekki við þetta núna, — segir n&granninn. — Ha, ha,
ha! Hann verður að fara. Búgarðurtim verður seidur
á nauðungarupþboði. —
NágTannamir Mæja og núa saman — Þessu
btöíur hann semtJRAsriega gott af! —• Þsa® .sv»
Viðtal við Pál Þóroddsson
Framhald af 4. síðu
—— Hvað olli þvi að þú
virðulegiir og liægfara skip-
stjóri af Akui-eyri gerðist
kommúnisti I' Dagsbrún?
— Einfaldlega það að ég
taldi þá menn hafa rétt fyrir
sér.
-— Lentirðu þá ekki í ein-
hverjum brösum?
— Onei, jæja, ég lenti í 9.
nóvember-slagnum.
— Og þú hefur ekki skipt
um skoðun?
— Nei, ég var kommúnisti
og er það enn. Hef alltaf tal-
ið bezt að vera ekki að fara
neitt í launkofa með það.
— Þú munt minnast margs
frá þessum árum í Dagsbrím.
— Á áranum frá 1932 þar
til samfylkingin tókst var oft
viðburðaríkt í Dagsbrún. Við
voram svo sem ekki nein
stórmenni sem liéldum uppi
róttækari arminum þá, og
fengum á okkur allt foringja-
lið kratanna, en það var
furða hvað við spjöraðum
okkur, þótt við fengjum ekki
háar atkvæðatölur. Atkvæða-
greiðslum var þannig hagað
þá, að það var erfitt fj’rir þá
sem vora á móti stjóminni
að fá 'háar atkvæðatölur. Það
mun hafa verið 1932 að við
báram fram tillögur um laga-
- breytingar, þannig að kosn-
ingar hefðu orðið með svip-
uðu foi-mi og nú- er, en það
var kolfellt.
Kjörin ekki
sambærileg
— Finnst þér eiíki margt
breytt frá því á aldamótum?
— Okkur hefur farið geysi-
lega fram verklega, og það
er ekki sambærilegt hvemig
kjörin em nú eða fvrir 1940,
livað þá þegar ég var krakki.
Við höfum unnið ákaflega
mikið. T.d. risa upp heil bæj-
arhverf*. s.ð mestu eni
unnin l frítúmmi, Menn
leggja á sig glórulausan.
þrældóm. Og það þýðir ein-
faldlega minna félagslíf og
minni andlega starfsemi.
Þá var tími til
að lesa
Það var öðruvisi 4 atvin**-
vinnulej*sd9ártí«MM*i,. M flMHi
maður tíma til að lesa. Einu
sinni þá rakst ég á danska
bók á iBæjarbókasafninu sem
hét Sannleikurinn um Moskvu.
Þar stóð að aðalskemmtun
kommúnistanna austur þar
væri að drepa, menn, og það
með sem herfilegustum hætti.
Eg held að þessi bók liafi
eiginlega. gert mig að komm-
únista, því þetta varð til þess
að ég fór að verða mér úti
um allar upplýsingar um
þetta, og komst brátt að
þeirri niðurstöðu að þessu
myndi á allt annan veg far-
ið.
Allt mun vel
iara — eí . . .
— Og hvað segii-ðu um við-
horfið í dag og framtíðina?
— Þótt vel sé um velmeg-
un alla er ég hræddur um að
ákaflega margt af yngra fólk-
inu hafi fengið velmegunina
fyrir lítið. Það er nú ein-
hvemveginn þannig að til
þess að njóta hlutanna og
geta metið þá rétt þurfa
menn að hafa eitthvað fyrir
þeim eða vita hvað þeir hafa
kostað. Æskan í dag mætti
vita gleggri skil á hvaða bar-
áttu kjör hennar í dag hafa
kostað eldri kynslóðina. Ami-
ars er ég síður en svo svart-
sýnn á æskuna. Heldur ekki
á framtíðina, því svo framar-
lega sem þeir taka ekki upp
á því að setja atómsprengju
í hausinn á okkur — en þá
verður vitanlega ekki um
neina framtíð að ræða —
mun allt vel fara.
ÍPáll Þóroddsson átti um
skeið sæti í stjóm Dagsbrún-
ar, hefur verið í trúnaðarráði
félagsing hátt á annan ára-
tug og fulltrúi þess á Al-
þýðusambandsþingum, eim-
fi’emur verið í samninga-
nefndum og gegnt ýmsum
öðram trúnaðarstörfum fyr-
ir félag’ sitt. — Um leið og
ég færí honum beztu afmælis-
ósklr í nafni Þjóðviljans vil
ég peroórmiega þakka honum
ky**Qi sem gott er að miiuv-
QSSt.
■3. B-
AfmæliskveSja
Framhald af 4. síðu.
jafnan verið í fremstu röðuitt
Dagsbrúnar og átt sæti í
stjórn hennar, er mér nær að
halda að veigamestu störf
hans séu fólgin í hinni ör-
uggu afstöðu hans í daglegri
vörn og sókn fyrir málstað
stéttarinnar. Og þeir munu ó-
fáir ungir og gamlir sem hann
hefur þannig kennt að meta
og skilja gildi verkalýðsbar-
áttunnar.
Hitt hefur áreiðanlega ekki
farið fram' hjá mönnum. að
þegar mikið liggur við er Páll
jafnan á vettvangi og manna
bezt treyst til vandasamra
starfa. Þá koma hæfileika!
hans til forustu líka glöggt
í ljós. Við slíkar aðstæður er
Páll skjótráður og öraggur í
attri'fnum og nægjanlega skap-
heitur og rökfastur til þess
að halda svo á máli að eftir
er tekið.
Um Pál Þóroddsson, eem
„prívat“-mann og félaga vil ég
ekkert segja á prenti, það ætla.
ég að hafa fyrir mig og þá
sem bezt þekkja hann, enda
þori ég ekki að segja meira.
Þetf- átti ekki að verða nein.
úttekt á þér Páll minn, að
eins stutt kveðja.
Ég vona svo að samningarn,-
ir um aldurim. endist lengi
enn. Og ef þú ætlar að fá
kvef þá tökum við bara lagið
einsog í gamla daga í Karla-
kór verkamanna. Svo bið ég
að heilsa Elínu og óska hernii
líka til hamingju með þig sex-
tugan.
Stefán Ögmnndss®®.
Litlar líkur , . ,
Framhald af 1. siðu.
tilraunin verður gerð nú um
helgina, en dragist það fram
rfir miðvikudag, verður að
fresta henni þangað til í sept-
ember, segir Yates.
Meistaramót Is-
lands í handknatt>
leik á Akureyri
Akureyri í gær Frá frétta.-
ritara Þjóðviljans.
Meistararmót íslands í hand-
knattleik karla verður háð hér
á Akureyri um þessa helgi.
Fjögur félög hafa tilkynrk.
þátttöku sína og eru þau öll
frá Reykjavík. Leikir verða
á íþróttavellinum í dag kl. 2
e.h. og aftur kl. 8 og kl. 2
á morgun.
Buið að saita í
12.835 tunnair
á Hssavík
Húsavík í gær
Frá frðttaritana Þjóðvitjbns.
Síldarsöltun hér á Hósavík i
sumar netnur nú 12.8.15 tunnu
og skiptist þannig á einstakar
söltunarstöðvar: Barðirai h f.
6140 tunnur, Söítunarstðð K Þ
og F.H. 3985 og söífcviilarstöðm
Yeem h.f. 2110 tetiRwr'.